Ct scan van je buik Voor jongeren vanaf 12 jaar

Transcriptie

1 Ct scan van je buik Voor jongeren vanaf 12 jaar

2 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

3 Wat staat er in deze folder Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 2 Inleiding voor ouders 4 CT-scan van de buik 5 Tips 16 Wil je meer weten? 17 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 18 1

4 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. WGBO Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 2

5 Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten?

6 Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u en uw kind: Waarom uw kind dit onderzoek krijgt Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. Bespreek samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. 4

7 CT-scan van je buik Binnenkort krijg je in ons ziekenhuis een onderzoek: een CT-scan van je buik. Dat is een onderzoek om de binnenkant van de organen in je buik zichtbaar te maken. Dit gebeurt met röntgenstralen en contrastvloeistof. Met een CT-scan van je buik onderzoekt de dokter wat de oorzaak is van jouw klachten. CT betekent: Computer Tomografie. Tomo is een Grieks woord, het betekent hier: een foto van een deel, van een plakje. Grafie betekent hier: het zichtbaar maken van foto s op het beeldscherm van een computer. Wat is een CT-scan Bij een CT-scan wordt er een serie foto s gemaakt van de binnenkant van je lichaam: röntgenfoto s. Van deze foto s maakt de computer plaatjes, waarop de dokter je organen van alle kanten kan bekijken. De dokter vertelt van welke organen hij de CT-scan maakt. 5

8 Het scanapparaat maakt de foto s met behulp van röntgenstralen. Dat zijn een soort sterke lichtstralen. Met het blote oog zie je röntgenstralen niet. Maar ze gaan dwars door je kleren en je huid heen. Van botten kan je goed röntgenfoto s maken omdat ze hard en stevig zijn. Je ziet dan een mooie witte afdruk op de röntgenfoto. De organen in je buik zijn zacht en soepel. Als je een gewone röntgenfoto van je buik zou maken zou je niet veel zien, alles is dan grijs, omdat röntgenstralen door organen heengaan. Door contrastvloeistof te drinken, worden je maag en darmen ook zichtbaar. Een CT-scan is alleen een onderzoek. Je wordt er niet beter van. Er worden een heleboel foto s gemaakt. Die foto s kun je vergelijken met plakjes kaas. Als je ze op elkaar legt, heb je weer een hele kaas. 6

9 Op al die foto s bij elkaar kan de dokter je buik van binnen bekijken. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten. Een CT-scan maken doet geen pijn. Bij een CT-scan worden heel veel röntgenstralen gebruikt. We willen daarom zo weinig mogelijk mensen in de kamer. Kinderen van jouw leeftijd kunnen dit onderzoek meestal heel goed alleen doen. Je kunt de persoon die het onderzoek doet zien door het raam. Ook kan je met hem of haar praten via een microfoon. Het onderzoek vindt plaats op de afdeling Radiologie. Dit noemen we ook wel de röntgenafdeling. Locatie WKZ 1e verdieping receptie 18 Eerst vond ik het wel een beetje eng om zonder mijn vader de CT-scan te laten doen. Maar die mevrouw was heel aardig en stelde me gerust. De tijd ging best snel voorbij. Joshua (15 jaar) 7

10 Je buik In je buik zitten organen: maag, lever, darmen, galblaas, milt, nieren en blaas. Ze zien er allemaal anders uit en hebben verschillende taken. Om je organen heen zit een buikvlies. Sommige organen werken met elkaar samen. Ze zorgen ervoor dat je lichaam goed werkt. Je kunt je organen vergelijken met de motor-onderdelen van een auto. Die werken samen om de auto te laten rijden. Jij eet en drinkt. Je organen zorgen ervoor dat je lichaam de voedingsstoffen opneemt. Ze halen uit je eten en drinken alles wat je nodig hebt. Wat je niet nodig hebt, scheiden ze weer uit. Dat komt in de wc terecht. Bij meisjes zitten er in de buikholte ook nog eierstokken, eileiders en een baarmoeder. Die organen zorgen ervoor dat zij later kinderen kunnen krijgen. Met alle organen kan iets mis gaan. Soms al voor je geboorte. Ze kunnen ziek worden, niet goed (samen)werken of een andere afwijking hebben. Daardoor kun je je ziek voelen. 8

11 Vóór het onderzoek Wat moet je van tevoren weten? Vanaf twee uur vóór het onderzoek moet je nuchter zijn. Ook mag je dan niet meer roken. Metalen voorwerpen kunnen de CT-scan verstoren, draag dus bijvoorbeeld geen sieraden. Voor een CT-scan moet je heel goed stilliggen. Om je maag en darmen ook zichtbaar te maken op de CT-scan, moet je contrastvloeistof drinken. Die vloeistof komt in je maag en darmen en zijn dan wel zichtbaar. Ook je andere organen zijn dan beter zichtbaar. Als je de contrastvloeistof drinkt, zit het nog niet meteen op de goede plaats in je buik. Het heeft tijd nodig om zich te verspreiden. Daarom moet je vóór het onderzoek (thuis) al contrastvloeistof drinken. Je krijgt bij deze folder een flesje (50 milliliter) met Telebrix gastro. Dit is een contrastvloeistof. Het ziet er uit als een waterig drankje. Vóór het onderzoek vóór het onderzoek (thuis) moet je 4 x een portie Telebrix gastro innemen. 9

12 Belangrijk: Drink echt alles op wat aangegeven staat. Anders kunnen we geen goede scan maken. Meng iets lekkers door de contrastvloeistof. Bijvoorbeeld vruchtensap of limonade. Je mag het niet mengen met melkproducten: dus geen melk, chocolademelk, yogurt of yogidrink. Je mag gewoon plassen als je moet. Je hoeft niet bang te zijn dat de contrastvloeistof dan weggaat.. De dag vóór het onderzoek Je begint op de dag vóór het onderzoek, dus op... dag... Je neemt dan bij elk van je drie maaltijden telkens 1 eetlepel (8 ml) van de vloeistof in. Dus tijdens het ontbijt, tussen de middag en bij het avondeten. Drink de vloeistof tegelijk met twee glazen water of limonade (geen melkproducten). De dag van het onderzoek Wat er over is van de vloeistof, roer je door 3 dl water (of limonade). Dit drink je dan ongeveer 2 uur vóór het onderzoek op, dus om...uur,...dag,... Vanaf dit moment mag je niet meer eten, drinken of roken. Als je medicijnen hebt, mag je die wel innemen met een beetje water. Vraag eventueel je ouders of ze je willen helpen om de hoeveelheden af te meten. 10

13 Het drankje was niet lekker, maar samen met limonade werd het beter. Ik weet dat het nodig is voor het onderzoek en ik wil graag dat de dokter ontdekt wat er met me aan de hand is Seyma (14 jaar) Voor ouders: Zwanger? Bent u zwanger? Meld dit dan vóór het onderzoek bij de medewerkers van de afdeling Radiologie. In principe is uw kind alleen met de laborant tijdens de CT-scan. Als u verwacht dat dit problemen op gaat leveren, neem dan iemand mee waar uw kind ook vertrouwen in heeft. 11

14 Wat doen wij vóór het onderzoek begint? Ongeveer een half uur vóór het onderzoek kom je op de röntgenafdeling. Daar krijg je nog wat contrastvloeistof te drinken (eventueel gemengd met wat ranja). Dan kunnen we je maag goed zien op de scan. Je krijgt ook een infuus in je arm. Het infuus blijft tijdens het onderzoek zitten. Wat is een infuus? Je krijgt een prik in je hand of je arm. Na die prik blijft er een dun, plastic buisje in je bloedvat zitten. Dit noemen we een infuus. Via dat buisje nemen we regelmatig wat bloed af. Een prik kan pijn doen. Daarom kun je een spray (bananenspray) of een pleister met zalf krijgen op de plek waar geprikt gaat worden. De spray en de zalf verdoven je huid. Je voelt er dan minder van. De spray krijg je net voor het prikken. De zalf een uur van te voren. Als het infuus goed zit krijg je een spalk. Deze maken we met pleisters en verband vast onder je arm. Dit helpt om je arm recht te houden. Wil je meer weten over een infuus? Kijk dan op of vraag de folder over het infuus. 12

15 Hoe wordt de CT-scan gemaakt? De scan wordt gemaakt door een laborant. De laborant vertelt steeds wat hij of zij doet. Je mag altijd vragen stellen als je meer wilt weten. De foto s worden gemaakt met een groot apparaat. In het midden zit een grote ronde opening. Je ligt op je rug op een lange smalle onderzoekstafel, met je armen boven je hoofd. Je buik moet vrij van kleding zijn. De tafel schuift langzaam door een soort grote ring. Het lijkt een korte tunnel. In die ring zit het fotoapparaat. Stukje voor stukje, foto voor foto, schuift de tafel er doorheen. Als de tafel gaat schuiven vragen we je adem in te houden. Je hoort een zoemend geluid als het apparaat foto s maakt. Je ziet rode lichtjes. Het is belangrijk dat je dan helemaal stil blijft liggen en je adem inhoudt. Anders mislukken de foto s. De laborant zit achter een raam. Via een microfoon kan hij of zij met je praten. De laborant ziet de foto s op een beeldscherm. Je kunt de foto s zelf niet zien. Eerst maken we een overzichtsfoto, een foto van je hele buik. Daarna spuiten we via het infuus contrastvloeistof in en starten met het maken van de foto s. We vragen je dan om je adem in te houden. Door het inspuiten van de contrastvloeistof krijg je misschien een warm gevoel door je hele lichaam. Soms krijg je ook een rare smaak in je mond. Of je hebt het gevoel dat je moet plassen. Dit gaat allemaal weer over. 13

16 Het infuus zat gelijk goed, maar het voelde wel een beetje raar toen de contrastvloeistof erdoor kwam. Lotte (13 jaar) Na de CT scan Tien minuten na het onderzoek haalt de laborant het infuus er uit. Je mag gelijk terug naar huis of naar de afdeling. Het is belangrijk dat je na het onderzoek extra drinkt. Daardoor verdwijnt de contrastvloeistof sneller uit je lichaam. 14

17 De uitslag De uitslag krijg je van de dokter die de CT-scan aanvraagt. Dat gebeurt tijdens de eerstvolgende afspraak. De dokter bespreekt met jou en je ouders wat er op de scan te zien is. Bijwerkingen Je kunt diarree krijgen van de contrastvloeistof. Dat gaat vanzelf weer over. Complicaties Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Bij een CT-scan van de buik komen zelden complicaties voor. 15

18 Tips Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Bedenk dat je stil moet liggen met je armen boven je hoofd. Je kunt ook niet veel praten, omdat je dan beweegt. Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken. Rustig ademhalen kan helpen als je gespannen bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Je kunt ook een ontspanningsoefening doen om rustig te worden. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. Je kunt thuis alvast een keer oefenen. Het kan ook helpen om in iemands hand te knijpen als je bang bent of pijn hebt. Heb je een Pijnpaspoort? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort? Bedenk dan van te voren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wel of niet verdovende zalf voor het infuusprikken. Bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of lig je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan kunnen doen. 16

19 Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. Wil je meer weten? Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over de CT-scan kun je bellen met de afdeling radiologie: telefoonnummer Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. 17

20 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden of erin knijpen Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broer of zus gaat gebeuren. 18

21 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Voor uw kind is het in ieder geval nodig om te weten wat het bewust meemaakt. Dus alles wat het hoort, ruikt, proeft en ziet tijdens het onderzoek. Als uw kind meer wilt weten, laat uw kind dan deze vragen aan de dokter stellen. Ook kan uw kind op internet kijken, bijvoorbeeld op de website van het WKZ: Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon dit te doen. Uw aanwezigheid geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem een MP3-speler met muziek, een tijdschrift of een boek mee. 19

22 U mag verwachten dat tijdens het onderzoek duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Tips voor uzelf Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen. 20

23 Colofon Divisie beeld Kinderhartcentrum februari 2013, Wilhelmina Kinderziekenhuis KRRN

24 Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan EA Utrecht Tel