Werken met derden. Indeling Arboblad Algemeen Richtlijnen derden

Transcriptie

1 Dit arboblad is onderdeel van de arbocatalogus Tuinzaadbedrijven. A102 Dit arboblad is bedoeld voor werkgevers en ingehuurde derden om te voldoen aan de verplichtingen uit de arbowet. Medewerkers dienen het te gebruiken als checklist. Het beschrijft de maatregelen die genomen moeten worden om werkzaamheden veilig uit te kunnen voeren. Het is belangrijk om deze voorschriften op te volgen of maatregelen te nemen met een gelijk beschermingsniveau. De genoemde maatregelen zijn afgestemd op de wettelijke eisen. Ook komen de genoemde maatregelen overeen met de huidige stand van de techniek en sluiten ze aan bij de verplichtingen van werkgevers en werknemers om op een gezonde en veilige manier het werk te doen. In dit arboblad is het minimumniveau voor de persoonlijke beschermingsmiddelen beschreven. Organisaties kunnen ervoor kiezen hier in positieve zin van af te wijken. In dit blad wordt beschreven hoe zoveel mogelijk ongevallen en brand e.d. kunnen worden voorkomen. Gezondheidsrisico s kunnen ontstaan door: onbekende werkprocessen, onvoldoende kennis van de gevaarlijke stoffen, speelsheid van jongeren. Derden voorbeelden: Bedrijfseigen activiteiten: Uitzendkrachten, zzp-ers, gedetacheerden, vakantiekrachten, stagiaires, jongeren. Niet bedrijfseigen activiteiten: Onderhoudsmonteurs, schoonmakers, glazenwassers, externe medewerkers bij ver- en of nieuwbouw of reparatie op het terrein (kassen, gebouwen etc.), externe catering, zzp-ers. Indeling Arboblad Algemeen Richtlijnen derden Bedrijfseigen activiteiten Informatieverstrekking Algemeen Uitzendkrachten Inwerken Algemeen Uitzendkrachten Schriftelijke verklaring Toezicht Jongeren PBM Algemeen Uitzendkrachten PMO Ongevallen kunnen optreden o.a. door bv.: onvoldoende kennis van verkeersregels en/of machines, onbekende of BHV-procedures, onvoldoende voorlichting over de aard er risico s van de gevaarlijke stoffen, onvoldoende of niet gekeurde voorzieningen. Om het risico te verkleinen kunnen verschillende maatregelen worden getroffen o.a.: Goede afspraken maken met uitzendbureau s, informatie verstrekken aan derden, zorgvuldige inwerktrajecten, toezicht houden, jongeren zorgvuldig begeleiden, ook aan derden de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken, bij niet bedrijfseigen activiteiten zorgvuldig afspraken met derden. Niet bedrijfseigen activiteiten Informatieverstrekking Werkvergunning Informatie-uitwisseling Arbeidsongevallen Algemeen Maatregelen worden uitgevoerd volgens de arbeidshygiënische strategie: Hierin staat beschreven dat de volgende typen maatregelen moeten worden overwogen in deze volgorde: Aan de bron; In de overdrachtsweg tussen bron en ontvanger; Organisatorische maatregelen; Persoonlijke beschermingsmiddelen. Pas wanneer het redelijkerwijs niet mogelijk is om maatregelen van niveau 1 te nemen mag niveau 2 worden overwogen, enzovoorts. Het is dus duidelijk dat persoonlijke beschermingsmiddelen pas als laatste overwogen mogen worden. 6

2 Medewerkers-checklist Heeft u instructie en informatie verkregen over de risico s van de werkzaamheden die u gaat verrichten? Als u werkt met machines. Weet u hoe beveiligingen op machine werken? Weet u waar de nooduitgangen zijn? Als u werkt met gevaarlijke stoffen. Kent u de risico s van de producten waar u mee gaat werken? Weet u wat u moet doen als het alarmsignaal klinkt? Hoe? Als u op één of meer van de bovenstaande vragen met nee hebt geantwoord, kijk dan in het overzicht met mogelijke maatregelen zodat u de eigen werksituatie kunt verbeteren. Richtlijnen derden Artikel 10 Arbowet Voorkomen van gevaar voor derden. Kort samengevat: een werkgever moet maatregelen nemen om gevaren voor derden te voorkomen. Indien bij of in rechtstreeks verband met de arbeid die de werkgever door zijn werknemers doet verrichten in een bedrijf of een inrichting of in de onmiddellijke omgeving daarvan gevaar kan ontstaan voor de veiligheid of de gezondheid van andere personen dan die werknemers, neemt de werkgever doeltreffende maatregelen ter voorkoming van dat gevaar. Arbowet art. 5 lid 5 Inventarisatie en evaluatie van risico s. Kort samengevat: een werkgever moet informatie geven, over de werkzaamheden of werkplek, aan derden m.b.t. de risico s en risicobeperkende maatregelen. Indien de werkgever arbeid doet verrichten door een werknemer die hem ter beschikking wordt gesteld, verstrekt hij tijdig voor de aanvang van de werkzaamheden aan degene, die de werknemer ter beschikking stelt, de beschrijving uit de risico-inventarisatie en -evaluatie van de gevaren en risicobeperkende maatregelen en van de risico s voor de werknemer op de in te nemen arbeidsplaats, opdat diegene deze beschrijving verstrekt aan de betrokken werknemer. Artikel 19. Verschillende werkgevers Kort samengevat: als er meerdere werkgevers in een bedrijf zijn werken zij samen en leggen dit schriftelijk vast. 1. Indien in een bedrijf of een inrichting verschillende werkgevers arbeid doen verrichten, werken zij onderling op doelmatige wijze samen teneinde de naleving van het bij of krachtens deze wet bepaalde te verzekeren. 2. Alvorens werkzaamheden behorende tot een bij algemene maatregel van bestuur aangewezen categorie aanvangen zorgen de werkgevers ervoor dat schriftelijk is vastgelegd op welke wijze zal worden samengewerkt, welke voorzieningen daarbij zullen worden getroffen en op welke wijze op die voorzieningen toezicht zal worden uitgeoefend. Bedrijfseigen activiteiten Informatieverstrekking Informatie algemeen: Voordat derden aan de slag gaan moet hij weten met welke risico s van het vak hij te maken kan krijgen en hoe hij die kan voorkomen: De werkgever die derden inzet, verstrekt deze informatie voordat deze aan het werk gaan. Hierbij worden de belangrijkste risico s op de werkplek beschreven; De informatieverstrekking kan zijn schriftelijk, digitaal, audiovisueel of op enig andere wijze, maar moet wel aantoonbaar zijn gegeven; Wanneer gewerkt wordt met anderstalige derden, moet alle informatie voor deze groepen toegankelijk te zijn. Welke informatie verstrekken, voorbeelden: Arbobladen uit Arbocatalogus Tuinzaadbedrijven op voor de betreffende functie; Specifieke bedrijfsvoorschriften, bv.: Verkeersvoorschriften bedrijf en/of afdeling; Persoonlijke beschermingsmiddelen voorschriften; Procedures; Machine voorschriften; BHV-voorschriften, vluchtroutes etc.; Hygiënische voorschriften/gspp. 7

3 Wie de preventiemedewerker is en hoe deze te bereiken is; Algemene veiligheidsregels. Informatie uitzendkrachten: De uitzendbranche heeft uitgebreid beschreven wat de verantwoordelijkheidsverdeling is. Daarnaast welke informatie voor uitzendkrachten beschikbaar moet zijn en ter beschikking moeten gesteld voordat uitzendkrachten bij een bedrijf werkzaamheden gaan verrichten. Idem voor inwerken en persoonlijke beschermingsmiddelen. Hieronder volgt hiervan een samenvatting. Zie voor meer informatie: Verantwoordelijkheidsverdeling Uitzendkracht Arbowet Leiding & toezicht Uitzendovereenkomst CAO Doorgeleidingsplicht Inlener Opdrachtovereenkomst Arbodocument Uitzendonderneming Te verstrekken informatie in de vorm van Arbodocumenten Voordat een uitzendkracht aan de slag gaat moet hij weten met welke risico s van het vak hij te maken kan krijgen en hoe hij die kan voorkomen. Dit is een vast onderdeel van de selectie- en aanstellingsprocedure door de uitzendonderneming. De werkgever (van het inlenende bedrijf) die een uitzendkracht inzet, verstrekt voordat de uitzendkracht aan het werk gaat aan de uitzendonderneming het arbodocument waarin de belangrijkste risico s op de werkplek worden beschreven; Het inlenende bedrijf en de uitzendonderneming maken afspraken over de vorm van het arbodocument en de wijze waarop dit wordt verstrekt. Dit kan zijn schriftelijk, digitaal, audiovisueel of op enig andere wijze; Wanneer gewerkt wordt met anderstalige uitzendkrachten, moet alle informatie uit het arbodocument ook voor deze groepen toegankelijk te zijn; Een arbodocument van de inlener heeft altijd de voorkeur. Dit arbodocument bevat een beschrijving van de arbeidsrisico s op de werkplek waar de uitzendkracht mee te maken krijgt en is bijvoorbeeld gebaseerd op de RI&E van het bedrijf; Ontbreekt dit? Gebruik dan de arbochecklist van de uitzendbranche zelf. Zie: Deze checklist bestaat uit twee delen: een deel met algemene vragen en een deel met werkinhoudelijke vragen. De algemene checklist wordt door het inlenend bedrijf ingevuld. Lees ook de toelichting op de arbochecklists; Voeg het arbodocument en andere documenten die worden gebruikt in verband met de zorg rondom arbeidsomstandigheden bij de opdrachtovereenkomst. 8

4 Inwerken Inwerken algemeen Een goed inwerktraject is van belang om het werk efficiënt, goed en op een veilige manier uit te kunnen voeren. Derden wordt wegwijs gemaakt op de werkplek en doet mee aan het inwerkprogramma voor de uit te voeren taken dat geldt voor werknemers binnen het inlenend bedrijf of hij krijgt een apart programma; Derden krijgen tijdens de inwerkperiode op de werkplek naast functiespecifieke voorlichting en onderricht over risico s en veiligheidsmaatregelen ook algemene informatie over het veiligheidsbeleid binnen het bedrijf, zoals vluchtroutes en BHV; Wanneer gewerkt wordt met anderstalige uitzendkrachten, wordt hiermee in het inwerktraject rekening gehouden, zodat het inlenende bedrijf er zeker van is dat de uitzendkracht alle informatie begrepen heeft. Inwerken uitzendkrachten, aanvullend Het inlenende bedrijf laat de uitzendonderneming weten wie de uitzendkracht inwerkt en op welke manier dit gebeurt. Schriftelijke verklaring Werkzaamheden mogen alleen worden uitgevoerd na ondertekenen van een verklaring of werkvergunning. Hierin staat aangegeven dat informatie is verstrekt en begrepen en dat men is ingewerkt m.b.t. de desbetreffende werkzaamheden. Toezicht Derden werken onder toezicht. Jongeren In de kassen en op proefvelden werken in sommige Tuinzaadbedrijven jongeren (bv. vakantiekrachten). Zij kunnen extra risico s lopen als het gaat om veiligheid en gezondheid bv. vanwege speelsheid, onervarenheid met werken, onvoldoende inschatting van gevaren etc.). Daarom wordt in een aparte paragraaf nader ingegaan op deze groep. Er wordt onderscheid gemaakt tussen 13-, 14- en 15-jarigen (kinderen) en 16- en 17-jarigen (jeugdigen). Samenvatting normen: Kinderen van 12-jaar en jonger werken niet; 13-, 14- en 15-jarigen verrichten alleen toegestane lichte werkzaamheden; 16- en 17-jarigen verrichten alle werkzaamheden, behalve een aantal werkzaamheden die zij niet mogen verrichten. Samenvatting maatregelen: Laat jongeren alleen onder toezicht van een deskundige volwassene werken. Zie bijlage 1 voor wat de richtlijnen zijn voor deskundig toezicht bij jongeren. Geef duidelijke mondelinge en schriftelijke instructies over de werkzaamheden. Vermeld in de risico-inventarisatie en -evaluatie: De leeftijd van de jongeren; De specifieke gevaren op het gebied van arbeidsomstandigheden; De aard, de mate en de duur van de blootstelling aan stoffen, bacteriën, virussen, lawaai, trillingen en klimaatomstandigheden; De voorlichting aan de jongeren; De keuze en het gebruik van arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Zie bijlage 2 voor meer informatie over arbeidstijden en werkzaamheden die mogen worden uitgevoerd door de verschillende groepen jongeren. Zie ook het Arboblad Re-entry voor richtlijnen voor herbetreding van Kassen en Proefvelden door jongeren binnen 14-dagen na behandeling met gewasbeschermingsmiddelen. 9

5 Persoonlijke beschermingsmiddelen Indien bronmaatregelen en technische/organisatorische maatregelen niet mogelijk zijn of voldoende bescherming bieden dan zijn persoonlijke beschermingsmiddelen noodzakelijk. Het inlenende bedrijf verstrekt persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) aan derden wanneer de werkzaamheden dit vereisen. Of maakt afspraken hierover met het ingehuurde bedrijf. Deze middelen zijn in voldoende mate beschikbaar en worden onderhouden, schoon gehouden en indien nodig gerepareerd. Er is instructie gegeven over het dragen, er wordt toezicht gehouden op het dragen. Derden hebben keuze in persoonlijke beschermingsmiddelen. Ze kunnen dan de meest comfortabele kiezen. De leidinggevende gaat na of deze voldoende bescherming geeft. PBM voor een derden zijn gelijk aan die van een vaste medewerker binnen het inlenende bedrijf. Indien dit bij uitzondering praktisch niet mogelijk blijkt, bieden PBM voor derden een volwaardige en gelijkwaardige bescherming. Uitzendkrachten, aanvullende opmerkingen: Bij het inzetten van een uitzendkracht bespreekt het inlenende bedrijf met de uitzendonderneming welk beleid wordt gevoerd met betrekking tot het gebruik van PBM binnen het bedrijf en welke PBM nodig zijn op de werkplek die de uitzendkracht zal innemen; Het inlenende bedrijf stelt vast wie vanuit het bedrijf de PBM en bijbehorende instructie aan de uitzendkracht verstrekt en informeert de uitzendonderneming hierover. De uitzendonderneming bespreekt dit met de uitzendkracht; Het inlenende bedrijf waarborgt dat op de werkplek gecontroleerd wordt of de uitzendkracht de PBM op de juiste wijze gebruikt; Het inlenende bedrijf overlegt met de uitzendonderneming wanneer de uitzendkracht de verstrekte PBM niet gebruikt. PMO Indien derden gedurende langere tijd werkzaamheden verrichten is het aan de werkgever om te beslissen of derden ook een PMO aangeboden wordt. Laat een PMO (1 maal per 4 jaren) op betrouwbare wijze uitvoeren onder verantwoordelijkheid van een bedrijfsarts. Niet bedrijfseigen activiteiten Informatieverstrekking Informatie algemeen: Voordat derden aan de slag gaan moet hij weten met welke risico s op het bedrijf kunnen voorkomen en hoe hij die kan voorkomen: De werkgever die derden inzet, verstrekt deze informatie voordat deze aan het werk gaan. Hierbij worden de belangrijkste risico s op de werkplek beschreven; De informatieverstrekking kan zijn schriftelijk, digitaal, audiovisueel of op enig andere wijze, maar moet wel aantoonbaar zijn gegeven; Wanneer gewerkt wordt met anderstalige derden, moet alle informatie voor deze groepen toegankelijk te zijn. Welke informatie verstrekken, voorbeelden: Specifieke bedrijfsvoorschriften, bv.: Verkeersvoorschriften bedrijf en/of afdeling; Persoonlijke beschermingsmiddelen voorschriften; BHV-voorschriften, vluchtroutes etc.; Hygiënische voorschriften/gspp. 10

6 Werkvergunning Werkzaamheden mogen alleen worden uitgevoerd na afgifte van een werkvergunning voor de desbetreffende werkzaamheden door de opdrachtgever van de niet bedrijfseigen activiteit (bv. leidinggevende van de betreffende afdeling, medewerker TD etc.). werken met derden Informatie-uitwisselen Informatie-uitwisseling algemeen: Bij niet bedrijfseigen activiteiten door derden is het van belang om informatie uit te wisselen en samen te werken; Dus niet alleen informatie verstrekken door een werkgever maar ook te verkrijgen van een derde; Maak afspraken met derden zodat het werk veilig kan gebeuren en dat alle noodzakelijke voorzieningen aanwezig zijn en goed gekeurd zijn. Maak hierbij bv. gebruik van de Arbocatalogi van desbetreffende branche. MAAK AFSPRAKEN Projectplan Afspraken maken kan in de vorm van een projectplan waarin alles wordt vastgelegd; Stel een contactpersoon, verantwoordelijke en/of begeleider/toezichthouder aan voor de werkzaamheden die verricht gaan worden. Bij beide partijen; Bespreek in een project-ri&e de gewenste werkzaamheden, de mogelijke problemen, risico s en de te nemen maatregelen; Maak indien nodig een projectplan afhankelijk van de grote van project, de aard en omvang e.d. van de risico s. Leg hierin vast voor de verschillende subactiviteiten wie, wat, wanneer doet, welke risico s er zijn en welke maatregelen er moeten worden genomen. V&G-plan Voor grote bouwprojecten kan het nodig zijn een V&G-plan te maken; Wat is een V&G-plan? Voor bouwprojecten waar meerdere partijen samenwerken en voor risicovolle bouwprojecten moet een V&G-plan worden opgesteld. Hierin staan de afspraken op het gebied van veiligheid en gezondheid die tussen de verschillende partijen zijn vastgelegd. Het V&G-plan moet een risico-inventarisatie en -evaluatie bevatten van de werkzaamheden op het project. Deze verplichting is vastgelegd in het Arbobesluit artikel 2.28 Veiligheids- en gezondheidsplan; Criteria: volgens artikel 2.28 van het Arbobesluit, afdeling Bouwproces, is het opstellen van een veiligheids- en gezondheidsplan (V&G-plan) in de volgende gevallen verplicht: 11

7 Projecten met een geschatte duur van meer dan vijfhonderd mandagen; Projecten met een geschatte duur van meer dan dertig werkdagen, waar op enig moment meer dan twintig werknemers tegelijk werken.; Risicovolle projecten, als bedoeld in bijlage II van Richtlijn nr. 92/57/EEG betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen. Deze bijlage geeft een (niet volledige) opsomming van risicovolle situaties en werken: Bedelving; Vastraken; Vallen van hoogte; Verdrinking; Blootstelling aan chemische of biologische stoffen en ioniserende straling; Werkzaamheden in de nabijheid van hoogspanningskabels; Werken met springstof; Graven van putten en ondergrondse tunnelwerken; Werken met duikuitrusting; Werken onder overdruk, bijvoorbeeld caissonwerk; Het monteren of demonteren van zware geprefabriceerde elementen. Arbeidsongevallen Door de werkgeversdefinitie in de Arbowet is de inlener de verantwoordelijke partij met betrekking tot de arbeidsomstandigheden. Doet zich onverhoopt een ernstig ongeval met meldingsplicht met derden voor, dan is het inlenende bedrijf verplicht een ongevallenrapport aan de Arbeidsinspectie te sturen en worden de bevoegde instanties van het ongeval op de hoogte gesteld. Zie definitie hieronder. Zie ook de brochure Zelfstandigen en de Arbowet voor de definitie werknemerwerkgever i.g.v. zzp-ers. Uitzendkrachten, aanvullende opmerkingen: Het inlenende bedrijf informeert de uitzendonderneming over een bedrijfsongeval waarbij een uitzendkracht betrokken is en overlegt een kopie van de ongevalsrapportage aan de uitzendonderneming en de uitzendkracht. Definitie ernstige ongevallen met meldingsplicht: Onder ernstig wordt verstaan arbeidsongevallen die geleid hebben tot: Overlijden; Blijvend letsel. Onder blijvend letsel wordt onder andere verstaan: amputatie, blindheid, of chronische lichamelijke of psychische/traumatische klachten; Ziekenhuisopname. Onder ziekenhuisopname wordt verstaan dat een slachtoffer in een ziekenhuis wordt opgenomen. Poliklinische behandeling wordt dus niet als ziekenhuisopname beschouwd. Meer info/gebruikte basis documenten Arbeidsinspectie. Brochure Zelfstandigen en de Arbowet Arbeidsinspectie. Brochure Arbeidrisico s op bouwplaatsen Arbeidsinspectie Factsheet Vakantiewerk en bijbanen in Stichting van de Arbeid. Handreiking Uitzendwerk. Mei

8 Bijlage 1 Deskundig toezicht jongeren Wat wordt verstaan onder deskundig toezicht? Het wordt van groot belang geacht dat jeugdigen een plaats in het arbeidsproces kunnen verwerven. Daarom zijn er zo weinig mogelijk wettelijke barrieres opgeworpen, zeker voor jongeren tussen 16 en 18 jaar. Daar waar mogelijk kunnen jongeren worden ingezet, als deskundig toezicht de eventuele gevaren die de betreffende arbeid met zich brengt voldoende ondervangt. Dit biedt de mogelijkheid om jeugdige werknemers deel te laten nemen aan het arbeidsproces en zich, ter ondersteuning van hun ontwikkeling, de nodige vaardigheden en verantwoordelijkheden eigen te laten maken. Zo wordt tevens voorkomen dat deze werknemers, bij het bereiken van de achttienjarige leeftijd, onvoorbereid arbeid gaan verrichten en daarmee door het gemis aan ervaring een potentiele risicogroep blijven. Deskundig toezicht is daarmee een sleutelbegrip geworden bij de bescherming van de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van jeugdige werknemers. Een aantal risicovolle werkzaamheden zijn verboden. De overige mogen door jeugdige werknemers worden verricht, maar alleen als het deskundig toezicht zo is georganiseerd dat de gevaren, die op grond van de in art. 4, eerste lid, Arbo- wet voorgeschreven risicoinventarisatie en evaluatie aan die werkzaamheden zijn verbonden, voor jeugdige werknemers, worden voorkomen. Dit betekent dat die werkzaamheden voor jeugdige werknemers verboden zijn, waarbij het niet mogelijk is het deskundig toezicht zodanig te organiseren dat de uit de inventarisatie en evaluatie gebleken gevaren voor die jeugdigen worden voorkomen. De mate van toezicht is ook afhankelijk van de leeftijd van de jeugdige werknemer. Naarmate een jeugdige werknemer jonger is zal het deskundig toezicht intensiever moeten zijn. Zonder daarbij een exacte leeftijd te kunnen en willen aangeven, zal het deskundig toezicht op enig moment zo intensief zijn (permanente controle en begeleiding), dat in feite geen sprake meer is van het zelfstandig verrichten van werkzaamheden door de betreffende jeugdige werknemer. Dan is het zelfstandig verrichten van de werkzaamheden feitelijk verboden. Omdat er vele verschillende werksituaties denkbaar zijn is het niet mogelijk een volledige uitwerking te geven van het begrip adequaat deskundig toezicht. De Nota van Toelichting bij het Arbobesluit geeft echter wel enkele algemene richtlijnen. Essentieel is bijvoorbeeld dat: De toezichthouder de mogelijkheid heeft om bij de samenstelling en toewijzing van de onderscheiden taken rekening te houden met de persoonlijke eigenschappen van de jeugdige persoon; Hij zich ervan vergewist dat gepaste voorlichting en onderricht is gegeven als bedoeld in artikel 8 van de Arbeidsomstandighedenwet, alvorens een jeugdige te werk wordt gesteld. In deze voorlichting en dit onderricht moeten uiteraard de bijzondere risico s voor de veiligheid en gezondheid van jeugdige werknemers aan de orde komen; Hij zich ervan vergewist dat de nodige beschermingsmiddelen aanwezig zijn en dat deze op de juiste manier door de jeugdige werknemer worden gebruikt of toegepast; Hij aanwezig is in de nabijheid van de werkplek dan wel direct oproepbaar is; Hij regelmatig de werkplek beoordeelt en verifieert of de gegeven voorlichting en introductie voldoende bij de jeugdige werknemer is overgekomen, en zo nodig zorg draagt voor hernieuwde voorlichting en onderricht, al dan niet in aangepaste vorm; Hij kan ingrijpen in het productieproces zowel ten behoeve van de jeugdige zelf, als daar waar het kan gaan om de veiligheid van andere werknemers. (Bron Nota van Toelichting bij het Arbeidsomstandighedenbesluit) 13

9 Bijlage 2 Arbeidstijden en uit te voeren werkzaamheden jongeren Werk volgens de voorschriften uit de Arbeidstijdenwet en de Nadere Regeling Kinderarbeid. De Arbeidstijdenwet (algemeen) In de Arbeidstijdenwet is vastgelegd dat kinderen (van 15 jaar en jonger) in principe niet mogen werken. Voor werkzaamheden van lichte aard wordt echter een uitzondering gemaakt. In de Nadere Regeling Kinderarbeid is vastgelegd wat onder deze werkzaamheden van lichte aard wordt verstaan. 16- en 17-jarigen (jeugdigen) mogen werken, maar lopen wel extra risico s vanwege hun leeftijd en ervaring. In de Nadere Regeling Kinderarbeid zijn werkzaamheden vastgelegd die jongeren niet of alleen onder begeleiding mogen uitvoeren. Per 1 april 2007 is de Nadere Regeling Kinderarbeid aangepast. Belangrijke wijzigingen zijn: 13- en 14-jarigen mogen op zaterdag nu maximaal 7 uur in plaats van 6 uur werken. 13- en 14-jarigen mogen nu om 7.00 uur in plaats van om 8.00 uur beginnen. Kinderen (13-, 14- en 15-jarigen) mogen nu (onder strikte voorwaarden) werken aan een lopende band. Voor land- en tuinbouwbedrijven betekent dit het volgende: De Arbeidstijdenwet en land- en tuinbouwbedrijven 13-, 14- en 15-jarigen: wat mogen ze doen? 13-, 14- en 15-jarigen (kinderen) mogen werkzaamheden van lichte aard verrichten: fruit en groente plukken, lichte oogstwerkzaamheden verrichten, lichte gewasverzorging doen (bijvoorbeeld pluizen, dieven, toppen en inbuigen), bollen pellen en kleine dieren voeren (bijvoorbeeld konijnen en kippen). Daarbij gelden de volgende voorwaarden: Bij 13- en 14-jarigen moet permanent toezicht aanwezig zijn. Zij mogen niet zelfstandig werken. Bij 15-jarigen moet de toezichthouder voortdurend in de nabijheid zijn. Deze hoeft dus niet permanent aanwezig te zijn. 15-jarigen mogen zelfstandig werken. Kinderen mogen geen werkzaamheden verrichten waarbij niet in gevarieerde werkhoudingen kan worden gewerkt. Ze mogen dus niet langdurig staan, op de knien zitten, in een gedraaide of gebukte houding of met geheven schouders werken. Kinderen mogen geen lasten tillen van meer dan 10 kg. Deze norm geldt onder gunstige omstandigheden. Dat wil zeggen dat de last goed is vast te pakken en tussen knie en schouderhoogte kan worden opgepakt en weggezet. Kinderen mogen geen voorwerpen duwen of trekken waarbij meer dan 20 kg kracht nodig is. Duwen is overigens beter dan trekken. Vuistregel is dat de spierkracht van kinderen tot 15 jaar ongeveer 40-70% bedraagt van een volwassene. De trekkracht kan gemeten worden met een unster of trekveer. Door te duwen met een (personen)weegschaal tussen het voorwerp en uw handen, kunt u de duwkracht meten. Kinderen mogen geen werkzaamheden verrichten waarbij permanent met persoonlijke beschermingsmiddelen moet worden gewerkt. Kinderen mogen niet in een omgeving zijn waar machines staan waarbij snij-, knel-, plet-, elektrocutie-, brand- of valgevaar bestaat. Kinderen mogen alleen aan een lopende band werken als de ondernemer schriftelijke toestemming heeft van de ouders of voogd(en) (lopende band overeenkomst). Uiteraard moeten kinderen veilig aan de band kunnen werken. Let hierbij vooral op inloopplaatsen, draaiende assen of asuiteinden. Houd er ook rekening mee dat kinderen vaak kleinere handen en vingers hebben en dus gemakkelijker ergens tussen of bij kunnen komen. Verder gelden bij het werken aan lopende banden de volgende voorwaarden: De werkgever moet er voor zorgen dat de ouders of verzorgers van 13-, 14- en 15-jarigen worden geïnformeerd over de werkzaamheden die de kinderen verrichten, welke risico s daaraan zijn verbonden en welke maatregelen zijn genomen om gevaren te voorkomen; 14

10 Als op een bedrijf kinderen werken, moet hieraan in de risico-inventarisatie aandacht worden besteed; De laatste persoon aan de lopende band is altijd een volwassene; De bandsnelheid is zo dat het voorwerp (bol of vrucht bijvoorbeeld) zich minimaal 8 seconden binnen handbereik van het kind bevindt (40 cm breed en 45 cm diep). Dit betekent dat de bandsnelheid niet meer dan 3 meter per minuut mag zijn; De maximale reikafstand van kinderen is 30 cm. Als de onderarm afgesteund kan worden op een vlakke ondergrond van 8 centimeter diep en 60 centimeter breed mag de reikafstand vergroot worden tot 45 cm. Dit betekent dat de lopende band niet breder mag zijn dan 60 (of 90) cm als aan twee kanten gewerkt wordt of voorzien moet zijn van geleiders die ervoor zorgen dat de voorwerpen binnen de reikafstand komen te liggen. Looprichting van de band Figuur: Met behulp van een geleider kan de reikafstand bij een lopende band eenvoudig worden beperkt. Als met heftrucks of andere mobiele arbeidsmiddelen wordt gewerkt moeten de kinderen afgeschermd zijn van het heftruckverkeer. Dit kan door in de ruimte waar gewerkt wordt niet met heftrucks te rijden of door een afscheiding te creren tussen de werkplek van de kinderen en de heftrucks (bijvoorbeeld een markeringslint of een rij pallets (let op omvallen)); Kinderen mogen zich alleen onder directe begeleiding van een volwassene door een ruimte verplaatsen waar sprake is van intern transport (bijvoorbeeld met heftrucks); De lichaamstrillingen mogen niet meer dan 0,5 m/s bedragen en de hand-armtrillingen niet meer dan 2,5 m/s; In de ruimte waar kinderen werken mag de temperatuur niet hoger zijn dan 28 C. 16- en 17-jarigen (jeugdigen): wat mogen ze doen? 16- en 17-jarigen mogen in principe alle werkzaamheden uitvoeren. Een aantal uitzonderingen worden hieronder genoemd. Werkzaamheden die 16- en 17-jarigen alleen onder toezicht mogen uitvoeren: werken in een omgeving waar instortgevaar bestaat (bijvoorbeeld bij sommige graafwerkzaamheden); werken aan of in de buurt van hoogspanningsleidingen; werken met stoffen die kunnen ontploffen, die irriterend of bijtend zijn, of waarbij op de verpakking staat dat de stof schadelijk is met als toevoeging onherstelbare effecten niet uitgesloten ; werken met persgassen, onder druk vloeibaar gemaakte gassen en opgeloste gassen. Ook het werken aan of met kuipen, bassins, leidingen of reservoirs waarin zich een of meer van deze gassen bevinden, moet onder toezicht gebeuren; eentonig werk, waarvoor de jeugdige per stuk wordt betaald; aan een machine of lopende band staan, waarbij de werknemer niet zelf zijn werktempo kan bepalen; het besturen van een trekker en het aan- of afkoppelen van aanhangwagens of werktuigen; N.B. 16- en 17-jarigen mogen met een trekker op de openbare weg rijden als ze een trekkerrijbewijs hebben. 15

11 Verboden werkzaamheden voor 16- en 17-jarigen werken met stoffen die giftig zijn, stoffen waarvoor men allergisch kan worden (sensibiliserend), stoffen die kankerverwekkend zijn, stoffen die DNA kunnen beschadigen en stoffen die schadelijk zijn voor de voortplanting. Gevaarsaanduidingen horen op de verpakking van de stoffen te staan. Let op: hieronder vallen ook gewasbeschermingsmiddelen; werken met stoffen die zich in het lichaam ophopen of slecht zijn voor de gezondheid. Gevaarsaanduidingen horen op de verpakking van de stoffen te staan; werken met virussen, bacterin (biologische agentia) die ernstige ziekten bij mensen kunnen veroorzaken; werken op lawaaiige plekken. De dagelijkse blootstelling aan lawaai mag op deze werkplekken niet hoger zijn dan gemiddeld 85 db(a); werk dat lichaamstrillingen van dan 0,5 m/s veroorzaakt en hand-armtrillingen van meer dan 2,5 m/s. Werktijden voor jongeren van 13 en 14 jaar Op schooldagen mogen 13- en 14-jarigen die niet op het bedrijf wonen, geen werkzaamheden verrichten; 13- en 14-jarigen die wel op het bedrijf wonen, mogen op een schooldag maximaal 2 uur werken; Als meer dan 4,5 uur wordt gewerkt heeft een 13- en 14-jarige minimaal een half uur pauze; op zaterdag: maximaal 7 uur werken; tijdens schoolweken: maximaal 12 uur per week werken; tijdens vakanties: maximaal 7 uur per dag en 35 uur per week werken; maximaal 4 vakantieweken, waarvan maximaal 3 weken achter elkaar werken; maximaal 5 dagen achter elkaar werken; op zondag: niet werken; tussen 7.00 en uur werken; minimaal 14 uur rust per dag. Werktijden voor jongeren van 15 jaar Als meer dan 4,5 uur wordt gewerkt heeft een 15-jarige minimaal een half uur pauze; op schooldagen: maximaal 2 uur per dag werken; tijdens schoolweken: maximaal 12 uur per week werken; op zondag: in principe niet werken, tenzij de bedrijfsomstandigheden dit noodzakelijk maken. De werkgever moet hiervoor overeenstemming hebben met de ondernemingsraad, personeelsvertegenwoordiging of belanghebbende medewerkers. De 15-jarige mag bovendien alleen op zondag werken als zijn ouders of verzorgers er mee instemmen; op zaterdag en zondag (en andere dagen waarop 15-jarigen geen school hebben): maximaal 8 uur werken; alleen op zondag werken als de zaterdag ervoor niet gewerkt is; in 16 weken maximaal 11 zondagen werken; tijdens vakanties: maximaal 8 uur per dag en 40 uur per week werken; maximaal 5 dagen achter elkaar werken; maximaal 6 vakantieweken werken, waarvan maximaal 4 achter elkaar; tussen 7.00 en uur werken; minimaal 12 uur rust per dag. Werktijden voor jongeren van 16 en 17 jaar als meer dan 4,5 uur wordt gewerkt heeft een 16- en 17-jarige minimaal een half uur pauze; de tijd dat naar school wordt gegaan, wordt meegeteld als arbeidstijd; tijdens schoolweken: alleen op zondag werken als op de zaterdag ervoor niet gewerkt is; 16

12 per jaar minimaal 13 zondagen vrij; maximaal 9 uur per dag en 45 uur per week werken; in periode van 4 weken: maximaal 40 uur per week werken; tussen 6.00 uur en uur werken; minimaal 12 uur rust per dag. 17