NIERBIOPsIE Zonder narcose

Transcriptie

1 NIERBIOPsIE Zonder narcose

2 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

3 Wat staat er in deze folder Inleiding voor u als ouder 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Nierbiopsie 6 Tips 20 Wil je meer weten? 22 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 23 1

4 Inleiding voor u als ouder Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: Waarom uw kind dit onderzoek krijgt Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. 2

5 3

6 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. WGBO Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 4

7 Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten?

8 Nierbiopsie Binnenkort kom je naar het ziekenhuis voor een nierbiopsie. Dat is een onderzoek van je nieren. De dokter onderzoekt wat de oorzaak is van jouw klachten. De dokter neemt een stukje weefsel uit je nier. Dat stukje is ongeveer zo groot als een korreltje hagelslag. Zo n stukje weefsel heet een biopt. Het biopt wordt onderzocht in een laboratorium. Zo komen we te weten wat er met je nieren aan de hand is. Het onderzoek vindt plaats op een verpleegafdeling, daar word je opgenomen. Meestal is dat afdeling Dolfijn. Voor een nierbiopsie blijf je 2 dagen en 1 nacht in het ziekenhuis. 6

9 Je nieren Een nier is ongeveer zo groot als je eigen vuist. Je hebt er twee. Ze zitten aan de achterkant in je buik. Links en rechts van je wervelkolom. Zet je handen maar eens in je zij. Onder die plek zitten je nieren. Heb je een nieuwe nier, een transplantatienier? Dan zit die nier niet in je zij, maar onder het litteken in je buik. Wat doen je nieren? Ze werken als een soort zeef. Al je bloed stroomt er doorheen. Je nieren filteren je bloed schoon. In je bloed zitten voedingsstoffen, maar ook afvalstoffen. Je nieren halen die afvalstoffen eruit. Ook halen ze het vocht dat je niet nodig hebt uit je lichaam. Dit vocht en de afvalstoffen vormen samen je urine/plas. Teveel afvalstoffen in je bloed is niet goed. Teveel of te weinig vocht is ook niet goed. Gezonde nieren zorgen ervoor dat er precies voldoende vocht in je lichaam zit. 7

10 Vóór de nierbiopsie Wat moet je van tevoren weten Je mag een licht ontbijt nemen op de dag van het onderzoek. Bijvoorbeeld een beschuitje met een kopje thee. Na het ontbijt mag je niets meer eten, drinken of snoepen. Meestal mag je die dag je medicijnen gewoon innemen. Behalve als de dokter heeft afgesproken dat hij niet wil dat je je medicijnen neemt. Dan wil hij nog bloed afnemen vóór het onderzoek. Kom je van thuis, neem dan mee naar het ziekenhuis. Dunne kleren die makkelijk zitten. In de behandelkamer is het behoorlijk warm. Een CD of MP-3 speler om naar te luisteren tijdens het onderzoek Wat doen we vóór het onderzoek begint? Vóór de dokter een nierbiopsie doet, moet er veel gebeuren. Het kan best lang duren voor het echte onderzoek begint. Minstens anderhalf uur, soms nog langer. 8

11 Er mag steeds iemand bij je blijven. Tijdens de voorbereiding én tijdens het onderzoek. Je vader, je moeder of iemand anders die je vertrouwt. We zorgen er ook voor dat je tijdens het onderzoek weinig of geen pijn voelt. En dat je rustig blijft. Daarom krijg je medicijnen: Fentanyl en Dormicum. Deze medicijnen krijg je via een infuus. Wat is een infuus? Je krijgt een prik in je hand of je arm. Na die prik blijft er een dun, plastic buisje in je bloedvat zitten. Dit noemen we een infuus. Via dat buisje nemen we regelmatig wat bloed af. Een prik kan pijn doen. Daarom kun je een spray (bananenspray) of een pleister met zalf krijgen op de plek waar geprikt gaat worden. De spray en de zalf verdoven je huid. Je voelt er dan minder van. De spray krijg je net voor het prikken. De zalf een uur van te voren. Als het infuus goed zit krijg je een spalk. Deze maken we met pleisters en verband vast onder je arm. Dit helpt om je arm recht te houden. Wil je meer weten over een infuus? Kijk dan op of vraag de folder over het infuus. 9

12 Iedereen reageert anders op de medicijnen. Sommige kinderen vallen in slaap. Anderen worden alleen een beetje suffig. Je gaat soms wat langzamer praten, je ziet dubbel, of je voelt je zweverig. Je voelt je soms dus anders dan gewoon. Misschien doe je ook anders. Dat is allemaal niet erg. Het gaat over als de medicijnen uitgewerkt zijn. Na het onderzoek herinner je je vaak niet precies wat er gebeurd is. Natasja (12 jaar): Ik heb echt heel lekker geslapen van het medicijn. Ik weet dus eigenlijk niet veel meer van het onderzoek. Alleen dat ze drie biopten in een potje deden. De dokter noemde het hapjes. 10

13 Hoe wordt de nierbiopsie gedaan? De nierbiopsie gebeurt in een behandelkamer. Het duurt ongeveer een half uur. Eerst maakt de dokter een filmpje van je nieren. Dit filmpje noemen we een echo. Dit doet geen pijn. Daarna neemt de dokter een stukje weefsel uit je nieren. Dit noemen we het biopt. De echo Het filmpje van je nieren maken we met een groot apparaat met een beeldscherm. Dit noemen we een echo-apparaat. Hiermee kan de dokter ín je lichaam kijken. Om het scherm goed te kunnen zien is het een beetje donker in de kamer. Aan het echo-apparaat zit een soort microfoontje. De dokter beweegt het over je buik. Dat doet geen pijn. Het voelt aan als de bolle achterkant van een lepel. De dokter doet eerst wat gel op de plek waar hij wil kijken. Dan glijdt het microfoontje goed over je buik. De gel is een beetje koud. Het microfoontje werkt als een soort camera. Het stuurt geluidsgolven uit en vangt de echo van dat geluid weer op. Op het beeldscherm zie je dan een filmpje van je nieren. 11

14 Met een stift zet de dokter een kruisje op de plek waar hij straks gaat prikken. Op die plaats smeert hij wat verdovende zalf. Je gaat dan weer terug naar je kamer. Want de zalf moet een half uur inwerken om de prikplek te verdoven. De nierbiopsie Als de dokter er weer is en de verdovende zalf is ingewerkt, brengen we je in je bed naar de behandelkamer. Op de behandeltafel lig je op je zij, met een opgerold dekentje eronder. Zo kan de dokter goed bij de plek waar het biopt genomen wordt. Omdat alles achter je gebeurt, kun je het niet zien. Als je wilt, legt de dokter uit wat hij/zij doet. Je kunt het ook aan de pedagogisch medewerker vragen. Heb je een nieuwe nier? Dan lig je op je rug tijdens de nierbiopsie. Want een nieuwe nier zit aan de voorkant van je buik. We controleren steeds hoe het met je gaat. Je krijgt daarom een plakker met daarin een klein rood lampje op je vinger of teen geplakt. Dit is een saturatiemeter en zorgt ervoor dat de dokter op een klein beeldscherm kan zien hoeveel zuurstof er in je bloed zit. En hoe snel je hart klopt. Dit doet geen pijn. 12

15 De plek waar de dokter het kruisje heeft gezet, maken we met jodium schoon. Jodium is bruin en het voelt een beetje koud aan. De rest van je rug (of buik) dekken we met doeken af. De dokter trekt een schort aan en dunne handschoenen. Want alles moet heel schoon blijven. Steriel heet dat. Dan krijg je een verdovingsprik. Deze prik kan een beetje pijn doen. Maar daarna voel je geen pijn meer op de plek waar het biopt genomen wordt. Het is belangrijk dat je stil blijft liggen tijdens het hele onderzoek. Kijk bij de tips, verderop, wat jou kan helpen. De dokter neemt een biopt af met een speciaal apparaat, een lange holle naald. Schrik niet, want het maakt een hard klik-klak geluid. Het doet geen pijn, want de plek is verdoofd door de prik. Sommige kinderen vinden het wel een naar gevoel dat het apparaat hard op hun rug of buik drukt. De dokter heeft een goed stukje nierweefsel nodig om te onderzoeken. Dat lukt niet altijd in één keer. Soms neemt de dokter dus meer biopten, maar nooit meer dan drie. 13

16 Youssef (15 jaar): Dat biopt apparaat wilde ik graag zien, ik vond het best wel groot maar niet eng. Ik voelde er niets van toen ze het gebruikten. Toch schrok ik even van de harde klik die het maakte, ook al hadden ze gewaarschuwd. Als het klaar is, wordt het wondje dichtgedrukt met een verbandgaasje. Daarop komt een pleister. Het wondje hoeft niet gehecht te worden. Het gaat vanzelf dicht. Je gaat in je bed terug naar je kamer. 14

17 Na de nierbiopsie Vaak slaap je als je terugkomt in je kamer. De medicijnen zijn niet gelijk uitgewerkt. De saturatiemeter zit nog aan je vingertop. Zo houden we je hartslag en ademhaling nog even in de gaten. De saturatiemeter mag eraf als je helemaal goed wakker bent. De eerste twee uur na het onderzoek moet je plat op je rug blijven liggen. Je mag weer eten en drinken als je er zin in hebt. Een verpleegkundige controleert regelmatig je bloeddruk, je polsslag en het wondje. In het begin ieder half uur. Daarna met langere tussenpauzes. We halen ook het infuus weer uit je hand. Naar huis De dag na de biopsie maken we eerst nóg een echo op de röntgenafdeling. Op de echo ziet de dokter of er geen bloeduitstorting (blauwe plek) op je nier zit. Soms gebeurt dat na een nierbiopsie. Het is niet ernstig. Meestal gaat het vanzelf over. 15

18 Je mag naar huis als: de echo goed is je je goed voelt je geen bloed in je plas hebt, soms heb je dat na een nierbiopsie. Ook dat is niet ernstig. Het gaat meestal vanzelf over. De eerste vijf dagen thuis mag je geen wilde dingen doen. Doe je aan sport? Vraag aan de dokter wanneer je daar weer mee mag beginnen. Je mag wel gewoon naar school. Na vijf dagen mag de pleister op je rug (of buik) eraf. 16

19 De uitslag Het biopt wordt onderzocht in het lab. Dat is een afkorting voor laboratorium, een speciale onderzoeksruimte. We kunnen niet van tevoren zeggen hoe lang dat duurt. Het hangt ervan af wat we precies moeten onderzoeken. Het ene onderzoek is sneller klaar dan het andere. Je hoort van de dokter wanneer je de uitslag krijgt. 17

20 Samenvatting Je krijgt een infuus Je gaat naar de behandelkamer, de dokter maakt een echo van je nieren Je krijgt verdovende zalf op de prikplek Je gaat terug naar je kamer Je gaat naar de behandelkamer als de verdovende zalf is ingewerkt én de dokter er weer is Je gaat op de behandeltafel liggen en je krijgt een saturatiemeter op een vingertop Je krijgt de medicijnen door het infuus We maken de prikplek schoon met jodium Je krijgt de verdovingsprik De dokter neemt het biopt Het wondje wordt dichtgedrukt en je krijgt er een pleister op Je gaat terug naar je kamer De volgende dag maken we nog een echo van je nieren 18

21 Bijwerkingen Van de medicijnen kun je een beetje duizelig of suf worden. Heel soms is dit meer dan normaal. Je krijgt dan een medicijn om dit te verhelpen. Soms krijg je dan ook wat extra zuurstof met een kapje dat naast of op je gezicht ligt. Van extra zuurstof word je ook minder duizelig en suf. Je kunt allergisch zijn voor de medicijnen. Dit komt maar weinig voor. Je merkt het aan je huid, die kan jeuken of rood worden. Complicaties Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Door een nierbiopsie ontstaat er soms een bloeduitstorting (blauwe plek) in de huid, in de spier, of buiten de nier. Dit is niet gevaarlijk. De bloeduitstorting verdwijnt vanzelf na een aantal dagen. Voor ouders We willen uw kind niet onnodig ongerust maken. Daarom staan andere mogelijke complicaties beschreven op: - bij het onderdeel Ouders en Kind Onderzoek & Behandeling nierbiopsie en - op het inlegvel in deze folder. 19

22 Tips Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken. Probeer van tevoren zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen. Als je niet zoveel bezig wilt zijn met wat er tijdens het onderzoek gebeurt. Neem dan een knuffel, een boek of een MP3-speler mee om je af te leiden van het onderzoek. Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Heb je een Pijnpaspoort? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. 20

23 Heb je geen Pijnpaspoort? Bedenk dan van te voren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wel of niet verdovende zalf voor het infuusprikken. Bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of lig je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan kunnen doen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. 21

24 Wil je meer weten? Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over de nierbiopsie kun je bellen met de polikliniek Nefrologie: Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. 22

25 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden, een MP3-speler met muziek meenemen Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren. 23

26 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis. 24

27 Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon dit te doen. Uw aanwezigheid geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/ of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat tijdens het onderzoek duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Tips voor uzelf Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen. 25

28 Schrijf hier je aantekeningen 26

29 27

30 28

31 Colofon Divisie kinderen Afdeling nefrologie december 2011, Wilhelmina Kinderziekenhuis KITE

32 Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan EA Utrecht Tel