een slangetje in je neus Een maagsonde

Transcriptie

1 Wilhelmina Kinderziekenhuis een slangetje in je neus Een maagsonde

2 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Een maagsonde; een slangetje in je neus 5 Tips 15 Wil je meer weten? 17 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 18 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl 1

3 Inleiding voor ouders Belangrijke informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een bezoek in het ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en hoort allerlei medische termen. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op dit bezoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is nodig. Het geeft vaak meer zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis door de zorgverleners. Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding. Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft. Een bezoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar wat gebeurt er als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 2 3

4 Tips Een sonde, een slangetje in je neus Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten? De dokter heeft met jou en je ouders besproken dat je een slangetje in je neus krijgt. Zo n slangetje noemen we een maagsonde. Meestal zeggen we gewoon sonde. Via de sonde kunnen vloeistoffen direct naar je maag. Je hoeft dan niet zelf te drinken en te eten. Soms gebruiken we een sonde ook om je maag leeg te maken. Het inbrengen van de sonde duurt ongeveer minuten. Een sonde inbrengen en uithalen, kan een vervelend gevoel in je keel geven. In deze folder staan tips om te zorgen dat je daar zo min mogelijk last van hebt. Er mag iemand bij je blijven tijdens het inbrengen en uithalen van de sonde. Je vader, moeder, of iemand anders die je graag bij je hebt. Het inbrengen en uithalen van de sonde doen we in de behandelkamer van de afdeling waar je opgenomen bent. 4 5

5 Je keelholte Je keelholte is een soort verzamelplek. Er komen een aantal lichaamsholten bij elkaar: je neusholte je mond je slokdarm je luchtpijp In je keelholte gaat: alles wat je eet en drinkt naar je slokdarm en vervolgens naar je maag alle lucht die je inademt naar je luchtpijp en vervolgens naar je longen Het strotteklepje in je keelholte zorgt ervoor dat dit goed gaat. Als jij slikt, drukt het strotteklepje de luchtpijp dicht. Net als een soort deurtje. Daardoor gaat het eten en drinken naar je slokdarm en maag. Als je adem haalt, staat het strotteklepje gewoon open. De lucht kan dan naar je luchtpijp en longen. Wil je meer weten over de sonde? Een sonde is een dun, zacht slangetje. De sonde gaat via je neus, je keel en je slokdarm naar je maag. Aan één uiteinde van de sonde zit een soort kokertje met een dopje. Op dit kokertje kunnen we een spuit of een ander slangetje aansluiten om je sonde te gebruiken. Als we de sonde niet gebruiken kan het dopje dicht. 6 7

6 Je kunt een sonde krijgen: voor korte tijd Bijvoorbeeld om een speciale vloeistof in je maag te brengen voor een onderzoek. Of om je maag juist leeg te maken. Een verpleegkundige brengt dan de sonde bij jou in. voor langere tijd Dan krijg je door de sonde bijvoorbeeld: medicijnen voeding Je kunt met een sonde gewoon naar huis. Wie kan thuis de sonde inbrengen of verwisselen: iemand van de thuiszorg doet het je ouders kunnen leren om de sonde bij jou in te brengen je kiest ervoor om zelf te leren om de sonde in te brengen Het inbrengen van de sonde Je kunt het beste zitten bij het inbrengen van de sonde. Een goede houding is als je een beetje achterover hangt. Dat mag ook bij je ouder op schoot. Soms legt de verpleegkundige een doekje op je borst, onder je kin. Ze kijkt of je neusgaten goed open zijn. Daar kan je op 3 manieren achter komen: Jij snuit je neus een keer. Jij ademt een keer in en uit door één neusgat. Je houdt dan het andere neusgat even dicht. De verpleegkundige kijkt met een lampje in je neus. Als allebei je neusgaten goed open zijn, mag je kiezen in welk neusgat je de sonde wilt. De verpleegkundige plakt één of twee ronde huidkleurige pleister(s) op je wang naast het gekozen neusgat. Daarmee plakt ze later de sonde vast. De verpleegkundige neemt een sonde die goed bij jouw lengte past. Ze meet de afstand tussen je neus en je maag. Dit doet ze door één uiteinde van de sonde bij je neus te houden en de sonde dan achter je oor langs naar je buik te leggen. 8 9

7 De verpleegkundige maakt de sonde wat gladder met warm water of eventueel een glijmiddel. Dan gaat het slangetje in je neus. Het eerste stukje gaat het beste als jij je hoofd iets naar achteren houdt. Daarna kan je je hoofd weer recht houden. Jij kunt helpen door te slikken. Ook kan je een slokje water nemen. Als je het stukje over je keelholte leest, snap je waarom je moet slikken. De verpleegkundige schuift ieder keer dat jij slikt de sonde een stukje verder. Een sonde inbrengen voelt vervelend. Het kriebelt in je neus en in je keel. Soms heb je het gevoel dat je moet overgeven. Of de tranen schieten in je ogen, maar dat is normaal. Probeer dit gevoel weg te krijgen door rustig adem te halen. De verpleegkundige plakt de sonde vast met de pleister(s) op je wang en een klein pleistertje op je neus. Zo voorkomen we dat de sonde er zomaar uit kan schieten. Na een tijdje raak je gewend aan het gevoel van de sonde in je neus en keel. Ahmed (8 jaar): Ik vond het superspannend zo n slangetje in mijn neus. Ze zeidendat ik moest slikken. Dat wilde ik eerst niet. Toen ik het toch deed ging het echt makkelijker. De verpleegkundige controleert of de sonde goed zit door met een stethoscoop naar je maag te luisteren. Ze maakt een spuitje vast aan het uiteinde van de sonde. Dan spuit ze wat lucht door de sonde in je maag. Ze hoort het dan borrelen in je maag. Soms voel of hoor je dat zelf ook. Dan zit de sonde goed. Voor de zekerheid trekt de verpleegkundige met de spuit nog wat inhoud van je maag naar buiten. Dan weet ze zeker dat de sonde goed zit

8 Het uithalen of wisselen van de sonde Bijwerkingen Als de sonde alleen voor een onderzoek in je neus zit halen we hem er direct uit als het onderzoek klaar is of als er genoeg vloeistof in je maag zit. Als je een sonde voor lange tijd hebt, kan hij er onverwachts uit gaan. Dat kan bijvoorbeeld doordat je moet overgeven of doordat je ergens achter blijft haken. Je moet dan een nieuwe sonde. Dit kan jij, je ouder doen of iemand van de thuiszorg doen. Als dat niet gaat moet je naar het ziekenhuis komen. Een sonde mag niet langer dan 6 weken blijven zitten. Je krijgt daarom elke 6 weken een nieuwe. Het uithalen van de sonde gaat zo: We halen de pleisters van je wang en neus weg. De sonde is dan los. Daarna halen we rustig de sonde uit je neus. Dit kriebelt in je keel. Het kan ook weer het gevoel geven dat je moet overgeven. Sommige kinderen vinden het prettiger om dit zelf te doen. Bij een wisseling van sondes kiezen we voor de nieuwe sonde altijd je andere neusgat. Dan komen de pleisters bij je andere neusgat en op je andere wang. Dat is beter voor je huid. Na het inbrengen en uithalen van de sonde kan je keel een beetje gevoelig zijn. Dit gaat vanzelf weer over. Het helpt om iets kouds te drinken. Complicaties Zelfs als een handeling helemaal goed is gedaan ("volgens het boekje"), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Bij het inbrengen en uithalen van een sonde is er een kleine kans op complicaties. De sonde kan bijvoorbeeld: in de luchtpijp komen, dan kan er iets in je longen komen dat schadelijk is voor je longen opkrullen in je keelholte, dan komt de vloeistof niet direct in je maag Voor het gebruik van de sonde moet je daarom altijd eerst controleren of hij goed zit

9 Wat jewel, wat je niet mag Tips Met een sonde in je neus kan je gewoon eten en drinken. Je kunt ook gewoon praten. Zorg er voor dat het dopje dicht is als je de sonde niet gebruikt. Er kan anders vloeistof uit je maag via het slangetje naar buiten lopen. Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken. Bedenk bijvoorbeeld met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Probeer van tevoren zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen. Rustig ademhalen kan helpen tijdens het inbrengen en uithalen van de sonde. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Als er iets ongewoons gebeurt in je lichaam reageer je soms op een manier die je niet wilt en ook moeilijk zelf kan stoppen. De reactie op het gekriebel in je neus kan zijn dat je de sonde weg wil trekken. Dat zou jammer zijn, want dan moeten jullie weer opnieuw beginnen. Om die reactie te voorkomen, is het handig om op je handen te gaan zitten of je ouder je handen te laten vasthouden

10 Maak met de persoon die de sonde inbrengt duidelijke afspraken. Bijvoorbeeld dat je 2x een stopteken mag geven. En wat dat stopteken dan is. Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld of je zelf de sonde eruit wilt halen. Bedenk ook alvast wat jou helpt. Bijvoorbeeld een korte rustpauze of juist gelijk doorgaan bij het inbrengen van de sonde. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of zit je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daaraan kunnen doen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. * Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. Wil je meer weten? Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over kun je bellen met de afdeling Pauw: op maandag t/m vrijdag van uur telefoonnummer Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen

11 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Wat vertelt u en hoe Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bijvoorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Hoe kunt u uw kind begeleiden Uw aanwezigheid of die van een ander vertrouwd persoon geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat we duidelijk vertellen wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of na het bezoek aan het ziekenhuis. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund

12 Schrijf hier je aantekeningen Colofon Divisie Kinderen Afdeling MDL locatie AZU mei 2012, UMC Utrecht KITE

13 UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan EA Utrecht Tel