Het gewijzigde besluit schenk- en erfbelasting, (n)iets nieuws onder de zon? M. Boere

Transcriptie

1 Het gewijzigde besluit schenk- en erfbelasting, (n)iets nieuws onder de zon? M. Boere

2 Op Prinsjesdag 2017 werden we verrast met een wetsvoorstel ter aanpassing van de Successiewet 1956, dat ertoe strekte duidelijk te maken wanneer het aangaan of wijzigen van huwelijksvoorwaarden tot een schenking kan leiden. Het wetsvoorstel werd uit de Overige fiscale maatregelen 2018 geamendeerd, waardoor nog steeds onduidelijk is wanneer vermogensrechtelijke afspraken tussen echtgenoten of partners tot een schenking kunnen leiden. De staatssecretaris heeft recent evenwel een beleidsbesluit gepubliceerd waarin hij voor een aantal situaties goedkeurt dat geen sprake is van een schenking. Dit artikel gaat in op de stand van zaken na publicatie van dit beleidsbesluit, met bijzondere aandacht voor de goedkeuringen die in het besluit worden gegeven. Inleiding Sinds 1 januari van dit jaar is het standaard huwelijksvermogensrecht een beperkte gemeenschap van goederen. [2] Op Prinsjesdag 2017 werden we in aanloop naar inwerkingtreding van het nieuwe standaard huwelijksvermogensrecht verrast met een wetsvoorstel ter aanpassing van de Successiewet Dit wetsvoorstel strekte ertoe duidelijk te maken wanneer het aangaan of wijzigen van huwelijksvoorwaarden tot een schenking kan leiden. In praktijk was (en is) dit immers lang niet altijd duidelijk. Het wetsvoorstel werd door de praktijk daarom positief ontvangen. Het gaf zekerheid en pakte praktische knelpunten aan. Op hoofdlijnen hield het wetsvoorstel in dat het aangaan van een beperkte of algehele gemeenschap van goederen niet tot een schenking leidde, tenzij het aandeel van de arme echtgenoot in het totale vermogen hoger werd dan 50% of het aandeel van de rijke echtgenoot in het totale vermogen toenam. Dit zou ook van toepassing zijn op (finale) verrekenbedingen. Daarnaast zouden ook samenwoners met een notarieel samenlevingscontract onder de wetgeving gaan vallen. Dit zou de verschillende behandeling van gehuwden en samenwoners hebben beëindigd. Tot slot bevatte het wetsvoorstel een antimisbruikbepaling voor nephuwelijken. Na een aantal kritische noten in een amendement van Tweede Kamerlid Omtzigt [3] werd het wetsvoorstel geheel van tafel geveegd. Omtzigt achtte het niet wenselijk dat gevallen waarin geen schenking is beoogd, zouden worden bestempeld als fiscale constructies. In een later interview met TaxLive [4] licht Omtzigt zijn amendement toe. Zijn bezwaren kwamen er kort gezegd op neer dat: 1. goedwillende partners die gaan trouwen op hun trouwdag met een aanslag schenkbelasting kunnen worden geconfronteerd; 2. schenkbelasting kan worden geheven terwijl nog geen vermogensverschuiving heeft plaatsgevonden; 3. schenkbelasting verschuldigd kan worden wanneer erfenissen/schenkingen wel onder uitsluitingsclausule zijn verkregen en andere niet; en

3 4. het wetsvoorstel voor mensen een rem kon vormen om naar de notaris te gaan. Of deze bezwaren terecht zijn, valt te betwijfelen. Zo blijkt het erg moeilijk een voorbeeld te verzinnen van een situatie die onder het wetsvoorstel tot een belaste schenking zou hebben geleid als door echtgenoten niet werd afgeweken van het nieuwe standaard huwelijksvermogensrecht. Van Vijfeijken maakt naar mijn idee dan ook terecht korte metten met de bezwaren van Omtzigt. [5] Voorts kon volgens Omtzigt goedkeurend beleid over een verdeling van het gezamenlijke vermogen dat de 50%-grens niet overschrijdt in een besluit worden opgenomen. [6] Hoewel de staatssecretaris heeft aangegeven dat de mogelijkheden om dergelijk beleid in een besluit te regelen beperkt zijn, zegde hij evenwel toe voor bepaalde situaties goed te keuren dat geen sprake is van een schenking. [7] Deze toezegging heeft hij gestand gedaan in zijn recente beleidsbesluit. [8] Over de beperkte reikwijdte van het besluit, dat overigens terugwerkt tot 1 januari 2018, zijn inmiddels vragen gesteld door de vaste commissie voor Financiën. [9] In reactie hierop [10] heeft de staatssecretaris laten weten dat op dit moment wordt onderzocht of in het besluit ook goedkeuring kan worden gegeven voor notarieel samenwonenden, iets waar het wetsvoorstel wel in voorzag, maar het huidige beleidsbesluit helaas (nog) niet. De staatssecretaris geeft verder aan dat hij niet verwacht een goedkeuring te kunnen geven voor het aangaan van beperkte gemeenschappen in zijn algemeenheid, [11] omdat zich in de praktijk een (te) grote diversiteit aan situaties voordoet. Na een korte opfrissing van het geheugen over hoe het nu ook alweer zat, zet ik de situaties uiteen waarvoor in het besluit goedkeuring wordt gegeven. Ook sta ik stil bij situaties en omstandigheden die in het besluit niet aan bod komen, maar zich in praktijk wel (regelmatig) voordoen. Hoe zat het ook alweer? Zoals ik in VFP 2018/1 heb toegelicht, kan het aangaan (of wijzigen) van huwelijksvoorwaarden tot een vermogensverschuiving leiden. In de praktijk komt dan ook regelmatig de vraag op of een dergelijke vermogensverschuiving een belaste schenking kan zijn. Sinds vaste jurisprudentie van de Hoge Raad [12] is de heersende opvatting dat het aangaan van een algehele gemeenschap van goederen niet tot een schenking leidt, zelfs niet wanneer deze algehele gemeenschap van goederen wordt aangegaan in zicht van overlijden. De Hoge Raad draagt hiertoe aan dat niet van een voltooide vermogensverschuiving kan worden gesproken en het onzeker is hoe de gemeenschap zich staande het huwelijk ontwikkelt. Onder verwijzing naar deze

4 jurisprudentie is door de staatssecretaris later bevestigd dat het aangaan van een algehele gemeenschap van goederen met ongelijke aandelen niet tot een schenking leidt. [13] In zijn algemeenheid wordt aangenomen dat het opnemen van een finaal verrekenbeding in huwelijksvoorwaarden net zoals het aangaan van een algehele gemeenschap van goederen geen schenking inhoudt. Over het aangaan van een beperkte gemeenschap met één vermogensbestanddeel zoals een echtelijke woning bestaat minder duidelijkheid. [14] De staatssecretaris heeft evenwel aangegeven dat dit een schenking kan inhouden. [15] Hij licht dit standpunt toe aan de hand van een voorbeeld: De echtgenoten hebben geen goederengemeenschap. De partners gaan een beperkte gemeenschap aan voor bijvoorbeeld een pand. De ene partner brengt het pand in. De andere partner brengt niets in. Door de wijziging van het goederenregime zijn beiden (ieder voor de helft) gerechtigd tot dat pand. De vermogensverschuiving is dan voltooid en bepaalbaar. De partner die het pand heeft ingebracht schenkt aan zijn partner de helft van de waarde van het pand. Bovenstaand standpunt van de staatssecretaris is ook van toepassing op beperkte verrekenbedingen. [16] De opvatting dat het aangaan van een beperkte gemeenschap met één vermogensbestanddeel tot een schenking leidt omdat de vermogensverschuiving voltooid en bepaalbaar is, deel ik niet. Op het moment van aangaan van de beperkte gemeenschap staat immers nog niet vast wat de omvang daarvan zal zijn bij het einde van de gemeenschap. Zo is denkbaar dat schuldeisers van één van de echtgenoten zich op het gemeenschapsvermogen verhalen. Bovendien kunnen echtgenoten gedurende het bestaan van de beperkte gemeenschap geen aanspraak maken op hun afzonderlijke aandeel daarin omdat zij gezamenlijk gerechtigd zijn tot het geheel, evenals bij een algehele gemeenschap van goederen. Ook een beperkte gemeenschap van goederen bergt dus risico s in zich, waardoor bij het aangaan daarvan niet kan worden gesproken van een voltooide vermogensverschuiving. [17] Doorgaans zal de omvang van een vermogensverschuiving pas bij het einde van het huwelijk kunnen worden vastgesteld. Omdat de Successiewet 1956 niet voorziet in een mogelijkheid om schenkbelasting te heffen bij opheffing van de huwelijksgemeenschap, vindt dan ten aanzien van echtgenoten geen heffing plaats. Dit kan anders zijn voor ongehuwde partners die bijvoorbeeld een notarieel samenlevingscontract met een finaal verrekenbeding zijn overeengekomen, omdat het huwelijksvermogensrecht geen toepassing vindt. Tussen hen is daarom in beginsel hooguit sprake van een gewone gemeenschap, waardoor het aangaan van een beperkte gemeenschap of een finaal verrekenbeding bij beëindiging van de samenleving in de ogen van de Belastingdienst tot een schenking zou kunnen leiden. Dit standpunt is overigens niet onomstreden. [18]

5 Buiten de algehele gemeenschap van goederen die al dan niet in het zicht van overlijden wordt aangegaan, waarover de Hoge Raad zich heeft uitgelaten, [19] bestaat dus nog veel onduidelijkheid over de vraag wanneer huwelijksvoorwaarden of afspraken tussen ongehuwd samenwonenden tot een schenking kunnen leiden. Het besluit van 29 maart 2018, (n)iets nieuws onder de zon? Met het op 29 maart 2018 [20] uitgevaardigde besluit wijzigt de Staatssecretaris van Financiën het besluit schenk- en erfbelasting van 5 juli [21] Dit betekent dat bepaalde onderdelen van het oorspronkelijke besluit zijn vernummerd. Een praktisch aandachtspunt is dat iemand die nu een volledig overzicht wil van het complete besluit, eigenlijk altijd de twee besluiten (die van 2010 en die van 2018) erbij moet pakken. Het zou daarom prettig zijn als de staatssecretaris een nieuw besluit publiceert, waar de wijzigingen van 29 maart 2018 integraal in zijn verwerkt. De wettelijke (beperkte) gemeenschap van goederen In de aanhef van onderdeel 3 van het besluit leidt de staatssecretaris het nieuwe standaard huwelijksvermogensrecht in. Als echtgenoten met elkaar in het huwelijk treden op of na 1 januari 2018 zonder het opstellen van huwelijkse voorwaarden is daarop de wettelijk beperkte gemeenschap van goederen van toepassing. In onderdeel 3.1 bevestigt de staatssecretaris dat het aangaan van een huwelijk zonder huwelijkse voorwaarden geen schenking is. Dit geldt ook als de huwelijksvoorwaarden tijdens het huwelijk worden gewijzigd in de wettelijke (beperkte) gemeenschap van goederen. [22] Deze bevestiging ligt voor de hand; het zou vreemd zijn dat een huwelijk waarop het standaard wettelijke huwelijksvermogensrecht van toepassing is tot een schenking zou (kunnen) leiden. De reikwijdte van de goedkeuring op dit punt is overigens een stuk beperkter dan het geamendeerde wetsvoorstel. Zo blijft onduidelijk hoe moet worden omgegaan met beperkte gemeenschappen die afwijken van de wettelijke beperkte gemeenschap van goederen. [23] Ook de schenkbelastinggevolgen van een beperkte gemeenschap met ongelijke aandelen waarin de rijkste echtgenoot weliswaar gerechtigd blijft tot minimaal de helft van de gemeenschap zijn niet zeker. Hoewel de staatssecretaris voor algehele gemeenschappen en algehele verrekeningen met ongelijke aandelen goedkeurt dat in zo n geval geen sprake is van een schenking (zie paragraaf hierna), geeft hij helaas geen soortgelijke goedkeuring voor de beperkte gemeenschap. [24] Het onderscheid tussen beperkte en algehele gemeenschappen in deze kan ik niet goed plaatsen.

6 Als partners A en B reeds voor het huwelijk samen een woning hebben gekocht waarbij de partner A meer eigen vermogen heeft ingelegd dan partner B, ontstaat in beginsel een onderlinge eigenwoningschuld en -vordering. Als A en B in het huwelijk treden zonder nadere afspraken, gaat zowel de woning als de daarop betrekking hebbende onderlinge schuld van B aan A tot de gemeenschap behoren, terwijl de vordering van A op B buiten de gemeenschap blijft. Omdat de schuld in de gemeenschap valt, treedt voor de helft van die schuld vermenging op, waardoor de vordering van A op B voor de helft verdwijnt. Als daarom een dergelijke schuld buiten de gemeenschap blijft, keurt de staatssecretaris in onderdeel van het besluit goed dat dit niet tot een schenking leidt, mits aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: De echtgenoten nemen in de huwelijkse voorwaarden op dat een wettelijke gemeenschap van goederen volgens het vanaf 1 januari 2018 geldende wettelijke huwelijksgoederenregime wordt aangegaan waarin beiden voor gelijke delen gerechtigd zijn. Er is sprake van een onderlinge schuld tussen de echtgenoten die is ontstaan bij de gezamenlijke aanschaf van de eigen woning en die zonder nadere afspraak tot de wettelijke gemeenschap van goederen zou behoren op grond van art. 1:94 lid 7 BW. In de huwelijkse voorwaarden, waarbij een wettelijke gemeenschap is aangegaan, is alleen met betrekking tot bovengenoemde schuld afgeweken van het wettelijke huwelijksgoederenregime. Het betreft de aanschaf van een eigen woning als bedoeld in art Wet IB Deze goedkeuring is opmerkelijk te noemen. Het buiten de gemeenschap houden van de schuld kan zoals Van Vijfeijken terecht opmerkt [25] niet tot een schenking leiden, omdat door het buiten de gemeenschap houden van de schuld geen verarming enerzijds en geen verrijking anderzijds optreedt. Wanneer de schuld echter wel in de gemeenschap valt, wordt partner B vanwege schuldvermenging voor de helft bevrijd van een verplichting die hij heeft jegens A. Juist als hier dus de wettelijk beperkte gemeenschap van goederen als uitgangspunt wordt genomen, treedt een vermogensverschuiving op. [26] De algehele gemeenschap van goederen Als op of na 1 januari 2018 bij huwelijksvoorwaarden gekozen wordt voor een algehele gemeenschap van goederen waarin echtgenoten voor gelijke delen gerechtigd zijn, keurt de staatssecretaris in onderdeel van het besluit goed

7 dat geen sprake is van een schenking. Deze opvatting is in lijn met de eerdergenoemde vaste jurisprudentie van de Hoge Raad. Hierna besteedt de staatssecretaris in onderdeel 3.3 bijzondere aandacht aan de jurisprudentie van de Hoge Raad. [27] Door de staatssecretaris is in een brief van 2012 [28] bevestigd dat ook een algehele gemeenschap van goederen met ongelijke aandelen (bijvoorbeeld 70-30) niet tot een schenking leidt. Dit kan de vraag oproepen of elke verdeelsleutel mogelijk is. Daarom keurt de staatssecretaris goed dat het aangaan van een algehele gemeenschap met ongelijke aandelen niet tot een schenking leidt als ( ) één van beide echtgenoten direct voorafgaand aan het aangaan van of wijzigen in een algehele gemeenschap van goederen meer vermogen bezat dan de andere echtgenoot leidt een andere verdeelsleutel dan niet tot een schenking voor de toepassing van de Successiewet, indien die echtgenoot gerechtigd blijft tot ten minste 50% van het tot de algehele gemeenschap van goederen behorende vermogen en ten hoogste tot de gerechtigdheid die hij al had. [29] Kortom: als de rijkste partner gerechtigd blijft tot minimaal 50% van het gemeenschapsvermogen, leidt een algehele gemeenschap van goederen met ongelijke aandelen niet tot een schenking. Deze goedkeuring is in lijn met de uitgangspunten van het op Prinsjesdag 2017 gepresenteerde wetsvoorstel. Het wederkerig finaal verrekenbeding De staatssecretaris keurt in onderdeel van het besluit goed dat als echtgenoten in een wederkerig finaal verrekenbeding overeenkomen dat zij bij einde van het huwelijk door echtscheiding en/of overlijden hun vermogens verrekenen als waren zij gehuwd geweest in een wettelijk beperkte of in een algehele gemeenschap van goederen met gelijke delen, geen sprake is van een schenking. In het besluit staat evenwel nog steeds dat het aangaan van een beperkt finaal verrekenbeding tot een schenking kan leiden. [30] Evenals bij de beperkte gemeenschap van goederen, blijft ten aanzien van beperkte finale verrekenbedingen (al dan niet met ongelijke verrekening) daarom onduidelijk wat hiervan de schenkbelastinggevolgen zijn. Voor finale verrekenbedingen waarbij vermogens worden verrekend alsof sprake is van een algehele gemeenschap van goederen is bevestigd dat ongelijke verrekening niet tot een schenking leidt, mits de rijkste echtgenoot gerechtigd blijf tot minimaal de helft. [31] Samenwoners Het besluit van de staatssecretaris geldt alleen voor gehuwden. [32] Ongehuwd

8 samenwonenden kunnen dus in beginsel geen vertrouwen ontlenen aan de goedkeuringen die zijn gegeven door de staatssecretaris. Dit in tegenstelling tot het geamendeerde wetsvoorstel, dat ook zou zijn gaan gelden voor samenwoners met een notarieel samenlevingscontract. Het is thans niet duidelijk of een schenking kan worden geconstateerd als ongehuwd samenwonenden een eenvoudige gemeenschap van goederen aangaan of een finaal verrekenbeding overeenkomen. Door de Belastingdienst s-hertogenbosch is in een brief van 14 oktober 2013 aan een notaris geschreven dat het opnemen van een finaal verrekenbeding in een samenlevingscontract geen schenking oplevert, omdat niet kan worden vastgesteld wie de schenker en wie de begiftigde is. Dit standpunt wordt onderschreven in de fiscale literatuur. [33] In een recente brief [34] heeft de staatssecretaris bevestigd dat momenteel wordt bezien of kan worden goedgekeurd dat geen sprake is van een schenking als notarieel samenwonenden een wederkerig verplicht verrekenbeding overeenkomen waarin wordt verrekend alsof sprake is van een algehele of wettelijk beperkte gemeenschap van goederen met gelijke gerechtigdheid. Nephuwelijken In het wetsvoorstel dat op Prinsjesdag 2017 werd gepresenteerd was een algemene antimisbruikregel tegen nephuwelijken opgenomen. Omtzigt heeft tijdens de parlementaire behandeling [35] van het wetsvoorstel kenbaar gemaakt dat nephuwelijken volgens hem bestreden kunnen worden met fraus legis. Het is daarom niet ondenkbaar dat door de Belastingdienst kritischer zal worden gekeken naar de bestaansrealiteit van een huwelijk. Ook vóór het wetsvoorstel was daar overigens al aandacht voor. In 2013 is namelijk een geregistreerd partnerschap voor de overdrachtsbelasting buiten aanmerking gelaten, omdat het partnerschap enkel voor één dag was aangegaan om belastingheffing te voorkomen. [36] In een ander arrest werd overigens beslist dat een huwelijk niet buiten aanmerking gelaten hoefde te worden, ondanks dat de huwelijksvoorwaarden waren gewijzigd naar een beperkte gemeenschap in het zicht van echtscheiding om daarmee de heffing van overdrachtsbelasting te voorkomen. In dat geval had het huwelijk lang genoeg geduurd. [37] In welke gevallen fraus legis aan een huwelijk kan worden tegengeworpen moeten praktijk en rechtspraak verder uitwijzen. Wellicht kan dan toch enige aanknoping worden gevonden in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel. Hier werd opgemerkt dat een aantal factoren zoals de duur van het huwelijk, een eventueel vermogensverschil tussen partners, de aanwezigheid van een familieband tussen partners en een groot leeftijdsverschil tussen partners een rol kunnen spelen bij de beoordeling of sprake is van een nephuwelijk.

9 Samenvattend: een overzicht Om in kaart te brengen wat nu de huidige stand van zaken is, heb ik in tabel 1 een aantal veelvoorkomende huwelijkskeuzes opgenomen. Hierbij heb ik toegelicht wat de huidige opvattingen zijn in de ogen van de Hoge Raad, de staatssecretaris en de literatuur voor wat betreft de vraag of sprake kan zijn van een schenking. Huwelijkskeuze Hoge Raad Staatssecretar is Algehele gemeenschap van goederen met gelijke delen Algehele gemeenschap van goederen met ongelijke delen Wettelijke beperkte gemeenschap van goederen Geen schenking, zie HR 28 januari 1959, BNB 1959/122 en HR 17 maart 1971, BNB 1971/95. Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Geen schenking, zie onderdeel van het besluit. Praktijk / literatuur Geen schenking, heersende opvatting Hoge Raad vormt hiervoor het uitgangspunt, maar zie bijvoorbeeld ook N.G.C. Gubbels, Huwelijk en schenking, WPNR 2017/7165. Geen Doorgaans wordt geen schenking, mits schenking aangenomen, zie de rijkste bijvoorbeeld het interview partner met Reinier Kooiman in gerechtigd TaxLive d.d. 27 september blijft tot 2017, maar Van Vijfeijken minimaal 50%, is hier nog niet zo zeker zie onderdeel van, zie I.J.F.A. van 3.3 van het Vijfeijken, Partners en besluit. schenking: een gemiste kans, WFR 2018/40. Geen In de literatuur lijkt schenking, zie consensus te bestaan over onderdeel 3.1 het feit dat dit niet tot een van het besluit. schenking zou moeten leiden, zie bijvoorbeeld T.C. Hoogwout, Wijziging huwelijksgoederenregime gedurende het huwelijk, WFR 2009/6814, zie M.J. Hoogeveen, Aangaan (beperkte) huwelijksgoederengemeens chap staande huwelijk een schenking?, NTFR 2004/1210 en N. Idsinga, Opheffen

10 Beperkte gemeenschap van goederen met één vermogensbestand deel Finaal verrekenbeding alsof sprake is van een algehele of wettelijke beperkte gemeenschap van goederen met gelijke verrekenaandelen Finaal verrekenbeding alsof sprake is van een algehele of wettelijke beperkte gemeenschap van goederen met ongelijke verrekenaandelen Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Dit kan een schenking zijn, zie onderdeel 3.4 van het besluit. Geen schenking, zie onderdeel van het besluit. huwelijksvoorwaarden, een schenking?, NTFR 2004/1210. Hierover zijn de meningen verdeeld. Zo vindt Gubbels van niet, zie bijvoorbeeld N.C.G. Gubbels, Fiscale aspecten voorgestelde huwelijksvermogensrecht, WPNR 2015/7069/2. Hoogeveen is een andere mening toegedaan, zie M.J. Hoogeveen, Aangaan (beperkte) huwelijksgoederengemeens chap staande huwelijk een schenking?, NTFR 2004/1210. Doorgaans wordt in overeenstemming met de algehele of wettelijke beperkte gemeenschap van goederen geen schenking aangenomen, zie bijvoorbeeld I.J.F.A. van Vijfeijken, Partners en schenking: een gemiste kans, WFR 2018/40. Voor Dit is in de literatuur niet verrekenbeding geheel duidelijk. In een en waarin recent artikel (I.J.F.A. van wordt Vijfeijken, Partners en verrekend als schenking: een gemiste ware sprake kans, WFR 2018/40 ) geeft van een Van Vijfeijken een algehele voorbeeld van een gemeenschap verrekenbeding waarbij bij van goederen overlijden bij helfte wordt met ongelijke verrekend, maar bij aandelen, echtscheiding verrekend wordt in wordt tot een bepaald vast onderdeel 3.3 bedrag (ergo, een ongelijke

11 (Zeer) beperkt verrekenbeding Huwelijk dat wordt aangegaan voor (zeer) korte tijd om belasting te besparen Hierover heeft de Hoge Raad zich (nog) niet uitgelaten. Een huwelijk kan buiten aanmerking gelaten worden voor een specifieke belastingwet als vaststaat dat het enkel is aangegaan om belasting te van het besluit en/of beperkte goedgekeurd verrekenvordering). dat geen Volgens haar kan dit een sprake is van schenking zijn onder de een schenking, opschortende voorwaarde mits de rijkste dat het huwelijk door partner scheiding wordt ontbonden. gerechtigd De schenking vindt dan blijft tot plaats als de opschortende minimaal 50%. voorwaarde in vervulling Voor treedt. verrekenbeding en waarin wordt verrekend alsof sprake is van een wettelijke beperkte gemeenschap van goederen met ongelijke aandelen, is geen goedkeuring gegeven. Dit kan een schenking zijn, zie onderdeel 3.4 van het besluit. Hierover laat de staatssecretari s zich niet uit. De vraag of dit tot een schenking kan leiden, is onzeker. Zie hierover bijvoorbeeld I.J.F.A. van Vijfeijken, Partners en schenking: een gemiste kans, WFR 2018/40. In de literatuur wordt hiervoor aansluiting gezocht bij de arresten die zijn gewezen door de Hoge Raad.

12 besparen. Dit volgt uit HR 15 maart 2013, BNB 2013/151, waarin partners een geregistreerd partnerschap waren aangegaan voor één dag om overdrachtsbelast ing te besparen. Als het huwelijk evenwel lang genoeg geduurd heeft, hoeft de bedoeling om belasting te besparen niet te leiden tot het buiten aanmerking laten van dat huwelijk, zie HR 14 april 1993, BNB 1993/201. Afsluitende opmerkingen Alhoewel het fijn is dat de staatssecretaris in zijn besluit bevestigt dat voor een aantal situaties geen sprake is van een schenking, lijkt het besluit niet de duidelijkheid te bieden waarop we hadden gehoopt. Zo is voor veel situaties nog steeds onzeker of deze tot een schenking kunnen leiden en is het afwachten welk standpunt de Belastingdienst hierover zal innemen. Over de beperkte reikwijdte van het besluit zijn door de vaste commissie voor Financiën dan ook vragen gesteld. [38] Zo wilde de CDA-fractie graag weten of het mogelijk is ook iets in het besluit te regelen voor ongehuwd samenwonenden. Naar aanleiding hiervan heeft de staatssecretaris recent bevestigd dat dit nu nader wordt bezien in hoeverre aanvullende goedkeuring voor notarieel samenwonenden kan worden gegeven. [39] Tot nader order zullen aanstaande echtgenoten die afwijken van de in het besluit genoemde situaties wellicht genoodzaakt zijn zekerheid vooraf te verkrijgen over de

13 vraag of het aangaan van hun huwelijk(svoorwaarden) tot een schenking leidt. Ik wacht verdere ontwikkelingen met belangstelling af. Informatie: Voetnoten [1] Mw. mr. M. Boere is werkzaam binnen de private client services praktijk van Ernst & Young Belastingadviseurs LLP. [2] Tot de wettelijk beperkte gemeenschap van goederen behoort in beginsel geen voorhuwelijks vermogen, tenzij dit vermogen al voor het aangaan van het huwelijk gemeenschappelijk was. Waar in dit artikel gesproken wordt over huwelijk, wordt tevens geregistreerd partnerschap bedoeld. [3] Kamerstukken II 2017/18, 34786, 18. [4] Zie /nl/documenten/nieuws/schrappen-schenkingsmaatregel-bij-huwelijksevoorwaarden-roept-gemengde-gevoelens-op. [5] Zie I.J.F.A. van Vijfeijken, Partners en schenking: een gemiste kans, WFR 2018/40 en I.J.F.A. van Vijfeijken, Is het aangaan van een huwelijksgemeenschap een schenking? A never ending story, WPNR 2018/7198. [6] Kamerstukken II 2017/18, 34786, 18. [7] Kamerstukken I 2017/18, 34785, D. [8] Besluit van 29 maart 2018, , Stcrt. 2018, [9] Brief vaste commissie voor Financiën van 26 april 2018, 2018D [10] Brief Staatssecretaris van Financiën van 20 juni 2018, [11] Het beleidsbesluit bevestigt in onderdeel 3.1 wel dat, als in overeenstemming met het nieuwe standaard huwelijksvermogensrecht een wettelijk beperkte gemeenschap van goederen met gelijke delen wordt aangegaan, geen sprake is van een schenking. [12] HR 28 januari 1959, BNB 1959/122 en HR 17 maart 1971, BNB 1971/95. [13] Kamerstukken 2011/12, 28867, 28 (brief van de Staatssecretaris van Financiën van 6 februari 2012). [14] Zo vindt bijvoorbeeld Gubbels van niet, zie N.C.G. Gubbels, Fiscale aspecten voorgestelde huwelijksvermogensrecht, WPNR 2015/7069/2. Hoogeveen is een andere mening toegedaan, zie bijvoorbeeld M.J. Hoogeveen, Aangaan (beperkte) huwelijksgoederengemeenschap staande huwelijk een schenking?, NTFR 2004/1210. [15] Besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M, onderdeel 3.4 (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [16] Zie noot 17. [17] Dat het aangaan van een beperkte gemeenschap een schenking inhoudt is in de literatuur ook meermaals ter discussie gesteld. Zie in dit verband bijvoorbeeld N.C.G. Gubbels, Fiscale aspecten voorgestelde huwelijksvermogensrecht, WPNR 2015/7069 en. F. Sonneveldt e.a., Compendium Estate Planning, par

14 [18] Zie bijvoorbeeld N.G.C. Gubbels, Huwelijk en schenking, WPNR 2017/7165, waarin Gubbels stelt dat iedere regeling tussen samenwoners die op wederkerigheid berust, geen schenking behelst. [19] HR 28 januari 1959, BNB 1959/122 en HR 17 maart 1971, BNB 1971/95. [20] Besluit van 29 maart 2018, , Stcrt. 2018, [21] Besluit 5 juli 2010, DGB2010/872M (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [22] Besluit 5 juli 2010, DGB2010/872M, onderdeel (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [23] Hierbij kan worden gedacht aan de zeer beperkte gemeenschap met één vermogensbestanddeel, zoals de echtelijke woning. [24] En ook niet voor de beperkte verrekening. Zie par. 3.4 van het besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [25] Zie I.J.F.A. van Vijfeijken, Is het aangaan van een huwelijksgemeenschap een schenking? A never ending story, WPNR 2018/7198. [26] En daarvoor is reeds in par. 3.1 van het besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ) bevestigd dat geen sprake is van een schenking. [27] HR 28 januari 1959, BNB 1959/122 en HR 17 maart 1971, BNB 1971/95. [28] Kamerstukken 2011/12, 28867, 28 (brief van de Staatssecretaris van Financiën van 6 februari 2012). [29] Besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M, onderdeel 3.3 (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [30] Besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M, onderdeel 3.4 (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). [31] Besluit van 5 juli 2010, DGB2010/872M, onderdeel 3.3 (na vernummering vanwege het besluit van 29 maart 2018, ). Deze goedkeuring is in lijn met de goedkeuring die de staatssecretaris geeft voor een algehele gemeenschap van goederen met ongelijke aandelen, waarbij de rijkste echtgenoot minimaal gerechtigd blijft tot de helft. [32] En, zo mag worden aangenomen, voor geregistreerd partners, zie art. 2 lid 6 AWR. [33] Zo is Gubbels bijvoorbeeld van mening dat ook de buitenhuwelijkse samenleving een gebonden gemeenschap is, omdat de samenwoners die goederen in mede-eigendom bezitten niet afzonderlijk over hun aandeel in het goed kunnen beschikken. Daarom is zij van mening dat de besproken jurisprudentie van de Hoge Raad evenzeer voor ongehuwd samenwonenden als leidraad dient te gelden. Zie bijvoorbeeld N.G.C. Gubbels, Huwelijk en schenking, WPNR 2017/7165. [34] Brief van de Staatssecretaris van Financiën van 20 juni 2018, [35] Kamerstukken II 2017/18, 34785, 17. [36] HR 15 maart 2013, BNB 2013/151. [37] HR 14 april 1993, BNB 1993/201. [38] Brief vaste commissie voor Financiën van 26 april 2018, 2018D [39] Brief van de Staatssecretaris van Financiën van 20 juni 2018,

15 Ernst & Young LLP Accountancy Belastingen Transacties Advies Over Ernst & Young Ernst & Young is wereldwijd toonaangevend op het gebied van accountancy, belastingen, transacties en advies. Onze mensen delen wereldwijd dezelfde waarden en staan voor kwaliteit. Wij maken het verschil door onze mensen, onze cliënten en de samenleving te helpen hun mogelijkheden optimaal te benutten. Marlie Boere Voor meer informatie: is verbonden aan Ernst & Young Belastingadviseurs LLP Tel: Verschenen in: Vakblad Financiële Planning (VFP) 2018 nr. 7/8 (juli/augustus), een uitgave van Wolters Kluwer te Deventer Disclaimer Dit bericht is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de hierin verstrekte informatie aanvaardt Ernst & Young geen aansprakelijkheid, evenmin kunnen aan de inhoud van dit bericht rechten worden ontleend. Ernst & Young 2018