1.1 Veranderingen binnen de fiscale wetgeving

Transcriptie

1 1 Inleiding Met dit boek wordt beoogd een praktische handleiding te geven voor Nederlanders die naar België emigreren of geëmigreerd zijn, de zogenoemde Nederbelgen, maar ook voor de Belgen die in Nederland werken. Vragen en knelpunten die in de praktijk vaak voorkomen zijn gebundeld en uitgewerkt in de diverse hoofdstukken. In hoofdstuk 2 wordt aangevangen met een groot aantal praktijksituaties van Nederlandse emigranten naar België die in Nederland blijven werken en van Belgen die in Nederland komen werken. Op deze wijze zullen veel lezers zich in deze situaties herkennen en kunnen zij hun specifieke vragen snel beantwoord krijgen. Vervolgens wordt de diverse informatie in het hoofdstuk praktijksituaties verder uitgediept in de hoofdstukken over aankoop van een woning (hoofdstuk 3), belastingen (hoofdstuk 4), personenbelasting (hoofdstuk 5), sociale zekerheid (hoofdstuk 6), emigratie naar België en de successiewet (hoofdstuk 7). Tevens is een adressenlijst opgenomen tot welke instanties men zich kan wenden indien er, na het lezen van het boek, toch nog vragen zijn. Alvorens op de praktijksituaties met de daarbijbehorende theorie in te gaan, is op voorhand enige kennis omtrent de wijzigingen binnen de fiscale wetgeving en de socialezekerheidswetgeving gewenst. Hier wordt in dit hoofdstuk kort op ingegaan. 1.1 Veranderingen binnen de fiscale wetgeving Op het terrein van de fiscaliteiten hebben zich in 2001, 2003 en 2004 een aantal veranderingen plaatsgevonden. In dit korte overzicht wordt ingegaan op de voornaamste veranderingen. Wet IB 2001 In 2001 is in Nederland de Wet IB 2001 geïntroduceerd. Voor degenen die in België wonen en in Nederland werken, is de belangrijkste wijziging het keuzerecht tussen binnenlandse en buitenlandse belastingplicht. Het keuzerecht houdt overigens niet in dat men kan kiezen in welk land men zijn belasting wil betalen. Men kan wel kiezen welke Nederlandse fiscale regels worden toegepast. Door het keuzerecht is de Nederlandse hypotheekrenteaftrek voor buitenlands belas- 19

2 hoofdstuk 1 tingplichtigen binnen handbereik gekomen. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op deze verschillen. Belastingverdrag tussen Nederland en België, 2003 Het verdrag is van toepassing op personen die inwoner zijn van een of van beide verdragsluitende staten. De voornaamste reden van een belastingverdrag is het voorkomen van dubbele belasting en lacunes in de belastingheffing. Het belastingverdrag voorziet bij werken in Nederland enkel in een vrijstelling voor de personenbelasting, maar niet voor de gemeentebelasting. In hoofdstuk 4 wordt hier nader op ingegaan. Fiscale regels België met betrekking tot de eigen woning Eind 2004 heeft de Belgische regering maatregelen getroffen om de fiscaliteit omtrent de eigen woning te vereenvoudigen. Dit heeft geresulteerd in de aftrek voor de enige eigen woning en de vrijstelling van kadastraal inkomen vanaf aanslagjaar 2006 (inkomsten 2005). Dit onroerende inkomen is dus voortaan automatisch vrijgesteld (gedefiscaliseerd). Let op. Een samenloop van de aftrek enige eigen woning en het oude stelsel is niet mogelijk. In hoofdstuk 5 wordt hier nader op ingegaan. 1.2 Veranderingen binnen de toepasselijke socialezekerheidswetgeving Op het terrein van de sociale zekerheid heeft de laatste jaren een groot aantal veranderingen plaatsgevonden. In hoofdstuk 6 wordt hier uitgebreid op ingegaan. In dit korte overzicht wordt thematisch ingegaan op deze veranderingen. De veranderingen in de Nederlandse sociale wetgeving zijn vele malen groter dan de veranderingen in de Belgische sociale zekerheid. Ook in de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels zal als gevolg van de nieuwe Europese coördinatieverordening nr. 883/04 een aantal veranderingen plaatsvinden. De ingangsdatum van de nieuwe Verordening nr. 883/04 zal waarschijnlijk zijn. De veranderingen in de Nederlandse wetgeving hebben er toe geleid dat de postactieven (gepensioneerden, WAO'ers) wonend in België niet meer sociaal verze- 20

3 inleiding kerd zijn in Nederland. De nieuwe Europese verordening zal ook gaan regelen dat post-actieven verzekerd worden in het woonland. Op het terrein van de medische verzorging hebben post-actieven met enkel en alleen een Nederlands pensioen/uitkering aanspraak op zorg in België. De bekostiging van deze zorg vindt plaats via Nederland. Nederland zal ter financiering van de medische zorg in België zorgbijdragen heffen. De huidige Europese Verordening nr. 1408/71 staat toe dat inwoners van België, die als loontrekkende in Nederland werken en gelijktijdig als zelfstandige in België werken, in beide landen sociaal verzekerd zijn. De invoering van de nieuwe Verordening nr. 883/04 zal er toe leiden dat in dergelijk gevallen de wetgeving van Nederland toegepast zal worden. In Verordening nr. 883/04 is een overgangsmaatregel opgenomen voor de bestaande gevallen. Ziektekosten De invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet in 2006 heeft met name bij de groep van particulier verzekerde post-actieven tot zeer grote veranderingen geleid. Ter compensatie van de hoge kosten is de Wet op de zorgtoeslag en de woonlandfactor geïntroduceerd. In 2008 wordt de no-claimkorting afgeschaft. In 2006 hebben de gezinsleden van de grensarbeider de mogelijkheid gekregen om gebruik te maken van medische zorg in Nederland. Dit keuzerecht is overigens niet geregeld in de nieuwe Verordening nr. 883/04. Een van de weinige veranderingen in de Belgische sociale zekerheid de Vlaamse zorgverzekering heeft tot veel vragen geleid. Tot op de dag van vandaag is er nog steeds discussie over de positie van de meeverzekerde gezinsleden. Werkloosheid Op het terrein van de Nederlandse werkloosheidreglementering heeft er een versobering plaatsgevonden. De duur van de werkloosheidsuitkering is verkort. In de nieuwe Verordening nr. 883/04 wordt het woonlandbeginsel gecontinueerd. Inwoners van België, die als grensarbeider in Nederland werken en volledig werkloos worden, hebben recht op een Belgische werkloosheidsuitkering (woonlandbeginsel). Het is nog steeds onduidelijk of de zeer beperkte mogelijkheid om op grond van het arrest Miethe te kiezen voor een Nederlandse werkloosheidsuitkering (werklandbeginsel) in de nieuwe Verordening nr. 883/04 gecontinueerd wordt. Ook op het terrein van de aanvullende uitkeringen/ontslagvergoedingen is er nog steeds onduidelijkheid. De vraag of de hoogte en duur van de Nederlandse aanvullende vergoedingen bij werkloosheid niet aangepast moet worden aan het lagere Belgische uitkeringsniveau is nog steeds niet helder beantwoord. In een 21

4 hoofdstuk 1 groot aantal gevallen komt het nog steeds voor dat werkgevers en vakbonden in hun sociale plannen geen rekening houden met de sociale positie van grensarbeiders. Arbeidsongeschiktheid De Nederlandse WAO-wetgeving met zijn zeven arbeidsongeschiktheidklassen is vervangen door de strengere WIA-regeling. Het Hof van Justitie heeft de meeneembaarheid van de Wajong toegestaan. De kostwinnerstoeslag op de uitkering van in België wonende WAO'ers wordt afgebouwd. In de huidige Verordening nr. 1408/71 geldt dat een Belgische grensarbeider die in Nederland werkt ongeacht zijn voorafgaande beroepsloopbaan in België aanspraak heeft op de volledige Nederlandse WIA-uitkeringen. In de nieuwe Verordening nr. 883/04 heeft een grensarbeider, die voordat hij in Nederland komt werken ook nog in België heeft gewerkt recht op een gedeeltelijke Nederlandse WIA-uitkering én een gedeeltelijk Belgisch invaliditeitspensioen. De verhouding tussen beide uitkeringen is gebaseerd op de duur van verzekeringstijdvakken in beide lidstaten (de zogenoemde pro-ratering van uitkeringen). In de toekomst zal het dus voorkomen dat een grensarbeider naar Belgisch sociaal recht niet arbeidsongeschikt is en naar Nederlands sociaal recht wel arbeidsongeschikt verklaard is. Indien dit het geval is dan zal de grensarbeider toch recht hebben op de volledige WIA-uitkering. Gezinsbijslagen Als gevolg van vragen in het Europees Parlement is Nederlandse kinderopvangtoeslag onder de werkingssfeer van Verordening nr. 1408/71 gebracht. Ook de kindertoeslag (2008), die de fiscale kinderkorting vervangt, valt onder de werkingssfeer van Verordening nr.1408/71. Als gevolg van deze beide nieuwe regelingen zal de coördinatie van de gezinsbijslagen gecompliceerder worden. De kinderopvangtoeslag en kindertoeslag moeten immers in samenhang met de Belgische en Nederlandse kinderbijslag gecoördineerd worden. Voor wat betreft de studiefinanciering zijn er twee veranderingen geïnitieerd. Het is voor studerende kinderen van grensarbeiders mogelijk geworden om Nederlandse studiefinanciering te ontvangen als zij in het Vlaamse mbo studeren. De mogelijkheid om Nederland studiefinanciering aan te vragen voor studies in het Vlaamse hoger onderwijs wordt afgeschaft. De nieuwe Nederlandse wetgeving regelt dat er slechts recht bestaat op Nederlandse studiefinanciering in het buitenland (meeneembaarheid WSF) indien de student voorafgaande aan de studie in het buitenland drie jaar in Nederland heeft gewoond. Kinderen van Belgische grensarbeiders en Nederbelgen voldoen meestal niet aan deze eis. Vooralsnog 22

5 inleiding is er een overgangsregeling voor de periode van drie jaar getroffen waardoor het mogelijk blijft om Nederlandse studiefinanciering te ontvangen voor een studie aan het hoger onderwijs in Vlaanderen. Levensloopregeling Op 1 januari 2006 is in Nederland de levensloopregeling in werking getreden. Het doel hiervan is dat werknemers fiscaal vriendelijk een voorziening opbouwen voor verlof dat in een latere periode opgenomen kan worden. De werknemer mag per kalenderjaar maximaal 12% van zijn brutoloon sparen. Iedereen mag aan de regeling meedoen. De werknemer spaart de inleg uit zijn brutoloon, hetgeen betekent dat de inleg aftrekbaar is voor de loonbelasting. Over de inleg zijn de werkgever en werknemer premies werknemersverzekeringen verschuldigd. Het gespaarde bedrag is geen loon voor de Zorgverzekeringswet. De werkgever stort het ingehouden loon op een geblokkeerde levenslooprekening of als premies bij een verzekeraar in het kader van een levensloopverzekering. Bij opname c.q. uitkering heeft de werknemer recht op de levensloopverlofkorting van 188 per jaar (2007). Voorwaarde is dat men premieplichtig was en men koos voor behandeling als fictief binnenlandse belastingplichtige. Uitkeringen uit de levensloopregeling zijn, omdat de levensloopuitkeringen genoten worden tijdens een periode van verlof en de dienstbetrekking doorloopt, belast in Nederland. Het arbeidsartikel in het belastingverdrag is van toepassing. Het opgebouwde tegoed kan ook gebruikt worden om verlof op te nemen direct voorafgaande aan de pensioendatum. De aanspraak kan niet worden afgekocht, met uitzondering van afkoop bij einde dienstbetrekking. Alleen als bij ontslag op pensioengerechtigde leeftijd het opgebouwde bedrag in levensloopregeling ineens opgenomen wordt of als het een uitkering betreft voor nabestaanden, kan het pensioenartikel van het belastingverdrag in beeld komen. In ieder geval zal of Nederland of België de uitkering belasten. Hoe de heffing in deze uitzonderingssituatie zal verlopen is nog niet bekend. 23

6

7 2 Praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in België 2.1 Inleiding Iemand die binnen Nederland verhuist en een eigen woning koopt, moet heel veel zaken regelen. Iemand die naar België verhuist, een eigen woning koopt en in Nederland in loondienst blijft werken, moet er bovendien rekening mee houden dat het een emigratie betreft. Belgen die in Nederland gaan werken, krijgen ook te maken met tal van wijzigingen. Voor hen is het Nederlandse belasting- en sociale stelsel volstrekt onbekend. Aan de hand van een aantal praktijksituaties worden veelvoorkomende vragen beantwoord en knelpunten besproken. Achtereenvolgens behandelt dit hoofdstuk de volgende onderwerpen: de tweeverdiener, werkend in Nederland (paragraaf 2.2); de alleenverdiener, werkend in Nederland (paragraaf 2.3); de tweeverdiener, werkzaam in België en in Nederland (paragraaf 2.4); de alleenverdiener, gelijktijdig werkend in zowel Nederland als in België (paragraaf 2.5); de gepensioneerde, alleen in Nederland gewerkt (paragraaf 2.6); het Belgische tweeverdienergezin, vrouw wil in Nederland gaan werken (paragraaf 2.7); de gepensioneerde, in België én in Nederland gewerkt (paragraaf 2.8). 2.2 De tweeverdiener, werkend in Nederland Suzanne en Bram wonen samen, ze zijn eind twintig, werken allebei in Nederland in loondienst en zijn in Nederland verzekerd tegen ziektekosten. Suzanne en Bram noemden als voornaamste knelpunten bij de emigratie: De bulk aan informatie. Belangrijke informatiebronnen waren de Nederlandse hypotheekverstrekker, het Belgische assurantiekantoor, de Belgische mutualiteit, het Belgisch notariaat en hun geëmigreerde vrienden. Nadat ze met ie- 25

8 hoofdstuk 2 dereen gesproken hadden, leek alles overzichtelijk. Maar op het moment dat alles geregeld moest worden, liep hun hoofd om. De belastingaangifte (M-biljet) in het jaar van emigratie en de belastingaangifte in België. Het invullen van het M-biljet heeft menig zweetdruppeltje gekost. De vrijwillige voortzetting van de AOW/Anw. Omdat ze verhuisden naar België werd gezegd dat ze geen AOW meer in Nederland zouden opbouwen. Regelgeving met betrekking tot werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Vóór de verhuizing hadden ze hier graag meer informatie over ontvangen. Welk land zou moeten uitkeren wanneer ze werkloos werden of arbeidsongeschikt zouden raken, was onduidelijk. Het laten opstellen van een samenlevingscontract. Suzanne en Bram wilden een samenlevingscontract laten opstellen in België. Volgens hun Belgische notaris was een samenlevingscontract in België niet gebruikelijk. Voor het aan elkaar overdragen van de eigen woning bij overlijden kozen ze voor het opnemen van een clausule in de transportakte. Ze vragen zich af of dit voldoende is aankoop woning Suzanne en Bram wilden een woning met paardenstallen en een aantal hectaren grond. In Nederland waren deze woningen heel duur. Hun huis hebben ze gevonden, vlak over de grens in België. Ze hebben nooit het gevoel gehad dat ze emigreerden. Ze verhuisden naar hun droomhuis, slechts enkele kilometers verwijderd van hun huidige woonplaats. Suzanne en Bram hebben de hypotheek in Nederland afgesloten. Dit omdat ze vertrouwd waren met het Nederlandse systeem en ze in Nederland gebruik wilden gaan maken van de hypotheekrenteaftrek belastingen Suzanne en Bram regelen zelf hun belastingaangifte. Onduidelijk is hoe ze dit moeten regelen. Hier wordt in deze paragraaf verder op ingegaan. In het jaar van emigratie moet een M-biljet ingevuld worden. Suzanne en Bram zijn voor de Nederlandse Belastingdienst binnenlands belastingplichtig over de periode dat zij in Nederland woonden. Zij zijn buitenlands belastingplichtig over de periode dat zij in België woonden en zij vanuit Nederland inkomsten hadden die onder de Nederlandse belastingheffing vallen. Na het jaar van emigratie 26

9 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië kunnen Suzanne en Bram gebruikmaken van het C-biljet of elektronisch aangifte doen. De hoofdregel van art. 15 van het Belastingverdrag tussen Nederland en België is dat lonen, salarissen verkregen door een inwoner van een verdragsluitende staat terzake van een dienstbetrekking slechts in die staat belastbaar zijn, tenzij de dienstbetrekking in een andere verdragsluitende staat wordt uitgevoerd. Er is sprake van een werkstaatheffing. Als Nederbelg moeten Suzanne en Bram over hun arbeidsinkomen in Nederland belastingaangifte doen. Daarnaast moeten ze als rijksinwoner ook in België belastingaangifte doen. Suzanne en Bram moeten in België gemeentebelasting betalen. De belastingpapieren die ze van het woonland België ontvangen, moeten ze volledig invullen en samen met een kopie van de Nederlandse jaaropgave met de mededeling belastingplichtig in Nederland' retourneren aan de Belgische fiscus. Vertrekpunt voor de berekening van de personenbelasting in België is het fiscaal loon op de jaaropgave. Hierop mag de ingehouden loonheffing en het werkgevers- en werknemersdeel in de Zorgverzekeringswet in mindering worden gebracht. Suzanne en Bram hebben voor de Nederlandse belastingheffing allebei gekozen om fictief behandeld te worden als binnenlands belastingplichtige. Zolang ze kunnen kiezen, moeten zij deze keuze voortzetten om niet geconfronteerd te worden met de terugploegregeling (zie paragraaf 4.6). Ze hebben zich bij hun keuze niet laten adviseren. Ook hebben ze geen berekening gemaakt van het verschil in belasting tussen buitenlandse en binnenlandse belastingplicht (zie paragraaf 4.4). Dat door gebruik te maken van het keuzerecht de hypotheekrente in Nederland aftrekbaar is, was voor hen voldoende om deze keuze te maken. Berekend is welk voor- of nadeel hun keuze voor binnen- of buitenlandse belastingplicht opgeleverd heeft. Situatieschets Suzanne verdient en Bram verdient bruto op jaarbasis. Ze voldoen aan de voorwaarden voor fiscaal partnerschap. Hierdoor mogen ze een aantal gezamenlijke inkomstenbestanddelen en aftrekposten onderling verdelen. Omdat Suzanne het hoogste inkomen heeft, hebben ze ervoor gekozen om de hypotheekrente van haar inkomen af te trekken. Het gezamenlijk vermogen bedraagt ( Suzanne en Bram. De woning is voor 50% eigendom van Suzanne en voor 50% van Bram. De waarde van de woning bedraagt (eigenwoningforfait 1540) en ze hebben een hypotheek van Ze betalen een jaarlijkse rente van De negatieve aftrek eigen woning bedraagt dus Ze hebben geen inkomensvoorzieningen ge- 27

10 hoofdstuk 2 troffen in de vorm van een lijfrenteverzekering, persoonsgebonden aftrekposten of recht op fietsaftrek of aftrek openbaar vervoer. Ze hebben gekozen voor fictief binnenlandse belastingplicht. Is deze keuze juist? uitwerking Suzanne en Bram hebben er goed aan gedaan te kiezen voor binnenlandse belastingplicht. Het feit dat Suzanne met haar inkomen in de 42%-schijf valt, maakt kiezen voor binnenlandse belastingplicht interessant. Door de inhaalregeling wordt jaarlijks het bedrag van de hypotheekrenteaftrek door de Nederlandse fiscus gestald. Omdat Suzanne en Bram nog jong zijn, hebben ze nog heel wat arbeidsjaren voor de boeg. Er kan dus nog van alles gebeuren. De terugploeg- en inhaalregeling gaat niet op als er geen keuze meer mogelijk is. Als Suzanne en Bram op een bepaald moment niet meer in Nederland werken (bijvoorbeeld omdat ze in België gaan werken of niet meer werken) en ook uit Nederland geen ander inkomen meer genieten, zoals pensioen, lijfrente-uitkeringen, enzovoort, komt de terugploeg- en inhaalregeling te vervallen. Doordat ze niet meer belastingplichtig zijn in Nederland hebben ze ook geen recht meer op de hypotheekrenteaftrek. Als ze ontslagen worden en een volledige Belgische werkloosheidsuitkering ontvangen, hebben ze ook niets meer met de terugploeg- en inhaalregeling te maken (zie paragraaf 4.6). Wanneer ze tot de pensioendatum in Nederland blijven werken, dan doen ze er verstandig aan ervoor te zorgen dat ze de laatste acht jaren voor hun pensioen geen of minimaal gebruikmaken van de hypotheekrenteaftrek. Hierdoor heeft de Nederlandse fiscus op de pensioendatum (bijna) niets meer terug te vorderen, terwijl ze al die jaren hebben kunnen genieten van de Nederlandse hypotheekrenteaftrek sociale zekerheid De hoofdregel is dat men verzekerd is volgens de wettelijke regels van de sociale zekerheid van het land op het grondgebied waarvan gewerkt wordt. Suzanne en Bram vallen zolang ze in Nederland werken onder de volledige Nederlandse sociale wetgeving. Een vrijwillige verzekering voor de AOW, Anw en AWBZ is dus niet noodzakelijk. Voor Suzanne en Bram wijzigt er niets met betrekking tot de sociale zekerheid zolang ze allebei (alleen) in Nederland in loondienst werkzaam blijven. Deze situatie wijzigt wanneer een van hen werkloos wordt of arbeidsongeschikt of in België gaat werken. Bij werkloosheid zijn zij aangewezen op een Belgische werkloosheidsuitkering met uitzondering van arrest-miethe (zie paragraaf ). Dit kan een knelpunt zijn omdat het bedrag van de Belgische werkloosheid lager is dan in Nederland. Bovendien zijn zij op het moment dat zij (volledig) werkloos worden, niet meer 28

11 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië sociaal verzekerd in Nederland. Welk land bij arbeidsongeschiktheid moet uitkeren is het land waar men (het laatst) verzekerd was (zie paragraaf ). Belangrijk om rekening mee te houden is dat de Belgische werkloosheidsuitkering en een Nederlandse (volledige) arbeidsongeschiktheidsuitkering na het eerste jaar, volgens het Belastingverdrag tussen Nederland en België (art. 18), toegewezen is aan het woonland België. Dat betekent dat over de uitkering Belgische personenbelasting verschuldigd is. Suzanne en Bram vallen onder de Nederlandse Zorgverzekeringswet en zijn in Nederland bij een Nederlandse zorgverzekeraar verzekerd tegen ziektekosten (zie paragraaf ). Tegenover de premiebetaling in Nederland staat het 'dubbele' recht om zowel in België als in Nederland gebruik te maken van zorg. Dubbele verzekering is van toepassing. Dat betekent zorg in België volgens Belgisch recht en zorg in Nederland overeenkomstig Nederlands recht. Tevens blijven ze verzekerd voor de AWBZ. Ze moeten zich wel aanmelden bij een Belgisch ziekenfonds (mutualiteit). Hiervoor hebben ze een E-106-formulier nodig van hun Nederlandse zorgverzekeraar. Desgewenst kunnen ze een Belgische hospitalisatieverzekering afsluiten. Ze zijn als grensarbeider niet verplicht zich aan te sluiten bij de Vlaamse zorgverzekeringskas samenlevingsvorm/successie Suzanne en Bram hebben in het koopcontract een beding van aanwas (tontine) laten opnemen (zie paragraaf 7.9). Dit is een overeenkomst waarbij twee of meer personen goederen bij overlijden gemeenschappelijk maken met het beding dat het deel van de eerst stervende door aanwas zal toekomen aan de langstlevende partner. Een tontine moet in een notariële aankoopakte van onroerend goed opgenomen worden en vereist een eigendomsverhouding van elk 50% en een niet al te groot leeftijdsverschil tussen de partners. Het is verstandig om aanvullend een testament te laten opstellen. Feitelijk samenwonenden zijn in België geen erfgenamen van elkaar. Sinds mei 2007 bestaat er voor wettelijk samenwonenden wel recht op een 'beperkt' vruchtgebruik op de gezinswoning (zie paragraaf ). 2.3 De alleenverdiener, werkend in Nederland Lianne en Frans zijn gehuwd en hebben twee kinderen die basisonderwijs in België volgen. Ze zijn eind twintig en Frans heeft in Nederland een fulltime 29

12 hoofdstuk 2 baan. Lianne heeft in Nederland gewerkt. Ze hebben voor 2001 een huis in België gekocht. Lianne en Frans hebben zich niet gerealiseerd dat ze emigreerden. Lianne en Frans noemden als voornaamste knelpunten: De hypotheekrenteaftrek. Toen Lianne en Frans ervoor kozen om in België te gaan wonen, was er nog geen sprake van hypotheekrenteaftrek. De werkloosheidswetgeving. Frans en Lianne werkten allebei in Nederland toen ze naar België verhuisden. Toen Lianne werkloos werd, werd ze in eerste instantie doorverwezen naar België om daar een uitkering aan te vragen. Ze zou recht hebben op een Belgische werkloosheidsuitkering doch zij had niet lang genoeg in Nederland dan wel in België gewerkt. De ziektekostenverzekering/hospitalisatieverzekering. Frans en Lianne waren voor ziektekosten in Nederland verzekerd. Beiden waren als werknemer ook verzekerd voor de AWBZ. Lianne werd werkloos en de ziektekostenverzekering, waarin haar kind ook was opgenomen, werd beëindigd. Toen kwamen de problemen. Hoe moesten Lianne en hun kind nu verzekerd worden? Frans wil weten of hij ook een hospitalisatieverzekering moet afsluiten bij de Belgische mutualiteit. Frans en Lianne hebben het gevoel dubbel verzekerd te zijn en willen graag weten welke premies ze verschuldigd zijn. Het remgeld (eigen bijdrage). Ondanks de premies die ze betalen aan de ziektekostenverzekeraar in Nederland, de premies voor de hospitalisatieverzekering en het ledengeld aan de Belgische mutualiteit (ziekenfonds) worden Lianne en de kinderen steeds geconfronteerd met remgeld. Het kraamgeld. Het echtpaar ontvangt kindergeld uit Nederland. Ze vragen zich af of ze in België ook recht hebben op kraamgeld. De bevalling. De kosten van de bevalling werden niet volledig door de hospitalisatieverzekering gedekt. Volgens de voorwaarden van de hospitalisatieverzekering was er geen dekking voor kosten van een normale bevalling. De kosten van de vroedvrouw werden wel door de mutualiteit vergoed. De AOW en Anw. Toen Lianne stopte met werken, heeft ze zich vrijwillig verzekerd voor de AOW en Anw aankoop woning Lianne en Frans waren op zoek naar een woning met een grote garage en een tuin. In Nederland waren dit soort woningen veel duurder. Dus de keuze was snel gemaakt. Toen Lianne en Frans er voor kozen om in België te gaan wonen, was er nog geen sprake van hypotheekrenteaftrek in Nederland. Ze waren als Nederbelg belastingplichtig in Nederland. Vanaf 2001 kunnen ze door te kiezen 30

13 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië als fictief binnenlands belastingplichtige nu ook gebruikmaken van de Nederlandse hypotheekrenteaftrek (zie paragraaf 4.5.4). Lianne en Frans hebben de hypotheek in België afgesloten. Ze vonden dit het meest voor de hand liggen omdat ze in België gingen wonen en ze in die periode nog geen recht hadden op hypotheekrenteaftrek in Nederland. En omdat ze voor hun Nederlands inkomen belastingplichtig waren in Nederland konden ze ook geen gebruik maken van de Belgische aftrekmogelijkheid met betrekking tot de eigen woning. Aflossen op de financiering was in die periode voor hun de beste optie. Indien ze onder het huidige Nederlandse fiscale stelsel een woning in België zouden aankopen, zouden ze andere keuzes maken belastingen Frans en Lianne regelen zelf hun belastingaangifte. Frans deed als Nederbelg over zijn arbeidsinkomen al belastingaangifte in Nederland. Op het moment van emigratie was de hypotheekrente als buitenlands belastingplichtige nog niet aftrekbaar in Nederland. Met ingang van 2001 heeft Frans gekozen om door de Nederlandse fiscus fictief behandeld te worden als binnenlands belastingplichtige. Doorslaggevend motief was de hypotheekrenteaftrek die door deze keuze binnen handbereik kwam. Ook de algemene heffingskorting ( 2043) die Lianne kreeg vanaf het moment dat ze niet meer werkte speelde een rol. De belastingpapieren die ze van het woonland België ontvingen, hebben ze net als iedere Nederbelg ondertekend en samen met een kopie van de Nederlandse jaaropgave met de mededeling belastingplichtig in Nederland', geretourneerd aan de Belgische fiscus. Door het nieuw Belastingverdrag tussen Nederland en België is hier vanaf 2003 verandering in gekomen. Vanaf deze periode mag namelijk over Nederlands inkomen in België gemeentebelasting geheven worden. De hoofdregel van art. 15 Belastingverdrag tussen Nederland en België is dat lonen, salarissen verkregen door een inwoner van een verdragsluitende staat terzake van een dienstbetrekking slechts in die staat belastbaar zijn, tenzij de dienstbetrekking in een andere verdragsluitende staat wordt uitgevoerd. Er is sprake van een werkstaatheffing. Frans draagt over zijn inkomen in Nederland loonbelasting en premies volksverzekeringen af. Met ingang van 2003 is Frans in België gemeentebelasting verschuldigd. In België doen Frans en Lianne gezamenlijk aangifte voor hun wereldinkomen. Gehuwden en wettelijk samenwonenden moeten samen één enkel formulier invullen. Er wordt één (gemeenschappelijke) aanslag gevestigd. Frans dient als actieve grensarbeider aan te geven dat op het inkomen al in Nederland inkomstenbelasting betaald is en moet, om te voorkomen dat België dubbel belast, het 31

14 hoofdstuk 2 inkomen dat vrijgesteld moet worden voor de Belgische personenbelasting apart vermelden in de aangifte onder de rubriek 'Inkomsten of kosten van buitenlandse oorsprong' (vak IV letter L). Tevens dient hierbij vermeld te worden: het land Nederland', het nummer van de rubriek en de bedragen met de toevoeging belast in Nederland. Zijn inkomen telt mee voor het bepalen van de hoogte van de gemeentebelasting. Vertrekpunt voor de berekening van het belastbaar inkomen is het fiscaal loon op de jaaropgave. Hierop dienen de ingehouden loonheffing en het werkgevers- en werknemersdeel in de Zorgverzekeringswet (Zvw) in mindering gebracht te worden. In België heet dit de bedrijfsvoorheffing. Ondanks het feit dat Frans in Nederland gebruikmaakt van de hypotheekrenteaftrek, kan hij in België ook gebruikmaken van de aftrekmogelijkheden met betrekking tot de eigen woning (zie hoofdstuk 5, Belgische personenbelasting). Let op! Zodra eenmaal de 'aftrek enige, eigen woning' met betrekking tot de betaalde premies voor de levensverzekering is verkregen, zullen de uit het contract voortvloeiende voordelen worden belast. Situatieschets Frans heeft in Nederland geopteerd om fictief behandeld te worden als binnenlandse belastingplichtige. Is dit de juiste keuze? Frans heeft een inkomen uit arbeid van Lianne heeft geen inkomen. Ze hebben een eigen woning ter waarde van waarop een hypotheek rust van Verder hebben ze een vermogen van Ze betalen jaarlijks een bedrag aan rente van Frans maakt gebruik van de lijfrenteaftrek (de jaarruimte bedraagt 1700). Ze hebben geen persoonsgebonden aftrekposten. Ze hebben twee kinderen. Hebben Frans en Lianne de juiste keuze gemaakt om te kiezen voor behandeling als binnenlands belastingplichtige? uitwerking Als inwoner van België heeft Frans recht op de algemene heffingskorting, de kinderkorting, de arbeidskorting en de (aanvullende) combinatiekorting. Bovendien heeft hij als inwoner van België recht op het heffingvrije vermogen in box 3 en de toeslag heffingvrij vermogen kinderen. Door te kiezen heeft hij bovendien recht op de lijfrenteaftrek en kan hij gebruikmaken van de hypotheekrenteaftrek in Nederland. Lianne is een niet-verdienende partner. Door te kiezen voor binnenlandse belastingplicht kan Lianne aanspraak maken op de bijzondere verhoging van de heffingskorting (art. 8.9a Wet IB 2001) voor niet-inwoners. 32

15 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië Uiteraard kan er niet meer heffingskorting ontvangen worden dan de in Nederland betaalde belasting c.q. premies volksverzekeringen (zie paragraaf 4.5.5). Frans en Lianne hebben de juiste keuze gemaakt om te kiezen voor binnenlandse belastingplicht. Frans heeft hierdoor recht op de lijfrenteaftrek en de hypotheekrenteaftrek. Lianne heeft recht op (een gedeelte van) de algemene heffingskorting. Er wordt door de Nederlandse fiscus volgens de regels van het Belastingverdrag tussen Nederland en België een vermindering inkomstenbelasting box 3 verstrekt. Omdat Frans gekozen heeft voor de fictieve binnenlandse belastingplicht is de terugploeg- en inhaalregeling van toepassing (zie paragrafen 4.6/4.7). Door de inhaalregeling wordt jaarlijks het bedrag van de hypotheekrenteaftrek door de Nederlandse fiscus gestald. De terugploeg- en inhaalregeling gaat niet op als er geen keuze meer mogelijk is. Indien Frans tot de pensioendatum in Nederland blijft werken, is het verstandig om te zorgen dat hij de laatste acht jaren voor zijn pensioen geen of minimaal gebruikmaakt van de hypotheekrenteaftrek. Hierdoor heeft de Nederlandse fiscus op de pensioendatum (bijna) niets meer terug te vorderen terwijl men wel al die jaren heeft kunnen genieten van de Nederlandse hypotheekrenteaftrek sociale zekerheid Toen Lianne en Frans uit Nederland vertrokken om in België te gaan wonen, waren ze beiden werkzaam in Nederlandse loondienst. De hoofdregel is dat men verzekerd is volgens de wettelijke regels van de sociale zekerheid van het land op het grondgebied waarvan gewerkt wordt. Lianne en Frans zijn dus beiden in Nederland voor de sociale wetgeving verzekerd. Een aanvullende verzekering voor de AOW, Anw en AWBZ is dus niet noodzakelijk, omdat ze allebei onder de volledige Nederlandse sociale wetgeving blijven vallen (zie paragraaf ). De wijzigingen kwamen aan het licht toen Lianne ontslagen werd. Lianne is als niet-werkende partner niet meer verzekerd voor de volksverzekeringen (AOW, Anw, AKW) in Nederland. Toen Lianne na zes maanden wonen in België werkloos werd, werd ze in eerste instantie doorverwezen naar België om daar een uitkering aan te vragen. Want ondanks het feit dat een grensarbeider in Nederland premie voor de WW afdraagt, ontstaat in België recht op een werkloosheidsuitkering wanneer de grensarbeider volledig ontslagen wordt. De Europese regeling is dat er recht bestaat op een WW-uitkering vanuit het land waar men woonachtig is. De nationaliteit speelt geen rol. Op deze regel bestond echter een uitzondering, namelijk voor inwoners van België, die pas verhuisd 33

16 hoofdstuk 2 zijn vanuit Nederland en die nog geen persoonlijke en sociale binding met het nieuwe woonland hebben (zogenoemde Miethe arrest). Wellicht had Lianne een beroep kunnen doen op dit arrest (zie paragraaf 6.4.4). Lianne kreeg geen recht op een Belgische werkloosheidsuitkering omdat ze niet lang genoeg in Nederland verzekerd was geweest. Lianne heeft de mogelijkheid om zich binnen een jaar vrijwillig te verzekeren voor de AOW en Anw (zie paragraaf ). De vrijwillige verzekeringsduur is beperkt tot maximaal tien jaar. Als knelpunt noemt Lianne de hoogte van de minimumpremie voor personen zonder eigen inkomsten. De minimumpremie voor de vrijwillige AOW-verzekering bedraagt in ,30 per jaar. Bij het afsluiten van een vrijwillige Anwverzekering is de leeftijd van de kinderen een belangrijk item. De minimale premie bedraagt 31,30 (2007) per jaar. Naast het afsluiten van een vrijwillige verzekering via de SVB is het uiteraard ook mogelijk om een particuliere verzekering af te sluiten. Wat verstandiger is, is uiteraard afhankelijk van ieders persoonlijke situatie. Omdat Lianne momenteel niet werkt, geen sociale uitkering ontvangt en Frans in Nederland werkzaam is, ontvangen zij kinderbijslag uit Nederland (zie paragraaf ). Er bestaat geen recht op aanvullende Belgische kinderbijslag. Omdat Frans in Nederland werkzaam is, blijft hij voor de sociale wetgeving verzekerd in Nederland. Wel hadden ze in België recht op kraamgeld bij de geboorte van hun tweede kind. Bij de geboorte van hun oudste dochter hadden ze hier nog geen recht op. Ook vond er naderhand geen correctie plaats omdat hun oudste dochter voor 1999 geboren is. Het kraamgeld maakt in België deel uit van de gezinsbijslag en kan vanaf de zesde maand van de zwangerschap worden aangevraagd. Het kan twee maanden voor de vermoedelijke datum van de bevalling worden uitgekeerd. De grootte van het bedrag wordt bepaald door de 'rang' van het kind in het gezin. Op 1 januari 2007 ontvangt het eerste kind (rang 1) 1064,79, de andere kinderen ontvangen 801,13. Voor elk kind uit een meerlingzwangerschap is dit een bedrag van 1064,79. Frans valt sinds 2006 onder de Nederlandse Zorgverzekeringswet en is in Nederland verzekerd tegen ziektekosten en AWBZ (zie paragraaf ). Lianne en de kinderen zijn verdragsverzekerd en via het Europees verdrag (Verordening nr.1408/71) hebben ze recht op zorg in België overeenkomstig de ziekenfondswetgeving in hun woonland België (woonlandpakket). Hiervoor moeten zij een E-106-formulier aanvragen (zie hoofdstuk 6). Zij zijn niet verzekerd voor de Nederlandse AWBZ. 34

17 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië Het is dus verstandig dat Lianne en de kinderen een hospitalisatieverzekering afsluiten in België (zie paragraaf ). Vanaf 1 juli 2006 hebben gezinsleden niet alleen recht op medische zorg in het woonland maar ook in Nederland volgens de Nederlandse wetgeving. Voorafgaande toestemming is in principe niet meer nodig alhoewel dit wel aanbeveling verdient. Omdat de kosten van medische zorg ten laste van Nederland komen, betalen de gezinsleden aan Nederland een bijdrage aan het CVZ (College voor Zorgverzekeringen). Zij worden echter niet bij een Nederlandse zorgverzekeraar als verzekerde ingeschreven. Ze worden als 'verdragsverzekerde' geregistreerd bij het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Het CVZ int ook de bijdragen van de 'meeverzekerde' gezinsleden (zie hoofdstuk 8, Adressen). Er bestaat recht op de zorgtoeslag. Frans heeft keuzerecht; niet over waar hij verzekerd is, wel over waar hij gebruik wil maken van medische zorg (zie paragraaf ). Dat betekent voor Frans: zorg in België volgens Belgisch recht en zorg in Nederland overeenkomstig Nederlands recht. Tevens blijft hij verzekerd voor de AWBZ. Als Frans voor zorg in België kiest, kan hij besluiten om een aanvullende hospitalisatieverzekering af te sluiten. In België moet altijd remgeld (eigen bijdrage) betaald worden. De hoogte van het remgeld is afhankelijk van de soort zorg. Onder voorwaarden kan recht bestaan op terugbetaling van remgeld via het systeem van de maximumfactuur. Indien Frans veelvuldig gebruik gaat maken van de Nederlandse zorg is het verstandig om een aanvullende verzekering in Nederland af te sluiten. Dit omdat de Nederlandse zorgverzekering uit een basispakket bestaat dat voor iedereen gelijk is. Er gelden soms eigen bijdragen die met een aanvullende verzekering gedekt zijn. Lianne, Frans en de kinderen moeten zich ook aanmelden bij een Belgisch ziekenfonds (mutualiteit). Kiezen waar men gebruikmaak van zorg Nederland dan wel België is niet gemakkelijk. Als men niet meer werkt zijn de keuzemogelijkheden beperkt samenlevingsvorm/successie Frans en Lianne zijn in Nederland gehuwd in gemeenschap van goederen. Het huwelijksvermogensrecht wordt beheerst door het recht dat de echtgenoten kiezen (zie paragraaf 7.3). Indien ze geen rechtskeuze gemaakt hebben, wordt het huwelijksvermogensrecht beheerst door het recht van de staat op wiens grondgebied beide echtgenoten na voltrekking van het huwelijk hun eerste gewone verblijfplaats vestigen. Indien Frans en Lianne geen keuze gemaakt hebben, is dit dus België. België kent het wettelijk stelsel. Het wettelijk stelsel verdeelt de goederen van de echtgenoten in drie vermogens, te weten het eigen vermogen van de man, 35

18 hoofdstuk 2 het eigen vermogen van de vrouw en het gezamenlijk vermogen. Ook is het in België mogelijk een huwelijkscontract (huwelijkse voorwaarden) te laten opstellen. In België krijgt de langstlevende echtgenoot, als er kinderen zijn, het vruchtgebruik van de hele nalatenschap. De kinderen krijgen het blote eigendom. Dit is een wezenlijk verschil met de wettelijke verdeling in Nederland. Indien Frans en Lianne hiervan willen afwijken, kunnen zij een testament opstellen in elkaars voordeel (zie hoofdstuk 7, Emigratie naar België en de Successiewet). 2.4 De tweeverdiener, werkzaam in België en in Nederland Kirsten en Fred zijn eind dertig en hebben kinderen die basisonderwijs in België volgen. Fred heeft een fulltime baan in België. Kirsten heeft voorheen altijd in Nederland gewoond en gewerkt. Sinds haar huwelijk met Fred woont ze in België en werkt ze parttime in Nederland. Fred en Kirsten zijn getrouwd en in België gaan wonen en hebben zich hier een woning gekocht. Ze hebben geen huwelijkse voorwaarden of testament laten opstellen (zie paragraaf 7.3). Kirsten heeft zich nooit gerealiseerd dat door de verhuizing veranderingen zouden plaatsvinden met betrekking tot de sociale zekerheid. De belastingaangifte heeft nooit problemen opgeleverd. Onlangs was Kirsten bij haar werkgever boventallig. Door haar werkloosheid zijn een aantal vervelende consequenties aan het licht gekomen. Kirsten noemde als belangrijke knelpunten: De werkloosheidsuitkering. Onduidelijk was in welk land ze recht had op een uitkering. Kirsten ging ervan uit dat dit Nederland zou zijn. AOW/pensioen. Kirsten ging ervan uit dat ze verzekerd zou blijven in Nederland. Tevens wil ze weten of ze bij ontslag recht zou hebben gehad op voortzetting van de opbouw van haar pensioen via de Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP). Zvw/AWBZ. Kirsten wilde haar verzekering bij werkloosheid in Nederland aanhouden. Ze dacht dat dit geen probleem zou opleveren aankoop woning Kirsten en Fred hebben de hypotheek in België afgesloten. Kirsten is voor de Nederlandse Belastingdienst buitenlands belastingplichtig (zie paragraaf 4.4). Tot 2001 bestond er voor een buitenlands belastingplichtige geen keuzerecht en 36

19 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië kon de hypotheekrente niet in Nederland afgetrokken worden (zie paragraaf 4.5.4). Fred verdient zijn inkomen in België en draagt hier ook de personenbelasting af. Om deze redenen vonden zij het logisch om in België te financieren en gebruik te maken van de Belgische regelgeving omtrent de eigen woning belastingen Kirsten en Fred regelen zelf de belastingaangifte. De hoofdregel van art. 15 Belastingverdrag tussen Nederland en België is dat lonen, salarissen verkregen door een inwoner van een verdragsluitende staat terzake van een dienstbetrekking slechts in die staat belastbaar zijn, tenzij de dienstbetrekking in een andere verdragsluitende staat wordt uitgevoerd (zie bijlage 2). Er is sprake van een werkstaatheffing. Fred doet in België aangifte en Kirsten draagt over haar inkomen in Nederland loonbelasting en premies volksverzekeringen af. Omdat Fred in België woont en werkt, is hij in België belastingplichtig over zijn wereldinkomen. Omdat Kirsten in België woont en in Nederland werkt, is zij over haar arbeidsinkomen belastingplichtig in Nederland. Kirsten draagt de loonbelasting en premies volksverzekeringen af aan de Nederlandse fiscus. Deze voorheffing loonheffing genaamd is tevens de eindheffing. Kirsten doet geen aparte aangifte in Nederland. In België doet Kirsten gezamenlijk aangifte met Fred voor hun wereldinkomen (zie paragraaf 5.3). Gehuwden en wettelijk samenwonenden moeten samen één formulier invullen. Er wordt voor hen ook maar één (gemeenschappelijke) aanslag gevestigd. Kirsten dient als actieve grensarbeider aan te geven dat op het inkomen al in Nederland inkomstenbelasting betaald is en moet om te voorkomen dat België dubbel belast het inkomen dat vrijgesteld moet worden voor de Belgische personenbelasting apart vermelden in de aangifte onder de rubriek 'Inkomsten of kosten van buitenlandse oorsprong' (Vak IV, letter L). Tevens dient hierbij vermeld te worden: het land Nederland', het nummer van de rubriek en de bedragen met de toevoeging belast in Nederland. Haar inkomen telt wel mee voor het bepalen van de hoogte van de gemeentebelasting. Vertrekpunt voor de berekening van het belastbaar inkomen is het fiscaal loon op de jaaropgave. Hierop dienen de ingehouden loonheffing én het werkgevers- en werknemersdeel in de Zorgverzekeringswet in mindering gebracht te worden. In België heet dit de bedrijfsvoorheffing (zie paragraaf 5.3.1). Omdat Fred de eigen woning onderwerp maakt van de fiscale regelgeving in België, heeft Kirsten niet geopteerd om behandeld te worden als binnenlandse belastingplichtige. Is dit de juiste keuze? 37

20 hoofdstuk 2 Situatieschets Kirsten heeft een inkomen uit arbeid van Fred verdient in België Ze hebben een eigen woning ter waarde van waarop een hypotheek rust van Verder hebben ze een vermogen van Ze betalen jaarlijks een bedrag aan rente van Kirsten maakt geen gebruik van de aftrek voor uitgaven voor een inkomensvoorziening. Tevens heeft ze geen persoonsgebonden aftrekposten. Ze hebben twee kinderen. Hebben Kirsten en Fred de juiste keuze gemaakt om niet te kiezen voor de fictieve binnenlandse belastingplicht? uitwerking Als Kirsten wel zou kiezen voor binnenlandse belastingplicht moet ze haar wereldinkomen dat wil zeggen het inkomen in box 1, 2 en 3 waar ook ter wereld verdiend en berekend volgens de Nederlandse belastingregels in Nederland opgeven. Nederland verleent een aftrek ter voorkoming van dubbele belasting voor alle inkomsten uitgezonderd het in Nederland verdiende loon van Kirsten. De keuzemogelijkheid voor fictief binnenlandse belastingplicht geldt niet automatisch voor de partner (Fred) van de belastingplichtige. Volgens de wettekst kan Fred als niet-belastingplichtige wél kiezen voor toepassing van de regels voor binnenlands belastingplichtige indien hij aangemerkt wil worden als partner van Kirsten (de belastingplichtige). De persoonsgebonden aftrek (bijvoorbeeld ziektekosten en andere buitengewone uitgaven) en de negatieve inkomsten uit gemeenschappelijke inkomstenbestanddelen (bijvoorbeeld de eigen woning) blijven buiten beschouwing voorzover deze bij de partner bij de belastingheffing in de woonstaat in aanmerking kunnen worden genomen. Het moet wel ook feitelijk zo zijn dat in België recht bestaat op deze aftrekposten en het Belgisch systeem deze aftrekken toestaat. Vaak zal dit niet het geval zijn. Omdat Fred belastingplichtig is in België maakt hij ook in België gebruik van de aftrekmogelijkheden met betrekking tot de eigen woning. Als Fred gebruikmaakt van het keuzerecht, heeft dat voor Fred geen fiscale gevolgen. Hij heeft geen inkomen uit Nederland, zodat hij door de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting geen belasting hoeft te betalen in Nederland, noch recht heeft op een teruggaaf. Toch kan het voordelig zijn als Fred ook gebruikmaakt van het keuzerecht. Immers, door de keuze worden Kirsten en Fred fiscaal partners. Dit houdt in dat men de gemeenschappelijke inkomensbestanddelen vrij aan elkaar kan toerekenen. De hypotheekrente die Fred in België kan aftrekken, kan Kirsten niet nog eens in Nederland aftrekken. Zou Fred niet kiezen, dan kan Kirsten alleen het deel van de aftrekposten waarop zij recht heeft op basis van het huwelijksvermogensrecht aftrekken. Omdat ze in gemeenschap van goederen zijn gehuwd, heeft zij dus maar recht op helft van bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek. Doordat Fred echter ook kiest, kan Fred ook zijn deel van de gemeenschappelijke vermogensbestanddelen, zoals de hypotheekrente aftrekken bij Kirsten. 38

21 praktijksituaties over gaan wonen of reeds wonen in belgië Uiteraard kan Kirsten geen kosten aftrekken die Fred al in België kan aftrekken. Voor de aftrekposten die aan Kirsten worden toegerekend werkt wel de terugploeg- en de inhaalregeling. Als Kirsten niet kiest, heeft ze als inwoner van België toch recht op het premie- én belastingdeel van de algemene heffingskorting, de kinderkorting, de (aanvullende) combinatiekorting en de (aanvullende) alleenstaande-ouderkorting en op de arbeidskorting. Ook kan Kirsten recht hebben op het heffingvrij vermogen in box 3. En omdat ze voldoet aan de voorwaarden van fiscaal partnerschap, kan zij als inwoner van België de gemeenschappelijke inkomsten en aftrekposten in de belastingaangifte onderling verdelen. De keuze van Kirsten om niet te opteren voor binnenlandse belastingplicht is juist. Haar inkomen valt immers in het eerste en tweede tarief van box 1 (IB-schijf) waardoor de keuze voor binnenlandse belastingplicht in deze situatie geen extra voordeel zal opleveren. Voor de heffing van de Nederlandse premies volksverzekeringen kan zij wel de hypotheekrente aftrekken. Bijkomend voordeel van niet kiezen is dat ze in de toekomst geen rekening hoeft te houden met de terugploeg- en inhaalregeling. Een andere mogelijkheid is dat Kirsten alleen gebruikmaakt van het keuzerecht (zie paragraaf 4.5.1). Ze kan dan de helft van de negatieve inkomsten uit de eigen woning aftrekken omdat ze in gemeenschap van goederen gehuwd zijn. Bij huwelijkse voorwaarden had ze haar aandeel van de negatieve inkomsten eigen woning kunnen aftrekken. Als Kirsten werkloos wordt en een werkloosheidsuitkering uit België krijgt, heeft ze geen bron van inkomen meer uit Nederland en heeft de terugploeg- en inhaalregeling nauwelijks gevolgen. Het hangt er dan wel van af wanneer ze ontslagen is. Als ze bijvoorbeeld in januari ontslagen is, en ze maakt in dat jaar gebruik van het keuzerecht dan moet ze de Belgische WW-uitkering nog aangeven en loopt ze wel tegen de inhaalregeling op. Wordt ze ontslagen per 31 december, dan heeft ze geen Belgisch inkomen in het laatste jaar waarin ze gebruik maakt van het keuzerecht, en dan heeft ze geen last van de inhaalregeling. Dus afhankelijk van de feiten had voor Kirsten het gebruik maken van het keuzerecht voordeliger kunnen zijn sociale zekerheid De hoofdregel is dat men verzekerd is volgens de wettelijke regels van de sociale zekerheid van het land op het grondgebied waarvan gewerkt wordt. Kirsten valt dus volledig onder de Nederlandse sociale wetgeving en Fred onder de Belgische 39

22 hoofdstuk 2 sociale wetgeving (zie bijlage 9, Sociale zekerheid in België en Nederland). Een aanvullende verzekering voor de AOW, Anw en AWBZ is dus niet noodzakelijk. Voor Kirsten wijzigt er niets met betrekking tot de sociale zekerheid zolang ze (alleen) in Nederland in loondienst werkzaam blijft. Deze situatie wijzigt echter wanneer ze werkloos wordt of arbeidsongeschikt raakt. Ze is dan niet meer sociaal verzekerd in Nederland. Zodra Kirsten niet meer in Nederland werkt, stopt dus de opbouw van de AOW in Nederland (zie paragraaf 6.5.3). Tevens is ze niet meer verzekerd voor de Anw. Ze kan deze verzekeringen vrijwillig voortzetten via de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Uiteraard stopt de pensioenopbouw via de ex-werkgever. Kirsten heeft geen recht om haar pensioen voort te zetten via de Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP). De Stichting FVP levert onder voorwaarden kosteloos een bijdrage aan de beperking van de pensioenbreuk bij werkloosheid. Als Kirsten op het moment dat zij werkloos werd 40 jaar of ouder was geweest, dan had zij mogelijk gebruik kunnen maken van deze regeling. Werknemers die op of na 1 januari 2009 WW-gerechtigd worden, komen niet meer in aanmerking voor een FVP-bijdrage. FVP heeft de intentie om het recht op FVP-bijdrage van werknemers die nu WW-gerechtigd zijn én voor 1 januari 2009 werkloos worden zo veel mogelijk ongemoeid te laten. FVP geeft voor deze groep werknemers echter geen harde garanties af. Bij werkloosheid is Kirsten aangewezen op een Belgische werkloosheidsuitkering. Zij kan geen beroep doen op het Miethe-arrest. Zij is immers door haar huwelijk volledig sociaal geïntegreerd in België. Dit kan een knelpunt zijn omdat het bedrag van de Belgische werkloosheid lager is dan in Nederland. Bovendien is zij op het moment dat zij (volledig) werkloos worden, niet meer sociaal verzekerd in Nederland. De hoogte van de werkloosheidsuitkering in België is afhankelijk van de gezinssituatie (werknemer met gezinslast, alleenwonende werknemer of samenwonende werknemer) en neemt af met de werkloosheidsduur (behalve voor een werknemer met gezinslast). De uitkering wordt berekend als een percentage van het gemiddeld dagloon (maximaal 64,46 in 2007). In vergelijking met Nederland zou Kirsten slechts een geringe uitkering ontvangen. Bij blijvende en volledige arbeidsongeschiktheid had Kirsten een Nederlandse WIA-uitkering gekregen. Die is wel exporteerbaar. Fred is als inwoner van België en werkzaam als loontrekkende' in België, in België sociaal verzekerd. In België kent men verschillende pensioenregelingen voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren. De pensioenregeling voor werknemers verzekert in principe alle werknemers die met een arbeidscontract in België werken en de uitkeringsgerechtigden van een rustpensioen. Werknemers die buiten hun schuld om werkloos zijn geworden hebben recht op een werkloosheidsuitkering. De uitkering kan in principe doorlopen tot de werkloze man 65 40