Alpine rescue Wat te doen bij een lawine? E.M. van der Heijden ANIOS IC

Transcriptie

1 Alpine rescue Wat te doen bij een lawine? E.M. van der Heijden ANIOS IC

2 Lawine-gevaar 5123 doden in 31 winters tussen 1983 en doden per jaar in Europa en Noord Amerika. Waarvan gemiddeld 130 in Europa, 24 in America en 12 in Canada) Meestal recreatief Himalaya/Andes waarschijnlijk hogere aantallen, echter onbekend, wereldwijde morbiditeit/mortaliteit lastig in te schatten (slechte registratie)

3

4 Morbiditeit/mortaliteit lawine Duur van begraven zijn Luchtwegobstructie Airpocket volume (ruimte voor neus/mond bij patente luchtweg) Diepte van begraven Traumatisch letsel Asfyxie 75%, 25% door traumatisch letsel, slechts enkele door hypothermie (vaak vooraf gegaan door asfyxie), echter wel vaak symptoom bij overleven.

5 Asfyxie Asfyxie door 3 oorzaken: Blokkade bovenste luchtweg door ingeademde sneeuw Hypoxie < 10 minuten Formatie van een ijs-masker : waterdamp van uitademing condenseert en bevriest op de sneeuw voor het gezicht waardoor geen air flow mogelijk is. Inhaleren van reeds ge-expireerde lucht. Verminderde ventilatie (verminderde expansie thorax), dense/zware sneeuw vaak in hoogland-klimaat)

6 Pathofysiologie hypothermie Lichaamstemperatuur < 35 graden Celsius. Aanvankelijk toename metabolisme (rillen, CO, ventilatie), vanaf graden afname metabolisme Vanaf 34 graden afname hersenactiviteit. Vermindering zuurstofbehoefte. Vanaf 30 graden: afname CO, bradycardie Temperatu ur Effect < 37 ºC Vasoconstrictie < 36,4 ºC Rillen Mate < 35 ºC Hypertone spieren Mild < 34 ºC Verlaagd CZS, somnolent Mild < 30 ºC Rillen stopt/coma/hypoventilatie Matig < 28 ºC VF Ernstig < 25 ºC Asystolie Ernstig < 20 ºC Geen hersenactiviteit Ernstig

7 Hypothermie, klinische inschatting I Bij bewustzijn en rillen tussen gr. II Gestoord bewustzijn zonder/met rillen tussen gr. III Geen bewustzijn, zonder rillen, wel vital signs tussen gr. IV Geen vital signs < 24 gr. Klinische verschijnselen Bradycard Wijde pupillen Diepe hypotensie Bradypneu

8 Wat te doen bij een lawine? Preventie-maatregelen: educatie, voorbereiding, evt overlevingsapparatuur. Eerste reactie: 1. Ren de berg op (boven de breeklijn van lawine) 2. Spring opzij 3. Laat alle zware bagage vallen/verwijderen van skies etc. 4. Probeer iets vast te grijpen (bijv boom/tak) 5. Start met zwembeweging Overleven wanneer begraven: 1. Houdt een arm recht boven je hoofd/ graaf een airpocket rondom het hoofd, of 2. Beweeg een arm met elleboogsplooi richting mond (airpocket) en maak met andere arm ruimte rondom thorax vrij (voor thorax-excursies) 3. Blijf rustig en kalm om energie te sparen, roep om hulp bij het horen van mensen. 4. Wacht voor bevrijding

9 Behandeling hypothermie Voorkomen verder afkoelen Isolatie-materiaal Verwijderen natte kleding Verhoog warmteproductie (verhogen energieproductie/voeding voor rillen) Preventie afterdrop (verdere afkoeling): door perifeer koud weefsel, kan bij herstel van circulatie, perifeer koud bloed centraal verder afkoelen. Horizontaal houden patient: verminderd kans op hypotensie/collaps (bloed stroomt anders naar benen) Voorkom fysieke inspanning: verhoogt CO en daarme afterdrop afkoeling Houdt patient alert en betrokken bij redding (mentale relaxatie zou catecholamine release verlagen en daarme RR verlagen Actief opwarmen: Extern: heat-packs tpv bovenlichaam: axilla, borst en rug. Verwarmde vloeistof-bolus (40-42 graden Celsius), warme O2. (streef 1-1,5 graden/uur), let op: vasodilatie à hypotensie à vullen! Intern: ECMO 8-12 graden Celsius opwarmen/uur mogelijk.

10

11 Lawine, hypothermie en reanimatie Temperatuur alleen geen betrouwbare uitkomstmaat Bij lichaamstemperatuur van 18 gr. C. kunnen hersenen 10 keer langere periode van circulatiestilstand verdragen dan bij 37 gr. C, dus hypothermie deels beschermend! Bij duur van begraving > 60 minuten, lichaamstemp < 30 graden, hartstilstand mogelijk door hypothermie, continueer CPR tot extracorporeel opwarmen. Bij hartstilstand en temperatuur > 30 graden, < 60 minuten begraven, geen overleving bij extracorporeel opwarmen (doodsoorzaak meest waarschijnlijk asfyxie), maximaal 30 minuten CPR (indien geen ROSC, stop CPR) Stijve thorax, dus bemoeilijk thorax-compressies

12 Hypotherm vs normotherm hart Een hypotherm hart is: ongevoeliger voor cardio-actieve medicatie, Ongevoeliger voor pacing- en defibrilleren. Medicatie wordt langzamer gemetaboliseerd, dus sneller toxische spiegels. GEEN medicatie geven indien temperatuur < 30 gr. C. (geen adrenaline/amiodarone) Verdubbel de intervallen tussen gr. C. Pas indien temperatuur > 35 gr. C. weer standaard-protocol Temperatuur < 30 gr. C. maximaal 3 schokken bij VF / VT, daarna wachten tot temperatuur > 30 gr. C. is

13 Take home message Overleving lawine sterk afhankelijk van duur begraven (< 10 min redelijke overleving), met verstikking als meest voorkomende doodsoorzaak. Vergroot overlevingskans lawine door: preventie, primaire reactie (weg van centrum lawine), beweeg naar oppervlakte, bescherm eigen luchtweg door creëren airpocket, bespaar energie. Indien uitgraven en hypothermie: start altijd met reanimeren: niemand is dood, totdat iemand warm en dood is. Houdt rekening met ongevoelig hypotherm hart voor medicatie/pacing en gebruik een ander protocol.

14 Vragen?

15 Bronnen Van Tilburg et al. Wilderness Medical Society Practice Guidelines for Prevention and Management of Avalanche and Nonavalanche Snow BurialAccidents. Zafren et al. Wilderness Medical Society Practice Guidelines for the Out-of-Hospital Evaluation and Treatment of Accidental Hypothermia: 2014 Update