DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERGROEP KIBEO MARCONISTRAAT DR. A.

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERGROEP KIBEO MARCONISTRAAT DR. A. COMRIESCHOOL Locatie peutergroep Brinnr. 03KV Plaats Reimerswaal Onderzoeksnummer Documentnummer Datum onderzoek 7 november 2012 Datum vaststelling rapport 24 januari 2013 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 10

2 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Reimerswaal. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Reimerswaal. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek Peutergroep en de zijn (voor)scholen die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 10

4 Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 5, waarvan 5 doelgroeppeuters (peuter plusgroep) Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 12, waarvan 1 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 12, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 13, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep d: 7, waarvan 1 doelgroepkleuters Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 10

5 2. HET TOTAALBEELD De school en de peuterspeelzaal bevinden zich in hetzelfde pand. De meeste peuters die de peuterspeelzaal bezoeken stromen door naar de basisschool. Het aantal peuters is nog gering wat vooral verklaard wordt vanuit de achtergrond van ouders. Nog niet alle ouders zijn overtuigd zijn van het belang van de peuterspeelzaal voor hun kind. De directeur van de school zet zich in om ouders meer en meer te overtuigen van dit belang, wat zijn vruchten afwerpt. De voor- en vroegschool erkennen dat in het informeren van ouders nog veel winst valt te behalen zowel ten aanzien van de ouders die de voor- en vroegschool al bezoeken als de ouders van de peuters die nog toegeleid moeten worden. De leidster en leerkrachten bieden een belangrijke basis door oog te hebben voor de autonomie van het kind en door veel tastbaar materiaal aan te bieden gekoppeld aan taal. Het thema is rijk en zichtbaar uitgewerkt op de school vanuit een woordweb, waarbij op alle ontwikkelingsterreinen wordt ingezet. De leidster en leerkracht weten het pedagogisch klimaat voldoende te waarborgen. Ook het educatief handelen is op orde. Wat opvalt, is de tijd en de rust die de leidster en leerkrachten nemen om kinderen aan het woord te laten. De kinderen krijgen zichtbaar de volle aandacht, waarbij zoveel mogelijk kansen worden benut om kinderen verder te helpen in hun ontwikkeling. De directeur van de school heeft zich ingezet om het onderwijs in de groepen 1 en 2 op een verantwoorde wijze (beredeneerd) vorm te geven samen met de leerkrachten. Daarbij is de kwaliteitszorg op het terrein van VVE van de school ruim voldoende wat een krachtig element is om de kwaliteit binnen het onderwijs te borgen en te verbeteren waar nodig. De peuterspeelzaal biedt voor de doelgroepkinderen extra dagdelen. Gedurende een ochtend of middag in de week krijgen de doelgroepkinderen extra ondersteuning in een zogenaamde plusgroep. De overige dagdelen worden zij samengevoegd met de reguliere peuters. Het terrein dat nog aandacht vraagt in de voorschool is het planmatig en doelgericht handelen waar overigens de voorschool zelf ook kritisch over is en waar inmiddels een verbetertraject op is uitgezet. Dit zal zijn beslag kunnen vinden in de nog te ontwikkelen onderdelen van het aanbod en de zorg en begeleiding. Ook de vroegschool heeft op deze onderdelen, al is dit beduidend minder, nog een ontwikkeling door te maken die ook zij al hebben geïnitieerd. De doorgaande lijn is een tweede terrein waar nog de nodige stappen gezet moeten worden. Op initiatief van de gemeente is inmiddels ingezet op kerngroepoverleggen die nog maar recent in opdracht van de gemeente worden gevoerd met als doel de inhoudelijke afstemming tussen de voor- en vroegscholen te versterken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 10

6 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 10

7 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Nb. De indicatoren die de inspectie anders heeft beoordeeld dan de voor- of vroegschool in hun zelfevaluatie, zijn gemerkt met een *. A CONDITIES A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool ja ja A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse 3 - educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik ben Bas - A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3* 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd 2,5 jaar voor VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVEprogramma) 4 - A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 - De condities waaronder VVE vorm krijgt, zijn in de voor en vroegschool ruimschoots op orde. Zo werkt de vroegschool met een onderwijsassistent of stagiaire als extra ondersteuning in de klas. De beginleeftijd voor de peuters is twee jaar. Veel ouders kiezen echter voor een latere start in de peuterspeelzaal, in sommige gevallen zelfs na het derde jaar. Zowel de school als de peuterspeelzaal zet zich in om ouders te overtuigen van het belang om hun kind in ieder geval voor het derde jaar naar de peuterspeelzaal te brengen. De ervaring is dat alle inzet zich loont, al is het nog mager. De peuterspeelzaal is zelf kritisch op de leidster-kind ratio. Er is echter sprake van een kleine groep peuters in de plusgroep die alleen bestaat uit kinderen die meerdere dagdelen per week mogen komen. Hiermee wordt voldaan aan het maximum aantal peuters per leidster en is als zodanig beoordeeld door de inspectie. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake 3 4* B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te 2 2* doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2* 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3* 3* B7 Rekening houden met de thuistaal De school investeert veel in de relatie met de ouders. Zo gaan de leerkrachten ieder jaar tot en met groep 3 bij ieder kind op huisbezoek. Dit levert veel gerichte informatie over de ontwikkelingen kindkenmerken en geeft een belangrijke impuls aan de relatie en vertrouwensband tussen de ouders en de leerkrachten. Hiermee is de school een voorbeeld voor anderen. De directeur heeft een goed beeld van de ouderpopulatie. Wat nog ontbreekt, is gericht ouderbeleid met een analyse op de ouderpopulatie en doelen ten aanzien van ouders in de vroegschool. De ouders van zowel de Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 10

8 voor- als de vroegschool zijn voldoende op de hoogte van de activiteiten en de thema s die door de leidsters en leerkrachten worden geboden. De ouders zijn echter (nog) niet geïnformeerd over het ambitieniveau die de voor- en de vroegschool hebben en wat er van de ouders wordt verwacht in het kader van het behalen van de ambities. De directeur erkent dat het aangaan van verdere samenwerking met ouders binnen de school een nieuw gegeven is. Binnen de vroegschool worden ouders meerdere malen per jaar uitgenodigd voor specifieke activiteiten. In de voorschool is er nog geen sprake van regelmatige activiteiten per jaar voor ouders. De school biedt ouders een voorleescursus en ouders kunnen boeken lenen om thuis uit voor te lezen. De peuterspeelzaal en de school bieden informatie over het thema. Wat nog ontbreekt zijn gerichte activiteiten om ouders te stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen. Zowel de voor- als de vroegschool biedt ouders voldoende informatie over de ontwikkeling van hun kind, echter niet meer dan verwacht mag worden. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 2 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Het aanbod van de peuterspeelzaal wordt vormgegeven vanuit Puk en Ko. Slechts enkele thema s vanuit het VVE-programma worden behandeld, de overige thema s vult de leidster zelf aan. Hierdoor wordt er nu niet gewerkt met het VVE programma zoals het bedoeld is. De peuterspeelzaal kan zich daarnaast onvoldoende verantwoorden over hoe de overige thema s zijn opgebouwd. Er is dan ook geen sprake van een integraal aanbod. Daarmee is de doelgerichte aanpak alsook het aanbod op de taalontwikkeling niet duidelijk. In hoeverre het aanbod oploopt in moeilijkheidsgraad en er differentiatie kan worden geboden vanuit het aanbod is eveneens niet duidelijk. Voor de school is het aanbod opgebouwd vanuit het ontwikkelingsgericht werken. De school werkt niet met een integraal VVE programma. Toch weten zij een beredeneerd aanbod te bieden op basis van eindtermen en tussendoelen. Hoewel de school op alle ontwikkelingsgebieden inzet, zijn vooral de taal en beginnende gecijferdheid ruim voldoende beredeneerd uitgewerkt. De Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 10

9 inspectie beoordeelt daarom C1.4 nog als onvoldoende, daar er meer aandacht dan nu uit mag gaan naar het beredeneerd uitwerken van de brede ontwikkeling alsook aan de differentiatie die met de invoering van het werken met groepsplannen naar verwachting zal verbeteren. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine 2 2 (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de 2 2 taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg 2* 3 D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De voorschool is voornemens om stichting breed te investeren in het planmatig werken en het bieden van een doelgerichte en planmatige zorg door de leidsters door middel van een training. In de nieuwste versie van het werkboek VVE zijn goede voorbeelden van formulieren gezien die het planmatig en doelgericht werken beter tot hun recht laten komen. Tegelijkertijd is deze ontwikkeling nog in volle gang en moet deze nog zijn beslag vinden in de uitvoering. De leerkrachten hebben van de individuele leerlingen goed in beeld waar zij in hun ontwikkeling staan en hebben zowel oog voor de leerlingen die uitvallen als voor de leerlingen die meer aankunnen. De begeleiding die wordt geboden is vanuit doelen geformuleerd. Tegelijkertijd kan de begeleiding meer dan nu planmatig worden opgesteld voor de (sub) groep. De basisschool ervaart dit zelf ook en is daarom met ingang van november 2012 gestart met de invoering van het handelingsgericht werken in de onderbouw, waaronder het inzetten op groepsplannen. Voor de school geldt dat de evaluatie van de aangeboden zorg, nu nog vaak gericht op uitsluitend het individuele kind, als voldoende wordt beoordeeld. De specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling mag meer dan nu uitgewerkt worden op het terrein van de woordenschat ontwikkeling voor de kinderen die dat nodig hebben. De leidster van de voorschool heeft van elk kind voldoende gegevens voorhanden vanuit de observaties van KIJK. Bovendien biedt de organisatie van de voorschool een zorgstructuur waarbij de leidster een beroep kan doen op een pedagoog. Tegelijkertijd valt op dat de leidster ook bij uitval op veel ontwikkelingsterreinen van een kind niet altijd een beroep doet op de pedagoog. Hierdoor lijkt het overzicht van alle kinderen die extra zorg nodig hebben die de voorschool niet kan leveren nu onvoldoende gewaarborgd. De inspectie heeft overigens waardering voor de snelle aanpak door de voorschool om op dit punt zo spoedig mogelijk een verbetering aan te brengen in de huidige werkwijze. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle 2 3 kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVEverbetermaatregelen E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVEeducatie 2 3* E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 3 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 10

10 Voor de school geldt dat zij op alle terreinen van VVE de kwaliteitszorg op orde hebben. Het borgingsdocument groep 1 en 2 en de planning schoolontwikkeling onderbouw laten zien wat de uitkomsten zijn op basis van de analyses van de kwaliteit van VVE en de resultaten van de kinderen. Ook heeft de school ambities geformuleerd over wat zij met de kinderen willen bereiken. Daarbij gaat de school nog wel uit van ambities op basis van de geldende landelijke normen(gemiddelden) op basis van de cito-scores. Het formuleren van een meer op maat gesneden (hogere) ambitie voor de verschillende (sub)groepen kinderen kan nog een verbetering zijn. Voor de voorschool geldt dat zij op enkele indicatoren van de kwaliteitszorg nog een ontwikkeling door moeten maken. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten 2 - doorstromen naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar 2 2 afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de 2 2* voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2* Buiten de coördinatie en de warme overdracht is de doorgaande lijn nog een ontwikkelpunt voor zowel de voor- als de vroegschool. De gemeente heeft voorzien in werkgroepen onder begeleiding van een ondersteuningsorganisatie om een impuls te geven aan de doorgaande lijn. Inmiddels is duidelijk geworden dat de inzet mogelijk meer effecten ressorteert indien er vanuit een onderwijs inhoudelijke benadering wordt ingezet op samenwerking in plaats van vanuit de huidige benadering. De inspectie is verheugd te mogen vernemen dat de gemeente hier inmiddels al op heeft ingezet. De afstemming van de interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool is nog niet in gang gezet. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk - - afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 Van heldere afspraken in de te behalen resultaten binnen VVE is op gemeentelijk niveau nog geen sprake. Daarmee is het meten van deze resultaten op locatieniveau nog niet mogelijk. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 10 van 10