In het Oog van de Orkaan: van consument naar prosument Jan Rotmans Capelle a/d IJssel, 20-02-2013 www.twitter.com/janrotmans
We leven niet in )jdperk van verandering maar in een verandering van )jdperken Herman Verhagen
Diepste Wortels van Crisis we lenen en geven geld uit dat er niet is financiële onbalans economisch tekort = 3% we lenen van de aarde maar betalen niet terug ecologische onbalans ecologisch tekort = 35% [5 triljoen dollar]
Stapeling van Crises tot 2020: financieel- economische crisis na 2020: ecologische crises grondstoffen energie klimaat
Grondstoffen Crisis 9jd van makkelijk winbare grondstoffen is over 17 kri9sche aardmetalen worden schaars scandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanium windmolens, elektrische auto s, smartphones, zonnecellen verwachte groei van deze metalen is > 1000% China heef 97% kri9sche aardmetalen in handen
komende decennia periode van crises en dat is een zegen voor de economie
Crisis = Zegen roer moet radicaal om oude, verspillende economie nadert zijn einde mens is hardleers verandert pas echt bij langdurige crises we kochten, aten, gebruikten teveel en gedachteloos zien, kopen, weggooien
Nieuwe Soberheid van gedachteloos consumeren naar bewust leven van instantane bevrediging naar langdurige voldoening we worden weer crea9ef en innova9ef
Samenleving verandert ingrijpend
Kantelperiode periode waarin heel veel tegelijk verandert is zeldzaamheid in de geschiedenis voorbeeld: eind 19 de eeuw moderniseringsproces fundament Nederland onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw
Transi)e naar duurzame samenleving Opbouw van duurzame samenleving Voorontwikkelingsfase 25 jaar Verticaal Centraal Kantelperiode Doorontwikkelingsfase 25 jaar Horizontaal Decentraal Top-down Bottom-up Tijd We zitten hier
Wat verandert er dan? denken van lineair naar cyclisch denken organiseren van ver9caal naar horizontaal sturen van top- down naar bokom- up
Paradigma Wisseling oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld exploita9emodel co- opera9emodel lineaire processen kringlopen waarde ontlenen waarde creëren zelfredzaam samenredzaam
Samenleving kantelt oude, ver9cale ins9tu9es lopen op hun einde vakbonden, omroepen, kerken, milieuorganisaees, polieeke parejen nieuwe, horizontale verbanden ontstaan gemeenschappen, coöperaees, sociale & fysieke netwerken Opbouw en AJraak
Sluipende Revolu)e crea9eve, innova9eve burgers breken uit systeem commerciële grootbedrijven van de markt bureaucra9sche grootbedrijven van de staat beweging van onderop vanuit passie en inspira9e glocalisering
Samenleving kantelt van: verecaal naar horizontaal centraal naar decentraal top- down naar bolom- up
Waarden Verschuiving Oude Waarden Nieuwe Waarden doelma9gheid aandacht / 9jd efficiency vertrouwen controle, beheersing ruimte regelzucht keuzevrijheid kosten / baten kwaliteit
Waar zien we die verandering? energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam bouw zorg van aanbod & product naar vraag & dienst van doelmaeg & efficiënt naar mensgericht voedsel van mondiaal, mechanisch naar regionaal duurzaam
Wat betekent dit nu voor u?
Dé consument bestaat niet groep van ca. 100.000 die al duurzaam leef groep van ca. 2.5 miljoen die duurzaam wil leven maar een duidelijk handelingsperspec9ef mist groep van ca. 10 miljoen die voorlopig afwacht groep van ca. 2.5 miljoen die aversie heef tegen duurzaamheid
Groepsbeïnvloeding grote groep consumenten vindt duurzaamheid belangrijk veel mensen wachten tot dat anderen ook verduurzamen mensen willen wel meer betalen in ruil voor goed gevoel overheid: plezier van individuele bijdrage benadrukken ik verduurzaam als anderen dat ook doen
Percep)everandering Jongeren 89% jongeren wil dat voedsel duurzaam geproduceerd wordt dierenwelzijn en milieu zijn belangrijke factoren bij keuze voedsel 75% akkoord met vervanging broodje ham door duurzaam broodje grote behoefe aan prak9sche 9ps om eetgewoonten te verbeteren jongeren willen duurzaam voedsel
Transi)e van roken naar niet- roken in 1958: rookt 90% van volwassen mannen in 2012: rookt 27% van volwassen mannen (10% van jongeren) in 1950: verband tussen roken en longkanker (Doll) steeds explicietere waarschuwingen reclame steeds verder teruggedrongen in 1990: rookverbod in vliegtuigen, daarna in openbaar vervoer in 2004: rookvrije werkplek in 2008: horeca rookvrij
Transi)e van roken naar niet- roken transi9e duurde twee genera9es was vooral een cultuuromslag begon bij elite, later volksbeweging beleid volgde later, wel belangrijk
CONSUMENT wordt PROSUMENT consument gaat het zelf organiseren energie opwekken huis bouwen voedsel verbouwen zorg organiseren
Prosumenten ca 2.5 miljoen mensen propageert duurzame leefs9jl groep mist een concreet handelingsperspec9ef omzet duurzame producten groeit heel snel biologische voeding, groene stroom, hybride auto s zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen groep prosumenten wil bediend worden
DE DUURZAME KOPLOPERS FLORIS-JAN BABETTE
WAT DOEN FLORIS- JAN & BABETTE? reizen overwegend met fiets, ov of lopen willen vooral een zuinige auto gaan met de auto in Europa op vakantie hebben groene stroom willen duurzaam beleggen douchen korter dan 5 minuten zijn flexitariër
AANSCHAF VAN EEN AUTO NEDERLANDER 1. Betrouwbaarheid 2. Prijs 3. Milieuprestaties 4. Ruimte 5. Vermogen GROENE NEDERLANDER 1. Milieuprestatie 2. Betrouwbaarheid 3. Ruimte 4. Prijs 5. Vermogen
INVESTEREN IN JE WONING NEDERLANDER 1. Keuken/badkamer 2. Dakkapel 3. Zolderrenovatie 4. Serre 5. Kozijnen 6. Isolatie GROENE NEDERLANDER 1. Zonnepanelen 2. Isolatie 3. Keuken/badkamer 4. Serre 5. Dakkapel 6. Sauna/zwembad
VERVOERSKEUZE NEDERLANDER 1. Auto 2. Fiets 3. Lopen 4. Openbaar Vervoer GROENE NEDERLANDER 1. Fiets 2. Auto 3. Openbaar Vervoer 4. Lopen
OP VAKANTIE NEDERLANDER 1. In NL: 50% 2. In EU: 41% 3. Met de auto: 74% 4. Met het vliegtuig: 17% 5. Met de trein: 4% GROENE NEDERLANDER 1. In NL: 27% 2. In EU: 63% 3. Met de auto: 42% 4. Met het vliegtuig: 25% 5. Met de trein: 18%
VLEES ETEN NEDERLANDER 1. 1-2 x per week : 12% 2. 3-5 x per week : 56% 3. 6-7 x per week : 27% 4. Eet nooit vlees : 5% GROENE NEDERLANDER 1. 1-2 x per week : 22% 2. 3-5 x per week : 47% 3. 6-7 x per week : 11% 4. Eet nooit vlees : 20%
DOUCHETIJD NEDERLANDER GEMIDDELD: 8.5 minuut GROENE NEDERLANDER 60% korter dan 5 minuten
TRANSITIE transi9es beginnen bij voorhoede (Floris- Jan & BabeKe) daarna haakt het peloton aan ten sloke haken de achterblijvers aan
HENK & INGRID 2.0 over 5-10 jaar gedragen Henk & Ingrid zich net zo duurzaam als Floris- Jan & BabeKe transi9e = cultuuromslag
MACHT VAN PROSUMENT prosument zit (mede) aan het stuur van de transi9e naar een duurzame samenleving prosument oefent (onbewust) druk uit: indirect, via maatschappelijke organisa9es direct, via duurzame gedragsverandering
TRANSITIE IN VERSNELLING komende jaren wordt de duurzame druk van de prosument steeds groter, wat zal leiden tot een versnelling van de transi9e
Conclusie er raast een storm door de samenleving komende decennia wordt periode van crises = zegen samenleving kantelt naar glokaal, van onderop consument transformeert tot een prosument prosument heef verandermacht in verduurzaming