LOB. Wie kan mij daarbij helpen? Wat kan ik? Hoe kan ik dat doen? Waar kan ik dat doen? Wat wil ik? Werkplan LOB mavo

Transcriptie

1 Werkplan LOB mavo Wie kan mij daarbij helpen? Wat kan ik? Hoe kan ik dat doen? LOB Waar kan ik dat doen? Wat wil ik? Meridiaan college vestiging t Hooghe Landt G.G.Priem decaan mavo

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Visie en beleid LOB mavo t Hooghe Landt 9 Achtergrondinformatie 11 Reflectiemethode en loopbaandialoog 16 Ouderbetrokkenheid 22 LOB activiteitenplan mavo 2-4 een doorlopende leerlijn 25 Opzet LOB-lessen 32 1

3 Voorwoord Op t Hooghe Landt zijn we een nieuwe weg ingeslagen met Loopbaan Oriëntatie en begeleiding(lob). Er is een heel nieuw visie en beleidsplan LOB voor het mavo geschreven. De leerlingen van het mavo zijn enthousiast en schrijven zich massaal in voor voorlichtingen en workshops. Ze zijn actief aan het zoeken naar leuke en zinvolle opleidingen. Kortom de leerlingen van t Hooghe Landt zijn ook klaar voor de volgende stap in het LOB. De krachtige leeromgevingen zijn door het hele jaar gepland en staan mooi opgesomd in de activiteitenplannen van het LOB. Deze plannen komen terug in het programma van toets en afsluiting (PTA). Alles wat in het PTA staat is een onderdeel van het examenprogramma van mavo drie en vier. Er zit dus wel een verplichtend karakter in het LOB-programma. De stap die met name in theorie bedacht is door M.Kuijpers en F.Meijer is dat erop de levensechte leeromgeving wel gereflecteerd moet worden om een leereffect te creëren. De mentoren worden getraind in het houden van loopbaangesprekken en begeleiden de leerlingen na een LOB-activiteit. Dit is voor t Hooghe Landt een grote verandering voor de benadering van leerlingen van klas twee, drie en vier van het mavo. Doordat het een grote verandering is moest er een project van gemaakt worden voor de aankomende drie schooljaren. De praktische uitvoering van het beleidsstuk is een werkplan voor leerlingen, mentoren en in een later stadium ouders. Dit document wordt opgedeeld in een aantal hoofdstukken maar ik heb het in een geheel gelaten om te laten zien wat ik de mentoren geef aan werkmateriaal en theorie. Het werkplan is een uitvloeisel van de nieuwe manier van begeleiden op t Hooghe Landt en is dus voor mijn opleiding de afstudeerrichting van loopbaancounselor. Gelukkig is er al er veel materiaal gepubliceerd en staat allemaal vrij toegankelijk op het internet. Dit is ook direct het grote probleem want wat is goed materiaal en welk materiaal sluit goed aan bij onze visie. Door de nieuwe visie niet uit het oog te verliezen heb ik geprobeerd een werkplan te maken dat aansluit mij de wensen van leerlingen en mentoren. 2

4 Visie en beleid LOB mavo t Hooghe Landt Op t Hooghe Landt neemt Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding (LOB) een belangrijke plaats in bij de begeleiding van de leerlingen. Het ontdekken van de eigen talenten door leerlingen en het meedenken van docenten, ouders en de decaan met leerlingen over de mogelijkheden in het vervolgonderwijs is waardevol en vormend. Zelf sturing geven aan je eigen (leer)loopbaan: daarover gaat LOB. Het vraagt van leerlingen de nodige oefening om vaardiger te worden in het matchen van hun eigen kwaliteiten en wensen aan de mogelijkheden in beroep en opleidingen. Omdat het steeds belangrijker wordt om te leren om keuzes te maken, je moet ook immers je hele leven keuzes maken, wordt LOB meer en meer de kernopgave van het onderwijs. Ook in het mbo is LOB reeds een volwaardig onderdeel van de opleiding geworden. De definitie van LOB is ook aan verandering onderhevig. Lange tijd werd LOB uitsluitend als taak van de decaan gezien. Deze taak werd gedefinieerd als het verstrekken van informatie, het registeren van vakkenpakketkeuzes en het voeren van gesprekken met moeilijke leerlingen. Vandaag de dag wordt LOB steeds meer gedefinieerd als veelomvattend programma ter voorbereiding op de toekomst. Veel meer actoren, binnen en buiten de school zijn erbij betrokken. Daarmee verandert de rol van de decaan noodgedwongen. De decaan zal het programma opzetten en monitoren, mentoren aansturen en docenten aansturen, regelmatig overleggen met schoolleiding, netwerken in de regio, zich op de hoogte houden van de meest recente ontwikkelingen en deze kennis overdragen. LOB is voor de leerling. De leerling heeft optimale ondersteuning nodig om zich zo goed mogelijk voor te bereiden op een toekomst die bij hem past, die hij zich eigen kan maken. Dit is een uitdagend proces waarin alle betrokkenen ondernemerschap en creativiteit kunnen in zetten. Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) moet mijn inziens dan ook gericht zijn op vijf loopbaancompetenties namelijk; kwaliteitenreflectie, motievenreflectie, werkexploratie, loopbaansturing en netwerken. LOB dient een prominente plaats te krijgen in de schoolloopbaan van de leerling in alle leerjaren, van tweede klas mavo tot en met eindexamen. De school moet ervoor zorgen dat de maatschappij en dus ook de wereld van arbeid inzichtelijk gemaakt wordt voor de leerling. Alle betrokkenen hebben hierbij hun taak. De mentor heeft hierin een belangrijke begeleidende rol, en het hele team van vakdocenten is gericht op horizonverruiming voor de leerling. Tevens dienen ook de ouders bij dit alles betrokken te worden. De decaan stuurt het hele proces aan en zorgt voor het nodige materiaal. Binnen de school dienen alle begeleidende krachten gebundeld te worden om de leerling te begeleiden. Om samenhang binnen het onderwijs te effectueren is een school noodzakelijk waarin de schoolleiding zich sterk maakt voor de implementatie van geïntegreerde leerlingbegeleiding en de docenten als coach functioneren bij het proces van leren leren. De mentor begeleidt zijn leerlingen intensief zowel op intellectueel en 3

5 op sociaal-emotioneel vlak als op het gebied van loopbaan oriëntatie en de ouders zijn actief betrokken bij het leer- en bewustwordingsproces van hun kinderen. Dit noemen we een krachtige leeromgeving. In dit licht bezien kan LOB mij inziens niet iets zijn wat zomaar op enig moment start in een decaanles. Het betreft hier immers een doorlopend groeiproces dat eigenlijk niet stopt. Het LOB heeft binnen het vmbo-t ('t Hooghe Landt mavo) een aantal belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. De mavo leerlingen zijn in bijna alle gevallen leerplichtig en dit maakt de doelgroep belangrijk. De partners (ministerie van OCW en VO-scholen) van het onderwijs vinden het belangrijk dat de leerlingen niet uitvallen binnen het mavo en het mbo. Twee jaar geleden heeft de regio Eemland ingezet op voortijdig schoolverlaters (VsV Eemland). Er is een aantal instrumenten ontwikkeld om de leerlingen te kunnen monitoren tijdens en na het behalen van hun diploma. De leerlingen moeten stuk voor stuk in een programma ( gezet worden. Doordat wij veel mavo-leerlingen hebben die een keuze maken in de tweede, derde en vierde klas is het niet haalbaar om de leerlingen allemaal zelf te begeleiden. Ook willen we leerlingen meer meegeven dan alleen het diploma. We willen de leerlingen loopbaancompetenties en loopbaanreflectie meegeven. Door bovenstaande visiewijziging, die is ingezet door de partners, is mijn rol veranderd. In dit werkplan staan de LOB-activiteiten met een doelstelling daarbij. Dit is anders dan het activiteitenschema van vorig jaar. Ook zal ik een voor een handreiking geven over hoe je met leerlingen kan reflecteren. Voor mavo 3 en 4 heb ik een lessenserie gemaakt om de activiteiten vast te leggen. Het activiteitenschema van mavo 2 doe ik erbij om een doorlopende leerlijn aan te geven betreft LOB. G.Priem Decaan mavo 4

6 Achtergrond informatie Theoretisch kader In de tien jaar dat het VMBO nu bestaat, zijn er al vele aanpassingen en proefballonnetjes geweest, zowel op het gebied van onderwijs als op het gebied van loopbaanoriëntatie en - begeleiding (LOB). Daarom is het zinvol stil te staan bij de ontwikkelingen van LOB in het onderwijs. Maar wat is LOB nu precies? In deze handreiking ben ik uitgegaan van de definitie: Het plaatsen van educatie, informatie en begeleiding in het curriculum om jongeren in staat te stellen, nu en in de toekomst, hun aspiraties en de kansen in hun leven/loopbaan te ontdekken, betekenis te geven en te realiseren (Oomen, 2002) Deze definitie geeft aan dat LOB op scholen verder reikt dan het kiezen van een vervolgstudie. LOB moet jongeren in staat stellen om ook na hun huidige opleiding, passende loopbaankeuzes te kunnen maken. Het maken van keuzes, vooral voor lange termijn, is nu net wat jongeren vaak moeilijk kunnen. Dit zou kunnen komen doordat de hersengebieden die gaan over planning, het overzien van gevolgen en de balans tussen emotie en ratio, nog niet gerijpt zijn op 16 jarige leeftijd. Ook vertonen leerlingen kortetermijn gedrag als het gaat om keuzes (Crone & Dahl, 2012) Voor de studiekeuze betekent dit, dat van jongeren een keuze wordt verwacht, waarvan ze de gevolgen nog niet kunnen overzien. Aangezien het huidige vmbo leerlingen vraagt om op ongeveer 14-jarige leeftijd te kiezen voor een sector en op ongeveer 16 jarige leeftijd een beroepskeuze te maken, vraagt dit een gedegen begeleiding van docenten, decanen en mentoren. Om leerlingen klaar te stomen voor zowel de keuze van de best passende vervolgopleiding, is het vergroten van zelfkennis en een breed beeld van verschillende opleidingen en beroepen nodig. Middels oriëntatie kan het beeld dat jongeren hebben van hun mogelijkheden in onderwijs en werk worden vergroot. Voorbeelden hiervan zijn: voorlichting geven, bezoeken van open dagen, stages, meelopen met een beroepsbeoefenaar en een baantje erbij. Zo is ook het volgen van een (of meerdere) workshop(s) een belangrijk deel van de noodzakelijke LOB-lessen in het VMBO. Wanneer een leerling hierbij over de eigen grenzen heen kijkt en dus wat nieuws leert over een opleiding, beroep of zichzelf, spreken we van een grenservaring. Het opdoen van grenservaringen en het vergroten van het opleidings- en beroepsbeeld is dan ook het doel van de LOB-activiteiten. Vanuit de leerpsychologie wordt benadrukt dat voor praktijkleren reflecteren cruciaal is (Mott, Callaway, Zettlemover, Lee, & Lester, 1999). De reflectie is dus van belang om de loopbaandialoog zinvol te laten zijn. 5

7 (Meijers & Wardekker, 2001) Alleen het oriënteren en het opdoen van grenservaringen is nog niet voldoende. Jongeren leren vooral van deze ervaringen als ze erover spreken en nagaan wat ze geleerd hebben. Een belangrijke taak van de begeleiders van leerlingen is het op gang brengen van een dergelijke loopbaandialoog. Hierin wordt met (en niet over) de leerling gesproken over de betekenis van ervaring(en) voor zijn/haar levens- en arbeidsloopbaan. Essentieel hierbij is het stimuleren van de leerlingen om daarbij (ook) de interne dialoog aan te gaan. Zo kan een leerling zich afvragen welke motieven of drijfveren er zijn voor zijn keuzes en reflecteren op zijn ervaringen. Vervolgens gaan leerlingen met anderen de externe dialoog aan over hun relatie met de opleiding of het werk en anderen. Totaal overzicht onderwijs MBO Een overzicht van het Nederlandse onderwijs ziet er in schema als volgt uit: 6

8 Oriëntatie op het MBO Wanneer studenten nu starten met een MBO opleiding, hebben ze gekozen voor een opleiding die valt binnen een bepaalde sector. Die sector bundelt opleidingen die enigszins bij elkaar horen. Niet in alle gevallen is die indeling even logisch. Om die indeling logischer te maken en om de studiekeuze voor leerlingen te vergemakkelijken, zouden per 1 augustus 2011 de MBO domeinen worden ingevoerd. MBO domeinen zijn, net als de huidige sectoren, bedoeld om opleidingen te clusteren. Ze zijn tot stand gekomen na een grootschalig onderzoek onder bijna MBO studenten. Opleidingen worden zo logischer verdeeld en de domeinen zijn herkenbaarder voor de leerlingen. Maar wat is nou het nut van die nieuwe verdeling? Voordelen voor de leerling Momenteel kiest een leerling voor een opleiding en soms ook al voor een uitstroomdifferentiatie (afstudeerrichting). Sommige leerlingen weten alleen nog niet precies welke opleiding ze willen volgen. Door de invoering van MBO domeinen wordt het voor leerlingen mogelijk om zich voor een domein aan te melden in plaats van voor een opleiding. De leerling volgt dan vakken die de opleidingen in het cluster gemeen hebben. Zo doen de studenten beroepscompetenties op in het eerste jaar, die ze in alle opleidingen binnen dat cluster nodig hebben voor het kwalificatiedossier (diploma). Studenten lopen in dat eerste jaar ook allerlei stages om zo te bepalen welke opleiding het beste bij hen past. In de meeste gevallen loopt de student geen studievertraging op, omdat er dingen worden geleerd die anders op een ander moment in de opleiding ook aan bod zouden komen. Wanneer een leerling echter al weet welke studie of zelfs welke afstudeerrichting hij of zij wil gaan volgen, kan dit natuurlijk nog steeds. De leerling meldt zich dan net als nu aan voor de opleiding van zijn keuze. Niet verplicht en uitgesteld Zoals gezegd zouden de domeinen in augustus 2011 ingevoerd worden. Scholen mogen vanaf 1 augustus 2012 leerlingen inschrijven voor een opleidingsdomein. De inschrijving voor een opleidingsdomein is bedoeld voor bol-studenten op de niveaus 2, 3 en 4 die nog niet precies weten welk diploma ze willen behalen. De verwachting is dat studenten door een bredere instroom een betere studie- en beroepskeuze maken. Dit moet leiden tot minder studiewisselingen, minder uitval en minder studievertraging. Inschrijven op een domein is administratief voor de opleidingen minder werk wanneer een student van opleiding zou veranderen binnen hetzelfde domein. Het ministerie van OC&W verplicht scholen echter niet om de domeinen in te voeren. Scholen moeten dan namelijk ingrijpende veranderingen maken in hun huidige lespakketten. Soms zou de invoering voor scholen ook kunnen betekenen dat opleidingen naar een andere locatie moeten verhuizen omdat ze in een ander domein vallen. In het Actieplan MBO 'Focus op Vakmanschap

9 2015' heeft het ministerie van OC&W de startdatum van 1 augustus 2011 uitgesteld. Scholen kunnen volgens dit nieuwe plan leerlingen op een domein inschrijven vanaf schooljaar Iedere school mag zelf bepalen in hoeverre ze de domeinen gaan invoeren. De domeinen Wanneer de ROC s of AOC s wel overgaan tot het invoeren van de domeinen, zijn onderstaande domeinen de zestien domeinen waar leerlingen straks uit gaan kiezen. Deze komen wellicht bekend voor, want ze worden nu al toegepast binnen de website waarmee leerlingen informatie kunnen vinden over de verschillende branches binnen de domeinen en zich kunnen aanmelden voor een oriëntatieworkshop of voorlichting. Mentoren en begeleiders krijgen een eigen account net zoals de leerlingen. Bouw en infra Afbouw, hout en onderhoud Techniek en procesindustrie Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek Media en vormgeving Informatie en communicatietechnologie Mobiliteit en voertuigen Transport, scheepvaart en logistiek Handel en ondernemerschap Economie en administratie Veiligheid en sport Uiterlijke verzorging Horeca en bakkerij Toerisme en recreatie Zorg en welzijn Voedsel, natuur en leefomgeving 8

10 Reflecteren & reflectiemethoden Reflecteren is bewust en systematisch nadenken over je eigen ervaringen en gedrag. Reflecteren is een belangrijke competentie om er achter te komen wie je bent, waar je goed in bent en wat je wilt. Reflecteren is ook een belangrijke competentie om je zelf verder te ontwikkelen. Stel je voor, je bent op school en je begint aan een nieuw project. Je werkt samen met 3 andere leerlingen. Jullie moeten een onderwerp kiezen voor het project. Helaas komen jullie er met z n vieren niet uit. In plaats van samen tot een onderwerp te komen, krijgen jullie ruzie! Later reflecteer je op deze situatie. Wat is er precies gebeurd? Wat deed jij? Wat maakte dat jullie ruzie kregen? Wat kun je de volgende keer anders doen? Stel je voor, je werkt ergens. Je baas vraagt je om een bepaalde klus uit te voeren. Je gaat enthousiast aan de gang. Na een paar uur komt je baas kijken hoe ver je bent. Hij is helemaal niet tevreden over je werk. Hij zegt: Wat ben jij nu aan het doen, dat heb ik je toch niet gevraagd! Je voelt je er echt rot over. Je dacht juist dat je goed bezig was. Later reflecteer je op deze gebeurtenis. Wat had je baas gevraagd? Had je je baas verkeerd begrepen? Wat maakte dat je je zo rot voelde? Wat kun je doen om ervoor te zorgen dat je niet weer in zo n situatie raakt? Reflecteren kun je op heel veel verschillende manieren doen. Je kunt alleen reflecteren of samen met anderen zoals bijvoorbeeld je klasgenoten, je mentor of je ouders. Je kunt reflecteren met behulp van reflectievragen, afbeeldingen, voorwerpen enz. Je kunt reflecteren door te schrijven, te praten, te tekenen, te schilderen enz. Voeren van reflectiegesprekken Steeds meer scholen gebruiken reflectiegesprekken om leerlingen terug te laten kijken op concrete leerervaringen zoals stageopdrachten, presentaties en groepsopdrachten. Dit is een goede ontwikkeling, mits reflectie als instrument goed wordt ingezet. Want hoe voer je nu een goed reflectiegesprek? En wat is nou precies het doel van zo n gesprek? Het voeren van een nuttig reflectiegesprek zorgt ervoor dat leerlingen bewust leren van hun eigen ervaringen en kunnen aangeven wat ze de volgende keer anders zouden doen. Doordat leerlingen zelf met hun eigen leerproces en ervaringen bezig zijn, motiveert dit de leerlingen om zichzelf te blijven ontwikkelen. Dit geeft voor de leerling en voor de begeleider een goed beeld van het niveau van bekwaamheid van de leerling. Daarbij stimuleert reflecteren de zelfstandigheid en vergroot het de zelfkennis van de leerling. 9

11 Reflectiemethoden Reflecteren doe je systematisch. Dat is erg belangrijk. Systematisch nadenken maakt duidelijk wat er precies gebeurde en voorkomt dat je gaat malen of piekeren over de gebeurtenis. Door het gebruik van een reflectiemethode kun je systematisch reflecteren. Hieronder staan 4 reflectiemethoden, die je kunt gebruiken om een gebeurtenis waarover je wilt reflecteren, duidelijk te beschrijven: - STAR - ABCD - 5xG - Kapstok: wat/wie/waar/waarom/hoe/welke STAR Je beschrijft een gebeurtenis volgens STAR. STAR staat voor de volgende woorden: S=Situatie Wat was de context waarin de gebeurtenis plaatsvond? T=Taak Wat moest jij doen in die situatie? A=Actie Wat deed je? R=Resultaat Wat was het resultaat? Eventueel kun je STAR aanvullen met RTI R=Reflectie Wat leer je uit deze gebeurtenis T=Transfer Kun je het geleerde ook in andere situaties gebruiken? I=Inspirerend Wat heeft jou geïnspireerd? ABCD Met de ABCD-methode beschrijf je een situatie als volgt: Wat was er Aan de hand? Wat was daarin Belangrijk? Welke Conclusie trek ik daar uit? Wat ga ik Doen? 5xG Met de 5xG methode beschrijf je een gebeurtenis als volgt: Gebeurtenis Wat gebeurde er? Gevoel Wat voelde ik daarin? Gedachten Wat dacht ik daarbij? Gedrag Wat deed ik in die situatie? Gevolg Wat was het gevolg van mijn gedrag? 10

12 De kapstok Je beschrijft een situatie aan de hand van de vragen: wat, wie, waar, waarom, hoe, welke. Wat was de situatie? Wie waren betrokken? Waar gebeurde het? Waarom gebeurde het? Wat was de achtergrond? Hoe verliep de situatie, welke aspecten waren van belang? Het (reflectie-)gesprek Een gesprek voer je met zijn tweeën; jij en de leerling. Dit betekent dat je niet tegen, maar met de leerling praat. Hierin zit een wezenlijk verschil. Samen met de leerling kijk je terug op de opgedane (workshop-)ervaringen en gemaakte opdrachten en probeer je ervoor te zorgen dat de leerling van de ervaring een leerervaring maakt. Wat hierbij vooral belangrijk is; is het stellen van open vragen. Het stellen van open vragen zorgt ervoor dat de leerling meer informatie geeft en echt moet nadenken over de antwoorden. Belangrijke open vragen zijn bijvoorbeeld: Wat wil je met deze opdracht bereiken? Wat heb je precies gedaan? Hoe heb je dit aangepakt? Hoe beviel deze aanpak? Wat ging goed? Wat vond je lastig? Wat heb je geleerd? Wat heb je aan mijn hulp gehad? Wat doe je de volgende keer anders? Net als bovenstaande vragen, zijn er nog tal van andere vragen te bedenken die ervoor zorgen dat je de leerling aanzet tot nadenken en zelfreflectie. Belangrijk bij een reflectiegesprek is dat je als begeleider de leerling coacht, ondersteunt en stimuleert (ook tot zelfstandige reflectie). Hierbij houd jij het overzicht en de structuur, zodat de leerling bezig kan zijn met zelfreflectie. Een positieve uitstraling, rust in het gesprek en interesse in de leerling en zijn of haar ervaringen dragen allemaal bij aan het voeren van een goed reflectiegesprek. 11

13 Reflecteren op de vijf loopbaancompetenties In de LOB-scan van de VO-raad wordt gesproken over loopbaancompetenties. Deze loopbaancompetenties onderscheiden Frans Meijers en Marinka Kuijpers op basis van onderzoek onder werknemers. Uit dit onderzoek blijkt dat deze competenties van belang zijn om al werkend en lerend zelfsturing aan te brengen in de loopbaan (Meijers, Kuijpers, & Bakker, 2006) Samenvatting van de vijf loopbaancompetenties Wie ben ik, wat kan ik? kwaliteitenreflectie Wat wil ik, wat drijft mij? motievenreflectie Welk soort werk past bij mij? werkexploratie Wat wil ik worden? loopbaansturing Wie kan mij daarbij helpen? netwerken 12

14 Loopbaanmat ontwikkeld door CINOP Bij deze loopbaancompetenties horen indicatoren, die zeggen wat een leerling kan als hij deze competentie beheerst. Met deze indicatoren kan ook een competentie-ontwikkellijn worden uitgezet. Door middel van het koppelen van activiteiten aan deze ontwikkellijn biedt de school leerlingen de mogelijkheid gericht te oefenen, hun competenties in de praktijk te toetsen en daarin te groeien. Waarschijnlijk worden er in de school al veel activiteiten ondernomen waar bij bewust of onbewust gewerkt wordt aan deze competenties. Breng deze in kaart en koppel ze aan de indicatoren. Scholen hebben daarbij bijvoorbeeld gedacht aan keuzemethodes, stages, organiseren van sport dagen door leerlingen, maatschappelijke stage, dialogen bij levens beschouwing, het sectorwerkstuk en een sollicitatiebrief bij Nederlands. Bedenk wat er nog ontbreekt aan activiteiten om groei te stimuleren. Daarbij kan gedacht worden aan meerdere meeloopdagen op een vervolg opleiding, een met de vervolgopleidingen samen gemaakte lessenserie, het verkennen van keuzestijlen, inzicht krijgen in meervoudige intelligentie, sociale vaardigheden ontwikkelen, oud-leerlingen uitnodigen als vraagbaak/rolmodel en de inzet van social media om gericht te leren netwerken. 13

15 Kwaliteitenreflectie Ik weet waar ik goed en minder goed in ben. Ik weet welke kwaliteiten ik kan inzetten voor het beroep wat ik wil gaan doen. Ik kan de ontwikkeling van mijn beroepscompetenties en mijn talenten in verband brengen met eerdere ervaringen in mijn leven en met beelden/inzichten over mijn toekomstige studies arbeidsloopbaan, c.q. levensloop. Motieven reflectie Ik kan aangeven wat ik leuk en interessant vind aan mijn opleiding. Ik weet wat mijn werkwaarden zijn. Ik kan verband leggen tussen eerder ervaringen in mijn leven en mijn waarden. Ik kan verband leggen tussen beroepsdilemma s en mijn waarden. Werk exploratie Ik heb een beeld van de inhoud van het werk waarvoor ik leer. Ik weet welke beroepscompetenties nodig zijn in het werk waarvoor ik leer. Ik weet welke leeractiviteiten ik moet ondernemen om die beroepscompetenties te kunnen ontwikkelen. Ik kan de organisatiecultuur van een bedrijf onderzoeken. Ik ben op de hoogte van de ontwikkelingen in het werkveld. Ik kan ontwikkelingen en cultuur in verband brengen met mijn kwaliteiten en motieven. Ik weet wat de actuele beroepsdilemma s zijn in het werk waarvoor ik leer. Loopbaansturing Ik kan doelen stellen voor mijn studieloopbaan. Ik baseer keuzes in mijn leerproces op mijn kwaliteiten en waarden, en op mijn toekomstwensen. Ik organiseer de begeleiding die ik nodig heb om mijn leerproces te sturen. Ik stem mijn mogelijkheden en (ontwikkel)wensen af op de specifieke situatie van de stage/werkorganisatie en/of arbeidsmarkt. Ik toon mijn kwaliteiten en motieven in werk, stage en op de arbeidsmarkt. Netwerken Ik beschik over een netwerk van mensen die mij kunnen helpen bij mijn (studie)loopbaan. Ik onderhoud mijn netwerk en breid het uit. Ik kan iets betekenen voor mensen in mijn netwerk. Het is de bedoeling dat er gereflecteerd wordt op de loopbaancompetenties. Er zijn een aantal reflectiemethode die gebruikt kunnen worden om achter de competentie te komen waarover de leerling wel of niet beschikt. 14

16 Ouderbetrokkenheid Loopbaan- en beroepskeuze niet alleen een zorg voor uw kind! Keuzemomenten Ons voortgezet onderwijs kent vele keuzemomenten. Het vroegtijdig maken van keuzen heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat uw kind zich verder kan verdiepen in juist dié richting, waar aanleg voor interesse in is. Kiezen betekent in deze optiek onderwijs op maat volgen. Een nadeel van kiezen is dat aansluitende vervolgmogelijkheden beperkt worden. Wanneer uw kind kiest voor een sector / leerweg (vmbo) of een profiel (havo/vwo) dan perkt dat de vervolgmogelijkheden in. Kiezen voor niet aansluitende richtingen blijft weliswaar mogelijk maar vergt meestal extra inspanning. Loopbaanoriëntatie en -Begeleiding (LOB) De aanwezigheid van keuzemomenten in het onderwijs betekent dat uw kind zich op vrij jonge leeftijd moet buigen over de vraag welke vervolgstudies de voorkeur genieten. Dit is een niet geringe opgave. Juist in een leeftijdsfase waarin vele veranderingen optreden, dient een beeld gevormd te worden van kwaliteiten, talenten, interesses enerzijds en de wereld van opleiding en beroep anderzijds. Mentoren, schooldecanen en loopbaanadviseurs kunnen uw kind helpen bij het zorgvuldig uitstippelen van het juiste onderwijstraject. Ter ondersteuning daarvan worden zo ook de Oriëntatiedagen in de regio georganiseerd. De begeleiding vindt plaats in de LOB-lessen op school. Echter blijkt dat u als ouder voor uw kind de belangrijkste gesprekspartner bent. Een goede samenwerking tussen de leerling, ouders, school en mogelijk externe adviseurs garandeert een zorgvuldige voorbereiding op de latere studie- en beroepskeuze! Het maken van een keuze is een stuk eenvoudiger als uw kind duidelijke aanknopingspunten kan vinden in een realistisch zelfbeeld. Het denken over de toekomst en een eigen plaats daarin vinden, vereist zicht op eigen mogelijkheden, interesse en kwaliteiten. Als ouder kunt u een wezenlijke bijdrage leveren aan het ontwikkelen van een realistisch zelfbeeld. We noemen een paar aandachtspunten. Het stimuleren tot het opdoen van zoveel mogelijk ervaringen op verschillende gebieden Jongeren die ervaring opdoen, ontdekken eerder hun kwaliteiten en interesses. School is één van de ervaringsgebieden door het aanbod van verschillende vakken en zo ook de deelname aan de workshops tijdens de Oriëntatiedagen. Naast school kunnen ook activiteiten in de thuissituatie en in de vrije tijd stimulerend zijn voor een realistische identiteitsontwikkeling. Het kind ontdekt welke situaties veel van zijn aanpassingsvermogen vergen. 15

17 Denk aan ervaring opdoen in de maatschappij, het leren omgaan met andere leeftijdsgroepen, het in contact komen met activiteiten die op school of thuis niet aan bod komen. Een kind dat zijn tijd veelzijdig en gevarieerd doorbrengt, breidt zijn gedragsrepertoire uit. Door actief deel te nemen aan de hem omringende wereld groeit de kennis over zijn interesse en zijn sterke en minder sterke kanten spelenderwijs. Op gang brengen van de loopbaancommunicatie Vorming en versterking van zelfbeelden vindt plaats door communicatie met anderen over de opgedane ervaringen. In die communicatie spelen ouders een belangrijke rol. Belangstelling tonen maar meer nog het in gesprek gaan over enthousiaste of teleurstellende ervaringen is daarbij van wezenlijk belang. Dit vraagt van u dat u verdiepende vragen stelt. Vragen die kinderen helpen na te denken over de werkelijke betekenis of reden van het enthousiasme of teleurstelling. Juist in die verdieping komen de werkelijke drijfveren naar voren. Achter een enthousiaste voorkeur voor het beroep piloot of de keuze voor het bijwonen van een bepaalde workshop van de Oriëntatiedagen, kunnen heel verschillende motieven liggen. Het stellen van de vraag wát uw kind nu zo aantrekkelijk lijkt in het beroep piloot kan tot de volgende antwoorden leiden: geweldig, al die instrumenten en ik vind het geweldig dat zo n ding zomaar de lucht in kan. Fascinerend al die techniek! Lijkt me heerlijk, vrij als een vogel en je komt nog eens ergens. Lijkt me geweldig om in zoveel verschillende landen te komen en al die verschillende mensen te zien en talen te horen Dat verdient gewoon goed en lijkt me ook leuk om in zo n uniform te lopen. In de verschillende antwoorden komen de werkelijke drijfveren naar voren en bieden zij aanknopingspunten om de voorkeuren van uw kind te begrijpen. Aansluiten bij de fase van ontwikkeling waarin het kind zich bevindt De keuze voor een profiel of een sector/afdeling betekent geenszins dat gesprekken over vervolgstudies en beroepsmogelijkheden tot in detail gevoerd moeten worden. Het volstaat om in de dialoog met uw kind op zoek te gaan naar globale voorkeuren. Aandachtspunten zijn het kiezen van de juiste gespreksmomenten niet teveel aandringen en suggesties doen Niet oordelen over de voorkeuren van uw kind In elke voorkeur die uw kind uitspreekt, ligt een motivatie voor het denken over de toekomst verscholen. Het serieus nemen van deze voorkeur draagt ertoe bij dat uw kind zich 16

18 gestimuleerd voelt en bereid is tot nader onderzoek. Als ouder bent u van betekenis wanneer u steun geeft bij het ontwikkelen van verdere plannen. Die hulp kan bestaan uit het helpen bij de keuze van de workshop die gevolgd gaat worden tijdens de Oriëntatiedagen, het verduidelijken van de keuzemogelijkheden op school, toelatingseisen te onderzoeken en in gesprek te gaan over gevonden informatie. Als ouder is de rol van begeleider meer geschikt dan de rol waarin u de beslissingen van uw kind stuurt of beïnvloedt. Uw kind zal zich het meest gesteund voelen wanneer het de verantwoordelijkheid over de te nemen beslissing met u deelt. Té sturend bezig zijn in de loopbaanbegeleiding van uw kind kan ertoe leiden dat uw rol als gesprekspartner niet meer serieus genomen wordt. Zorgdragen voor een passend prestatieniveau Een kind met een realistisch en positief zelfbeeld staat open voor de toekomst en staat zichzelf ruimte toe te experimenteren. Motivatie ontstaat door positieve antwoorden op twee belangrijke vragen: Kan ik het aan? Hoe schat ik mijn succeskansen in? Als ouder zoeken naar het juiste niveau van uitdaging zonder daarbij uw kind teveel te belasten, is een andere belangrijke bijdrage die u kunt leveren. Op het juiste niveau functioneren, vergroot de kans dat het kind met (zelf)vertrouwen en positieve zelfwaardering naar de toekomst kijkt. Succeservaringen dragen bij aan het opbouwen van een positief zelfbeeld. Kinderen die onder druk staan, staan meestal niet erg open voor de toekomst en neigen naar negatieve zelfwaarderingen. Koste wat kost vasthouden aan een (te) hoog onderwijsniveau, kan de identiteitsontwikkeling belemmeren en levert mogelijk problemen op in de verdere loopbaanontwikkeling. Dit uit zich onder andere in uitstelgedrag, passieve opstelling, grote afhankelijkheid van de mening van anderen en afwezigheid van het denken over de toekomst. 17

19 LOB (loopbaanoriëntatie en begeleiding) activiteiten leerjaar 2 Beste leerlingen van mavo 2, Dit jaar zal er anders uitzien dan vorig jaar. Je bent definitief brugger af! Een aantal dingen zijn anders in de tweede klas en in je nieuwe afdeling. Waarschijnlijk heb je een mentor die je nog helemaal niet kent. Ook heb je een nieuwe afdelingsleider mevrouw Ter Haar. Dit jaar zal ook in het teken staan van het keuzepakket. In maart zal je een keuze gaan maken tussen een aantal vakken voor mavo 3. Dit lijkt heel erg ver weg, maar het jaar gaat altijd sneller dan je denkt of hoopt. Op t Hooghe Landt vinden wij het belangrijk dat je niet zomaar kiest. Je kiest weloverwogen! Kiezen en weten hoe je kiest, moet je leren. Niet iedereen weet wat de reden is van zijn keuze. Op de site hebben we allerlei opdrachten en sites gezet die je trainen om je tot een keuze te laten komen. Elk kwartaal werk je aan een aantal opdrachten op de bovenstaande site. Je gaat ook stage lopen! Ik (G.Priem decaan mavo) kom langs om een aantal dingen daarover uit te leggen. In het onderstaande schema zie je de planning van de activiteiten van dit jaar. Activiteit leerlingen 1 e kwartaal Inschrijven bij de site; opdrachten Introductie KeuzeWeb, Rondleiding website, Wat kies je, Over 20 jaar, MBO-sectoren, Wat vind je leuk. maak de Icarestest Activiteit ouder Inschrijven bij de site; In de bijlage een instructie voor de inschrijving voor de site september ouderavond Activiteit mentor Activiteit decaan Activiteit leerlingen Inschrijven bij de site; opdrachten van bovenstaande site nakijken en leerlingen feedback geven. Uitleg en introductie van de site aan leerlingen, ouders en mentoren twee begeleidingsuren gebruiken om leerlingen de opdrachten uit te leggen en hoe te werken met de sites. Individuele gesprekken met leerlingen, ouders en mentoren. 2 e kwartaal opdrachten KEUZEWEB; Afdelingen, Gesprek decaan of mentor, Vakken, Belangrijk, Sector Techniek januari 2014 voorlichtingsavond keuzepakket 18

20 oriëntatie op Ministage( 1 meeloopdag met ouder) Activiteit ouder opdrachten KEUZEWEB; Afdelingen, Gesprek decaan of mentor, Vakken, Belangrijk, Sector Techniek januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket hulp bieden bij het zoeken van een geschikte Ministage(familie, kennis, vrienden, eigen baan.) Activiteit mentor Activiteit decaan Activiteit leerlingen opdrachten KEUZEWEB nakijken januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket begeleiding bieden bij het maken van de opdrachten en het zoeken naar een geschikte Ministage januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket twee begeleidingsuren klassikale vragen uitdelen van Ministagecontract 3 e kwartaal INVOEREN KEUZEPAKKET( maart) BRIEF KEUZEPAKKET ONDERGETEKEND MEENEMEN (UITERLIJK maart) opdrachten KEUZEWEB; mbo-sectoren Zorg en Welzijn en Landbouw en Persoonlijk Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website Ministage lopen in April contract wordt bij de mentor ingeleverd Opdrachten tijdens het begeleidingsuur maken Activiteit ouder Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website BRIEF KEUZEPAKKET ONDERGETEKEND meegeven Ministage contract ondertekenen Activiteit mentor Activiteit decaan Activiteit leerlingen opdrachten KEUZEWEB nakijken Ministage contractbrieven innemen INAME KEUZEBRIEFJES UITERLIJK MAART Inname Ministage contracten Opdrachten Ministage tijdens het begeleidingsuur maken Decanenspreekuur maart oplossen mogelijke knelpunten ministage gesprekken met leerlingen organiseert computerlokalen voor invoering vakkenpakket maart controleert keuzebriefjes op aantallen maart twee begeleidingsuren klassikale vragen beantwoorden Ministage opdrachten klaar zetten 4 e kwartaal opdrachten KEUZEWEB; Matchen, beroepsgericht vak, interview bovenbouw en samen eens maak een test Activiteit ouder het portfolio en cv op de site bekijken Activiteit opdrachten KEUZEWEB nakijken mentor Activiteit decaan Controle of alle gemaakte opdrachten zijn gemaakt. alle leerlingen hun pakketkeuze invoeren voor de rapportvergadering 19

21 LOB(loopbaanoriëntatie en begeleiding) activiteiten mavo 3 Dit jaar werken jullie weer aan de opdrachten van KEUZEWEB. Deze opdrachten staan op de site van In het onderstaande schema heb ik de planning gezet van wanneer alle opdrachten af moeten zijn. De opdrachten uit KEUZEWEB kunnen je meehelpen om een weloverwogen vakkenpakket keuze te maken. Niet alleen de opdrachten uit KEUZEWEB maar ook de MBO voorlichtingsdag, de workshops op het MBO (oriëntatiedagen), ouderavonden, decanenspreekuur, Beroepsstage en de begeleiding van ouders, mentoren, vakdocenten helpen je mee op een keuze te maken. Je gaat met twee websites werken namelijk; en Je moet minimaal 2 workshop volgen en de daarbij behorende opdrachten maken. Activiteit leerlingen 1 e kwartaal Inschrijven bij de site; opdrachten KEUZEWEB ; Goed gekozen, MBO, Over 20 jaar, Mijn prestatie en De oriëntatiedagen Inschrijven oriëntatiedagen via de site; (je krijgt een code, goed bewaren!!!) maak een test Activiteit ouder Inschrijven bij de site; Hulp bieden bij het kiezen van workshops aan het MBO, oriëntatiedagen. september ouderavond Activiteit mentor Activiteit decaan Inschrijven bij de site; opdrachten van bovenstaande site nakijken en leerlingen feedback geven. inlogcodes uitdelen voor inschrijving oriëntatiedagen Uitleg en introductie van de site aan leerlingen, ouders en mentoren twee begeleidingsuren gebruiken om leerlingen de opdrachten uit te leggen en hoe te werken met de sites. Individuele gesprekken met leerlingen, ouders en mentoren. Activiteit leerlingen 2 e kwartaal opdrachten KEUZEWEB; Wat wil ik?, Doorleren hoe ver ben je, Planning vmbo 3,Opleiding vergelijken, Gesprek mentor of decaan voorbereiding ministage(week) januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket 20

22 januari 2015 MBO voorlichtingsdag Activiteit ouder hulp bieden bij het zoeken van een geschikte ministage (familie, kennis, vrienden, eigen baan.) januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket Activiteit mentor Activiteit decaan opdrachten KEUZEWEB nakijken januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket hulp bieden bij het zoeken van een ministage(week) januari 2015 voorlichtingsavond keuzepakket hulp bieden bij het zoeken van een ministage en het overzicht houden twee begeleidingsuren klassikale vragen beantwoorden 3e kwartaal Activiteit INVOEREN KEUZEPAKKET(maart) leerlingen BRIEF KEUZEPAKKET ONDERGETEKEND MEENEMEN (UITERLIJK maart) opdrachten KEUZEWEB; gesprek mentor of decaan, MBO-sectoren, Oriëntatiedagen, Interesse Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website contract ministage is rond Activiteit ouder Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website Activiteit mentor Activiteit decaan BRIEF KEUZEPAKKET ONDERGETEKEND MEENEMEN (UITERLIJK maart) contract ministage is rond opdrachten KEUZEWEB nakijken contract ministage is rond mentor inventariseert de contracten INAME KEUZEBRIEFJES UITERLIJK MAART Decanenspreekuur maart oplossen mogelijke knelpunten ministage gesprekken met leerlingen organiseert computerlokalen voor invoering vakkenpakket maart controleert keuzebriefjes op aantallen maart twee begeleidingsuren klassikale vragen beantwoorden 4 e kwartaal Activiteit leerlingen opdrachten KEUZEWEB; Verslag ministage, Verslag oriëntatiedagen, voorlopige studiekeuze, geen twijfel maak een test Activiteit ouder het portfolio en cv op de site bekijken Activiteit opdrachten KEUZEWEB nakijken mentor Activiteit Controle of alle gemaakte opdrachten zijn gemaakt. decaan alle leerlingen hun pakketkeuze invoeren voor de rapportvergadering 21

23 LOB(loopbaanoriëntatie en begeleiding) activiteiten mavo 4 Dit jaar werken jullie weer aan de opdrachten van KEUZEWEB. Deze opdrachten staan op de site van In het onderstaande schema heb ik de planning gezet van wanneer alle opdrachten af moeten zijn. De opdrachten uit KEUZEWEB kunnen je meehelpen om een weloverwogen vervolgkeuze te maken. Niet alleen de opdrachten uit KEUZEWEB maar ook de MBO voorlichtingsdag, de workshops op het MBO (oriëntatiedagen), ouderavonden, decanenspreekuur, en de begeleiding van ouders, mentoren, vakdocenten helpen je mee op een keuze te maken. Je gaat met drie websites werken namelijk; en Het is van belang dat je tijdig met het doorstroomdossier begint. Het dossier heb je nodig voor je intakegesprek aan het mbo en/of havo. Op uiterlijk 1 april sta je ingeschreven bij een vervolgopleiding naar keuze. Je geeft dit door aan je mentor en decaan. Activiteit leerlingen 1 e kwartaal Inschrijven bij de site; opdrachten KEUZEWEB ; Goed gekozen, MBO, Over 20 jaar, Mijn prestatie en De oriëntatiedagen Inschrijven oriëntatiedagen via de site; (je krijgt een code, goed bewaren!!!) maak een test Activiteit ouder Inschrijven bij de site; Hulp bieden bij het kiezen van workshops aan het MBO, oriëntatiedagen. oktober ouderavond Activiteit mentor Activiteit decaan Inschrijven bij de site; opdrachten van bovenstaande site nakijken en leerlingen feedback geven. inlogcodes uitdelen voor inschrijving oriëntatiedagen Uitleg en introductie van de site aan leerlingen, ouders en mentoren twee begeleidingsuren gebruiken om leerlingen de opdrachten uit te leggen en hoe te werken met de sites. Individuele gesprekken met leerlingen, ouders en mentoren. 22

24 Activiteit leerlingen 2 e kwartaal opdrachten KEUZEWEB; Wat wil ik?, Doorleren hoe ver ben je, Planning vmbo 3,Opleiding vergelijken, Gesprek mentor of decaan, Keuzekenner, Beroepen, Ik weet het nog niet, Opleidingen vergelijken Bezoeken van openavonden ROC en Beroepenmarkten Activiteit ouder Bezoeken openavonden ROC, Beroepenmarkten Activiteit opdrachten KEUZEWEB nakijken mentor Gesprekken met leerling over vervolgopleidingen Activiteit decaan voorlichting tijdens LOB-uur over vervolgopleidingen Activiteit leerlingen 3e kwartaal februari Voorlichtingsavond vervolgopleiding VOOR APRIL INSCHRIJVEN BIJ EEN VERVOLGOPLEIDING opdrachten KEUZEWEB; Voorlopige studiekeuze, Afdelingen, Toelating selectie, Verslag Oriëntatiedagen, Interview, Definitieve keuze en Aanmelden Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website maak een test Activiteit ouder februari Voorlichtingsavond vervolgopleiding Decanenspreekuur op maart inschrijven via de website VOOR APRIL INSCHRIJVEN BIJ EEN VERVOLGOPLEIDING het portfolio en cv op de site bekijken Activiteit mentor februari Voorlichtingsavond vervolgopleiding opdrachten KEUZEWEB nakijken VOOR APRIL INSCHRIJVEN BIJ EEN VERVOLGOPLEIDING Activiteit decaan februari Voorlichtingsavond vervolgkeuze Decanenspreekuur maart gesprekken met leerlingen het portfolio en cv op de site bekijken 23

25 Opzet LOB-lessen Schooljaar wordt er twee keer in de week een LOB-les gegeven aan leerlingen van mavo 3 en 4. De leerlingen kunnen zich vrijwillig inschrijven of we kiezen ervoor dat leerlingen klassikaal voor dit uur worden ingeschreven. Het eerste en tweede kwartaal gebruiken we het boekje Kiezen is een kunst van Paul Beekers. In de bijlage een zijn de opdrachten per les beschreven. De belangrijkste bouwstenen van leren kiezen komen aan de orde. Naast logisch-rationele keuzestijl die in keuzebegeleiding doorgaan veel aandacht krijgt, worden zes andere keuzestijlen gepresenteerd die scholieren in de praktijk hanteren. Ook geeft het boek een beschrijving van de kwaliteiten en valkuilen die bij de stijlen horen. Het laatst deel van het boek bevat een concreet lesplan, inclusief veel oefeningen. De lessenreeks bevat ongeveer acht lessen. Derde en vierde kwartaal wordt aandacht geschonken aan de oriëntatiedagen die worden georganiseerd. Het derde kwartaal wil ik voornamelijk leerlingen uit de vierde klas begeleiden omdat ze in het vierde kwartaal examen doen. De lessenreeks staat hieronder beschreven. 24

26 LOB lessen Oriëntatiedagen Doelen De LOB-lessen rondom de zijn verdeeld in de tijdsfasen voor, tijdens en na de Oriëntatiedagen. Belangrijk is om per fase ook met de leerlingen het doel van een les te benoemen: Doelen vooraf Oriënteren op de domeinen binnen het MBO Oriëntatie op de branches binnen een domein Oriëntatie op de opleidingen binnen een MBO branche Inschrijven voor de workshops Doelen tijdens Ervaren van de opleiding door middel van een workshop Ervaren van de opleidingslocatie door er fysiek heen te gaan Het opdoen van (grens)ervaringen Doelen na Reflecteren op de opgedane (grens-)ervaringen door middel van dialoog Bijdrage aan het keuzeproces richting een passende studiekeuze Ontwikkelen van loopbaancompetenties Basis lesopzet Beginsituatie De oriëntatiedagen zijn bedoeld voor derde en vierdejaars VMBO leerlingen die zich gaan oriënteren op de opleidingen binnen het MBO. De Oriëntatiedagen bieden workshops van MBO opleidingen, waarvoor de leerlingen zich kunnen inschrijven. Het oriënteren en inschrijven kan via de website Doelgroep Derde en vierdejaars VMBO leerlingen van de VMBO scholen binnen de regio Eemland. Leerlingen van alle vier de niveaus binnen het VMBO (BL, KL, GL, TL). 25

27 Indeling lesopzet Zover van toepassing is de uitleg van een les verdeeld over een aantal onderdelen: Doel Benodigdheden Inleiding Kern Uitleg Evaluatie Informatie Hier staat het doel of de doelen van de les beschreven Wat is nodig om de les te kunnen verzorgen Wat is handig te weten, te vertellen bij de start van de les. Hier staan de werkvormen beschreven voor de les Hoe gaat de les, wat is belangrijk om rekening mee te houden Zover mogelijk een extra tip hoe de les na te bespreken Extra achtergrondinformatie; zowel online, als in deze handreiking De lessen In dit hoofdstuk staan enkele lessen beschreven die kunnen fungeren als een gedegen inbedding van de oriëntatieworkshops in het LOB programma van derde en vierdejaars VMBO leerlingen Vooraf aan de Oriëntatiedagen Les 1: Hoe is het MBO georganiseerd Doel: Leerlingen weten welke ROC's er in de regio gevestigd zijn, hoe ze heten, dat je er een mbo-opleiding kunt volgen, waar vestigingen te vinden zijn; Leerlingen zijn bekend met een aantal facetten van het mbo. Ze hebben een beeld van de plaats van het mbo binnen hetnederlandse onderwijsstelsel en van de opleidingen die je kunt volgen. Ze kunnen aan de hand van een schema aangeven welke niveaus en leerwegen worden onderscheiden en welke toelatingseisen daar bij horen; Leerlingen weten de weg te vinden naar informatie over het mbo, het ROC en specifieke opleidingen. Benodigdheden: Invuloefening les 1 (zie bijlage) Inleiding Leid het lespakket in door aan te geven dat de leerlingen zich in een aantal lessen gaan oriënteren op het mbo en zich gaan voorbereiden op de overstap naar dit onderwijstype. De leerlingen beginnen in deze les met het zoeken naar informatie over het mbo aan de hand van een aantal vragen, die ze in tweetallen mogen beantwoorden. Daarbij kunnen ze internet gebruiken. 26

28 Kern Invuloefening. Uitleg De leerlingen gaan in tweetallen de vragen van de invuloefening beantwoorden. De informatie kan op internet worden opgezocht of verworven worden uit materiaal dat vooraf is klaargelegd. Evaluatie Neem de vragen met de leerlingen door. Leuk om hier een wedstrijdelement aan te koppelen met beloningen. Informatie Online In deze handreiking - Pagina, Invuloefening les 1. 27

29 Les 2: MBO domeinen en branches Doel: Oriënteren op de domeinen binnen het MBO Oriëntatie op de branches binnen een domein Benodigdheden: PC s en invuloefening van les 2. Inleiding Uitleg geven over de oriëntatiedagen, en de planning rondom de oriëntatiedagen. Kern Oefening waarbij de leerlingen uitgedaagd worden om te oriënteren op de domeinen en branches van het MBO. Om dit te doen wordt gebruik gemaakt van de website Uitleg Op staat per domein informatie over het domein met een beroepenfilm en de branches die onder een domein vallen. Aan de hand van een invuloefening doorlopen de leerlingen alle domeinen en branches en bekijken zij de beroepenfilms. De leerlingen beantwoorden de vragen aan de hand van de informatie die op de website te vinden is. Een mogelijk vervolg hierop is de opdracht om aansluitend een top 3 samen te stellen van de meest favoriete beroepen (met een korte beschrijving van waarom). Evaluatie Bespreek met de leerlingen wat ze gevonden hebben, hoe ze daaraan zijn gekomen, welke domeinen en branches hun het meest aanspreken en waarom. Neem vervolgens de invuloefeningen in om zelf door te nemen of laat ze deze in het portfolio opnemen. Informatie Online In deze handreiking - Pagina, De MBO domeinen - Pagina, Invuloefening les 2. 28

30 Alternatieve werkvorm Verdeel de klas in tien groepen van twee of drie leerlingen. Vervolgens worden kaartjes verdeeld met brancheaanduiding over de groepjes, zodat ieder groepje één of twee willekeurige kaartjes heeft. De opdracht is nu dat de leerlingen informatie lezen en bekijken op en andere websites, om vervolgens een posterpresentatie te maken met de belangrijkste woorden en beroepen over die branche. Deze wordt per groepje gepresenteerd aan de klas. Het doel is dat zo hoorbaar en zichtbaar helder wordt wat de branches inhouden qua achterliggende beroepen. Probeer te voorkomen dat een leerling een branche niet kiest, omdat hij of zij zich bij de branchenaam geen of een verkeerde voorstelling kan maken. Vraag vervolgens in een klassengesprek aan drie leerlingen welke branche hen aanspreekt, hoe ze dat weten en hoe zij tot die keuze komen. Les 3: Oriënteren op de opleidingen en workshops Doel: Oriëntatie op de opleidingen binnen een MBO branche Inschrijven bij workshops (minimaal 2 maximaal 4) Benodigdheden: Computer en invuloefeningen. Inleiding Terugkoppelen les 2 en uitleg geven over het programma van les 3. Kern De leerlingen hebben zich de vorige les kunnen oriënteren op de domeinen en de branches binnen het MBO. Dit heeft ze al een goed beeld gegeven in welke richting ze een workshop zouden willen volgen. In deze les gaan we hiermee verder. Aan de hand van de website oriënteren de leerlingen zich op de opleidingen en de workshops. Leerlingen kijken deze les naar het workshopaanbod en schrijven zich in voor een of twee workshops die ze willen volgen. In het opgegeven mailadres krijgen de leerlingen een bevestiging van de inschrijving met de adresgegevens van de workshop. Vertel hierbij dat: Binnen Amersfoort en Utrecht de oriëntatieworkshops worden georganiseerd. Dat de workshops op verschillende locaties en data plaatsvinden, van uur. Dat er bij de workshops ook leerlingen van andere VMBO scholen zitten. 29