Door John van der Kant en Bram Schoonen

Transcriptie

1 Door John van der Kant en Bram Schoonen Op 1 november waren we te gast op het Theresia Lyceum in Tilburg op de ICT Onderwijs (ICTO) dag om iets te vertellen over formatief toetsen op het Eckartcollege. We werden geïnspireerd door de openingslezing van Pedro de Bruyckere. We sloten er hier en daar zelfs op aan in ons verhaal. Net als De Bruyckere spreken wij liever over formatief evalueren dan over formatief toetsen. En of we dat succesvol kunnen noemen, laten we graag over aan de toehoorder of lezer Het Eckartcollege is een mavo-havo-vwo school. We bieden ook onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen, in vwo onderbouw hebben we daar een speciale klas voor: de Masterclass. De school werkt niet met tablets, niet met bring your own device. Er zijn een paar computerlokalen en in het technasium en in het Bètachallengelokaal (van het vak Technologie & Toepassing) kunnen de leerlingen een laptop erbij pakken. Formatief evalueren gebeurt nog niet structureel. Er is geen verplichting opgelegd om formatief te gaan evalueren, er zijn wel verschillende secties en docenten de mogelijkheden aan het onderzoeken. John van der Kant (docent Nederlands) is onder andere schoolopleider en onderzoekscoördinator. Bram Schoonen (docent wiskunde) is onder andere ICT Coördinator Onderwijs.

2 Wij gebruiken liever de term formatief evalueren dan formatief toetsen omdat toetsen ons teveel doet denken aan het geven van cijfers (erachter komen wat het niveau van een leerling is) en te weinig aan het geven van feedback (en bijsturen en nieuwe doelen stellen). We zien op onze school een beweging van onderuit. Een beweging van toetsen naar evalueren en van individuele docenten naar vakgroepen. We zien (elementen van) formatief evalueren bij Havisten Competent, Onderzoek & Ontwerpen, Technologie & Toepassing, RTTI, Duits in onze MasterClass en Nederlands Schrijfvaardigheid. Verschillende docenten delen kennis, ervaringen en good practices. We zien verder op school dat velen de wens hebben om de leerlingen meer te betrekken bij hun leerproces, om hun meer autonomie te geven en om het onderwijs meer op maat te maken. Daarin vinden we het belangrijk dat leerlingen in groepen leren. We willen niet docenten zijn die leerlingen afrekenen, maaide leerlingen verder helpen. We willen onze leerlingen een nuttig en uitdagend programma bieden en zien voor de toekomst meer zelfregulerend leren binnen het vaste programma. Als onderzoekscoördinator en ICT coördinator zetten we ons in om dit proces te ondersteunen, versterken, verbreden en versnellen. In deze presentatie bespreken we twee van onze activiteiten: onderzoek naar formatief evalueren en project Evi.

3

4

5 Het ligt voor de hand dat ICT bij formatief evalueren veel kan bijdragen.

6 Het lag dan ook voor de hand dat formatief evalueren ter sprake zou komen bij de aanvragen voor het project Evi (Eckart Vooruit met ICT). Evi is het jongste ICT-project van het Eckartcollege. Personeel kan een aanvraag indienen om deel te nemen waarbij ze aangeven wat het te bereiken doel is en hoe ICT daarbij als middel kan worden ingezet. Deelname is alleen mogelijk met een groep (denk aan een vakgroep, de vakdocenten van een bepaalde klas, de mentoren van een bepaalde jaarlaag van een afdeling, enzovoorts). Met die eis proberen we te bereiken dat het niet blijft bij een individuele aangelegenheid, maar dat een breder bereik ontstaat. De directie honoreert de aangevraagde taakuren, trainingen en (ICT)middelen (software en/of hardware). Aanvragen voor het schooljaar : Vooral in het laatstgenoemde deelproject is formatief evalueren een belangrijk onderdeel. Dit deelproject lichten we er daarom apart uit. In het tweede en derde leerjaar van de Masterclass loopt nu een pilot met een Eckart-uur. Vijf lessen per week worden niet meer klassikaal gegeven. De leerlingen kunnen in die Eckart-uren kiezen voor verbredingsprojecten, verrijkingsmodules, ondersteuningsmodules en stiltewerkuren. De docenten Duits, Engels en Frans geven daardoor één klassikale les per week minder. Daarom willen deze docenten met formatief evalueren beter in staat zijn om het leerproces te volgen en bij te sturen. De docenten Duits willen in deze klassen zelfs geen cijfers meer geven, maar de leerlingen feedback geven in hoeverre ze de diverse leerdoelen reeds bereikt hebben. De betreffende docenten hebben hiervoor taakuren gekregen en op de begroting is ruimte gemaakt voor training en tools. Vragen die na dit project beantwoord kunnen worden zijn: Hoe kunnen de leerlingen ondersteund/uitgedaagd worden in de Eckart-uren? Hoe kan de voortgang van de leerlingen worden bijgehouden? Kan een gezamenlijke aanpak voor de moderne vreemde talen ontwikkeld worden?

7 Net als bij het bovengenoemde onderzoek kunnen we alleen tussentijdse resultaten melden. Bram: Gaandeweg komen we erachter wat de voor en nadelen zijn van tools. Bijvoorbeeld dat Socrative geen rekening houdt met hoofdletters of ß. Dat het maken van Quayn-toetsen veel meer tijd kost. Of dat je beeld van een tool beïnvloed kan worden door technische problemen die zich toevalligerwijze voordoen. Om de leerlingen de ruimte te kunnen geven, wil je wel inzicht kunnen hebben in hun vorderingen. Omdat ik denk dat Magister.me een goed leerplatform kan worden dat dit inzicht voor docent en mentor kan verschaffen, heb ik onze school opgegeven voor een pilot met Magister.me. Met een kleine groep docenten en leerlingen, kunnen we met begeleiding van leverancier Schoolmaster, uitvinden hoe we met Magister.me onze schooldoelen kunnen realiseren. Inmiddels is gebleken dat de docenten in het Evi-project al veel energie steken in het opzetten van het Eckart-uur en het formatief evalueren. Daarom heb ik docenten uit het mavo- en havo-team gezocht en gevonden die gaan bekijken hoe extra modules en projecten in hun team vormgegeven kunnen worden in Magister.me. Ik verwacht dat de resultaten daarvan daarna zeer bruikbaar zijn bij de modules en verbredingsprojecten in de Eckart-uren en voor het bijhouden van de vorderingen van individuele leerlingen op leerdoelen. Als we als school zoveel investeren in dit project, zie ik het als mijn taak om er zorg voor te dragen dat dit geen druppel op een gloeiende plaat wordt, maar een olievlekwerking krijgt. Ik nodigde daarom niet alleen de projectdeelnemers uit voor een inspiratiesessie Formatieve Evaluatie (verzorgd door Patricia van Slobbe en Michel van Ast, de auteurs van het boek Kleppen dicht) maar verzocht ook hun sectiegenoten hierbij aanwezig te zijn. Op die manier schep ik de gelegenheid voor deelnemers om hun sectiegenoten mee te nemen, om samen te ontdekken wat Formatieve Evaluatie niet alleen kan betekenen in de Masterclass binnen dit project, maar ook op de andere afdelingen en in andere leerjaren. Ook besprak ik later met deze sectiegenoten wat zij van de sessie vonden en welke waarde zij toekennen aan formatief evalueren. Dit met het doel om het effect van het project te vergroten en te verbreden. En om er zelf van te leren! Toen ik een collega hoorde twijfelen of de mavo-leerling wel zoveel vrijheid aankan, bedacht ik dat het een valkuil is om formatief evalueren exclusief te koppelen aan meer autonomie voor leerlingen. Het is eerst en vooral een instrument om tot betere lessen te komen en meer te weten over het effect van je lessen. Ik kan nu bijsturen en meer aandacht geven aan het laatste. Voorwaar een voorbeeld van formatief evalueren van mijn eigen project!

8 Wij hebben de ICTO dag ervaren als bijzonder nuttig en hebben genoten van jullie reacties en verhalen. We blijven graag in contact en zijn te bereiken via en