ANGIOGRAFIE VAN DE DIALYSESHUNT Zonder narcose

Transcriptie

1 Wilhelmina Kinderziekenhuis ANGIOGRAFIE VAN DE DIALYSESHUNT Zonder narcose

2 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 1 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 2 Angiografie van de dialyseshunt (zonder narcose) 6 Tips 18 Wil je meer weten? 20 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 21 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl 1

3 Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en hoort allerlei medische termen. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is nodig. Het geeft vaak meer zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts vertelt: waarom uw kind dit onderzoek krijgt hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding. 2 3

4 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Tips Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleeg kundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. WGBO Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Wil je meer weten? Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 4 5

5 Angiografie van de dialyseshunt Je komt in ons ziekenhuis voor een angiografie van de dialyseshunt. Je dokter heeft dit met jou en je ouders besproken. Angio-grafie bestaat uit 2 woorden: Angio: komt van een Grieks woord en betekent: van het bloed Grafie: betekent hier: het opschrijven van g egevens Met een angiografie maken we röntgenfoto s van jouw bloedvaten. Dit doen we met behulp van contrastvloeistof. De contrastvloeistof komt in je bloedvaten via de dialysenaald. Er zijn twee soorten angiografieën : De behandeling duurt ongeveer een uur. Het hangt er vanaf wat de dokter wil doen. Verpleegafdeling in het WKZ Voor een angiografie word je voor een dag opgenomen op een afdeling in het WKZ. Soms wil de dokter dat je langer blijft. Dat bespreekt hij van tevoren. Angiokamer in het AZU We doen de angiografie in de angiokamer op de afdeling radiologie in het AZU. Het WKZ ligt naast het AZU. Het AZU is het ziekenhuis voor volwassenen. Je gaat van het ene naar het andere ziekenhuis door een tunnel. Rijdend in een bed. 1) Een diagnostische angiografie (een onderzoek) De dokter bekijkt je bloedvaten dan heel goed. Het onderzoek duurt ongeveer een uur. 2) Een interventionele angiografie (een behandeling) Een dokter voert de behandeling uit. Hij repareert dan de bloedvat(en) van je dialyseshunt. De behandeling die het meest voorkomt is dotteren. Dat gebeurt om een vernauwing in het bloedvat op te rekken. De dokter gebruikt daarvoor een klein ballonnetje. Welke behandeling je krijgt hoor je meestal van tevoren van de dokter. Het kan ook zijn dat de dokter eerst kijkt. Als het nodig is, voert hij daarna een behandeling uit. De dokter bespreekt van tevoren zo goed mogelijk wat hij gaat doen Ahmed (11 jaar): Het was een heel eind rijden naar het AZU. Het was druk in de tunnel. Ik had natuurlijk voorrang met mijn bed!! 6 7

6 Je dialyseshunt Je bloed stroomt door heel veel grote en kleine bloedvaten naar alle delen van je lichaam. Onderweg geeft het bloed zuurstof en voedingsstoffen af en haalt het koolzuurgas en afvalstoffen op. Hierdoor kunnen alle organen en spieren hun werk goed doen. Het hart pompt je bloed rond. Dit heet de bloedsomloop. Bloedvaten die zich vanaf het hart door het lichaam vertakken, noemen we slagaders. Bloedvaten die het bloed weer naar je hart toe brengen, heten aders. Hoe werkt het röntgenapparaat? Het röntgenapparaat maakt foto s met behulp van röntgenstralen. Dat zijn een soort sterke lichtstralen. Röntgenstralen kun je niet zien. Je voelt ze ook niet. Maar ze gaan dwars door je kleren en je huid heen. Van botten kun je goed röntgenfoto s maken, omdat ze hard en stevig zijn. Je ziet dan een mooie witte afdruk op de röntgenfoto. Je bloedvaten kun je niet zien op een gewone röntgenfoto. De stralen gaan door de bloedvaten heen. Net als door je kleren. Om je bloedvaten goed zichtbaar te maken, gebruiken we contrastvloeistof. Daar komen de röntgenstralen niet doorheen. Om te kunnen dialyseren moet jouw bloed via slangetjes door de dialysemachine met de kunstnier. We kunnen dan niet iedere keer in een gewoon bloedvat prikken. Het zou te snel beschadigen en er stroomt te weinig bloed doorheen. Om toch te kunnen dialyseren, legt de dokter een shunt aan. Dat is een kunstmatige verbinding tussen een slagader en een ader. De slagader vertakt zich nu niet verder, maar is rechtstreeks aangesloten op de ader. Daardoor ontstaat een soort lus. Via de shunt buigt de slagader weer af naar je hart toe. Door de druk van de slagader, wordt de ader dikker en sterker. Er stroomt meer bloed doorheen. Voordat jij begon met dialyseren, is er tijdens een operatie een shunt aangelegd. Die zit in je arm of in je been. 8 9

7 Voor ouders Bent u (misschien) zwanger? Zeg dit dan vóór het onderzoek tegen één van de medewerkers van de afdeling Radiologie. U mag wel bij uw kind zijn als uw kind op het bed gaat liggen. Maar niet als we de röntgenfoto s maken. Laat dan een ander vertrouwd persoon bij uw kind blijven. Vóór de angiografie Voor ouders Gebruikt uw kind bloedverdunningsmiddelen? Dan kan het zijn dat uw kind deze al vóór de angiografie niet meer mag nemen. Overleg dit vóór de opnamedag al met de nefroloog. Gebruikt uw kind insuline? Dan raden we u aan om met de nefroloog te overleggen. Misschien is het beter de dosis aan te passen. Is uw kind allergisch, bijvoorbeeld voor contrastvloeistof? Meld dit dan altijd. Wat moet je van tevoren weten? Twee uur voordat je naar de angiokamer komt, mag je niet meer eten. Je moet wel blijven drinken volgens je dieetlijst. Metalen voorwerpen kunnen het onderzoek verstoren, draag dus bijvoorbeeld geen sieraden. Meestal mag je die dag je medicijnen gewoon innemen. Behalve als de dokter heeft afgesproken dat hij niet wil dat je je medicijnen neemt. Wat gebeurt er tijdens de angiografie van de dialyseshunt? Het onderzoek gebeurt in de angiokamer. Je vader en/of je moeder mogen bij je blijven. Tijdens het onderzoek is het halfdonker in de kamer. Zo kunnen we beter op het beeldscherm kijken. Een dokter doet het onderzoek en een laborant helpt hem. Zij dragen groene pakken. Medicijn Je moet heel lang stilliggen. Om zolang stil te kunnen blijven liggen, kun je een medicijn (Dormicum ) krijgen waar je rustig van wordt. De dokter bespreekt dit met jou. Dit medicijn geven we vlak voor het onderzoek via je dialysenaald. Iedereen reageert anders op Dormicum. Sommige kinderen vallen 10 11

8 in slaap. Anderen worden alleen een beetje suffig. Je gaat soms wat langzamer praten, je ziet dubbel, of je voelt je zweverig. Je voelt je soms dus anders dan gewoon. Misschien doe je ook anders. Dat is allemaal niet erg. Het gaat over als de medicijnen uitgewerkt zijn. Na de angiografie herinner je je vaak niet precies wat er gebeurd is. Hoe gaat de angiografie? De angiografie gaat zo: Je gaat van je bed af en gaat op de onderzoekstafel liggen. Op je rug met je armen langs je lichaam. We vragen je arm of been bloot te maken. Als je Dormicum krijgt, krijg je een plakker met daarin een klein lampje op je vinger of teen geplakt. Dat is een saturatiemeter. De dokter kan dan zien hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Dat doet geen pijn. Aan je dialysenaald komt een slangetje waar een spuit met contrastvloeistof aan vastzit. Met deze spuit kan de dokter steeds een bepaalde hoeveelheid contrastvloeistof in je shunt spuiten. Door het inspuiten van de contrastvloeistof krijg je een warm gevoel door je hele lichaam. Soms krijg je ook een rare smaak in je mond. Dit gaat allemaal weer over. Het maken van de röntgenfoto s gaat helemaal vanzelf. Je hoort pieptonen als de foto s gemaakt worden. Er worden meerdere series foto s gemaakt. Als alle foto s gemaakt zijn, en de angiografie was alleen voor onderzoek,dan ben je klaar. Krijg je nog een dotterbehandeling, dan gaat de dokter dit doen. Als de angiografie direct na dialyse gebeurt, zit(ten) de dialysenaald(en) nog in je arm of been. Anders wordt je shunt aangeprikt zoals je kent van de dialyse. Via je dialysenaald krijg je de Dormicum. Je wordt dan langzaam slaperig. We leggen groene steriele doeken over je lichaam. Je hoofd en arm of been blijven vrij. Dit is omdat alles heel schoon moet blijven

9 Wat gebeurt er tijdens het dotteren? Het kan zijn dat je bloedvat op één of meerdere plekken te nauw is. Je bloed stroomt dan niet goed. De dokter kan dit verhelpen met een dotterbehandeling. De eerste stappen zijn hetzelfde als bij de angiografie. Daarna gebeurt er het volgende: We vervangen je dialysenaald door een introducersheath. Dat is een plastic buisje van 5-10 centimeter. Er gaat eerst een voerdraad door het buisje. Dat is een stevige draad die de weg wijst voor de katheter. Daarna kan de ballonkatheter door het buisje. Een ballonkatheter is een slangetje met aan het uiteinde een soort ballonnetje. De dokter schuift de katheter naar de plek van de vernauwing. Op het beeldscherm kan hij dat goed zien. Als de ballonkatheter op de juiste plek zit, wordt er lucht in het ballonnetje geblazen. De vernauwing gaat hierdoor weg. Het bloedvat is weer open. Het bloed kan er weer goed doorheen stromen. Het dotteren kan pijn doen, omdat het ballonnetje tegen de wand van je bloedvat drukt. Bob (15 jaar): Ik vond het eigenlijk best spannend. Maar de Dormicum. werkte goed. Ik werd slaperig. Ze moesten het bloedvat dotteren. Heel vaag voelde ik iets in mijn arm. Na de angiografie De dokter haalt de dialysenaald(en) en/of de katheter, de voerdraad en de introducersheath uit je bloedvat. Dit is even pijnlijk. De aanprikplek wordt afgedrukt net als na dialyse. Als de plek dicht zit, krijg je net als anders een drukverband. We halen de saturatiemeter weer van je vinger af. Je gaat dan op een bed weer terug naar de afdeling in het WKZ. 14 Je mag meteen weer eten en drinken. Drinken is goed om de contrastvloeistof uit je lichaam te krijgen. Je moet je wel gewoon aan je dieet houden. 15

10 De uitslag We controleren regelmatig je bloeddruk en je polsslag. Je mag weer naar huis als alles goed met je gaat. Het kan ook zijn dat je langer moet blijven. Bijvoorbeeld als de aanprikplek blijft nabloeden. Of als de dokter dat van tevoren met jou en je ouders heeft besproken. De uitslag krijg je van de dokter die de angiografie aanvraagt. Dat gebeurt meestal tijdens de eerstvolgende afspraak. Of tijdens een van de erop volgende dialysedagen. Als we meer mensen naar de angiografie willen laten kijken, duurt het soms wat langer voor je de uitslag krijgt. Bijwerkingen Van de medicijnen (Dormicum ) kun je een beetje duizelig of suf worden. Heel soms is dit meer dan normaal. Je krijgt dan een medicijn om dit te verhelpen. Soms krijg je dan ook wat extra zuurstof met een kapje dat naast of op je gezicht ligt. Van extra zuurstof word je ook minder duizelig en suf. Je kunt allergisch zijn voor de medicijnen. Dit komt maar weinig voor. Je merkt het aan je huid. Die kan jeuken of rood worden. Complicaties Zelfs als een behandeling helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Ook bij een angiografie van de dialyseshunt gaan de dingen soms anders dan de bedoeling is. Gelukkig gebeurt dit niet zo vaak: Wat kun jij merken van een complicatie? Soms ben je allergisch (overgevoelig) voor de contrastvloeistof. Dat merk je direct na het inspuiten. Je voelt je dan benauwd, je krijgt jeuk, een rood gezicht of je moet steeds niezen. De dokter of laborant geeft je daar dan meteen een medicijn tegen. De aanprikplek kan nog nabloeden. Waarschuw meteen de verpleegkundige als je dit merkt. Zij drukt de plek dan opnieuw af. Daarna legt ze een nieuw drukverband aan. Je arm of been kan verkleuren, vreemd aanvoelen, warm of juist koud worden. Waarschuw dan altijd de verpleegkundige. Op je arm of been kan een blauwe plek (bloeduitstorting) komen. In het begin is dat wat gevoelig. Na een paar dagen gaat deze weer weg

11 Tips Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken. Bedenk bijvoorbeeld met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen. Misschien vind je het niet prettig om te kijken naar wat er gebeurt tijdens het onderzoek. Neem dan iets mee om je af te leiden. Bijvoorbeeld een (voorlees)boek, of je MP3-speler. Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wel of niet verdovende zalf voor het prikken. Bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of lig je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan kunnen doen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. * Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt

12 Wil je meer weten? Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over een angiografie kun je bellen met de afdeling Radiologie: tussen uur telefoonnummer Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden, een MP3-speler met muziek meenemen. Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren

13 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon om mee te gaan. Dit geeft steun en veiligheid. Tijdens het onderzoek kunt u voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat u tijdens het onderzoek duidelijke informatie krijgt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis

14 Tips voor uzelf Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund. Colofon Divisie Beeld Afdeling Radiologie, locatie AZU juli 2011, UMC Utrecht KRRN

15 UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan EA Utrecht Tel