beenmergpunctie Onder narcose

Transcriptie

1 Wilhelmina Kinderziekenhuis beenmergpunctie Onder narcose

2 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Beenmergpunctie onder narcose 6 Tips 16 Wil je meer weten? 18 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 19 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl 1

3 Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en hoort allerlei medische termen. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is nodig. Het geeft vaak meer zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts vertelt: waarom uw kind dit onderzoek krijgt hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding. 2 3

4 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Tips Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleeg kundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. WGBO Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Wil je meer weten? Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 4 5

5 Beenmergpunctie onder narcose Je komt naar ons ziekenhuis voor een beenmergpunctie. We noemen dat ook een BMP. Het is een onderzoek waarbij de dokter beenmerg uit je bot haalt. De dokter onderzoekt dan wat de oorzaak is van jouw klachten. Wat is beenmerg? Beenmerg zit in het binnenste deel van je botten. Beenmerg ziet eruit als bloed. In je beenmerg worden nieuwe bloedcellen gemaakt. Beenmerg is de fabriek waar jouw bloed gemaakt wordt. Je hebt verschillende soorten bloedcellen: Alles bij elkaar duurt het onderzoek ongeveer 45 minuten. Voor een BMP moet je goed stilliggen. Een BMP is een pijnlijk onderzoek. De dokter heeft dit met jou en je ouders besproken. We hebben toen afgesproken dat we de BMP het beste onder narcose kunnen doen. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen. Je voelt dan niets van de BMP. De beenmergpunctie gebeurt bijna altijd op de operatiekamer. Kom je van thuis, dan ga je eerst naar een afdeling voor dagbehandeling. Meestal is dit afdeling Pauw. Er mag iemand bij je blijven tijdens de opnamedag. Je vader, moeder of iemand anders die je graag bij je hebt. Op de dag van de opname melden jullie je bij afdeling Dagbehandeling, locatie WKZ 1e verdieping, receptie 11. rode bloedcellen witte bloedcellen bloedplaatjes Na een beenmergpunctie gaat jouw beenmerg naar het laboratorium. Daar kijken we: hoeveel bloedcellen je hebt hoeveel bloedcellen je van elke soort hebt Joanne (13 jaar): Van de beenmergpunctie merkte ik niks. Maar toch was het spannend. Dat komt omdat de uitslag heel belangrijk voor mij is. wat de vorm is van jouw bloedcellen 6 7

6 Vóór de beenmergpunctie Een tijdje vóór de beenmergpunctie heb je een afspraak op de POS-poli. POS-poli is de afkorting van: Pre Operatief Spreekuur. Dat betekent: het spreekuur vóór een onderzoek, behandeling of operatie onder narcose. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen. Je voelt dan niks van de beenmergpunctie. We noemen dit wel slapen maar het is geen gewone slaap. Als je onder narcose bent kun je niet uit jezelf wakker worden. De anesthesioloog is de dokter die jou de slaapmedicijnen gaat geven. Hij zorgt voor jou als je onder narcose bent en hij zorgt ervoor dat je weer wakker wordt als de beenmergpunctie klaar is. We noemen hem ook wel de slaapdokter. De POS-poli is in het WKZ op de 1e verdieping bij receptie 8. Op de POS-poli heb je, samen met je ouders een gesprek met de POS-verpleegkundige of met de slaapdokter. Wat gebeurt er op de POS-poli? Ze willen van alles weten over je gezondheid. Bijvoorbeeld: welke ziektes je hebt gehad of je koorts hebt of je verkouden bent Soms meten ze je gewicht, je lengte, je bloeddruk of je hartslag. Dit doet geen pijn. Ze bespreken met jou en je ouders: hoe het gaat als je onder narcose gaat hoe jij het beste de narcose kunt krijgen: met een prik of met een kapje wat jou kan helpen als je pijn hebt of bang bent Als je tegen de narcose op ziet, zeg het dan tegen de POS-verpleegkundige of de slaapdokter! Op de POS-poli krijg je een folder over de narcose. Dan kun je nog eens nalezen wat er is verteld. 8 9

7 Voor ouders Gebruikt uw kind bloedverdunningsmiddelen? Dan kan het zijn dat uw kind deze al vóór de beenmergpunctie niet meer mag nemen. Overleg dit vóór de opnamedag al met de arts. Gebruikt uw kind insuline? Dan raden we u aan om met de arts te overleggen. Misschien is het beter de dosis aan te passen. Is uw kind allergisch, bijvoorbeeld voor pleisters, antibiotica? Meld dit dan altijd. (Kinder)aspirine is een pijnstiller die het bloed verdunt. Daardoor is er meer kans op nabloedingen. Geef uw kind daarom minstens twee weken voor de operatie geen (kinder) aspirine. Als uw kind een pijnstiller nodig heeft, kunt u wel (kinder)paracetamol geven. Kort voor de narcose mag uw kind geen vaccinatie krijgen. We houden de volgende periode aan: twee dagen voor de narcose geen DKTP- en meningokokken-vaccinatie twee weken voor de narcose geen BMR-vaccinatie De dag van de beenmergpunctie In de folder Narcose lees je hoe het gaat als je onder narcose gaat. Je leest daar ook wat er allemaal nog meer gebeurt. Voor alle duidelijkheid vertellen we het hier nog een keer in het kort: Thuis / op de verpleegafdeling Je mag s ochtends vanaf een afgesproken tijd niet meer eten en drinken. Dat heet nuchter zijn. Meestal mag je die dag je medicijnen gewoon innemen. Behalve als de dokter heeft afgesproken dat hij niet wil dat je je medicijnen neemt. Op de verpleegafdeling De verpleegkundige stelt nog wat vragen aan jou en je ouders. Soms komt de dokter nog even langs om te kijken hoe het met je gaat. Je krijgt een operatiejasje aan en een naambandje om. Misschien krijg je een drankje, pilletje of zetpil. Als je aan de beurt bent, ga je in bed. Jullie gaan samen naar de wachtruimte (de holding) bij de operatiekamer

8 In de holding Eén van je ouders en de pedagogisch medewerker of verpleegkundige doen een schort aan, ze doen blauwe slofjes over hun schoenen en ze zetten een speciale muts op. De medewerkers van de operatiekamer (met een groen pak en een muts) komen jullie ophalen. Meestal stellen ze nog wat vragen aan jou en je ouders. Bijvoorbeeld Hoe heet je? of Wanneer ben je geboren? Zo controleren ze of ze de juiste patiënt voor zich hebben. Je gaat samen met één van je ouders, de pedagogisch medewerker of de verpleegkundige mee naar de operatiekamer. In de uitslaapkamer Je ligt weer in je eigen bed als je wakker wordt. Eén van je ouders mag bij je komen zitten. De monitor-stickers en het lampje op je vinger zitten er nog. Je hebt een infuus in je hand. Een infuus is een dun, plastic buisje dat in je ader zit. Via een infuus kun je vocht, bloed of medicijnen krijgen. Ook nemen we via het infuus wat bloed af voor onderzoek. Als je goed wakker bent, rijden ze je met bed en al weer naar de afdeling. In de operatiekamer Je gaat op de operatietafel liggen. Je krijgt drie monitor-stickers op je borst geplakt. Daarmee controleren we je hartslag. Je krijgt een plakker op je vinger of teen, met daarin een klein lampje, de saturatiemeter. Die meet of je genoeg zuurstof in je bloed hebt. Je krijgt de narcose met een kapje of een prik. Als je slaapt, gaat je vader of moeder terug naar de afdeling. De dokter doet de beenmergpunctie. Daar voel je niets van, omdat je slaapt

9 Na de beenmergpunctie Terug op de afdeling Als je weer op de afdeling bent, mag je in je bed rustig wakker worden. Er zit een wondje op je heup. Hier heeft de dokter de punctie gedaan. Op het wondje zit een pleister. De dokter heeft de plek waar hij heeft geprikt, schoongemaakt met een rode vloeistof. Daarom is deze plek rood. Dit kun je er later weer afwassen. Een verpleegkundige controleert regelmatig het wondje. Hoe het bij jou zal gaan? Dat is moeilijk van tevoren te zeggen. Als je goed wakker bent mag je weer wat drinken. Neem vaak kleine slokjes water of limonade zonder prik. Als het drinken goed gaat, mag je ook weer eten. Als je weer goed eet en drinkt, kan het infuus uit je hand. Als het goed met je gaat, mag je weer naar huis. Je mag je na de BMP weer normaal wassen of douchen. Haal de pleister er de volgende dag af. Dan geneest een wond sneller. De uitslag De dokter vertelt jou en je ouders wanneer en hoe jullie de uitslag van de punctie te horen krijgen. Bijwerkingen Door de narcose kun je een beetje misselijk worden. Je kunt een droge keel, en een beetje pijn in je keel hebben. Dit komt, omdat je tijdens de narcose een slangetje in je luchtpijp hebt. Tijdens de BMP voel je daar niets van, omdat je dan slaapt. Als je wakker bent, kun je wat last van je keel hebben. Je kunt een beetje pijn hebben op de plek waar de dokter geprikt heeft. Het voelt als een blauwe plek. Dit gevoel kan een paar dagen blijven. Heb je veel last, vraag dan aan je aan ouders iets tegen de pijn. Complicaties Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Bij een beenmergpunctie is er vrijwel geen kans op complicaties. Soms kan de dokter op de eerste plek niet genoeg beenmerg uit je bot halen. Dan prikt de dokter nog op een tweede plek

10 Tips Niet alleen medicijnen helpen tegen pijn. Ook jij zelf kunt iets doen om er minder last van te hebben. Je ouders kunnen je daarbij helpen. Hieronder staan tips. Misschien heb je daar iets aan als je pijn hebt of als je bang bent. Vraag van tevoren wat er gaat gebeuren. Dan kun je vast bedenken wat je zelf wilt. Vraag wat de dokters doen tegen de pijn. Vertel dat je pijn hebt en waar. Gebruik het pijnliniaaltje, deze kun je aan de verpleegkundige vragen. Misschien vind je het fijn om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Bedenk van tevoren alvast waar je over wilt dromen tijdens de narcose. Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld een kapje of prik. En bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. * Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen. Neem iets mee om je af te leiden. Je kunt maar aan één ding tegelijk denken! Bijvoorbeeld een boek, bellenblaas of je MP3-speler. Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen

11 Wil je meer weten? Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over de beenmergpunctie kun je bellen met de polikliniek Hematologie. Telefoonnummer: Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden, een MP3-speler met muziek meenemen. Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren

12 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon om mee te gaan. Dit geeft steun en veiligheid. Tijdens het onderzoek kunt u voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat u tijdens het onderzoek duidelijke informatie krijgt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis

13 Tips voor uzelf Schrijf hier je aantekeningen Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund

14 Schrijf hier je aantekeningen Colofon Divisie Kinderen Afdeling Dagbehandeling, locatie WKZ juni 2011, UMC Utrecht KITE

15 UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan EA Utrecht Tel