Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd en sterke dijken gemaakt. Toch kunnen er in de toekomst problemen ontstaan die de duinen en het land daarachter bedreigen. Broeikaseffect De aarde is een grote broeikas. Gelukkig maar, want anders zou er geen leven mogelijk zijn. De zon verwarmt het aardoppervlak en broeikasgassen in de atmosfeer houden die warmte vast. Dat is een natuurlijk proces. Zonder die natuurlijke broeikasgassen zou het op aarde gemiddeld -18 graden Celsius zijn. Tegenwoordig wordt het te warm in de broeikas. De gemiddelde temperatuur over de hele wereld stijgt sneller dan ooit. Dat komt doordat we steeds meer broeikasgassen uitstoten. Broeikasgassen zijn bijvoorbeeld kooldioxide (CO2), methaan, ozon of lachgas. Meer broeikasgassen houden ook meer warmte vast. Daardoor verandert het wereldklimaat en dat heeft grote gevolgen.
KOOLDIOXIDE Een van de belangrijkste broeikasgassen is kooldioxide: CO2. Kooldioxide komt vrij als je olie, kolen of gas verbrandt. Dat zijn 'fossiele brandstoffen'. Mensen verbranden fossiele brandstoffen op steeds grotere schaal. Zo verbranden elektriciteitscentrales fossiele brandstoffen om stroom te produceren. Fabrieken draaien op olie, kolen of gas. Net zoals auto's en vliegtuigen. Zo komt er steeds meer CO2 terecht in de atmosfeer. En daar draagt het bij aan de opwarming van de aarde. Kooldioxide komt ook vrij door ontbossing. Bossen nemen CO2 op. Maar als ze worden gekapt, stoten ze die ook weer uit. KLIMAATVERANDERING Klimaatverandering is van alle tijden. Dat hoort bij de aarde. Denk bijvoorbeeld maar aan de ijstijden. Die gingen ook weer voorbij. Maar: die natuurlijke klimaatverandering gaat uiterst langzaam. In de afgelopen twee eeuwen is het klimaat een stuk sneller veranderd. Sinds de Industriële Revolutie verbranden mensen op grote schaal olie, kolen en gas. De uitstoot van het broeikasgas kooldioxide (CO2) neemt daardoor enorm toe. Het klimaatsysteem van de aarde slaat op hol door de opwarming van de aarde: het broeikaseffect. Kwetsbare ecosystemen kunnen zich niet meer op tijd aanpassen aan de veranderingen en veel dieren en planten raken in de problemen. Klimaatverandering wordt dan gevaarlijk.
GEVOLGEN VOOR DE AARDE Water zet uit bij verwarming. Daardoor stijgt de zeespiegel en zullen laaggelegen gebieden overstromen. Vooral ontwikkelingslanden zoals Bangladesh worden getroffen. Zij hebben geen geld om dijken te bouwen De atmosfeer wordt warmer en bevat meer waterdamp. Daardoor zullen regenbuien vaker voorkomen en ook heviger zijn. De kans op overstromingen wordt hierdoor groter. Ook orkanen en cyclonen komen meer voor en zijn heftiger. Op veel plaatsen in de wereld worden droogterecords gebroken. Biologen verwachten een toename van insectenplagen en ziekten, omdat larven de milde zomers overleven. De kans op bosbranden neemt aanzienlijk toe. Gletsjers trekken zich terug, ijskappen worden dunner. Permafrost - eeuwige sneeuw - in de toendra's smelt langzaam ZEESPIEGELSTIJGING Door uitstoot van allerlei giftige stoffen, warmt de aarde op. IJskappen gaan smelten en de zeespiegel zal stijgen. Voor de landen die laag liggen, zullen de gevolgen rampzalig zijn. Een land als Bangladesh heeft niet genoeg geld om dijken te bouwen. In Nederland hebben we dat wel en worden de dijken versterkt en verhoogd.
Maar de duinen? Als de duinen het zeewater niet meer tegen kunnen houden, overstroomt het land erachter. Op sommige plekken is er een dijk gemaakt waar de duinen te zwak waren, bijvoorbeeld de Hondsbossche zeewering bij Petten. Door zand op te spuiten vanuit zee, wordt het strand verbreed en is er meer zand voor nieuwe duinvorming. Onderzoekers maken zich zorgen. Ze denken dat de zeespiegel 1 meter zal stijgen tot het jaar 2100. Het ophogen van dijken wordt dan te duur. Delen van Nederland komen onder water te staan. Ten zuidoosten van Breda-Amersfoort-Assen zal het wel droog blijven. Hier ligt het land hoog genoeg. OPLOSSINGEN Oplossingen voor al deze problemen moeten worden gevonden in het grootschalig benutten van duurzame, hernieuwbare energiebronnen als zon en wind, waterkracht en schone biomassa. (Biomassa is energie die wordt opgewekt uit daarvoor aangeplante bossen of uit afval). Een andere oplossing is besparing: zuiniger omgaan met brandstoffen. Je kunt zelf ook zuiniger zijn met brandstof. Recycle bijvoorbeeld je plastic, papier, glas en ander afval. En vraag aan je ouders of ze eens wat minder vaak de auto willen nemen. Je kunt ook besparen op energie door bijvoorbeeld het licht en de verwarming uit te doen als je uit de kamer weggaat. Maar dan moeten er natuurlijk geen mensen meer zitten.
WONEN Er hebben altijd mensen in de duinen gewoond. Maar de steden aan zee zijn steeds groter geworden. Voor de bouw van huizen en aanleg van wegen zijn duinen afgegraven. Den Haag en Scheveningen zijn in de duinen gebouwd. Waardevolle duingebieden zijn verdwenen. Ook nu nog willen mensen bouwen in de duinen: parkeerplaatsen en villa s. RECREATIE Flinke stukken duingebied liggen in de Randstad. De mensen die daar wonen, wandelen, fietsen, skaten of mountainbiken graag in de duinen. Het zijn er op mooie dagen soms zoveel tegelijk, dat de konijnen, reeën, fazanten en hagedissen even niet meer weten waar ze heen moeten. Als dat vaak gebeurt, verdwijnen ze helemaal uit de duinen.