PROMIS Een integraal systeem voor het meten van patientgeraporteerde

Transcriptie

1 PROMIS Een integraal systeem voor het meten van patientgeraporteerde uitkomsten in de zorg Dr. Caroline Terwee Dutch-Flemish PROMIS group VU University Medical Center Department of Epidemiology and Biostatistics

2 PROMs Patient-Reported Outcome Measures (PROMs) zijn vragenlijsten die gebruikt worden om (aspecten) van gezondheid te meten, zoals door patienten ervaren Voorbeelden: symptomen (pijn, vermoeidheid), functioneren (lichamelijk, cognitief) sociale participatie, kwaliteit van leven, etc. 2

3 Uitdagingen PROMs Er zijn veel vragenlijsten om hetzelfde concept te meten Niet altijd duidelijk wat ze precies beogen te meten Niet altijd duidelijk wat het beste instrument is: kwaliteit vaak onvoldoende onderzocht Kwaliteit van vragenlijsten valt vaak tegen Inhoudsvaliditeit (irrelevante vragen) Dimensionaliteit (meerdere concepten door elkaar gemeten) Meetfout (te groot) Vragenlijsten zijn vaak lang Interpretatie van scores is lastig Scores zijn niet vergelijkbaar tussen vragenlijsten 3

4 Oorzaken van problemen met PROMs Meeste PROMs ontwikkeld in de jaren 90 van de vorige eeuw door clinici, voor clinici met weinig kennis van instrument ontwikkeling en validering Het patiëntenperspectief werd voor het eerst in kaart gebracht Echter Methodologie is verbeterd Eisen zijn strenger geworden Veel PROMs voldoen niet aan huidige standaarden 4

5 Oplossing - PROMIS Patient Reported Outcomes Measurement Information System Initiatief van 6 US onderzoekscentra en de NIH (2004) Doel = onwikkeling van een valide en betrouwbaar meetsysteem waarmee op zeer efficiënte wijze patiëntgerapporteerde gezondheidsuitkomsten en welzijn gemeten kan worden bij volwassenen en kinderen 5

6 Wat is nieuw en uniek aan PROMIS? INHOUD Alle bestaande generieke en ziekte-specifieke PROMs zijn samengevoeged tot één gestandaardiseerd meetsysteem voor het meten van ervaren gezondheid en welzijn dan kan worden toegepast bij kinderen en volwassenen met verschillende aandoeningen. METHODOLOGIE Door het gebruik van kwalitatief onderzoek en moderne psychometrische methoden (Item Response Theorie (IRT) en Computer Adaptief Testen CAT)) heeft PROMIS betere meeteigenschappen dan de bestaande PROMs. Tevens is het klantvriendelijker en efficiënter. UNIEK PROMIS is het grootste wereldwijd initiatief dat item banken en CATs ontwikkelt voor het meten van gezondheidsuitkomsten

7 Het PROMIS meetsysteem 1. PROMIS bestaat uit een collectie van item banken Grote serie vragen/items Meten allemaal hetzelfde concept (relevant, unidimensioneel) De concepten zijn generiek, dwz toepasbaar in alle (patiënten) populaties (vergelijkbaar) 2. Alle items zijn gecalibreerd op dezelfde schaal met behulp van Item Response Theorie (IRT) methoden (volgorde) 3. Uit een item bank kunnen vragen worden geselecteerd voor gebruik in onderzoek of in de klinische praktijk Als vragenlijst Als Computer Adaptieve Test (CAT) (kleinere meetfout, responsiever) item angst

8 Nederlands-Vlaamse PROMIS Volwassenen # items Kinderen # items Boosheid 22 Angst 29 Depressie 28 Vermoeidheid 95 Reacties op pijn 39 Belemmeringen door pijn 40 Lichamelijk functioneren 121 Slaap stoornissen 27 Problemen door slaapstoornissen 16 Vermogen aandeel te hebben in sociale rollen en activiteiten 35 Tevredenheid met sociale rollen en activiteiten 44 Gezelschap 6 Emotionele steun 16 Steun bij het verkrijgen en begrijpen van informatie 10 Praktische steun 11 Sociale isolatie 14 Global 10 Total 563 Boosheid 5 Angst 13 Asthma 17 Depressieve klachten 13 Vermoeidheid 23 Lichamelijk functioneren- 23 Mobiliteit Lichamelijk functioneren- 29 bovenste Extremiteit Belemmeringen door pijn 13 Relaties met peers 15 Total 151

9 Lichamelijk functioneren mobiliteit voorbeeld

10 Het PROMIS meetsysteem 1. PROMIS bestaat uit een collectie van item banken Grote serie vragen (items) Meten allemaal hetzelfde concept (unidimensioneel) De concepten zijn generiek, dwz toepasbaar in alle (patiënten) populaties 2. Alle items zijn gecalibreerd op dezelfde schaal met behulp van Item Response Theorie (IRT) methoden 3. Uit een item bank kunnen vragen worden geselecteerd voor gebruik in onderzoek of in de klinische praktijk Als vragenlijst Als Computer Adaptieve Test (CAT)

11 Voorbeeld IRT item bank

12 Voorbeeld IRT item bank Nel Eva 24 77

13 Het PROMIS meetsysteem 1. PROMIS bestaat uit een collectie van item banken Grote serie vragen (items) Meten allemaal hetzelfde concept (unidimensioneel) De concepten zijn generiek, dwz toepasbaar in alle (patiënten) populaties 2. Alle items zijn gecalibreerd op dezelfde schaal met behulp van Item Response Theorie (IRT) methoden 3. Uit een item bank kunnen vragen worden geselecteerd voor gebruik in onderzoek of in de klinische praktijk Als vragenlijst (Short Form) Als Computer Adaptieve Test (CAT)

14 PROMIS Short Forms Existing Short Form: korte standaard vragenlijst van meestal 4, 6, of 8 items custom Short Form: eigen selectie van items uit een item bank. Voorbeeld: wij hebben een custom Short Form ontwikkeld voor het meten van lichamelijk functioneren van geriatrische revalidatie patiënten. Vragen zijn geselecteerd uit de item bank Lichamelijk functioneren door geriaters en patiënten. Voornamelijk makkelijke vragen en vragen die relevant zijn voor patiënten in een verpleeghuis werden geselecteerd. Kenmerk van een Short Form: alle patiënten krijgen dezelfde vragen

15 Hoe werkt CAT? Vragenlijsten worden afgenomen via de computer De computer selecteert de vragen uit een item bank De vragen die gesteld worden, worden steeds door de computer geselecteerd op basis van het antwoord op de vorige vraag (adaptief) Na elke vraag maakt de computer een schatting van iemands score plus nauwkeurigheid Wanneer de gewenste nauwkeurigheid wordt bereikt stopt de computer met vragen stellen Registratielast gaat naar beneden: patiënten hoeven maar 3-7 vragen in te vullen Voorbeeld:

16 Scoringsysteem PROMIS Personen worden gescoord ten opzichte van de algemene bevolking Gebruik van T-scores: gemiddelde algemene bevolking = 50 (SD 10)

17 Relevante PROMIS studies in Nederland Validatie van 8 item banken in kinderen met jeugdreuma (JIA) AMC Amsterdam Validatie van de item bank Lichamelijk functionerenbovenste Extremiteit bij kinderen die met klachten op de afdeling Orthopedie komen in het ziekenhuis multicenter studie, geleid door ErasmusMC Validatie van de item bank Vermoeidheid bij kinderen met spinale musculaire atrofie (SMA) Validatie van de item bank Asthma bij kinderen met asthma (Center of Excellence Amersfoort) Validatie van de item banken Angst en Depressie bij kinderen uit de algemene bevolking (GGD Amsterdam) 17

18 Relevante PROMIS studies in Nederland - projectideeën Validatie van item bank Lichamelijk functioneren voor patiënten met enkel/voetklachten (Orthopedie, Slotervaart) Validatie van de item bank Lichamelijk functioneren bij volwassen orhopedie patiënten (projectidee i.s.m. Vumc, LUMC, Slotervaart, OLVG, Reade, StMaartenskliniek, Spaarne, NOV, NPCF) Validatie en implementatie van CATs in trauma patiënten met fracturen (Traumachirurgie, UMCG) 18

19 Relevante gebruikers van PROMIS in Nederland Lifelines: groot cohort (n=35.000) in kinderen uit algemene bevolking in Noord NL (vermoeidheid, relaties met peers) Pyschosociaal functioneren (angst, depressie) van kinderen met hemofilie (AMC) Relaties tussen ouders en kinderen (boosheid, angst, depressie) (Univeristeit Gent) Hoofdpijn bij kinderen met scaphocephalie (belemmeringen door pijn proxy versie) (ErasmusMC) 19

20 Relevante gebruikers van PROMIS in Nederland Gebruik van PROMs bij volwassenen om kwaliteit van zorg te meten (Profile-29) (Orthopedie Leiden) Voorspellen postoperatieve uitkomsten van scoliose patiënten (angst, depressie) (Orthopedie Vumc, Universiteit van Gent) 20

21 Relatie PROMIS - ICHOM Doel van ICHOM is ontwikkeling van Standard Sets van uitkomsten die belangrijk zijn voor patiënten en promoten dat deze uitkomsten gemeten worden en gerapporteerd Veel van deze uitkomsten zijn te meten met PROMIS (bv lichamelijk functioneren, angst, depressie, vermoeidheid, etc.) PROMIS en ICHOM zijn in gesprek over standaardisatie van de meetinstrumenten die gebruikt worden om de uitkomsten uit de Standard Sets te meten (met PROMIS) 21

22 ICHOM Standard Set voor stroke 22

23 Voordelen PROMIS 1. Betere inhoud (inhoudsvaliditeit): Vragen zijn gebaseerd op bestaande PROMs, input van patiënten, slechte vragen zijn herschreven 2. Betere betrouwbaarheid: Nauwkeurigere scores van individuele patiënten, beter geschikt voor gebruik in dagelijkse zorg, minder patiënten nodig in onderzoek of kleinere effecten kunnen worden aangetoond 3. Betere interpretatie van scores: Scores van alle short form en item banken zijn altijd vergelijkbaar, scores zijn uitgedrukt ten opzichte van de algemene bevolking, scores kunnen worden omgerekend naar scores van bekende PROMs

24 Voordelen PROMIS 4. Breed toepasbaar: Belangrijkste concepten zijn geïncludeerd 5. Ziekte-specifieke PROMs niet altijd meer nodig: door gebruik van IRT en CAT zijn de meeteigenschappen van PROMIS even goed of zelfs beter dan ziekte-specifieke PROMs 24

25 Overgaan van huidige PROMs naar PROMIS

26 PROMIS in Nederland 26