DUURZAAM ONDERNEMEN EN ENERGIEBESPARING MKB-AANPAK ACHTERHOEK

Transcriptie

1 DUURZAAM ONDERNEMEN EN ENERGIEBESPARING MKB-AANPAK ACHTERHOEK Plan van aanpak (2017) Versie

2 PLAN VAN AANPAK OP HOOFDLIJNEN Samen sterk voor een energieneutraal bedrijfsleven en een krachtige economie in de Achterhoek Het bedrijfsleven en de zeven gemeenten 1 in de Achterhoek onderschrijven de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Energie- en duurzaamheidsdoelstellingen, het voldoen aan wettelijke vereisten 2 en het belang van economische ontwikkeling en werkgelegenheid in de regio verbindt partijen met elkaar. Het is ambitieus om de Achterhoek energieneutraal te willen maken. Dat kan alleen als ondernemers hun fossiele energiegebruik substantieel verlagen en daarbij verder gaan dan de wettelijke vereisten. Ondernemersverenigingen, gemeenten, Omgevingsdienst Achterhoek en de Provincie Gelderland slaan daarom de handen ineen om dat voor elkaar te krijgen en hebben hiervoor het voorliggende plan van aanpak ontwikkeld. Verbruik fossiele brandstoffen drastisch verminderen Het bedrijfsleven 3 ondersteunt de energie- en economische ambities. Het verbruikt 55% van het aardgas en 70% van de elektriciteit. De besparingsdoelstellingen voor het bedrijfsleven zijn 43% voor aardgas en 20% voor elektriciteit. Het dan nog resterende verbruik zal duurzaam moeten worden opgewekt in de regio. Energiebesparing en duurzame opwekking zijn concrete speerpunten die op korte termijn kunnen worden aangepakt. Deze speerpunten op korte termijn kunnen worden opgevolgd door langere termijndoelstellingen van duurzaam ondernemerschap en circulaire economie. De focus in deze MKB-aanpak ligt op energie als eerste stap naar duurzaam ondernemerschap. Economische versterking regio Achterhoek De energietransitie versterkt de regio Achterhoek langs verschillende invalshoeken: Het levert een besparing op van fossiele brandstoffen, maakt bedrijven minder afhankelijk van de levering en prijsontwikkeling van deze grondstoffen en maakt bedrijven financieel-economisch stabieler. Het zorgt voor een reductie van de CO 2-uitstoot en draagt daarmee bij aan de klimaatdoelstellingen van Gelderland en Nederland als geheel. De investeringen in energiemaatregelen zorgen voor extra omzet en werkgelegenheid in de bouw- en installatiesector. De gemiddelde investering per bedrijf bedraagt volgens ECN circa , wat overeenkomt met circa een kwart arbeidsplaats. Naar verwachting zal de economie in de Achterhoek door deze campagne een impuls krijgen van 30 tot 40 miljoen door bedrijfsinvesteringen en 300 tot 400 banen opleveren. 1 Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. 2 Wet Milieubeheer en Activiteitenbesluit 3 Waar in deze notitie gesproken wordt over bedrijven, bedrijfsleven of ondernemers, dan worden zowel bedrijven bedoeld die gevestigd zijn op bedrijvenparken of in winkel/centrumgebieden, als de agrarische sector. Pagina 2

3 Door bewustwording van ondernemers op het gebied van energie, duurzaam ondernemerschap en circulaire economie, worden ze gestimuleerd om na te denken over innovatie van hun businessmodel, processen en producten. Voor een deel van de bedrijven zijn er kansen op het gebied van Internet of Things en Smart Industries. Pijlen strategisch gericht op intrinsieke motivatie van ondernemers Partijen delen de visie dat het perspectief van duurzaam ondernemerschap ( de wortel ) het bedrijfsleven zal aanspreken op zijn intrinsieke motivatie, ondernemerschap en drang naar initiatief. Dit zal ondernemers meer dan toezicht en handhaving ( de stok ) verleiden om: (boven)wettelijke maatregelen te treffen op korte termijn en duurzaamheid structureel in te bedden in hun bedrijfsstrategie voor verdergaande stappen op middellange termijn. De initiatiefnemers willen het voor elkaar krijgen dat ondernemers zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun energie-efficiëntie. Dit zal op termijn een groter en duurzamer effect hebben dan afhankelijk te blijven van toezicht, dat in het beste geval de energie-efficiëntie op een minimumniveau zal brengen. Beide wortel en stok zijn complementair, waarbij de eerste vooral voorlopers (en volgers) zal aanspreken en de tweede nodig kan blijken om het urgentiegevoel van de achterblijvers te verhogen. De aanpak maakt gebruik van een aantal principes die bepalend zijn voor het succes: Ondernemerschap als leidend principe, met duurzaamheid en energie die als specifiek aandachtsveld inbedden in de bedrijfsstrategie van de ondernemers; De verbondenheid van ondernemers in een community (bedrijvenpark of winkelgebied) aanspreken om ze te motiveren om gezamenlijk hun werkomgeving aantrekkelijker te maken voor hun klanten, werknemers of als vestigingslocatie; Door en met ondernemers, waarbij lokale ondernemers als communicatiekanaal fungeren naar andere ondernemers; De koppeling van een verleidings- en dwangstrategie (wortel én stok), waarbij de intrinsiek gemotiveerden vanzelf doen wat er nodig is en de overige een zetje krijgen. Alleen ga je sneller (als je gaat); samen kom je verder Ondernemers, ondernemersverenigingen, Samenwerkende Industrie Kringen Achterhoek (SIKA) en VNO-NCW Achterhoek willen aan de slag met de realisatie van deze ambitie in samenwerking met de gemeenten, de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) en de Provincie Gelderland. In dit plan van aanpak op hoofdlijnen is de gezamenlijke marsroute uiteengezet om de energiedoelstellingen in het MKB-bedrijfsleven te realiseren. Pagina 3

4 Doelstellingen Het aardgas- en elektriciteitsverbruik van bedraagt 200 tot 250 miljoen m 3 aardgas en ruim 1 miljard kwh elektriciteit per jaar. Per bedrijf loopt het verbruik zeer uiteen; indicatief is dit als volgt verdeeld: 4 Circa bedrijven en instellingen (6%) hebben een jaarlijks elektriciteitsverbruik van meer dan kwh per jaar en verbruiken samen ongeveer 170 miljoen m 3 aardgas en 850 miljoen kwh elektriciteit per jaar. Deze bedrijven zijn in het kader van de Wet Milieubeheer verplicht om energiebesparende maatregelen te treffen, die in minder dan 5 jaar worden terugverdiend tot bedrijven hebben een elektriciteitsverbruik van tot kwh per jaar en verbruiken samen 25 tot 50 miljoen m 3 aardgas en ongeveer 75 miljoen kwh elektriciteit per jaar. Deze hebben een zorgplicht in het kader van de Wet Milieubeheer tot bedrijven hebben een elektriciteitsverbruik van minder dan kwh per jaar, vergelijkbaar met een groot woonhuis. Ze verbruiken samen 40 tot 60 miljoen m 3 aardgas en 100 tot 125 miljoen kwh elektriciteit per jaar. Focus op de bedrijven met het hoogste verbruik dekt 75 à 80% van het aardgas- en elektriciteitsverbruik af. Doelstelling van dit project is dat zowel MKB-bedrijven met wettelijke verplichtingen als met een zorgplicht, op korte termijn ten minste de maatregelen treffen die in maximaal 5 jaar zijn terugverdiend. Dit betekent dat circa 20 miljoen m 3 aardgas en 150 miljoen kwh elektriciteit per jaar wordt bespaard. Daarnaast wordt er ingezet op het opnemen van energiebesparingsdoelen in investeringsplannen op middellange termijn en natuurlijke momenten. Ondernemers worden aangespoord om ook maatregelen te treffen met een langere terugverdientijd, waardoor ze hun concurrentiepositie kunnen verstevigen. Daarbij wordt aangesloten op onderhouds- en vervangingscycli, (her)investeringsplannen en nieuwe huurcontracten en zal de energiebesparing op termijn veel groter zijn. Aanpak Achterhoek De aanpak is gericht op het stimuleren van alle ondernemers in de Achterhoek om hun fossiele energiegebruik te verminderen, met een focus op bedrijven met een elektriciteitsverbruik vanaf kwh. Voor de communicatiestrategie die gebruikmaakt van het community-gevoel, is het belangrijk dat alle bedrijven op een bedrijvenpark, in een winkelgebied of de agrarische sector mee kunnen doen. De aanpak bestaat uit een campagne die gericht is op bewustmaking, een toepasselijke en betaalbare energiescan 5 en opvolging en realisatie van maatregelen. De scans zullen worden ingezet om voor elke ondernemer zijn mogelijkheden in beeld te 4 Bronnen: Regionale Uitvoeringsagenda Duurzame Energie 2016, Klimaatmonitor/Jive. De verdeling naar bedrijfsomvang is geëxtrapoleerd op basis van beschikbare gegevens uit de gemeente Berkelland. 5 MKB Energy CheckUp vooral voor bedrijven met een eenvoudigere bedrijfsvoering en Duurzaam Ondernemen en Energiescans (DOE-scans) vooral voor bedrijven met een omvangrijkere bedrijfsvoering en een elektriciteitsverbruik vanaf circa kwh. Pagina 4

5 brengen voor het verbeteren van zijn energie-efficiëntie, om te voldoen aan wettelijke eisen en in het geval van de DOE-scans om de toekomstgerichtheid van het bedrijf te verbeteren. Ondernemers krijgen met de resultaten van de scans een onderbouwing voor hun investeringsbeslissingen in handen, zodat ze concrete energiemaatregelen kunnen (laten) uitvoeren. Aanvullend krijgen ze ondersteuning om uitvoeringsacties in gang te zetten, zoals financieel advies en offertebegeleiding. Met deze opvolgingsondersteuning wordt geborgd dat maatregelen daadwerkelijk getroffen worden. Binnen de doelgroep zijn meerdere subdoelgroepen te onderscheiden op basis van hun energiegebruik, bedrijfsvoering en -omvang Duurzaam Ondernemen en Energiescan en een differentiatie in aanpak: De DOE-scan combineert een duurzaam ondernemen-scan op 11 strategische aspecten en een energiescan op operationeel niveau. De DOE-scan levert 1. Alle bedrijven zullen worden aangespoord om aan de slag te gaan met ondernemers de onderbouwing voor hun investeringsbeslissingen met betrekking tot duurzaam onderne- de MKB Energy CheckUp met ondersteuning van junior adviseurs. Doelkeld door DOOR-Advies en Synfprofect en inmiddels men en energiebesparing. De DOE-scan is ontwikstelling is om in de periode tot en met veelvuldig in de praktijk toegepast door professionals circa ondernemers een Bedrijven kunnen gebruikmaken van de DOE-scan start te laten maken met energiebesparing door zelfscans uit te voeren. treffen van maatregelen. als ze zich in een overeenkomst vastleggen op het 2. We stellen voor om bedrijven met een MKB Energy CheckUp elektriciteitsverbruik van tot De MKB Energy CheckUp is een laagdrempelige en kwh per jaar te stimuleren om betaalbare scan voor detailhandel, horeca en kantoren. De ondernemer krijgt aan de hand van de scan een MKB Energy CheckUp te doen een globaal beeld van zijn mogelijkheden om energie en in specifieke situaties een DOEscan 6. gelen. Hij kan voor een verdere uitwerking terugvallen te besparen en een overzicht van de erkende maatre- 3. Wij stellen voor om bedrijven met een op installateurs die hun rol als adviseur oppakken. De MKB Energy CheckUp is ontwikkeld door CCS, VNOelektriciteitsverbruik van meer dan NCW e.a. en kan worden uitgevoerd door de ondernemer met ondersteuning door junior-adviseurs kwh per jaar te stimuleren om een DOE-scan uit te laten voeren. 7 Met deze twee scans kunnen ondernemers afhankelijk van ambitieniveau en omstandigheden een Professionele adviseurs voeren de DOE-scan uit en geven de ondernemer gericht advies voor hun investe- keuze maken voor een laagdrempelige of gedetailleerde scan, die beide voldoen aan de voorwaarden van de Energieprestatiekeuring (EPK). ringsbeslissingen met betrekking tot Voor meer informatie, zowel wettelijke als bovenwettelijke zie maatregelen. Niet alleen financiële motieven, maar ook imago en concurrentiepositie wegen mee in de investeringsvoorstellen. Doelstelling is om tot eind 6 Van de DOE-scans zal minder dan een kwart worden uitgevoerd in de categorie bedrijven met een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh. 7 Minstens drie kwart van de DOE-scans zal worden uitgevoerd in deze categorie bedrijven. Pagina 5

6 2020 een kwart tot de helft van dit segment een start te laten maken met energiebesparing en duurzaam ondernemerschap door een DOE-scan of MKB Energy CheckUp. 8 Alle bedrijven zullen worden aangezet tot het daadwerkelijk treffen van maatregelen voor energiebesparing of duurzame opwekking. Doelstelling is dat de helft van de bedrijven die een DOE-scan heeft aangevraagd de eerste maatregelen heeft getroffen in de periode tot en met 2020 en dat alle bedrijven die een DOE-scan hebben uitgevoerd ten minste de wettelijk verplichte maatregelen hebben getroffen binnen 3 jaar na uitvoering van de scan. Doelstelling is dat 30% van de bedrijven die de MKB Energy CheckUp doen de eerste maatregelen heeft getroffen in de periode tot en met 2020 en dat 50% van de bedrijven die de MKB Energy CheckUp hebben uitgevoerd ten minste de wettelijk verplichte maatregelen hebben getroffen of gepland binnen 3 jaar na uitvoering van de scan. De resultaten en ervaringen zullen jaarlijks worden geëvalueerd, zodat met de leerervaringen en goede voorbeelden het vervolgtraject zowel inhoudelijk als wat betreft communicatie en werving effectiever kan worden ingevuld. Communicatie en werving De aanpak is gebaseerd op de combinatie van generieke communicatie die gericht is op alle ondernemers in de Achterhoek en een gefaseerde, persoonlijke benadering van specifieke subdoelgroepen via lokale ondernemersverenigingen, brancheverenigingen en relatienetwerken ( communities ). Deze lokale netwerken vormen een krachtig bruggenhoofd naar de ondernemers. De ondernemersverenigingen zullen de aanpak gezamenlijk differentiëren naar bedrijvenparken, centrumondernemers en branches voor een optimale aansluiting bij de specifieke mindset en omstandigheden van de (kleine) industrie en de centrumondernemers. Hieronder zijn de vijf fasen van de aanpak globaal uitgewerkt. 1. Betrekken van lokale belangenorganisaties: het is essentieel dat deze actief gaan meewerken om hun leden te mobiliseren om de doelstellingen te realiseren. Deze organisaties worden zoveel mogelijk vanaf het begin betrokken, zodat in overleg met hen de campagne met name de gerichte werving (zie 3) toegespitst kan worden op hun achterbannen. 2. Algemene communicatie voor het trekken van aandacht en bewustmaking van alle ondernemers in de Achterhoek. Voor de communicatiecampagne zullen verschillende middelen worden ingezet, zoals brieven van lokale ondernemersverenigingen, artikelen in huis-aan-huisbladen of ondernemers- en vakbladen, social media, website, informatie- en werkbijeenkomsten. De communicatieboodschap speelt in op energie als onderdeel van duurzaam ondernemerschap, de intrinsieke motivatie van ondernemers en de verbondenheid op een bedrijvenpark of in een winkelgebied. 8 In de begroting is gerekend met in totaal 785 DOE-scans en MKB Energy CheckUps voor de zeven gemeenten in 2018, 2019 en 2020 (inclusief 2017 zijn dat 880 DOE-scans en MKB Energy CheckUps). Pagina 6

7 3. Gerichte, persoonlijke werving van specifieke groepen ondernemers voor bedrijfsdoorlichting met een DOE-scan of de MKB Energy CheckUp. Alle bedrijven komen in aanmerking voor de MKB Energy CheckUp en worden uitgenodigd om hiervan gebruik te maken. Voor de DOE-scan worden bedrijven die daarvoor in aanmerking komen specifiek en persoonlijk benaderd door ambassadeurs, (ex)ondernemers uit eigen kring. 4. Uitvoeren van DOE-scans door professionele adviseurs en MKB Energy Check- Ups door ondernemers met ondersteuning van junior-adviseurs. 5. Opvolging, financieel advies en uitvoeringsbegeleiding. In de eerste projecten is gebleken dat ondernemers er door gebrek aan tijd en/of kennis vaak niet aan toekomen om de adviezen uit te voeren. Daarom is actieve opvolgingsbegeleiding essentieel om de adviezen om te zetten in investeringsplannen en daadwerkelijke uitvoering van maatregelen. Om te voorkomen dat de investeringsplannen niet tot uitvoering komen, zal de opvolging door de deelnemers aan de DOE-scan en de MKB Energy CheckUp worden gemonitord en actief worden ondersteund. Bijvoorbeeld door begeleiding van het offertetraject, financieel en fiscaal advies, contact met een adviseur, installateur of ambassadeur. Organisatie Dit project kan succesvol zijn als partijen bereid zijn om samen te werken. Het gaat met name om de lokale ondernemersverenigingen, bedrijvenparkverenigingen, ODA, VNO- NCW Achterhoek, de gemeenten en brancheorganisaties. SIKA Samenwerkende Industrie Kring Achterhoek is de regisseur van het plan van aanpak als geheel, onder het motto Achterhoek Onderneemt Duurzaam. SIKA zal in nauwe samenwerking met lokale ondernemersverenigingen de uitvoering per gemeente vormgeven. SIKA schakelt voor inhoudelijke sturing, communicatie en energieadvies externe experts in. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de kennis en ervaring die inmiddels is opgebouwd met de MKB-aanpak in de voorloperprojecten (Ruurlo, Doetinchem, Berkelland). De website en social media van Achterhoek Onderneemt Duurzaam zullen worden ingezet om vragen van ondernemers door te sluizen naar bijvoorbeeld de lokale ondernemersverenigingen, het servicepunt van VNO-NCW Achterhoek en de klantenservice van de gemeenten. Lokale ondernemersverenigingen zullen ambassadeurs leveren die bereid zijn om tijd te steken in persoonlijk contact, werving en begeleiding van collega-ondernemers. Zij zullen als projectpartners hun achterban aanspreken en substantieel tijd steken in de realisatie van dit plan van aanpak in de regio waarin hun leden gevestigd zijn. VNO-NCW Achterhoek is, in samenwerking met CCS, inhoudelijk verantwoordelijk voor de MKB Energy CheckUp en de inbedding van deze aanpak in het Gelders Energie Akkoord. De online tool wordt beheerd door VNO-NCW Achterhoek en CCS, inclusief opvolgingsacties door installateurs en koppeling met de databestanden van ODA c.q. het EPKregister. Pagina 7

8 De gemeenten hebben een beleidsmatige verantwoordelijkheid voor energie, duurzaamheid en economie. Ze dragen zorg voor de afhandeling van subsidies en leningen via hun klantenservice. Zij zullen meewerken aan de (marketing)communicatie en aan informatiebijeenkomsten. Ze hebben tevens een toezichts- en handhavingstaak in het kader van de Wet Milieubeheer, die zij uitbesteden aan de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA). Gemeenten zullen ODA gericht opdracht geven om haar handhavingstaken toe te spitsen op bedrijven die passief blijven met betrekking tot energiebesparing. Toezichthouders van ODA informeren ondernemers die ze bezoeken over de MKB-aanpak en stimuleren hen om mee te doen. ODA zal haar handhavingsbeleid zodanig inrichten dat ondernemers die hun verantwoordelijkheid nemen, ontlast zullen worden en in de communicatie naar voren worden gehaald als goed voorbeeld. Planning De campagne zal niet in alle gemeenten tegelijkertijd starten maar gefaseerd. Met de deelcampagne (fase 1) in Berkelland is al een start gemaakt en is de uitvoering vanaf begin 2017 op stoom. 9 Vanaf 2018 zal dit vervolgd worden in fase 2. In 2017 zijn in Bronckhorst, Oost Gelre en Doetinchem pilots gestart met 10 of 15 DOEscans per gemeente. De andere gemeenten (Aalten, Oude IJsselstreek en Winterswijk) zullen vanaf 2018 volgen met eerst een pilot en daarna opschaling. In onderstaande tabel is een fasering naar gemeente en jaar weergegeven. (lopend) (dit plan van aanpak) Totaal DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Totaal Het tijdpad ziet er globaal als volgt uit: 1. Vervolg MKB-aanpak Berkelland fase 2 vanaf januari 2018 tot eind Betrekken ondernemersverenigingen in Bronckhorst, Oost Gelre, Doetinchem lopend vanaf vierde kwartaal 2017 en doorlopend tot begin Opstarten en uitvoeren pilot van 10 bedrijven DOE-scan en 20 MKB Energy CheckUp in Aalten, Oude IJsselstreek en Winterswijk gedurende Algemene communicatie, gericht op ondernemers: begin 2018 tot eind Fase 1 van de MKB-aanpak in Berkelland en de pilots in Bronckhorst, Oost Gelre en Doetinchem lopen al en zullen eind 2017 worden afgerond. Dit valt buiten de scope (en begroting) van dit plan van aanpak. Pagina 8

9 5. Gerichte werving voor bedrijfsdoorlichting scans: begin 2018 tot eind Uitvoeren DOE-scans en MKB Energy CheckUp: begin 2018 tot medio Opvolging en uitvoeringsbegeleiding: begin 2018 tot eind Tussentijdse evaluatie, verfijning aanpak: medio 2018, 2019 en Go/no-go volgende fase: eind 2018 en eind Afronding, eindevaluatie, eindrapportage: eind Dit tijdpad is geaggregeerd en van toepassing op de zeven gemeenten als geheel. In de afzonderlijke gemeenten zal het tijdpad er verschillend uitzien. De nazorg en opvolgingsacties lopen nog een half tot één jaar door nadat de scans zijn uitgevoerd. Ondernemers hebben namelijk tijd nodig voor de uitvoering van geprioriteerde maatregelen. Monitoring en evaluatie De communicatie, werving en uitvoering van scans en uitgevoerde maatregelen worden permanent gemonitord en halfjaarlijks geëvalueerd. Voor het project als geheel zijn mijlpalen ingebouwd waarbij elk halfjaar de aanpak en de resultaten zullen worden geëvalueerd in relatie tot de aantallen en fasering in bovenstaande tabel. Op basis van deze resultaten kunnen de partijen beslissen over go/no-go voor het opvolgende jaar. Op basis van de resultaten zal de aanpak in een permanent leerproces continu worden verfijnd om de efficientie en effectiviteit te verbeteren. Borging van de continuïteit van de activiteiten is van wezenlijk belang om zowel de campagne als geheel en de deelcampagnes per gemeente, als de klantreis van de ondernemers zonder onderbrekingen voort te kunnen zetten. Onderbrekingen voor kortere of langere tijd zijn funest voor de motivatie en betrokkenheid van zowel ondernemers als ondernemersverenigingen. Budget Het benodigde budget voor deze campagne in zeven gemeenten voor een periode van 3 jaar ( ) wordt geraamd op afgerond 2,7 miljoen euro exclusief btw, waarvan circa 0,93 miljoen euro voor energiescans en ondersteuning van bedrijven bij de uitvoering (zie tabel verderop; de begroting is exclusief de opdracht van gemeenten aan ODA voor het uitvoeren van inspecties met betrekking tot energie). Aantallen bedrijven en scans per gemeente Aantal bedrijven Aantal DOEscans Aantal MKB Energy CheckUps Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Dit project zet bedrijven aan om naar verwachting 30 tot 40 miljoen euro te investeren Oost Gelre Oude Ijsselstreek in energiebesparing en duurzame energie. Winterswijk Deze bedrijfsinvesteringen leveren een verlaging op van de energielasten, waardoor ze in Totaal tot 10 jaar terugverdiend worden. Deze investeringen zijn niet opgenomen in de begroting en zullen door de bedrijven opgebracht worden. Deze bedrijfsinvesteringen zullen de regionale economie een forse impuls geven en 300 à 400 arbeidsplaatsen opleveren. Pagina 9

10 Voor de financiering van het voortraject wordt een beroep gedaan op de ondernemers en ondernemersverenigingen, de gemeenten en de provincie Gelderland (zie onderstaande tabel). Tegenover de investeringen van de gemeenten en provincie staan op de eerste plaats lagere lasten voor toezicht en handhaving. Begrotingsonderdeel Begroting voor 7 gemeenten voor Financiering Kosten totaal (excl. btw) Derden in Provincie Gemeenten kind Gelderland 0. Opstarten na toekenning Communicatie gericht op lokale belangenorganisaties Algemene communicatie, gericht op ondernemers Gerichte werving voor bedrijfsdoorlichting met scans Uitvoeren DOE-scans en/of MKB Energy CheckUps Nazorg en opvolging (ontzorging) Totaal Gemeente Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Totaal Totaal Gemeente Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Gemeenten Derden Provincie Totaal Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Totaal Sluitende business cases In principe zou de besparing op energiekosten ook het voortraject moeten kunnen bekostigen. Het blijkt echter dat het animo om aan de slag te gaan sterk afneemt als vooraf financiële drempels worden opgeworpen. Daarom wordt in dit project een financiële bijdrage gevraagd van de Provincie Gelderland en de gemeenten. In de loop van dit project zal in een parallel traject worden nagegaan op welke manier sluitende business cases kunnen worden ontwikkeld, die ook het voortraject omvatten. Pagina 10

11 Inhoudsopgave 1 Aanleiding Uitvoeringsagenda energietransitie Achterhoek Duurzame economische ontwikkeling Doorbouwen op ervaringen Plan van aanpak 13 2 Doelstelling en resultaten 14 3 Context in de Achterhoek De kracht van samenwerking; wortel, preek en stok Lokale ondernemersverenigingen VNO-NCW Achterhoek Gemeenten en Omgevingsdienst Achterhoek Doelgroep aanpak energiebesparing bedrijven 18 4 Aanpak - activiteiten Lokale bekendheid als vertrekpunt voor communicatie en werving Energiescans: DOE-scan en MKB Energy CheckUp Aanpak verder uitgewerkt Communicatie gericht op ondernemers- en belangenorganisaties Algemene communicatie, gericht op ondernemers; draaggolf Gerichte werving voor DOE-scans en MKB Energy CheckUp Uitvoeren energiescans Opvolging, begeleiden van plannen naar doen Monitoring en evaluatie 26 5 Organisatie Projectteam, stuurgroep en projectleiding Stuurgroep en projectleiding Projectteam, rollen en taken Kwaliteitsborging Energiescans, duurzaam ondernemen Kwalificaties adviseurs scans Kwalificaties installateurs in het opvolgingstraject Proces 28 6 Planning 29 7 Budget, financiering Aantallen, budget en financiering Sluitende business cases 32 8 Projectrisico s 33 Bijlagen

12 1 Aanleiding 1.1 Uitvoeringsagenda energietransitie Achterhoek De gemeenten in de Achterhoek hebben de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. 55% van het aardgas en 70% van het elektriciteitsverbruik wordt in de Achterhoek verbruikt door bedrijven. De besparingsdoelstellingen voor deze doelgroep zijn hoog: 43% voor aardgas en 20% voor elektriciteit. Het resterende verbruik zal duurzaam moeten worden opgewekt in de regio Duurzame economische ontwikkeling Investeringen van bedrijven in energiebesparing en duurzame opwekking gaan hand in hand met economische ontwikkeling en werkgelegenheid. Direct doordat energiemaatregelen omzet en arbeidsplaatsen genereren. Indirect doordat duurzaam ondernemerschap het bestaansrecht en de toekomstbestendigheid van de bedrijven vergroot en bijdraagt aan een aantrekkelijk economisch klimaat voor zowel winkelgebieden als bedrijvenparken. 1.3 Doorbouwen op ervaringen Ondernemers op Bedrijvenpark Ruurlo en in Berkelland hebben het voortouw genomen en hebben energieplannen gemaakt met behulp van de DOE-scan, die is ontwikkeld door ontwikkelaars Synprofect en DOOR Advies in samenwerking met ADV (zie kader). Voor hotels, restaurants, cafés, winkels en kantoren is de MKB Energy CheckUp ingezet, die is ontwikkeld door MKB-Nederland, VNO-NCW en ontwikkelaar CCS. 11 Deze scans hebben de Wet Milieubeheer en het Activiteitenbesluit als vertrekpunt, waarbij de DOE-scan toepasselijk is voor ondernemers met een hoog ambitieniveau op het gebied van duurzaam ondernemerschap en energiebesparing. Daarnaast zijn er diverse scans ontwikkeld door brancheorganisaties en Leren van ervaringen op Bedrijvenpark Ruurlo en in Berkelland Dit plan van aanpak bouwt voort op de ervaringen met betrekking tot inhoud, proces en communicatie die al zijn opgedaan in twee projecten: a. Op bedrijvenpark Ruurlo deden 33 van de 65 bedrijven mee met de MKB-aanpak (zie evaluatierapport Inmiddels heeft ongeveer de helft van de deelnemende bedrijven voor in totaal circa 1 miljoen euro geïnvesteerd in energiemaatregelen. b. De eerste fase van de MKB-aanpak in Berkelland, waar bedrijven en instellingen mee kunnen doen met energiescans (60 Duurzaam Ondernemen en Energiescans en 125 MKB Energy CheckUps). Fase 1 zal eind 2017 worden afgerond en een vervolg krijgen in fase 2. Beide projecten zijn een leerproces waarbij de initiatiefnemers en betrokken inhoudelijke en communicatiedeskundigen leren van de ervaringen en de MKBaanpak verder optimaliseren. 10 Uitvoeringsagenda energietransitie Achterhoek Volgens VNO-NCW blijkt uit een steekproef onder de eerste gebruikers dat 26% overgaat tot het nemen van de eerste energiemaatregelen. Pagina 12

13 commerciële partijen, al dan niet voor specifieke doelgroepen (sectoraal). In de wortel, preek en stokbenadering 12 zijn deze scans instrumenten om ondernemers te verleiden om zelf verantwoordelijkheid te nemen en hen te ondersteunen bij het verkrijgen van inzicht in de huidige stand van zaken en de maatregelen die nodig zijn om hun ambities te realiseren. Toezicht door de Omgevingsdienst Achterhoek is daaraan complementair en dwingt als uiterste middel inwilliging van wettelijke eisen af indien ondernemers dat niet zelfstandig doen. Uit de projecten in Berkelland blijkt dat ondernemers zich vooral aangesproken voelen als lokale (ex)ondernemers hen benaderen om mee te doen met de MKB-aanpak en duurzaam ondernemerschap. Een deel van de ondernemers is terughoudend en laat zich ook nog niet door het argument van wettelijke verplichtingen overtuigen. De MKB-aanpak wint aan kracht en effectiviteit door goed samenspel van stimulering en dwang. Toezicht en handhaving moeten daarbij zichtbaar zijn; goede voorbeelden laten zien en zichtbaar zetjes geven. 1.4 Plan van aanpak In dit plan van aanpak wordt ingegaan op de doorontwikkeling en verbreding van de aanpak en het beschikbare instrumentarium met name de wortel, preek en stokbenadering met de DOE-scan, de MKB Energy CheckUp en toezicht en de opschaling naar alle bedrijven in Aalten, Berkeland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk, inclusief de agrarische sector. Deze notitie is geschreven met het oog op de doelstelling om alle te stimuleren om hun fossiele energiegebruik te verminderen en een deel van de bedrijven intensief door te lichten in de periode tot eind wortel (financiële en economische instrumenten, subsidies), preek (voorlichting, kennisoverdracht), stok (juridische instrumenten, wet- en regelgeving, handhaving) Pagina 13

14 2 Doelstelling en resultaten De doelstellingen zijn afgeleid van de ambitie van gemeenten 13 en provincie dat de Achterhoek respectievelijk Gelderland binnen enkele decennia energieneutraal wil zijn. De ambities van betrokken ondernemersorganisaties komen in het volgende hoofdstuk aan de orde. Dit plan van aanpak is gebaseerd op de volgende doelstellingen: Bijdrage leveren aan het energieneutraal maken van de Achterhoek door energiebesparing en opwekking van duurzame energie. Stimuleren van alle ondernemers in de zeven gemeenten in de Achterhoek exclusief bedrijven met verplichtingen vanwege EED, MEE of MJA om hun fossiele energiegebruik te verminderen door energiebesparing of duurzame opwekking. 785 bedrijven 14 werven om een DOE-scan uit te laten voeren in hun organisatie, het uitvoeren van deze DOE-scans in en het aantoonbaar realiseren van ten minste één maatregel. De DOE-scans leveren de ondernemers een individueel plan van aanpak op en prioritering van maatregelen voor de korte en langere termijn, inclusief een onderbouwing van investeringsbeslissingen en een financieel advies bedrijven werven die gebruikmaken van de MKB Energy CheckUp. Het doel is dat de ondernemers daadwerkelijk overgaan tot vervolgactie, zoals het inschakelen van installateurs voor vervolgonderzoek of het direct treffen van maatregelen. Extra toezicht op het naleven van wettelijke verplichtingen op het gebied van energiebesparing door Omgevingsdienst Achterhoek, waarbij de toezichthoudende taak wordt gericht op bedrijven die niet laten blijken dat energiebesparing voor hen een issue is. De resultaten zullen halfjaarlijks worden geëvalueerd om de communicatie, werving en de aanpak te optimaliseren. Belangrijke vragen hierbij zijn: Lukt het om ondernemers te interesseren om mee te doen? Welke maatregelen komen dominant naar voren en welke besparingen zijn te realiseren? Welke maatregelen zijn daadwerkelijk uitgevoerd? De verbeterde werkwijze kan in de volgende periode worden ingezet voor andere bedrijven. Doelstelling is uiteindelijk dat in de periode in totaal 785 bedrijven een energieplan hebben opgesteld met behulp van DOE-scans en met de MKB Energy CheckUp maatregelen hebben getroffen om hun fossiele energiegebruik te verminderen. 13 Regionale uitvoeringsagenda duurzame energie, Minstens drie kwart van de bedrijven die een DOE-scan laten uitvoeren hebben een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh. Pagina 14

15 Doelstelling van dit project is dat de MKB-bedrijven met wettelijke verplichtingen 15 of een zorgplicht 16 ten minste de maatregelen treffen die in maximaal 5 jaar zijn terugverdiend. Dat betekent dat circa 20 miljoen m 3 aardgas en 150 miljoen kwh elektriciteit per jaar wordt bespaard. Daarnaast wordt ingezet op het opnemen van energiebesparingsdoelen in investeringsplannen op langere termijn. Daarbij wordt aangesloten op onderhouds- en vervangingscycli, natuurlijke momenten of (her)investeringsplannen. Hierdoor zal de besparing op termijn groter zijn. (lopend) (dit plan van aanpak) Totaal DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Totaal De scans in de eerste fase van dit project zullen voorbeelden en opinion leaders opleveren waarmee een olievlekwerking op gang kan worden gebracht bij alle bedrijven in de regio, inclusief de agrarische sector. 15 Toezicht en handhaving zijn aan de orde voor bedrijven met een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh. Bedrijven en instellingen die EED-plichtig zijn of een MEE- of MJA-convenant hebben gesloten, blijven in dit project buiten beschouwing. Deze grootverbruikers vragen om een andere, intensievere aanpak op maat en hebben zich er al toe verplicht om een energieplan te maken. In paragraaf 3.6 wordt voorgesteld om bedrijven met een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh in aanmerking te laten komen voor een gesubsidieerde energiescan. 16 Elektriciteitsverbruik van tot kwh per jaar. Pagina 15

16 3 Context in de Achterhoek 3.1 De kracht van samenwerking; wortel, preek en stok Niet alleen bij de overheid, maar ook bij ondernemers groeit het besef dat het noodzakelijk is om bedrijfsactiviteiten slimmer in te richten zodat ze het milieu minder belasten. In dit geval gaat het om het verminderen van het fossiele energiegebruik door energiebesparing of opwekking van duurzame energie. Dit besef is doorgaans groter bij de belangenorganisaties, dan bij de bedrijven zelf. Daarom is samenwerking nodig, waarbij de gemeenten en organisaties zich gezamenlijk inzetten om bedrijven te stimuleren om hun energiehuishouding in kaart te brengen, plannen te maken om het fossiele energiegebruik te verminderen en deze plannen komende jaren uit te voeren. De verduurzaming van bedrijven verhoogt ook hun toekomstwaarde en stimuleert de economie en werkgelegenheid. Dat vormt een extra drijfveer voor zowel ondernemers als overheid om hier werk van te maken. Deze verleidingsstrategie kan worden bekrachtigd door toezicht toe te spitsen op de bedrijven die nalatig zijn wat betreft de eisen van de Wet Milieubeheer en het Activiteitenbesluit. Dit project kan alleen succesvol zijn als alle relevante partijen bereid zijn om samen te werken, zoals de gemeente, ondernemersverenigingen, belangenorganisaties en de omgevingsdienst ODA. Deze organisaties hebben natuurlijke verbindingen met hun achterban, die door bundeling van krachten benut kunnen worden voor activiteiten op het gebied van bewustmaking, stimulering, kennisoverdracht en gericht toezicht. 3.2 Lokale ondernemersverenigingen SIKA, lokale ondernemersverenigingen en VNO-NCW Achterhoek hebben primair als doel om de belangen van de aangesloten bedrijven te behartigen en het economische vestigingsklimaat te verbeteren. Zij zetten zich in voor duurzaamheid en energiebesparing, met als doel de economie en het lokale bedrijfsleven te versterken en bedrijven te stimuleren om zelf verantwoordelijkheid op dit punt te nemen. Energiekosten vormen slechts een klein deel van de bedrijfskosten (enkele procenten). Het financieel rendement Wortel, preek, stok De wortel: voorlichting en advies (campagne, DOEscan, MKB Energy CheckUp) zijn bedoeld om ondernemers te verleiden om zelf initiatief en verantwoordelijkheid te nemen voor hun duurzaam en energiebewust ondernemerschap en daar de voordelen van te plukken: De preek: voorlichting en kennisoverdracht om ondernemers bewust te maken van het belang en inzicht te geven in de mogelijkheden. De stok: gericht toezicht zet ondernemers die wettelijke eisen op het gebied van energiebesparing negeren, onder druk om aan de eisen te gaan voldoen en dwingt dit in het uiterste geval af. Ondernemerschap Energiekosten zijn een klein deel van de bedrijfskosten en bijzaak voor veel ondernemers. Door energie te zien als onderdeel van duurzaam ondernemerschap raakt het ondernemers directer in hun ondernemershart. Pagina 16

17 van de meeste maatregelen voldoet niet aan de maatstaven van veel ondernemers. Energiebesparing sec zal voor veel ondernemers nauwelijks aanleiding zijn om mee te gaan doen met de voorgestelde aanpak. Door energie te verbinden met duurzaam ondernemerschap kan worden ingespeeld op de intrinsieke motivatie van ondernemers, de kansen voor het bedrijfsimago, de marketing en de lange termijn zekerheid (onafhankelijkheid). Ondernemers die verder kijken dan het directe financiële rendement op korte termijn zal dit aanspreken en verleiden tot meer ambitie. De ondernemersverenigingen zetten daarom in op het verbinden van duurzaamheid en energiebesparing aan ondernemerschap, de primaire drijfveer van ondernemers. Vanuit deze visie nemen de ondernemersverenigingen het initiatief om samen met de gemeenten en andere betrokkenen, bedrijven te stimuleren om hun fossiele energiegebruik te verminderen. De samenwerking van SIKA en ondernemersverenigingen vormt daarvoor een solide basis. 3.3 VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW en MKB-Nederland hebben als een uitwerking van het Nationaal Energieakkoord en als Europees project samen met een aantal partners de MKB Energy CheckUp ontwikkeld. Dit is een onafhankelijke en laagdrempelige, betaalbare energiescan die ondernemers in de sectoren hotels, restaurants, cafés, winkels en kantoren helpt bij het verlagen van de energiekosten en bijdraagt aan het verduurzamen van de economie. VNO-NCW Achterhoek biedt ondernemers de mogelijkheid om junior-adviseurs langs te sturen om hen te faciliteren. Deze junior-adviseur zal de ondernemers helpen met het doorlopen van de scan, het aanvragen van offertes en de terugkoppeling naar de omgevingsdienst. Wet Milieubeheer - EPK Het bedrijfsleven is via de Wet Milieubeheer verplicht tot het nemen van energiebesparingsmaatregelen. De Omgevingsdiensten gaan de MKB Energy CheckUp en DOE-scan gebruiken als instrument voor gericht toezicht op het aspect energie. Dit instrumentarium maakt deel uit van de Gelderse Aanpak, die wordt ontwikkeld in het kader van het Gelders Energieakkoord. Het is onderdeel van een landelijk programma om het bedrijfsleven te activeren om energiemaatregelen te treffen en afgestemd op de Energie Prestatie Keuring (EPK), een register van bedrijven met een energieplan, gekoppeld aan de databases van de omgevingsdiensten. Ondernemers die daadwerkelijk maatregelen uit de scans laten uitvoeren en dit registreren, ontvangen een EPK-certificaat. Dit is een bewijs dat de ondernemer heeft geïnvesteerd in energiebesparingsmaatregelen, dat hij bij een eventueel bezoek van toezichthouders van de Omgevingsdienst kan gebruiken om aan te tonen dat hij de wettelijke verplichtingen serieus neemt. Pagina 17

18 3.4 Gemeenten en Omgevingsdienst Achterhoek De gemeenten in de Achterhoek hebben de ambitie dat de Achterhoek in 2030 energieneutraal moet zijn onderschreven. Daarnaast hebben de gemeenten belang bij een economisch vitale regio, met een bloeiend bedrijfsleven en hoogwaardige werkgelegenheid. Daarom willen de gemeenten deze MKB-aanpak ondersteunen. De Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) voert de wettelijke milieutaken uit voor tien gemeenten in de regio Achterhoek en de provincie Gelderland. Het gaat hierbij om vergunning verlenen, toezichthouden en handhaven van de milieuwetgeving. Energiebesparing is recent benoemd als extra aandachtspunt in de handhaving. Ondernemers zijn verplicht om maatregelen te treffen die in minder dan 5 jaar worden terugverdiend. Er zijn voor verschillende bedrijfstakken landelijk erkende maatregelen bepaald als uitwerking van het Activiteitenbesluit bij de Wet Milieubeheer. Van bedrijven wordt verwacht dat zij op zijn minst de erkende maatregelen zullen uitvoeren. Toezicht op naleving van de wettelijke eisen is van toepassing op bedrijven met een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh. ODA en de gemeenten hebben er belang bij dat bedrijven zelf verantwoordelijkheid nemen om te voldoen aan de milieuwetgeving. Dat verlicht hun toezichtstaak en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Daarom werkt ODA graag mee aan initiatieven die gericht zijn op preventie. ODA zal haar bedrijfsbezoeken benutten om bedrijven te simuleren om mee te doen in deze aanpak en maatregelen te treffen. 3.5 Doelgroep aanpak energiebesparing bedrijven De doelgroep van de voorgestelde aanpak bestaat uit alle bedrijven in de zeven gemeenten, inclusief de agrarische sector, met een focus op de bedrijven waarop artikel 2.15 van de Wet Milieubeheer van toepassing is. Deze categorie bestaat uit autobedrijven, bedrijfshallen (kleine industrie, opslag), cultuur, detailhandel, horeca, kantoren en gebouwen voor onderwijs, sport en recreatie en zorg. Instellingen die belangstelling hebben voor energiescans zullen in de gelegenheid worden gesteld om mee te doen met deze aanpak. Zij zullen hiertoe zelf het initiatief moeten nemen, al dan niet hiertoe gestimuleerd door de gemeenten. Voor de categorie bedrijven met een elektriciteitsverbruik van meer dan kwh per jaar is handhaving van de Wet Milieubeheer niet aan de orde. Deze bedrijven kunnen wel substantieel energie besparen en hebben ook een zorgplicht. Daarom richt de communicatie zich ook op deze bedrijven in de verwachting dat dit een deel van deze bedrijven zal stimuleren om energiebesparende maatregelen te treffen. Pagina 18

19 4 Aanpak - activiteiten 4.1 Lokale bekendheid als vertrekpunt voor communicatie en werving De doelgroepen zijn heel divers, zowel wat betreft hun activiteiten, energiegebruik, drijfveren en financiële kaders, als de manier waarop ze zijn georganiseerd. De voorgestelde aanpak speelt in op deze heterogeniteit. De manier waarop de organisaties zich hebben verenigd is van belang voor de communicatie (zie bijlagen 3). Verenigingen en belangenorganisaties kunnen in de aanpak en de communicatie het bruggenhoofd vormen naar deze betrokkenen. In de praktijk blijkt dat zij zich gemakkelijker laten (ver)leiden door persoonlijk contact vanuit hun vertegenwoordigende, lokale, bekende organisaties, dan door regionale en landelijke instituties die meer op afstand staan of voor hen onbekende afzenders. De insteek langs de lijn per lokale ondernemersvereniging (2) schatten we op basis van de ervaringen met de pilots die ADV afgelopen jaren heeft uitgevoerd als het meest effectief en efficiënt (zie bijlage 3). We stellen daarom voor om de werving per ondernemersvereniging als uitgangspunt voor de aanpak te nemen en dit waar mogelijk en relevant te combineren met branchegewijze en individuele communicatie en werving. Er wordt ingezet op een samenwerkingsverband van SIKA, lokale ondernemersverenigingen op zowel de bedrijvenparken, als de ondernemersverenigingen van de centrumondernemers, VNO-NCW Achterhoek en ODA. In samenwerking met de ondernemersverenigingen zal de aanpak worden toegespitst op de bedrijvenparken en centrumgebieden om een optimale aansluiting te vinden bij de mindset en omstandigheden van zowel lokale centrumondernemers, als (kleine) industrie. De aanpak bestaat uit de werving en communicatie, de keuze van het geschikte instrumentarium, het uitvoeren van scans en de opvolging om te stimuleren dat aanbevelingen ook uitgevoerd worden. In de volgende paragrafen wordt elk onderdeel van de aanpak verder uitgewerkt. 4.2 Energiescans: DOE-scan en MKB Energy CheckUp Er zijn diverse instrumenten beschikbaar die kunnen helpen om in beeld te brengen welke maatregelen van toepassing zijn om het fossiele energiegebruik terug te dringen. In dit project wordt gebruik gemaakt van de Duurzaam Ondernemen en Energie-scan (zie opzet in bijlage 5) en van de MKB Energy CheckUp (zie Alle bedrijven kunnen gebruik maken van de MKB Energy CheckUp. De situatie van grotere MKB-bedrijven is complex, waardoor de intensieve maatwerk DOE-scan toepasselijker is. De DOE-scans en de bedrijfsadvisering worden uitgevoerd door ervaren senior-adviseurs. De ondernemer informeert de adviseurs over zijn ambities en plannen en levert de benodigde informatie aan. De adviseurs vertalen dit in een advies en aanbevelingen voor het Pagina 19

20 treffen van energiebesparende maatregelen op korte termijn, wat wordt ingebed in aanbevelingen voor duurzaam ondernemerschap op langere termijn. De ondernemer krijgt advies voor versterking van zijn duurzaam ondernemerschap op 11 aspecten, advies met betrekking tot erkende energiemaatregelen en een onderbouwing van investeringsbeslissingen voor energiemaatregelen op korte en lange termijn. De MKB Energy CheckUp is in principe een doe-het-zelf-scan, maar in de praktijk blijkt dat ondersteuning door een junior-adviseur of installateur effectiever is. De ondernemer vult zijn gegevens in op de website. Hij ontvangt een globaal rapport met zijn energieverbruik en -kosten, advies over erkende energiebesparingsmaatregelen die in zijn soort bedrijf van toepassing zijn, terugverdientijden en informatie over financieringsmogelijkheden. Hij kan daarbij aangeven of hij behoefte heeft aan een installateur voor verdere ondersteuning. Deze installateur kan vervolgens zorgen voor een specifiek aanbod voor het treffen van maatregelen. De voordelen van de twee instrumenten op een rij: MKB Energy CheckUp is laagdrempelig, is gunstig geprijsd voor het kleine MKB en geeft de installateur een rol aan de voorkant van het traject (de installateur kan zijn adviesrol inzetten). De DOE-scan is compleet, geeft toegevoegde waarde voor de bedrijfsvoering van de ondernemer op lange termijn en biedt meer ontzorging in het energiebesparingstraject. De resultaten van de DOE-scan of MKB Energy CheckUp worden teruggekoppeld naar het landelijke EPK-register, waar ODA toegang toe heeft en het toezicht daar op af kan stemmen. 4.3 Aanpak verder uitgewerkt Uitgangspunt is een campagne voor alle. Alle verbruikers worden bewust gemaakt van de mogelijkheden om energie te besparen of duurzaam op te wekken. De middelgrote verbruikers (> kwh elektrisch) worden daarbij specifiek en intensief gestimuleerd om gebruik te maken van een van de energiescans. De communicatieactiviteiten die hierbij ingezet worden, stralen af op de kleinverbruikers. Hieronder zijn de vijf fasen van de aanpak globaal uitgewerkt Communicatie gericht op ondernemers- en belangenorganisaties De eerste fase van de communicatie is gericht op de ondernemersverenigingen en brancheorganisaties. Hun betrokkenheid en actieve participatie is immers dringend gewenst. Daarnaast zal voor zover relevant de kennis en kunde van verschillende gemeentelijke teams worden ingezet bij de communicatie. De tweede fase (volgende paragraaf) wordt uitgevoerd in samenwerking met alle betrokkenen en is gericht op de ondernemers. Pagina 20

21 Wat? Wie trekt? Wie helpt? Opmerkingen Bewust maken van de belangenorganisaties en andere betrokkenen met betrekking tot hun mogelijke rol, betrekken, activeren: er voor zorgen dat de belangen- en/of ondernemersverenigingen mee gaan helpen en ambassadeurs leveren. SIKA Gemeenten, VNO-NCW Achterhoek, ODA Informeren/instrueren: ambassadeurs voorbereiden op hun rol om ondernemers over de streep te trekken. Hoe? Uitnodiging met uitleg over het plan van aanpak en uitnodiging om eigen ideeën in te brengen. Persoonlijke gesprekken ondernemersorganisaties. Gericht uitnodigen voor collectief overleg ondernemersverenigingen. SIKA SIKA SIKA SIKA VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek, ODA, gemeenten Gemeente Gemeenten, VNO-NCW Achterhoek, ODA Algemene communicatie, gericht op ondernemers; draaggolf Dit voorstel voorziet in een algemene communicatiecampagne die gericht is op alle bedrijven. De campagne bestaat uit een mix van communicatiemiddelen, zoals een berichten van ondernemersverenigingen, artikelen in huis-aan-huisbladen of ondernemersen vakbladen, social media, website, informatiebijeenkomsten en dergelijke. Ook ondernemers maken een klantreis door, met voortrekkers, volgers en achterblijvers. Er zal een grote groep benaderd moeten worden om uiteindelijk een deel over te houden dat daadwerkelijk mee wil doen (zie doelstellingen). De algemene communicatie moet de aandacht trekken van ondernemers voor energiebesparing en duurzame opwekking. Tevens brengt het de ondernemers op de hoogte van de ondersteuning die gemeenten bieden (subsidies voor energiescans, maatregelen, duurzaamheidsleningen e.d.). Door de algemene communicatie op alle ondernemers te richten, wordt bereikt dat geen enkele ondernemer op voorhand wordt uitgesloten om mee te doen met de MKB-aanpak. De algemene communicatie is de wegbereider en ondersteuner voor de intensieve en gerichte werving voor DOE-scans of MKB Energy CheckUps. Pagina 21

22 Wat? Wie trekt? Wie helpt? Opmerkingen Aandacht van ondernemers trekken, bewust maken van het belang van energiebesparing, duurzame opwekking en duurzaamheid als onderdeel van de bedrijfsvisie. SIKA VNO-NCW Achterhoek, ODA Differentiëren per doelgroep of bedrijvenpark; ODA kan adressen en energiegebruiksgegevens per bedrijfssoort leveren. De beschikbaarheid van adressen is cruciaal voor het succes Interesse wekken voor DOE-scan, MKB Energy CheckUp en ondersteunende middelen van de gemeenten en andere organisaties (subsidies, leningen e.d.) als middelen om vorm te geven aan energiebesparing en duurzaam ondernemerschap. Instrueren van lokale installateurs, bouwers en andere leveranciers, zodat ze in kunnen spelen op inhoudelijke en offertevragen van MKB-ondernemers Hoe? Via berichten (ledennieuwsbrieven) en infobijeenkomsten interesse wekken en toelichting geven op plan en nodigen uit om mee te doen met de MKB Energy CheckUp of DOE-scan. Informatie over de ondersteuning van de gemeenten (subsidieregeling, duurzaamheidslening), alsmede provinciale en landelijke regelingen Factsheets met Best Practices van lokale ondernemers, waarbij uitgangspunt is dat de geëtaleerde ondernemer in de regio bekend is en dat de maatregel die aan de orde komt typerend is voor de branche en concreet is uitgewerkt als business case Website, ondernemersvideo, folder/brochure, huis-aan-huisbladen, social media voor ondersteunende informatie vanuit de regionale herkenbaarheid. Ondersteuning met subsidies en leningen, telefoondesk voor vragen Gemeente VNO-NCW Achterhoek Gemeenten, SIKA SIKA SIKA SIKA SIKA SIKA, VNO- NCW Achterhoek, ODA SIKA VNO-NCW Achterhoek, ODA VNO-NCW Achterhoek, Gemeente Gemeente, VNO-NCW, Achterhoek ODA Gemeente, ODA VNO-NCW Achterhoek, ODA van de aanpak. Unique Selling Points en voorwaarden voor gratis DOE-scan en MKB Energy CheckUp aan alle ondernemers communiceren. Doorverwijzing naar klantenservice gemeenten en servicepunt MKB Energy CheckUp Pagina 22

23 4.3.3 Gerichte werving voor DOE-scans en MKB Energy CheckUp De werving van ondernemers door ambassadeurs is specifiek, gericht en persoonlijk. De focus van de persoonlijke werving is gericht op de doelgroep bedrijven die in aanmerking komen voor de DOE-scan. Het doel van de werving is dat bedrijven mee gaan doen met de DOE-scans of met de MKB Energy CheckUp. Informatie wint enorm aan kracht als deze van bekenden komt, zeker in de bewustwordingsfase (zie ook bijlage 4 met de ervaringen uit Ruurlo). Bovendien is het alleen Ambassadeurs passief en onpersoonlijk informeren door Ambassadeurs en opinion leaders zijn twee vormen middel van brieven, folders en dergelijke van het ons-kent-ons principe dat een belangrijke rol weinig effectief gebleken. Voor een intensieve aanpak is het nodig om het om te speelt in de werving: - Onder ambassadeurs wordt in dit plan van aanpak lokale bekenden verstaan, bijvoorbeeld keren. Ambassadeurs gaan bij de ondernemers op de koffie en informeren hen op de koffie gaan om hen persoonlijk te betrekken. (ex)collega-ondernemers), die bij elke ondernemer - Daarnaast zijn er lokale voortrekkers die hun visie persoonlijk, als ondernemers onder elkaar, en goede voorbeeld willen delen met andere ondernemers en zodoende de rol van opinion leader Ze maken daarbij gebruik van ondersteunende middelen, zoals een folder, nieuwsbrief, video of website en bijeenkomsten. vervullen, bijvoorbeeld in folders, video s of tijdens informatiebijeenkomsten. Deze ambassadeurs kunnen inspelen op de intrinsieke motivatie van ondernemers, die zijn wortels vindt in ondernemerschap. Financiële drijfveren alleen zijn voor de meeste ondernemers onvoldoende om ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen op gang te brengen. Het is daarom slim om energie in te bedden in duurzaam ondernemerschap en in de communicatie in te spelen op de intrinsieke motivatie van de ondernemer. Daarnaast zal het argument dat de omgevingsdienst deelname aan de energiescans beschouwt als een signaal dat de ondernemer zijn verantwoordelijkheid neemt, als lokkertje c.q. drukmiddel worden gebruikt. De zichtbaarheid van toezicht zal dan wel groter moeten worden dan momenteel het geval is, zo blijkt uit de ervaringen in Berkelland. Drempels in de werving Het blijkt dat de werving een flinke tijdsinvestering vraagt. Een go voor deelname komt vaak niet of zeer moeizaam tot stand als er financiële drempels moeten worden overwonnen. Daarom geven de ondernemersverenigingen er de voorkeur aan dat ondernemers niet belast worden met de initiële kosten en zich kunnen toeleggen op de investeringen in energiemaatregelen. Overigens investeert de gemiddelde ondernemer voor een 10 tot 20 keer zo groot bedrag als de initiële investering. Pagina 23

24 Doel: effectieve participatie DOE-scan en MKB Energy CheckUp Hoe? Gerichte werving voor de DOE-scan en MKB Energy CheckUp via belangenverenigingen Ambassadeurs gaan bij ondernemers op de koffie om propositie persoonlijk toe te lichten De algemene communicatie ondersteunt de gerichte werving Ondersteuning met subsidies en leningen, telefoondesk voor vragen Wat? Wie trekt? Wie helpt? Opmerkingen Ondernemers bewust maken, aandacht trekken, voorlopers opsporen SIKA VNO-NCW Achterhoek Interesse wekken voor DOE-scan en/of MKB Energy CheckUp. SIKA, VNO- NCW Achterhoek SIKA SIKA en VNO- NCW Achterhoek SIKA VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek SIKA Gemeenten Overweging om hierbij ook accountants en/of banken te betrekken SIKA Doorverwijzing naar klantenservice gemeente en servicepunt MKB Energy CheckUp Uitvoeren energiescans Wat? Wie trekt? Wie helpt? Opmerkingen DOE-scans en MKB Energy CheckUps ODA uitvoeren Hoe? DOE-scan: professionele adviseurs voeren gesprek met de ondernemer, doen een opname en brengen gericht advies uit (maatwerk voor de ondernemer). Ondernemer prioriteert voor uitvoering en adviseur brengt financieel advies uit MKB Energy CheckUp: ondernemers doen met ondersteuning van een junioradviseur, de scan en worden in tweede instantie ondersteund door installateurs, die op verzoek offreren voor uitvoering van maatregelen. Ondersteuning met subsidies en leningen, telefoondesk voor vragen SIKA, VNO- NCW Achterhoek SIKA VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek SIKA, ODA SIKA Gemeenten Doorverwijzing naar klantenservice gemeente en servicepunt MKB Energy CheckUp Pagina 24

25 4.3.5 Opvolging, begeleiden van plannen naar doen De activiteiten in de wervings- en planfase, moeten doorgezet worden nà de planfase. Een duurzaamheids- en energieplan wordt al gauw overschaduwd door de waan van de dag, waardoor het plan niet tot uitvoering komt door gebrek aan tijd en kennis. Dit voorstel voorziet in opvolgingsbegeleiding, die kan bestaan uit nog eens nabellen, een bedrijfsbezoek door een adviseur, installateur of ambassadeur of digitale oproepen naar aanleiding van de registraties van de DOE-scan en MKB Energy CheckUp. Wat? Wie trekt? Wie helpt? Opmerkingen Activeren van ondernemers om maatregelen voor uitvoering te prioriteren en daadwerkelijk aan te pakken SIKA, VNO- NCW Achterhoek Bieden van ondersteuning bij aanvragen subsidies en leningen Hoe? Nabellen, eventueel bij ondernemer op bezoek (ambassadeur) Energie op de agenda houden van de ondernemersvereniging Professionele adviseurs of installateurs helpen bij vervolgstappen en het aanvragen van subsidies en/of leningen Ondersteuning met subsidies en leningen, telefoondesk voor vragen Nagaan of de ondernemer als opinion leader kan en wil fungeren voor de aanpak. SIKA SIKA. SIKA SIKA VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek VNO-NCW Achterhoek SIKA Gemeenten Doorverwijzing naar klantenservice gemeente en servicepunt MKB Energy CheckUp SIKA i.s.m. VNO-NCW Achterhoek Ervaringen en ambassadeurschap en opinion leaders zijn in te zetten bij vervolgcommunicatie. Afhankelijk van de aard van de bedrijfsprocessen kunnen er in een bedrijf overschotten of tekorten zijn aan warmte en koude. Soms zijn er mogelijkheden om samen met andere bedrijven in de buurt gezamenlijk energie op te wekken of uit te wisselen. In deze situaties zullen deze ondernemers met elkaar in contact worden gebracht om na te gaan of uitwisseling van warmte en koude haalbaar is. Ondernemers kunnen schaalvoordelen boeken als ze gezamenlijk energie, producten of diensten inkopen. In samenwerking met de bedrijvenparkvereniging en de betrokken ondernemers zal de haalbaarheid daarvan worden onderzocht en zal de uitwisseling van kennis en ervaring worden gestimuleerd. Pagina 25

26 4.4 Monitoring en evaluatie De communicatie, werving, uitvoering scans en uitgevoerde maatregelen worden permanent gemonitord en halfjaarlijks geëvalueerd. In de praktijk blijkt dat het moeilijk dan wel bewerkelijk is om zicht te houden op de daadwerkelijke uitvoering van de energieplannen. In de voorwaarden voor de DOE-scan neemt SIKA daarom de voorwaarde op dat de ondernemer zich ertoe verplicht om terug te rapporteren welke aanbevolen maatregelen hij heeft uitgevoerd, gepland of afgewezen en waarom. SIKA en de lokale ondernemersverenigingen zullen deze verplichting opnemen in de overeenkomst die elke ondernemer die gebruikmaakt van de DOE-scan aangaat met SIKA (zie paragraaf 5.3). Voor het project als geheel zijn mijlpalen ingebouwd waarbij in elk halfjaar de aanpak en de resultaten zullen worden geëvalueerd in relatie tot de geplande aantallen, fasering en effectiviteit. Hierbij zal het effect in m 3 aardgasbesparing en kwh elektriciteitsbesparing en/of opwekking worden aangegeven, evenals het effect op innovatie en werkgelegenheid. Aan de hand van de leerervaringen zal de aanpak worden geoptimaliseerd en de verbeterde aanpak wordt ingezet voor het vervolg en de opschaling. Aan het einde van elk jaar zullen de betrokkenen op basis van de resultaten beslissen of de MKB-aanpak in het volgende jaar zal worden doorgezet. In dit project zijn dus drie gonogo momenten: bij de start, in 2018 en Borging van de continuïteit van de activiteiten is van wezenlijk belang om zowel de campagne als geheel en de deelcampagnes per gemeente, als de klantreis van de ondernemers zonder onderbrekingen voort te kunnen zetten. Onderbrekingen voor kortere of langere tijd zouden funest zijn voor de motivatie en betrokkenheid van zowel ondernemers als ondernemersverenigingen. 5 Organisatie 5.1 Projectteam, stuurgroep en projectleiding Stuurgroep en projectleiding Voor de aansturing van dit project zal een kleine stuurgroep worden gevormd, onder leiding van SIKA, die de rol heeft van projectleiding van dit project en die de in te schakelen externe deskundigen selecteert. Deze stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van SIKA, VNO-NCW Achterhoek, de gemeenten, de Provincie en ODA Projectteam, rollen en taken Voor de uitvoering wordt een projectteam gevormd van SIKA, adviseurs. communicatiemedewerkers en VNO-NCW Achterhoek. De rollen en taken bestaan uit inhoudelijke coördinatie, energieadvies, communicatie en werving. Dit projectteam zal alle werkzaamheden uitvoeren, zoals de voorbereiding en uitvoering van de campagne. SIKA en de ondernemersverenigingen zullen hun achterban aanspreken en ambassadeurs leveren die substantieel tijd zullen steken in het opbouwen en onderhouden van Pagina 26

27 persoonlijke contacten met collega-ondernemers in het kader van de persoonlijke werving en opvolgingsbegeleiding. De gemeenten hebben een beleidsmatige verantwoordelijkheid voor energie, duurzaamheid en economie. Ze dragen zorg voor de afhandeling van subsidies en leningen via hun klantenservice. Zij zullen meewerken aan de (marketing)communicatie en aan informatiebijeenkomsten. Ze hebben tevens een toezichts- en handhavingstaak in het kader van de Wet Milieubeheer, die zij uitbesteden aan de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA). Gemeenten zullen ODA gericht opdracht geven om haar handhavingstaken toe te spitsen op bedrijven die passief blijven met betrekking tot energiebesparing en mee te werken aan het informeren en stimuleren van bedrijven om mee te doen met de MKB-aanpak. Toezichthouders van ODA informeren ondernemers die ze bezoeken over de MKB-aanpak en stimuleren hen om mee te doen. ODA zal haar handhavingsbeleid zodanig inrichten dat ondernemers die hun verantwoordelijkheid nemen, ontlast zullen worden en in de communicatie naar voren worden gehaald als goed voorbeeld. VNO-NCW Achterhoek zet zich in het bijzonder in voor de MKB Energy CheckUp en de inbedding van deze aanpak in het Gelders Energie Akkoord. De online tool wordt beheerd door CCS, inclusief opvolging, instructie en opvolging door installateurs en koppeling met de databestanden van ODA c.q. het EPK-register. VNO-NCW Achterhoek heeft een servicedesk opgericht die ervoor zorgt dat vragen van ondernemers beantwoord kunnen worden. De servicedesk regelt de communicatie omtrent de MKB Energy CheckUp in samenspraak met het projectteam. 5.2 Kwaliteitsborging Energiescans, duurzaam ondernemen De ondernemersverenigingen stellen eisen aan de kwaliteit van de energiescans: Als bepalingsmethode voor bouwkundige en installatietechnische verbeteringsmaatregelen wordt uitgegaan van NEN7120 Energieprestatie van gebouwen; bepalingsmethode of verifieerbare kengetallen. Deze bepalingsmethode en kengetallen dienen aangevuld te worden met maatregelen aan het productieproces om de energiebalans te sluiten. Het energieadvies gaat in op alle relevante erkende maatregelen (Artikel 2.15 Activiteitenbesluit) en de lijst met de investeringen in bedrijfsmiddelen of in onderdelen daarvan, als bedoeld in de actuele energielijsten van de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO). De energiescans moeten aangemeld zijn bij het landelijke EPK-register van RVO. Voor het beoordelen van duurzaam ondernemerschap wordt uitgegaan van de principes van ISO (zie Pagina 27

28 5.2.2 Kwalificaties adviseurs scans Voor de vereiste kwalificaties van de adviseurs die de DOE-scan uitvoeren, wordt aangesloten bij de eisen die gesteld worden in EU-verband (EED). De DOE-scan moet worden uitgevoerd door gekwalificeerde en/of geaccrediteerde deskundigen. Dat kan een allround deskundige zijn of een team dat de vereiste kwalificaties combineert: Minimaal werkzaam en gediplomeerd zijn op HBO-niveau op het gebied van energieadvisering en bedrijfskunde. Beschikken over voldoende en aantoonbare kennis en ervaring in het energieadvieswerk, bedrijfskundige advisering en ISO Opereren als onafhankelijk adviseur, dat wil zeggen is niet verbonden aan leveranciers of producenten. Voldoende en aantoonbare aandacht hebben voor het bijhouden en delen van kennis. Adviseurs kunnen aantonen dat ze aan deze kwalificatie-eisen voldoen met een certificaat van erkenning van Fedec, een accreditatie volgens BRL-9500 (utiliteitsbouw-maatwerkadvies), gediplomeerd maatwerkadviseur utiliteitsbouw, gecertificeerd GPR- of Breeam-expert Kwalificaties installateurs in het opvolgingstraject Installateurs kunnen zich laten opnemen in het register van de MKB Energy CheckUp voor gerichte opvolgingsacties. Installateurs die aangesloten zijn bij Uneto-VNI of voldoen aan BRL6000 kunnen zich in dit register laten opnemen. 5.3 Proces SIKA heeft de rol van projectleiding van dit project, selecteert de in te schakelen externe deskundigen, maakt afspraken met ondernemersverenigingen en MKB-bedrijven. SIKA beheert de financiële middelen in praktische zin. De volgende procesafspraken zijn van toepassing op dit project: 1. De gemeenten en de Provincie Gelderland stellen het benodigde budget voor energiescans, procescoördinatie en communicatie gefaseerd ter beschikking van SIKA. Ondernemers investeren zelf conform de begroting bij dit plan van aanpak en in het uitvoeren van de geadviseerde maatregelen. 2. SIKA beheert dit budget voor de uitvoeringsperiode van 1 januari 2018 tot en met 31 december SIKA sluit financiële risico s als gevolg van overmacht uit. 3. Er zal elk half jaar een evaluatie plaatsvinden waarin het aantal deelnemers en tussenresultaten van scans, investeringsplannen en realisatie van maatregelen aan de orde komen. Tijdens de evaluatiebespreking in de tweede helft van elk jaar zal een go-nogo beslissing worden genomen. Aan de hand van de leerervaringen zal de aanpak worden geoptimaliseerd voor de vervolgaanpak. Pagina 28

29 4. Voornamelijk MKB-bedrijven met een jaarlijks elektriciteitsverbruik vanaf kwh komen in aanmerking voor een DOE-scan. Er zal vooraf getoetst worden of aan deze voorwaarde wordt voldaan op basis van de gemiddelde energierekening van 2015 tot en met 2017 en de MKB-toets 17. Het is SIKA toegestaan om bedrijven met een elektriciteitsverbruik van minder dan kwh een DOE-scan aan te bieden indien daar plausibele argumenten voor zijn.. 5. Bedrijven krijgen een DOE-scan gratis, maar niet vrijblijvend aangeboden. SIKA zal met deelnemende MKB-bedrijven een overeenkomst aangaan waarin de volgende voorwaarden zijn opgenomen: a. Het MKB-bedrijf verplicht zich er toe om binnen een half jaar na ontvangst van de DOE-scan een door de bedrijfsleiding geaccordeerd investeringsplan te overleggen waarin is aangegeven wanneer energiemaatregelen die in minder dan 5 jaar worden terugverdiend, zullen worden getroffen. Uitgangspunt hierbij is dat deze maatregelen in een tijdsperiode van maximaal 3 jaar zullen worden gerealiseerd. b. Het MKB-bedrijf verplicht zich er toe om binnen maximaal één jaar na ontvangst van de rapportage van de DOE-scan alle maatregelen te realiseren met een terugverdientijd van twee jaar of minder. c. Het MKB-bedrijf verplicht zich er toe om het projectteam te informeren over de stand van zaken met betrekking tot het investeringsplan en de realisatie van maatregelen. d. Het MKB-bedrijf gaat ermee akkoord dat het energierapport wordt afgemeld bij de landelijke EPK-organisatie en daardoor ter beschikking komt van ODA. 6. Het projectteam meldt aan ODA met welk MKB-bedrijf of instelling een overeenkomst is aangegaan over het uitvoeren van DOE-scans, welke adviezen zijn afgerond en welke organisaties een MKB Energy CheckUp hebben uitgevoerd. Met deze informatie kunnen ODA en de gemeenten prioriteiten aanbrengen in de toezichtrol. 6 Planning De campagne start officieel na goedkeuring door de Provincie Gelderland, de gemeenten en de lokale ondernemersverenigingen. De campagne zal niet in alle gemeenten tegelijkertijd starten maar gefaseerd. Met de deelcampagne (fase 1) in Berkelland is al een start gemaakt en is de uitvoering vanaf begin 2017 op stoom. 18 Vanaf 2018 zal dit vervolgd worden in fase 2. In 2017 zijn pilots in Bronckhorst, Oost Gelre en Doetinchem gestart met 10 of 15 DOEscans per gemeente. De andere gemeenten (Aalten, Oude IJsselstreek en Winterswijk) 17 Zie 18 Fase 1 van de MKB-aanpak in Berkelland en de pilots in Bronckhorst, Oost Gelre en Doetinchem vallen buiten de scope (en begroting) van dit plan van aanpak. Pagina 29

30 zullen vanaf 2018 volgen met eerst een pilot en daarna opschaling. In onderstaande tabel is een fasering naar gemeente en jaar weergegeven. (lopend) (dit plan van aanpak) Totaal DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check DOE Check Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Totaal Het tijdpad ziet er globaal als volgt uit: 1. Vervolg MKB-aanpak Berkelland fase 2 vanaf januari 2018 tot eind Betrekken ondernemersverenigingen in Bronckhorst, Oost Gelre, Doetinchem lopend vanaf vierde kwartaal 2017 en doorlopend tot begin Opstarten en uitvoeren pilot van 10 bedrijven DOE-scan en 20 MKB Energy CheckUp in Aalten, Oude IJsselstreek en Winterswijk gedurende Algemene communicatie, gericht op ondernemers: begin 2018 tot eind Gerichte werving voor bedrijfsdoorlichting scans: begin 2018 tot eind Uitvoeren DOE-scans en MKB Energy CheckUp: begin 2018 tot medio Opvolging en uitvoeringsbegeleiding: begin 2018 tot eind Tussentijdse evaluatie, verfijning aanpak: medio 2018, 2019 en Go/no-go volgende fase: eind 2018 en eind Afronding, eindevaluatie, eindrapportage: eind Dit tijdpad is geaggregeerd en van toepassing op de zeven gemeenten als geheel. In de afzonderlijke gemeenten zal het tijdpad er verschillend uitzien. De nazorg en opvolgingsacties lopen nog een half tot één jaar door nadat de scans zijn uitgevoerd. Ondernemers hebben namelijk tijd nodig voor de uitvoering van geprioriteerde maatregelen. Pagina 30

31 7 Budget, financiering 7.1 Aantallen, budget en financiering Het benodigde budget voor deze campagne in zeven gemeenten voor een periode van 3 jaar ( ) wordt geraamd op afgerond 2,7 miljoen euro exclusief btw, waarvan circa 0,93 miljoen euro voor energiescans en ondersteuning van bedrijven bij de uitvoering (zie tabel; aantallen inclusief uitgevoerde scans in 2017); de begroting is exclusief de opdracht van gemeenten aan ODA voor het uitvoeren van inspecties met betrekking tot energie). Aantallen bedrijven en scans per gemeente Aantal bedrijven Aantal DOEscans Dit project zet bedrijven aan om naar verwachting 30 tot 40 miljoen euro te investeren Oost Gelre Doetinchem in energiebesparing en duurzame energie. Deze bedrijfsinvesteringen leveren een verlaging op van de energielasten, waardoor ze in 5 tot 10 jaar terugverdiend worden. Deze Oude Ijsselstreek Winterswijk Totaal investeringen zijn niet opgenomen in de begroting en zullen door de bedrijven opgebracht worden. Deze bedrijfsinvesteringen zullen de regionale economie een forse impuls geven en 300 à 400 arbeidsplaatsen opleveren. Voor de financiering van het voortraject wordt een beroep gedaan op de ondernemers en ondernemersverenigingen, de gemeenten en de provincie Gelderland (zie onderstaande tabel). Tegenover de investeringen van de gemeenten en provincie staan op de eerste plaats lagere lasten voor toezicht en handhaving. Aantal MKB Energy CheckUps Aalten Berkelland Bronckhorst Begrotingsonderdeel Begroting voor 7 gemeenten voor Financiering Kosten totaal (excl. btw) Derden in Provincie Gemeenten kind Gelderland 0. Opstarten na toekenning Communicatie gericht op lokale belangenorganisaties Algemene communicatie, gericht op ondernemers Gerichte werving voor bedrijfsdoorlichting met scans Uitvoeren DOE-scans en/of MKB Energy CheckUps Nazorg en opvolging (ontzorging) Totaal Pagina 31

32 Gemeente Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Totaal Totaal Gemeente Gemeenten Derden Provincie Subtotaal Gemeenten Derden Provincie Totaal Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Totaal Sluitende business cases In principe zou de besparing op energiekosten ook het voortraject moeten kunnen bekostigen. Het blijkt echter dat het animo om aan de slag te gaan sterk afneemt als vooraf financiële drempels worden opgeworpen. Daarom wordt in dit project een financiële bijdrage gevraagd van de Provincie Gelderland en de gemeenten. In de loop van dit project zal in een parallel traject worden nagegaan op welke manier sluitende business cases kunnen worden ontwikkeld, die ook het voortraject omvatten. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van methodieken en diensten die door derden op de markt zullen worden gebracht, zoals energiediensten, ESCO s en energieprestatiecontracten. Pagina 32

33 8 Projectrisico s Dit project kent risico s die het realiseren van het beoogde resultaat in de weg kunnen staan en die niet of slechts gedeeltelijk onder de invloedssfeer vallen van de shareholders: 1. Slagvaardigheid met betrekking tot de besluitvorming van de shareholders afzonderlijk en gezamenlijk. 2. Bereidheid van ondernemersverenigingen en andere organisaties om mee te werken aan dit project en een actieve rol te pakken. 3. Beschikbaarheid van namen, adressen en energieverbruiken van alle ondernemers in de Achterhoek. 4. Beschikbaarheid van gemotiveerde ambassadeurs (lokale ondernemers die mee willen en kunnen werken bij de uitvoering van dit project) met voldoende tijd/capaciteit en continuïteit van hun inzet. 5. Beschikbaarheid van capaciteit bij deelnemende ondernemers. 6. Bereidheid ondernemers om mee te doen. a. Knelpunten vanwege de split-incentive bij ondernemers die hun pand niet in eigendom hebben, maar huren. b. Knelpunten vanwege franchise, waarbij de ondernemer of vestigingsmanager voor besluitvorming afhankelijk is van de franchisegever. c. Gebrek aan prioriteit van ondernemers voor energiebesparing door gering aandeel van energie in de bedrijfskosten en te weinig zichtbaarheid van toezicht en handhaving. 7. Beschikbare capaciteit bij de omgevingsdienst om gericht en zichtbaar toezicht te houden. 8. Bereidheid van gemeenten om de omgevingsdienst gericht opdracht te geven voor prioritering van energie bij het uitoefenen van toezicht. 9. Onvoorziene omstandigheden en overmachtssituaties, zoals faillissement of kredietwaardigheid van deelnemende bedrijven, overnames, fusies of bedrijfsverplaatsing. Pagina 33

34 BIJLAGEN Pagina 34

35 Bijlage 1: Bedrijven in de Achterhoek In totaal zijn er in de Achterhoek circa bedrijven. Het zijn er exclusief agrarische bedrijven, horeca, detailhandel, onderwijs en gezondheidszorg. Op een deel hiervan is het Activiteitenbesluit (artikel 2.15 Wet Milieubeheer) van toepassing. Bedrijven Achterhoek, exclusief horeca, detailhandel, onderwijs, gezondheidszorg en agrarische sector industrie/-delfstoffenwinning bouwnijverheid groothandel vervoer, opslag en communicatie zakelijke dienst-verlening financiële instellingen nutsbedrijven openbaar bestuur Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Totaal industrie/- delfstoffenwinning bouwnijverheid groothandel vervoer, opslag en communicatie zakelijke dienstverlening overige dienstverlening financiële instellingen nutsbedrijven openbaar bestuur horeca landbouw/visserij detailhandel/autoh andel onderwijs gezondheids-zorg Pagina 35

36 Pagina 36