5 jaar Kyoto. Wat of wie is KYOTO? Verandert ons klimaat? Auteur: Lieve Hoet
|
|
- Geert Laurens Moens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Auteur: Lieve Hoet Wat of wie is KYOTO? Kyoto is een stad in Japan. In 1997 werd daar een belangrijke milieutop gehouden. De leiders van 181 landen tekenden toen het 'Verdrag van Kyoto'. Daarin staat dat de uitstoot van broeikasgassen fors naar beneden moet om de verdere opwarming van de aarde te voorkomen. In elk land moest dit verdrag goedgekeurd worden en dat duurde nog een hele tijd. Op 16 februari 2005 is het Kyoto-verdrag uiteindelijk officieel in werking getreden. Verandert ons klimaat? Heb je ze al gezien, de beelden van ijsmassa's die naar beneden donderen? Van hevige stormen en uitgedroogde landbouwgronden? Beelden om bij stil te staan. Dat het klimaat op aarde verandert, is niet nieuw. Zolang de aarde bestaat, zijn er veranderingen geweest. Soms ging het om kleine verschuivingen, soms om ingrijpende. Zo was de Saharawoestijn duizenden jaren geleden een vruchtbaar gebied waar giraffen en nijlpaarden rondliepen. Waarom maken de wereldleiders en wetenschappers zich nu zulke zorgen? Het IPCC is een groep van wetenschappers. Zij zeggen dat de aarde nu opwarmt en dat de mensen daarvoor verantwoordelijk zijn. Die opwarming kan grote gevolgen hebben. Zo zou de zeespiegel verhogen, komen er meer droogte- en hitteperiodes, overvloedige neerslag, een tekort aan drinkbaar water, en worden planten- en diersoorten bedreigd... De boosdoener De opwarming wordt veroorzaakt door broeikasgassen. Een belangrijk broeikasgas is koolstofdioxide (CO2). Dat is een stof Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.1
2 die afkomstig is van de verbranding van hout, kolen, aardgas, maar ook van de uitademing van alle levende wezens. teveel warmte vastgehouden. Daarom staat in het Kyoto-verdrag dat tussen 2008 en 2012 de uitstoot van broeikasgassen gemiddeld met 5 % moet verminderen, vergeleken met het niveau van Zo hoopt men dat de opwarming van de aarde zou kunnen worden beperkt tot +2 C. Hoe wordt de uitstoot verminderd? Een tweede broeikasgas is methaan, dat uitgestoten wordt door vee en door moerassen. Ook CFK's veroorzaken mee de opwarming van de aarde. Het zijn chemische stoffen die je vindt in diepvriezers, koelkasten en airconditioninginstallaties. Algemeen kun je zeggen dat verbranding, ontbossing, landbouw en industrie verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van broeikasgassen. Toch hebben broeikasgassen normaal gezien een positieve invloed op de aarde! Ze zorgen ervoor dat de warmtestralen van de zon niet allemaal teruggekaatst worden in de ruimte. Daardoor is het hier warm genoeg voor ons om te leven. Maar... als er teveel broeikasgassen zijn, wordt er België heeft zich als doel gesteld om de uitstoot van broeikasgassen met 7,5 % te verminderen. Wat kan een land doen om dit doel te bereiken? In de eerste plaats ervoor zorgen dat zo veel mogelijk mensen en bedrijven hun energie uit hernieuwbare energiebronnen halen, en niet uit fossiele brandstoffen zoals aardolie, aardgas en steenkool. Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.2
3 Overal worden windmolenparken gebouwd, op veel daken zie je zonnepanelen verschijnen en er bestaan ook elektriciteitscentrales die als brandstof biologisch materiaal gebruiken. De energie, die je zo verkrijgt, noem je 'groene energie'. De overheid moedigt het openbaar vervoer aan, verplicht bedrijven om minder koolstofdioxide uit te stoten en geeft subsidies aan mensen die hun huis energiearm inrichten. Landen helpen elkaar Een land kan 'schone lucht kopen'. Als België geld geeft aan een land dat veel minder broeikasgassen uitstoot, krijgt het in ruil meer 'schone lucht'. België kan ook een ontwikkelingsland helpen. Wanneer we daar landbouwprojecten steunen of veel bomen aanplanten verbetert dat het klimaat. En België komt dichter bij zijn doel van 7,5% minder uitstoot. Hoe ver staan we nu? Heeft het Kyoto-verdrag de broeikasgassen doen verminderen? Is er na vijf jaar reden om te vieren? Neen en ja. De uitstoot van broeikasgassen is NIET GEDAALD maar wereldwijd gestegen met 30 % in 10 jaar! Sommige landen hebben wel meer gedaan dan ze beloofd hadden. Andere landen stoten nu véél meer broeikasgassen uit dan vóór het Kyoto-verdrag. Voorbeelden hiervan zijn Brazilië, Indië en vooral China. Zij hadden het Kyotoverdrag niet ondertekend omdat ze toen nog echte ontwikkelingslanden waren. Maar nu heeft hun economie een grote sprong vooruit gemaakt. Dat is natuurlijk positief voor die landen, maar het heeft gevolgen voor het milieu! En toch... Er is WEL iets VERANDERD. Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.3
4 Het Kyoto-verdrag heeft veel in beweging gezet. Mensen staan meer stil bij de gevolgen van wat ze doen voor het milieu. Een vervolg voor Kyoto Elk jaar komen de regeringsleiders weer samen op een milieutop. Dit jaar ging die door van 7 tot 18 december 2009 in Kopenhagen, de hoofdstad van Denemarken. Deze bijeenkomst was erg belangrijk omdat het Kyoto-verdrag maar tot 2012 loopt. En zoals het er nu naar uitziet, zijn de maatregelen niet genoeg om de opwarming te beperken tot 2 C. Jammer genoeg mislukte de top van Kopenhagen. De regeringsleiders hebben alleen een algemene tekst met 'goede voornemens' ondertekend. "Het is beter dan niks," zei onze eerste minister Yves Leterme, "maar het is ontgoochelend. Het probleem is dat de maatregelen om broeikasgassen te verminderen niet verplicht zijn. Je kan als land niet gestraft worden als je je doelstellingen niet haalt!" In de tekst staat niets over het stoppen van de ontbossing. Er komt wel financiële steun voor de arme landen, want zij zullen de gevolgen van de opwarming het meest voelen. China, Indië en Brazilië zijn ook nu niet verplicht om iets te doen aan hun uitstoot van broeikasgassen. Als je alle maatregelen optelt, die al beloofd zijn, zou de aarde toch 3 C opwarmen. Volgens de wetenschappers zouden de gevolgen dan niet meer te controleren zijn. Een overeenkomst sluiten tussen alle landen van de wereld is nog moeilijker dan overeenkomen met alle leerlingen in je klas! Gelukkig is de top in Kopenhagen geen eindpunt. Milieuorganisaties houden met betogingen en andere acties het probleem onder de aandacht. Wetenschappers proberen met onderzoek cijfers te leveren om landen te dwingen maatregelen te nemen. Eind 2010 is er een nieuwe klimaattop in Mexico. Hopelijk brengt die een concreet en dwingend verdrag. Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.4
5 De toekomst Moeten we nu bang zijn voor de toekomst? Hoe zal de wereld eruitzien als jij 90 jaar bent? Als we helemaal niets doen aan de opwarming van de aarde, zullen heel veel mensen moeten vluchten omdat hun land onderloopt door de stijgende zeespiegel. Warm water zet uit. Dus als het zeewater minstens 3 C warmer wordt, zou de zee enkele meters stijgen. de boeren hun oogsten niet meer kunnen plannen. Dat zou vooral in ontwikkelingslanden tot armoede en sterfte leiden. In België zou het water diep het land in trekken. Je moet hier dan geen Middellandse Zeeklimaat verwachten, maar wel meer regen in de winter en vaak hete zomers, maar niet noodzakelijk meer uren zon. Het hoeft helemaal niet zo erg te veranderen. Alle gevolgen hangen af van hoeveel graden de aarde opwarmt en van welke maatregelen de landen nemen om die veranderingen op te vangen. Jij kunt helpen! Andere mensen zien hun land veranderen in een dorre woestijn, ook zij zullen moeten vluchten. Jij kunt moeilijk een elektrische wagen kiezen, maar je kunt wel met de fiets of te voet naar school. Ook als het eens regent. IJskappen op bergtoppen zullen smelten. Dus zal er uiteindelijk geen zoet water meer zijn voor de mensen in het dal. Stormen, orkanen en overstromingen zouden meer voorkomen. De seizoenen zouden onregelmatig worden, waardoor Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.5
6 De temperatuur thuis mag best 1 C lager. Je trekt wel een trui aan. Blijft je computer dag en nacht aan staan? Zelfs in 'slaapstand' verbruikt hij energie. Spaarzaam zijn met water helpt ook, want water zuiveren vraagt veel energie. Een brooddoos gebuiken, zuinig zijn op papier, boodschappen doen met herbruikbare zakken, drank in grotere verpakkingen kopen... die maatregelen ken je wel. Maar houd je die vol? Natuurlijk kun je ook actiever meehelpen. Zo kun je bij een milieugroep gaan en bomen helpen planten. Of misschien wil je steun verlenen aan een ontwikkelingsorganisatie die in droge streken opnieuw bossen aanplant? Je kunt al beginnen met je ouders, leraars en vrienden warm te maken voor het probleem van de broeikasgassen. Daarvoor hoef je niet naar Kyoto of Kopenhagen. De opwarming van de aarde stoppen is niet alleen een zaak voor regeringsleiders. biologisch materiaal: groente-, fruit- en tuinafval, mest of houtafval dit kan als brandstof gebruikt worden. broeikasgas: een gas dat verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde economie: de activiteiten, die zorgen voor de welvaart van een land fossiele brandstoffen: brandstoffen die (300 miljoen jaar geleden) ontstaan zijn uit resten van planten en dieren hernieuwbare energiebronnen: energiebronnen die telkens opnieuw kunnen gebruikt worden. Bijvoorbeeld waterkracht, zonne-energie, windenergie industrie: fabrieken IPCC: een internationale groep van wetenschappers, die samengeroepen wordt door de Verenigde Naties milieutop: een bijeenkomst van regeringsleiders over milieuproblemen, vooral over de opwarming van de aarde milieuorganisaties: groepen, die acties voeren om ons milieu te beschermen subsidies: geld van de overheid om mensen, verenigingen of bedrijven te steunen Verklarende woordenlijst De schuingedrukte woorden uit de tekst worden hieronder verklaard. Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.6
7 En nu jij! 1. Computermodellen voorspellen tussen 2000 en 2100 een temperatuursstijging van 1,1 C tot zelfs 5,8 C. Wat zou er in de wereld gebeuren als de temperatuur inderdaad verhoogt met 5,8 C? 2. Tussen 1900 en 2000 is de gemiddelde temperatuur met 0,74 C gestegen en de zeespiegel steeg in die periode met 18,5 cm. Wat is het verband tussen die twee stijgingen? 3. Nu wordt in de wereld ongeveer 50 miljard ton broeikasgassen uitgestoten! Dit zou in 2020 nog maar 44 miljard ton mogen zijn, in miljard ton. Noem één belangrijk broeikasgas. Vanwaar komt dat gas? Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.7
8 4. Meer dan 2 miljard mensen leven in een gebied dat minder dan 3 m boven de zeespiegel ligt. Die mensen zullen tegen 2020 waarschijnlijk 'milieuvluchtelingen' worden. Waarom? 5. Vlaanderen telt ongeveer zonne-energie-installaties. Vind je dit genoeg? Zou jij op je huis zonnepanelen laten zetten? 6. Draag jij je steentje bij om de opwarming van de aarde tegen te houden? Zet een kruisje bij wat je al doet. o Ik ga met de fiets of te voet naar school. o Ik ga met het openbaar vervoer naar school. o Ik doe de deur dicht als ik naar buiten ga. o Ik zet de verwarming in mijn slaapkamer laag (minder dan 20 C). o Ik neem een douche in plaats van een bad. o Ook op vakantie spring ik zuinig om met water. o Ik doe het licht uit als ik mijn kamer verlaat. o Ik schakel mijn computer uit als ik hem niet meer gebruik (zeker 's nachts). o Ik gebruik de achterkant van beschreven papier als kladblad. o Ik heb al bomen geplant. (Illustratieverantwoording: het copyright op de illustraties berust bij de volgende personen, firma's en instellingen: p. 1 istockphoto (foto), p. 2 Wikipedia/Lotus R (foto), p. 3 stock.xchng (foto) en Tine Gruson (foto), p. 4 Reporters (foto), p. 7 istockphoto (foto)). Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.8
5 jaar Kyoto. Lang geduurd! Wat is het klimaat? Auteur: Stijn Dekelver. voorbije jaren veel warmer op onze. aarde. Je leest verder in dit krantje hoe
Auteur: Stijn Dekelver In dit krantje vieren we een verjaardag! Hiep, hiep, hiep hoera voor het Kyotoverdrag. Dit verdrag gaat over het klimaat. Dat viert op 16 februari 2010 zijn vijfde verjaardag. Wat
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?
Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april 2004 6,1 365 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Deelvragen: 1. Hoe werkt het broeikaseffect?
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen
Nadere informatieSpaar energie! Wat is energie? Zelf aan de slag. Waarom energie besparen? Sommige centrales die elektriciteit. Stijn Dekelver
Stijn Dekelver De maand oktober is al enkele jaren de maand van de energiebesparing. De overheid roept dan alle mensen in Vlaanderen op om zuinig om te gaan met energie. Sommige centrales die elektriciteit
Nadere informatieIntroductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieVooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).
5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieSpaar energie! Energieverbruik op hol. Waarom besparen? Hugo Vanderstraeten. steeg de elektriciteitsprijs met 7 à 12%
Hugo Vanderstraeten Energieverbruik op hol steeg de elektriciteitsprijs met 7 à 12% (Bron: CREG). Energie besparen = geld sparen. 3/4 van onze energie komt uit fossiele brandstoffen. De verbranding van
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENWERKBOEK DE EINDOPDRACHT Team: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatie30/01/2012. Wat denk jij over. Wat gebeurt er?
Kraak je energiekosten Wat denk jij over klimaat en energie 2 Flauwekul. Opwarming van de aarde Mijn probleem niet, maar die van de volgende generatie. Bekommerd! Ik wil mee m n steentje bijdragen zodat
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieklimaatcasino Stellingenspel
Stelling 1 Dat een klein land als België z n CO 2 -uitstoot terugdringt, helpt niks. De grote landen moeten het doen. Stelling 2 Acties rond de opwarming van het klimaat zijn niet meer nodig omdat iedereen
Nadere informatieBernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL
Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Greenpeace is een organisatie die ereldijd opkomt voor het milieu. We illen de natuur en de dieren daarin beschermen.
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieHoe kunnen treinen op wind rijden? Les in de Groene Top Trein
ctie produ Hoe kunnen treinen op wind rijden? Les in de Groene Top Trein lesboekje02.indd 1 20-11-2015 13:20 Welkom in de Groene Top Trein! Het gaat deze trein voor de wind, want deze trein rijdt op wind.
Nadere informatieCaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?
CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerjaren van
Nadere informatieGroep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst Lesduur: 25 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten waarom je zuinig met elektriciteit moet zijn. De leerlingen kunnen
Nadere informatieInhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieOnze aarde in gevaar!
Auteur: Jeren Defauw Genieten, genieten, genieten De gevaren vr nze planeet Onze blauwe planeet is in grt gevaar. Onze planeet wrdt warmer en warmer. De temperatuur stijgt. Ga jij sms in het bs wandelen
Nadere informatieHET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL. Bernd Roemmelt / Greenpeace
HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace 2. NOORDPOOL OPDRACHT 1 Bekijk het filmpje: 1. Welke landen liggen rondom de Noordpool? 2. In welke zee ligt de Noordpool? Bernd Roemmelt / Greenpeace
Nadere informatieToets_Hfdst10_BronnenVanEnergie
Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatiefoto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016
foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016 1 De meeste jongeren (34%) houden zich niet bezig met de gevolgen van klimaatverandering Toch
Nadere informatieWerkblad 3. Klimaatconferentie Parijs december 2015
Werkblad 3 Wetenschap versus politiek De tijd loopt! Jean-Pascal van Ypersele, klimatoloog aan de UCL en ondervoorzitter van het Klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties zegt: We moeten volledig stoppen
Nadere informatieGROENE TEST. Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke?
GROENE TEST Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke? O Afkoeling van het klimaat O Meer vulkaanuitbarstingen O Zure regen O Zoete regen 2. Waarvoor dienen
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatieBegrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt
Nadere informatieFactsheet klimaatverandering
Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het
Nadere informatieVoor het welzijn van kind en school. Klas 3!
Voor het welzijn van kind en school Klas 3! Wat is energie Energie heb je nodig om iets te doen. Je hebt het nodig om een auto mee te kunnen laten rijden, een huis mee te verwarmen of een fabriek mee te
Nadere informatieDE TOEKOMST VAN DE AARDE
10 DE TOEKOMST VAN DE AARDE Het broeikaseffect Je zult in het nieuws misschien al horen spreken hebben over het broeikaseffect. Heb je er nog nooit van gehoord? Geen nood, in deze edukit leggen we op een
Nadere informatieAlternatieve energiebronnen
Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatie1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen
2. 1. Lessuggesties Oriënterende en activiteiten op klasniveau 1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen Dit kwartet is een syntheseactiviteit. De meeste aspecten van energie die aan bod zijn gekomen,
Nadere informatieAKKademie Inagro 24 mei 2019
Site: geertnaessens.be Facebook: Geert Naessens Twitter: @GeertNaessens Youtube: https://www.youtube.com/c/geertnaessensweerma { AKKademie Inagro 24 mei 2019 Welkom Korte lezing vrijdag 24 mei 2019 Hoe
Nadere informatieWat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje
ENERGIE Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES PRIMAIR ONDERWIJS
DE ACTIES PRIMAIR ONDERWIJS ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE REGERING De regering beloont mensen als hun koophuis minder warmte verliest (isoleren). De -meter daalt met 5 punten. Het kost 1500 euro. : -1500
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2004 - II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water R * ** ** ** ** ** ** ** * S ** * ** ** * P Q LAND ZEE T
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste leerkracht, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor basisschool groepen
Nadere informatieKlimaatcompensatie investeren in een schone toekomst
Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Van warme douche, autorit en vliegvakantie tot het verwarmen van ons huis: alles wat we in ons dagelijks leven doen, leidt tot uitstoot van broeikasgassen.
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2003 - I
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water A B LAND ZEE 2p 1 In figuur 1 staat de kringloop van het
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerwegen en
Nadere informatieIntersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting
Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno
Nadere informatieWater en drinkwater (waterhardheid en ontkalken)
Water en drinkwater (waterhardheid en ontkalken) Ik vertel jullie in mijn spreekbeurt meer over water en drinkwater. Eerst vertel ik wat water is, waarom water het allerbelangrijkste is voor leven, en
Nadere informatievoetafdruk etcetera. 3. Verwerking door discussie. (30 min.) De feiten en antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Het lesdoel is het creëren van bewustzijn. Aan
Nadere informatieWerkstuk Informatica Energie
Werkstuk Informatica Energie Werkstuk door een scholier 2227 woorden 27 februari 2004 5,8 143 keer beoordeeld Vak Informatica Wat is groene energie? Groene energie is duurzame energie die particulieren
Nadere informatieAchtergrondinformatie The Bet
Achtergrondinformatie The Bet Wedden dat het ons lukt in 2 maanden 8 % CO 2 te besparen! In 1997 spraken bijna alle landen in het Japanse Kyoto af hoeveel CO 2 zij moesten besparen om het broeikaseffect
Nadere informatieSectorwerkstuk Economie De Economische gevolgen van klimaatverandering
Sectorwerkstuk Economie De Economische gevolgen van klimaatverandering Sectorwerkstuk door een scholier 2232 woorden 3 februari 2010 6,2 58 keer beoordeeld Vak Economie Klimaatverandering en de economische
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieFactsheet klimaatverandering
Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het
Nadere informatieThema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat
Lesbrief www.leopold.nl Auteur: Enzo Pérès-Labourette / ISBN 978 90 258 7316 5 Leeftijd: 5-8 jaar Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Wat ik bomen wil vertellen Voor het lezen Vertel aan
Nadere informatie'Wat we ook voor een maatregelen nemen, het proces van de opwarming van de aarde kunnen we niet omkeren'
EenVandaag Opiniepanel enquête Klimaattop Kopenhagen 20.000 respondenten december 2009 Ik maak me grote zorgen over de verandering van het klimaat Helemaal mee eens 15,5% Mee eens 35,6% Neutraal 26,1%
Nadere informatiePresenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging
Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk
Nadere informatieWordt de klimaatsverandering veroorzaakt door de mens, of is het een natuurlijk proces?
Werkstuk door een scholier 1718 woorden 9 februari 2009 5,3 20 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding. De aarde warmt op. Daarover gaat deze praktische eindopdracht van ANW. Dit verslag gaat over klimaatverandering.
Nadere informatieKinderen zonder papieren
VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.
Nadere informatieKlimaattentoonstelling Milieudefensie
Klimaattentoonstelling Milieudefensie Milieudefensie heeft met steun van het VSB Fonds een tentoonstelling ontwikkeld over klimaatverandering, en wat je daartegen kunt doen. De tentoonstelling laat zien
Nadere informatieJaarthema-activiteit KLJ Natuurlijk
Jaarthema-activiteit KLJ Natuurlijk Maak je eigen duurzame boerderij Doelgroep + 16 Locatie Het KLJ-lokaal Doel van het spel Maak je eigen duurzame boerderij De leden komen naar de activiteit met de fiets
Nadere informatie1. Je woont in... persoonlijke voetafdruk. Ruimte. een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? (+/- 80m²) 2
1. Je woont in... een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? (+/- 80m²) 2 een groot appartement of een huis met 3 à 4 slaapkamers? (+/- 120m²) 3 een groot huis met meer dan 4 slaapkamers?
Nadere informatieVerenigde Staten: Je bent goed bezig. Kies nog duidelijker partij voor ofwel de Verenigde Staten, ofwel Bangladesh en Ethiopië!
Het klimaat: onder ons gezegd en gezwegen Weer > 3 e graad > lesmateriaal > moderatorkaart Verenigde Staten: Vergeet niet: je bent er vooral voor de mensen van de Verenigde Staten! Zorg er vooral voor
Nadere informatieGroep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken
Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie
Nadere informatieKlimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/
Nadere informatieLes 1. de top. De berg. Het dal. De beek
Les 1 De beek: De berg: De top: Het dal: De kust: De duin: Het zand: De woestijn: Het oerwoud: Een beek is een smal riviertje. Een beek is niet diep. Een beek stroomt van de berg af naar beneden. Een berg
Nadere informatieVERANDEREN VAN KLIMAAT?
VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen
Nadere informatieDe waarde van het BBP Onderzoek naar de consumptie van energie
De waarde van het BBP Onderzoek naar de consumptie van energie Geschreven door: Lesley Huang en Pepijn Veldhuizen Vakken: Economie School en klas: Scholengemeenschap Were Di, vwo 6 Begeleider: De heer
Nadere informatieLes 1 Ontstaan aardgas
Les 1 Ontstaan aardgas In 1959 werd onder het land van boer Boon in de buurt van Slochteren gas ontdekt. Het bleek één van de grootste gasvelden van de wereld te zijn! Hoe is dat gas in de boden van Nederland
Nadere informatieDonderdag 22 maart 2012. Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR
Donderdag 22 maart 2012 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Wereldwaterdag - Basisschool Heiende, Lokeren Geachte directeur en leerkrachten, Geachte burgemeester
Nadere informatieKlimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:
Scenario s Jaap de Boer Energy Watch Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek: Twence Zon (particulier, bedrijven, zonneparken) Wind
Nadere informatie7. Klimaatkwis. Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht
7. Klimaatkwis Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht Werkwijze: allen staan, groene en rode kaartjes, fout = zitten 1. Wie maakte de film An inconvenient truth,
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatieVeertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel
Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl
Nadere informatieWoordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1
Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1 de berg Is een hoog stuk land. Soms ligt er sneeuw bovenop. de top Het hoogste stukje van de berg. Hoger kun je niet klimmen. de beek Dit is een
Nadere informatieachtergrondinformatie lesmodules 1
achtergrondinformatie lesmodules 1 INTRO Het klimaat verandert al sinds het ontstaan van de aarde onder invloed van natuurlijke factoren. Wetenschappers zijn het er nu echter over eens dat de huidige klimaatverandering
Nadere informatieVerandert het klimaat? Klimaatconferentie in Den Haag, 13-24 november 2000
Editie 10 November 2000 Leerkrachten: didactische aanwijzingen vindt u op pagina 4 van de handleiding. De leerlingenpagina s zijn kopieerbaar voor gebruik in de klas Klimaatconferentie in Den Haag, 13-24
Nadere informatieklimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatieDuurzame. warmte in huis. Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas. Warmte van HVC comfortabel en duurzaam
Duurzame warmte in huis Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas Warmte van HVC comfortabel en duurzaam Warmte van HVC: slim, schoon en zorgeloos Een betrouwbare verwarming
Nadere informatieWerkstuk ANW Broeikaseffect
Werkstuk ANW Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 2224 woorden 16 mei 2008 6,5 9 keer beoordeeld Vak ANW Het broeikaseffect Het broeikaseffect is het gevolg van gassen die hoog in de lucht om de aarde
Nadere informatieMilieuproblemen: Stoffen worden in het milieu onttrokken (deel verwijderen) en er worden andere stoffen aan toegevoegd = veranderen van het milieu.
Biologie hoofdstuk 7 Mens en milieu Paragraaf 1 mens en het milieu de mens is afhankelijk van het milieu: - voedsel => voor de mens. - zuurstof => voor planten (fotosynthese) en om te ademen. - water =>
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieVertaling Aardrijkskunde Afval en energie
Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatie