Hoofd Q 85% + 85% vermenigvuldigen

Nieuwe energie Hoofd Q 85% + 85% vermenigvuldigen Nuon Maatschappelijk Verslag 2009

2009 in één oogopslag Nuon produceert en levert gas, elektriciteit, warmte en koude en helpt haar klanten om energie te besparen. In 2009 heeft Nuon zo n drie miljoen klanten bediend in Nederland, België en Duitsland. Nuon streeft naar een betrouwbare, duurzame en zo schoon mogelijke energievoorziening en bouwt aan een toonaangevende positie op het gebied van duurzaam ondernemen. Een belangrijk uitgangspunt vormt het realiseren van evenwichtige groei voor alle belanghebbenden: klanten, medewerkers, aandeelhouders, milieu en maatschappij. Nederland Productie en levering van elektriciteit Exploratie, productie en levering van gas Productie en levering van warmte en koude Energiebesparende producten en diensten Europa Inkoop van en handel in brandstoffen en elektriciteit op de belangrijkste energiemarkten van Europa België en Duitsland Productie en levering van elektriciteit Levering van gas Gasopslag Internationaal Handel in olie, kolen en emissiecertificaten Sinds 1 juli 2009 maakt Nuon deel uit van de Vattenfall-groep als nieuwe Business Group Benelux. Daarnaast zijn de Nuon Wind- en Trading-activiteiten organisatorisch geïntegreerd in respectievelijk de Business Unit Pan Europe en de Business Unit Trading van Vattenfall. De verkoopactiviteiten van Nuon in Duitsland zijn per 1 januari 2010 op afstand geplaatst. Nuon en Vattenfall geven door gezamenlijke investeringsprogramma s een impuls aan de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Vattenfall is de vijfde elektriciteitsproducent en de grootste warmteleverancier van Europa. De onderneming is momenteel actief in Denemarken, Finland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Nederland, België en Zweden. De activiteiten van Vattenfall strekken zich uit over de gehele waardeketen van elektriciteit: productie, transport, distributie en verkoop. Daarnaast is Vattenfall ook actief in de productie, distributie en verkoop van warmte, in de handel in energie en de winning van bruinkool. Moedermaatschappij Vattenfall AB is 100% eigendom van de Zweedse staat. Met de integratie van Nuon heeft Vattenfall een belangrijke positie verworven in de gassector.

Leeswijzer Sinds 2002 brengt Nuon jaarlijks een maatschappelijk verslag uit. Wij doen dit om verantwoording af te leggen over de maatschappelijke resultaten van het voorafgaande jaar en om inzicht te bieden in onze ambities voor de komende jaren. Het Nuon Maatschappelijk Verslag bevat verschillende soorten informatie: Actuele maatschappelijke thema s en de rol van Nuon binnen deze thema s; Een verdiepingslag waarin voor dezelfde thema s concreet door ons behaalde resultaten centraal staan; De Global Reporting Initiative-index (GRI-index); hier kan de lezer een bepaalde indicator en de bijbehorende resultaten vinden. Nuon past in haar maatschappelijke verslaggeving het internationale GRI-framework toe. Opmerkingen, vragen of suggesties zijn zeer welkom. Deze kunt u mailen naar sustainability@nuon.com Disclaimer Indien in dit verslag wordt gesproken over wij, Nuon, Nuon Energy, de onderneming, de Nuon Energy-groep, de Nuon-groep of vergelijkbare aanduidingen, dan wordt daarmee N.V. Nuon Energy en haar dochtermaatschappijen bedoeld. N.V. Nuon Energy is voortgekomen uit de splitsing van de voormalige moedermaatschappij n.v. Nuon in een productie- en leveringsonderneming, N.V. Nuon Energy, en een netwerkonderneming, Alliander N.V. De aandelen van beide ondernemingen en hun respectievelijke dochtermaatschappijen waren tot 30 juni 2009 in handen van n.v. Nuon. De voormalige holdingmaatschappij n.v. Nuon bleef aan het hoofd staan van het netwerkbedrijf en kreeg na de splitsing een nieuwe naam: Alliander N.V. Om verwarring te voorkomen worden de namen Alliander of de Alliander-groep in dit verslag gebruikt om te verwijzen naar n.v. Nuon, Alliander N.V. en/of Liander N.V. met hun respectievelijke dochtermaatschappijen die gezamenlijk het netwerkbedrijf vormen. Waar de naam Nuon wordt gebruikt in benamingen, projectnamen of andere kwalificaties, zoals Nuon Magnum en Nuon Solar Team, hebben deze betrekking op activiteiten die onder de Nuon Energy-groep vallen. De naam Vattenfall, Vattenfall-groep of soortgelijke uitdrukkingen verwijzen naar Vattenfall AB en haar dochtermaatschappijen. Op 1 juli 2009 verwierf Vattenfall 49% van de aandelen van N.V. Nuon Energy. De resterende 51% wordt de komende zes jaar overgenomen. Aangezien Vattenfall feitelijk de operationele zeggenschap over Nuon Energy heeft verkregen, worden de financiële cijfers van Nuon Energy vanaf 1 juli 2009 geconsolideerd in de jaarrekening van Vattenfall. Onderdelen van dit jaarverslag bevatten vooruitzichten op de toekomst. Deze onderdelen kunnen zonder beperking verwachtingen bevatten over toekomstige operationele resultaten, overheidsmaatregelen, de invloed van andere regulerende maatregelen op alle activiteiten van Nuon Energy als geheel, het aandeel van Nuon Energy en dat van haar dochterondernemingen en joint ventures in bestaande en nieuwe markten, industriële en macro-economische trends en de prestaties van Nuon Energy daarin. Dergelijke uitspraken worden voorafgegaan door, gevolgd door of bevatten woorden als gelooft, verwacht, meent, anticipeert of vergelijkbare uitdrukkingen. Deze toekomstgerichte uitspraken zijn gebaseerd op de huidige aannames over toekomstige activiteiten en zijn onderhevig aan bekende en onbekende factoren en andere onzekerheden waarvan vele buiten de invloedssfeer van Nuon Energy liggen, waardoor toekomstige feitelijke resultaten materieel kunnen afwijken van deze verwachtingen. Dit Maatschappelijk Verslag 2009 is een vertaling van het Engelse maatschappelijk verslag van N.V. Nuon Energy over het jaar 2009. Alhoewel aan deze vertaling alle mogelijke zorg is besteed, kunnen er desalniettemin afwijkingen zijn van het Engelse maatschappelijk verslag waardoor de informatie in dit verslag verkeerd geïnterpreteerd kan worden of andere conclusies getrokken kunnen worden. In die gevallen is het Engelse Maatschappelijk Verslag 2009 doorslaggevend.

Inhoud Algemene informatie 2 Voorwoord 2 MVO in één oogopslag 4 Nuon en de maatschappij 7 Geld verdienen door energie te besparen 8 Naar CO 2-neutraal 12 Flexibiliteit is de sleutel 16 De energie van samengaan 20 Werkgeverschap in evenwicht 24 De verdieping 28 De betaalbaarheid van energie 29 Klimaat en milieu 33 Voorzienings zekerheid 49 Nuon en Vattenfall in de geliberaliseerde markt 57 Werkgeverschap 63 Overig 71 Over dit verslag 71 Assurance-rapport 75 Begrippenlijst 77 GRI-index 78

Kerncijfers Operationeel Totaal aantal fte s Productie duurzame energie 1.367 GWh Aantal klanten in de kernlanden circa 3 miljoen 6.085 1 Financieel Netto-omzet 5.112 miljoen Bedrijfsresultaaat 196 miljoen Nettowinst 200 miljoen Belangrijkste resultaten van 2009 in vogelvlucht 2009 2008 Opgestelde duurzame productiecapaciteit (MW) 368 354 2 Investeringen in duurzame productiecapaciteit ( miljoen) 22 32 Investeringen in warmtenetten (bruto) ( miljoen) 58,1 44,5 CO 2-emissie per geproduceerde kwh 3 (g/kwh) 499 503 Totaal aantal werknemers 7.544 8.188 Werkervaringsplaatsen Step2Work 42 54 Ziekteverzuim 4 (%) 5,2 4,3 Ongevallen met verzuim tot gevolg 71 83 1 Vanwege een verschil in de reikwijdte (medewerkers Verenigd Koninkrijk en Roemenië zijn buiten beschouwing gelaten) is het aantal fte s dat hier wordt gerapporteerd niet vergelijkbaar met het aantal dat genoemd staat in het Financieel Jaarverslag 2009. De reikwijdte van dit maatschappelijk verslag wordt verklaard in het hoofdstuk Over dit verslag. 2 In het verslag over 2008 is een waarde van 48 MW gerapporteerd voor het opgestelde vermogen aan windenergie in het buitenland in 2008. Deze waarde is met terugwerkende kracht aangepast naar 8 MW vanwege de verkoop van onze Arctic Wind-assets in december 2008. 3 Dit betreft de CO2-emissiefactor van de brandstofmix energieproductie Nederland. 4 Waarde voor Nederland, inclusief deelnemingen Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie. Structuur Vattenfall Group per 1 januari 2010 Board of Directors Chief Executive Officer Group Shared Service Group Functions Business Group Nordic Business Group Central Europe Business Group Benelux Wind Hydro Mining & Generation Exploration & Production Trading Business Group Pan Europe Nuclear Distribution Transmission Power, Heat & Services Engineering Sales Distribution Sales Heat Sales Services Heat Shared Services Centres

2 Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 Voorwoord Verandering was hét sleutelwoord voor Nuon in 2009. We hebben een nieuwe partner gevonden en maken inmiddels deel uit van Vattenfall, een van de grootste energiebedrijven van Europa. Deze stap ondersteunt ons streven naar een betrouwbare en betaalbare energievoorziening, waarbij wij tegelijkertijd toewerken naar een volledig CO 2 -neutrale bedrijfsvoering in 2050. Øystein Løseth CEO Nuon tot 1 april 2010 Voorzitter Raad van Commissarissen vanaf 8 april 2010 Al vraagt de economische crisis om realisme, wij houden vast aan onze ambities. Sinds 1 juli 2009 maakt Nuon deel uit van de Vattenfall-groep. Een resultaat dat we samen met onze aandeelhouders, met de Raad van Commissarissen, van wiens ervaring we konden profiteren, en met de Centrale Ondernemingsraad, die volledig bij het proces betrokken was, hebben bereikt. Onderdeel worden van een andere onderneming is niet iets wat je alleen kunt doen. Goede communicatie en samenwerking zijn essentieel. Ik ben blij dat uiteindelijk de keuze voor Vattenfall kon rekenen op algemene instemming. Nuon en Vattenfall hebben hun krachten gebundeld tot een sterk, geïntegreerd energiebedrijf dat toonaangevend is op de Europese markt. Samen werken aan een oplossing Een ander voorbeeld waaruit het belang van samenwerking blijkt, is de hervatting van de bouw van de Nuon Magnum-centrale in Noord- Nederland. Belanghebbenden zoals milieuorganisaties vanaf het allereerste begin betrekken bij een project wordt steeds belangrijker. Het Nuon Magnum-project ligt nu op koers, mede dankzij de noordelijke provincies en gemeenten. Het feit dat de Nederlandse overheid bezig is de vergunningsprocedures voor grote infrastructurele projecten te stroomlijnen, laat zien dat in Nederland de bereidheid bestaat om problemen samen op te lossen. Voor grote internationale ondernemingen als Vattenfall is dit een positief gegeven wanneer zij moeten beslissen in welk land ze investeringen zullen doen.

Voorwoord 3 Ambitieuze klimaatdoelstellingen We hopen dat overheden dezelfde ondernemersgeest tonen als het gaat om het verwezenlijken van de extra capaciteit aan windenergie op land en in de Noordzee die wij willen neerzetten. Slagkracht en snelheid zijn van cruciaal belang om de nationale en Europese klimaatdoelstellingen te realiseren. Veel ondernemingen zijn bereid om te investeren in duurzame productie, maar dan moeten de omstandigheden op de Nederlandse markt wel verbeteren. Zoals we er nu voor staan, duurt de ontwikkeling van offshore en onshore windenergieprojecten zo n zeven jaar en dat komt vooral door vergunningsprocedures. Tel daarbij op dat subsidie maar in beperkte mate beschikbaar is en het wordt duidelijk dat onze doelstellingen voor duurzame energieproductie steeds meer onder druk komen te staan. Dat neemt niet weg dat we ons inzetten om de afspraken die gemaakt zijn in het Sectorakkoord na te komen. Daarom blijven we ook in 2010 samenwerken met de overheid om het investeringsklimaat in Nederland te verbeteren. Voor ons is het verkrijgen van de eerste vergunningen voor het geplande offshore windpark Nuon Beaufort (circa 340 MW) een belangrijke stap op weg naar het invullen van onze klimaatambities. Geld besparen door het milieu te sparen Naast klimaatverandering vormen ook energiekosten een steeds belangrijker maatschappelijk thema, niet in de laatste plaats vanwege de financiële crisis. Minder energie verbruiken heeft een positief effect op het milieu én op de portemonnee. Deze win-winsituatie kan niet genoeg benadrukt worden. De sleutel tot een lagere energierekening ligt in het tegengaan van energieverspilling energie die wordt gebruikt zonder dat je het in de gaten hebt. Hiermee kan de klant geld besparen, wordt de uitstoot van schadelijke emissies teruggedrongen en het is zelfs goed voor ons als bedrijf: energiebesparing levert een positieve businesscase op. In 2009 hebben we wederom bewezen dat we op kop lopen als het gaat om energie besparen. We hebben maar liefst 930.243 m 2 aan isolatie geïnstalleerd en 19.778 keer energiebesparingsadvies gegeven aan klanten, zowel persoonlijk als online. productie- en leveringsbedrijf (Nuon). Toen de zoektocht naar een partner, gevolgd door de integratie met Vattenfall. Tegelijkertijd zorgde de economische crisis voor turbulentie. Maar samen zijn we deze uitdagingen aangegaan en hebben we goede resultaten geboekt. Ik ben vooral onder de indruk van de energie die onze medewerkers in hun dagelijkse werkzaamheden stoppen. Of het nu gaat om het helpen van klanten en ervoor zorgen dat die tevreden zijn met onze service en producten, het bereiken van een mijlpaal in het splitsen van onze IT-systemen of het realiseren van groei op de Belgische markt. De inzet en wil om de klus te klaren maken echt het verschil. Die inzet is ook terug te zien in hoe wordt omgegaan met veiligheid. In 2009 zijn we erin geslaagd onze prestaties op het gebied van veiligheid flink te verbeteren, waarbij een bijzonder positieve trend te zien is bij onze elektriciteitscentrales en andere productieeenheden. Dit is het resultaat van heel hard werken. En hoewel de race nog niet is gelopen, kunnen we wel stellen dat we op de goede weg zijn om onze ambities op het gebied van veiligheid waar te maken. Nieuwe energie In 2009 hebben Vattenfall en Nuon de krachten gebundeld om een toonaangevend Europees energiebedrijf te vormen. Ook in 2010 staan wij voor het garanderen van een betrouwbare energievoorziening, inclusief de productie van gas, en het aanbieden van betaalbare energie en energiebesparende oplossingen aan klanten. We gaan door met de ontwikkeling van duurzame energie en we blijven fossiele brandstoffen steeds schoner inzetten, bijvoorbeeld door afvang en opslag van CO 2. Al heeft het economische klimaat ook op ons bedrijf zijn sporen nagelaten en vraagt dit om financieel realisme op de korte termijn, wij houden vast aan onze ambities: Nuon staat voor betrouwbare en betaalbare energie, boekt jaarlijks vooruitgang als het gaat om schonere productiemethoden en werkt gestaag door aan een CO 2-neutrale bedrijfs voering in 2050. Woelige tijden Voor onze medewerkers was 2009 een behoorlijk turbulent jaar, zowel binnen het bedrijf als daarbuiten. Eerst was er de splitsing van onze bedrijfsactiviteiten in een netwerkbedrijf (Alliander) en een Amsterdam, 8 april 2010 Øystein Løseth

4 Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 MVO in één oogopslag Nuon is een inspirerend energiebedrijf dat blijvende waarde en groei creëert door grenzen te verleggen. Om invulling te geven aan deze missie is onze visie dat wij een internationaal, geïntegreerd energie bedrijf willen zijn dat: Financiële resultaten boekt waarmee we tot het topsegment behoren; Een betrouwbare energieadviseur is voor onze klanten; Toonaangevend is in het terugdringen van CO2-uitstoot; Een aantrekkelijke werkgever is. Duurzaamheid als integraal onderdeel van de bedrijfsstrategie Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent voor ons dat we een zorgvuldige afweging maken ten aanzien van de zorg voor klimaat en milieu, de belangen van klanten, van onze medewerkers en van de samenleving. Financieel rendement gaat zo hand in hand met maatschappelijk rendement. Daaruit vloeit voort dat doelstellingen op het gebied van duurzaamheid een integraal en onlosmakelijk onderdeel vormen van de ambities en bedrijfsvoering van onze organisatie. Nuon brengt maatschappelijk verantwoord ondernemen vanuit drie logische rollen in de praktijk: Nuon als energiebedrijf; Nuon als werkgever; Nuon in de maatschappij. Nuon als energiebedrijf Een duurzame energievoorziening is naar onze mening schoon, betaalbaar en betrouwbaar. Nuon wil een vooraanstaande positie innemen op het gebied van duurzame productiecapaciteit, energiebesparing en technologieën om fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk in te zetten. Het is onze ambitie om CO 2-neutraal te zijn in 2050. Onze primaire doelstellingen op dit gebied zijn: Innovatieve, duurzame oplossingen ontwikkelen op het gebied van energiebesparing, duurzame productie en technologieën om fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk in te zetten; Vergroten van onze duurzame productiecapaciteit in lijn met de overheidsdoelstellingen; Zo schoon mogelijk inzetten van fossiele brandstoffen door continue verbetering van de efficiëntie van onze centrales en door verdere ontwikkeling van de afvang van CO 2. Nuon als energiebedrijf Onze ambities Actielijnen Activiteiten Vooraanstaande positie in duurzame productiecapaciteit: CO2-neutraal in 2050 Vooraanstaande positie in energiebesparing en energie-efficiëntie Vergroten duurzame productiecapaciteit 22,1 miljoen geïnvesteerd in ontwikkeling duurzame productiecapaciteit in 2009 Totaal opgesteld duurzaam vermogen in 2009: 368 MW Productie van 1.367 GWh duurzame energie in 2009 Investeringen in technologie Voortzetten proef CO2-opvang in de Buggenum-centrale schoon fossiel Verdere ontwikkeling Nuon Magnum met mogelijkheid tot afvang van CO2 Investeringen in innovatieve duurzame Investering in slimme netwerktechnologie via duurzame energiefonds energietechnologie Yellow & Blue Proeffabriek zonnecelfolie Nuon Helianthos gebouwd 58,1 miljoen geïnvesteerd in warmte- en koudenetwerken in 2009 Verdere stimulering van duurzame koeling door gebruik oppervlaktewater Aanpassen bestaande installaties op Vergunningen in het kader van Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) basis van de best beschikbare technologie Verhogen rendement centrales Betrouwbare energieadviseur voor onze klanten Realiseren van energiebesparing bij onze klanten Focus op energiebesparingsproducten zoals zonnepanelen, HRe-ketels en isolatie Lancering landelijke campagne om energieverspilling tegen te gaan Energieadviezen voor onze zakelijke klanten Duurzame bedrijfsvoering Ketenmanagement Verdere ontwikkeling van het corporate social responsibility-beleid betreffende, bijvoorbeeld, inkoop van grondstoffen en energie Duurzaam energiegebruik eigen faciliteiten Energiebesparingsmaatregelen in eigen gebouwen Maximale toegankelijkheid van producten en diensten Maximaliseren klanttevredenheid Lichte daling van klanttevredenheid onder Nederlandse consumenten van 89% in 2008 naar 88% in 2009

MVO in één oogopslag 5 We helpen onze klanten energie te besparen door het aanbieden van energieadvies en energiebesparende producten. Ons doel hierbij is om energiebesparing te realiseren in de huizen en bedrijven van onze klanten en tegelijkertijd de klanttevredenheid verder te verbeteren. Nuon als werkgever Als werkgever zijn onze hoogste prioriteiten dat we onze medewerkers een veilige werkomgeving bieden en dat we een vooraanstaande positie innemen als aantrekkelijke werkgever. Ook onze eigen bedrijfsvoering proberen wij steeds verder te verbeteren. We houden nauwlettend toezicht op het energieverbruik en de CO 2- uitstoot van onze belangrijkste faciliteiten en nemen daar waar nodig energie besparings maatregelen. Van onze leveranciers vragen we dat ze de MVO-richtlijnen van Nuon onderschrijven. We willen medewerkers het volgende bieden: Een veilige en inspirerende werkomgeving; Uitdagend werk en carrièrekansen; Ontwikkelingsmogelijkheden; Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Nuon als werkgever Onze ambities Actielijnen Activiteiten Medewerkersbestand is een afspiegeling van de samenleving Vooraanstaande positie als aantrekkelijke en veilige werkgever Bevorderen diversiteit in medewerkersbestand Veiligheid Gezondheid- en verzuimmanagement Verdere organisatie activiteiten van WINergy, vrouwennetwerk van Nuon Activiteiten MegaWatt, het jongerennetwerk van Nuon 42 langdurig werklozen zijn begonnen aan een werkervaringtraject met Step2Work Start veiligheidsprogramma om veiligheidsstructuur en veiligheidsbewustzijn verder te ontwikkelen Veiligheid eerste bespreekpunt wekelijkse agenda Raad van Bestuur 972 medewerkers doen mee aan het Duurzaam Fit-programma Nuon in de maatschappij Onze ambities Actielijnen Activiteiten Actieve dialoog met maatschappelijke stakeholders Grote maatschappelijke betrokkenheid van medewerkers Partnerschappen met Natuurmonumenten en Foundation Rural Energy Services (FRES) Strategische stakeholderdialoog Nuon Foundation Energiebesparende maatregelen met Natuurmonumenten, zoals bouw klimaatneutrale blokhut, installatie zonnepanelen en energie uit aardwarmte Samenwerkingsovereenkomst tussen Nuon, FRES en het ministerie van Buitenlandse Zaken Opmaat naar maatschappelijk convenant Noord-Nederland ten behoeve van Nuon Magnum Betrokkenheid aandeelhouders in splitsings- en partneringproces Activiteiten voor specifieke stakeholdergroepen, zoals klantenpanels, servicecalls, klankbordgroepen, werkbezoeken etc. Sponsorloop georganiseerd voor Stichting Regenboog, ruim 134 medewerkers namen deel, met een totale opbrengst van ruim 30.000 Duurzame bedrijfsvoering Certificering en standaarden Maatschappelijk verslag volgens Global Reporting Initiative (GRI), niveau A +

6 Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 Onze ambitie is om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Daarom bieden we onze medewerkers een omgeving waar iedereen zich gewaardeerd voelt en zich kan ontwikkelen, ongeacht leeftijd, geslacht, religie of culturele achtergrond. We hebben een aantal activiteiten ontwikkeld voor afgestudeerden en jonge professionals. Ook bieden we werkervaringsprogramma s. Zo dragen we met ons project Step2Work bij aan het verminderen van de jeugdwerkloosheid. Ook stellen we onze medewerkers in staat om werk en privéleven in balans te houden. Op deze manier kunnen we (top)talent aantrekken, verder ontwikkelen en behouden. Nuon in de maatschappij Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent voor ons ook een actieve dialoog met belangengroepen en milieuorganisaties, vakbonden, klanten, gemeenten, provincies en de landelijke overheid en politiek. Op deze wijze streven we naar transparantie richting onze stakeholders en een grote maatschappelijke betrokkenheid van onze medewerkers. Nuon als onderdeel van Vattenfall Het feit dat Nuon deel uitmaakt van Vattenfall versterkt onze ambities. De gedeelde doelstelling om CO 2-neutraal te zijn in 2050 heeft ervoor gezorgd dat Nuon wordt opgenomen in Vattenfalls CO 2 roadmap, waarbij het doel is om de CO 2-uitstoot uit de productie van energie en warmte terug te brengen tot nul in 2050. De gedeelde visie om employer of choice te worden komt onder meer tot uitdrukking in de mogelijkheden die Nuon-medewerkers krijgen om deel te nemen aan trainingprogramma s van Vattenfall. Verder hechten beide organisaties veel belang aan de dialoog met stakeholders. Om die reden publiceren Nuon en Vattenfall jaarlijks een maatschappelijk verslag. Governance Maatschappelijk verantwoord ondernemen vormt een integraal onderdeel van de (financiële) doelstellingen van de bedrijfsonderdelen. Nuon External Affairs & Sustainability stemt als stafafdeling de verschillende duurzaamheidstrategieën en -activiteiten binnen het bedrijf af. Dit team zorgt ook voor monitoring van en rapportage op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De prestaties meten we periodiek en belonen we als onderdeel van de standaard prestatiemanagement cyclus. Verder hanteren de Raad van Bestuur en de divisies van Nuon de Corporate Social Responsibility Index die jaarlijks wordt bijgehouden (zie hieronder). Sturing van het sociaal-ethische gedrag van Nuon, haar medewerkers en leveranciers wordt gedaan aan de hand van de Gedragscode voor medewerkers en de Gedragscode voor leveranciers. De Gedragscode voor medewerkers wordt door alle Nuon-medewerkers ondertekend en de Gedragscode voor leveranciers maakt integraal deel uit van contracten met leveranciers. Meer over Nuons beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en de bereikte resultaten is te vinden in De verdieping. Meer informatie over governance en de remuneratie van de Raad van Bestuur, inclusief MVO-doelstellingen, is te vinden in het financieel jaarverslag. CSR Index Ambitie Omschrijving Belangrijkste acties Doel 2009 Resultaat 2009 Innovatie % van de omzet geïnvesteerd in innovatie 1% van de omzet geïnvesteerd 1% 1% in innovatie Groei 2020-doelstelling duurzame Opties ingediend voor het behalen 1.300 1.682 productiecapaciteit van 1.300 MW Verbetering van dienstverlening Klanttevredenheid Prestaties beter dan de benchmark gemeten in een geauditeerd klanttevredenheidonderzoek Nr. 1 in de consumentenmarkt Nr. 1 Aantallen consumenten Behoud van totaal aantal klanten in alle markten (NL & BE) 100% 100% Veiligheid en gezondheid Dodelijke ongevallen LTIF (Lost Time Injury Frequency) voor PH&S en BD&P Geen dodelijke ongevallen 0 0 30% verbetering versus budget 2008 3,6 1,3

Nuon en de maatschappij 7 De thema s in dit verslag zijn gebaseerd op maatschappelijke dilemma s en discussies die ook Nuon aangingen in 2009. Welke rol speelde Nuon in deze dilemma s? Welke meningen leefden er in de maatschappij en wat was ons standpunt? Welke acties heeft Nuon ondernomen en tot welke resultaten heeft dat geleid? Hierover gaan de hoofdstukken in Nuon en de maatschappij. Nuon en de maatschappij Geld verdienen door energie te besparen Naar CO 2 -neutraal De betaalbaarheid van energie Klimaat en milieu Flexibiliteit is de sleutel De energie van samengaan Voorzieningszekerheid Nuon en Vattenfall in de geliberaliseerde markt Werkgeverschap in evenwicht Werkgeverschap

Geld verdienen door energie te besparen

Energiebesparing: Nederland wil wel, maar doet nog te weinig. Nuon helpt klanten om minder energie te gebruiken. Goed voor de klant, goed voor het milieu en goed voor Nuon. Hoe voeren we het tempo op? Geld verdienen door energie te besparen Nederland verkeert een groot deel van 2009 in recessie. Nog nooit gingen er zo veel bedrijven failliet, meldt het CBS. Veel werknemers raken hun baan kwijt. Maar liefst 40% van de Nederlanders ondervindt de gevolgen van de crisis aan den lijve, zo blijkt in oktober 2009 uit onderzoek van Centiq, een consumentenplatform voor geldzaken dat is ingesteld door het ministerie van Financiën. Omdat de crisis het bedrijfsleven en de consument rechtstreeks treft in de portemonnee, verhoogt dit het kostenbewustzijn. Bedrijven en consumenten stellen niet alleen grotere aankopen uit, maar zetten ook het mes in de uitgaven. Zo willen ondernemers dit jaar dubbel zoveel besparen, concludeert accountantskantoor Deloitte op basis van onderzoek. Voor de klanten van Nuon is een lagere energierekening een van de mogelijkheden om de financiële armslag te vergroten. Energiebesparing is hiervoor zowel voor consumenten als bedrijven de meest geëigende weg.

10 Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 Geld verdienen door energie te besparen Veel ruimte voor energiebesparing Door structureel aandacht te geven aan energiebesparing kunnen bedrijven hun energie- efficiëntie jaarlijks gemiddeld met zo n 2,4% verbeteren. Dat blijkt uit de resultaten van het programma Meerjarenafspraken energie-efficiency (MJA) die daags na Prinsjesdag zijn gepresenteerd. Maar ook voor consumenten zijn er forse mogelijkheden om te besparen. Onderzoek van de Europese Commissie toont aan dat een gezin gemiddeld 5,7% van zijn huishoudbudget kwijt is aan energie. Een Nederlands huishouden betaalt jaarlijks gemiddeld bijna 2.000 aan gas en elektriciteit. Wie erin slaagt zijn energiegebruik te verminderen, merkt dat dus direct in de portemonnee. In Nederland is daarvoor een enorm potentieel, meent Hans Mart Groen, Nuon Head of Sales. Nederlandse huishoudens gebruiken bijna evenveel energie als gezinnen in de doorgaans veel koudere Scandinavische landen. Bovendien zijn de huizen daar vaak vrijstaand, terwijl er in ons land veel rijtjeshuizen staan. Veel consumenten verbruiken energie zonder dat zij dat weten, bijvoorbeeld door onvoldoende isolatie of inefficiënte verwarming. Er zijn in Nederland dus enorme besparingen mogelijk. Leest het complete interview met Chris Bruijnes (Meer met Minder) op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag Hoe verleid je energiegebruikers? In de gebouwde omgeving huizen en kantoren is de vuistregel dat 30% bespaard kan worden op de energierekening, zegt Chris Bruijnes, algemeen directeur van de stichting Meer met Minder, die eigenaren van huizen en kantoorgebouwen stimuleert om energie te besparen in het kader van het overheidsprogramma Schoon en Zuinig. Zo bekeken kunnen Nederlandse gezinnen miljarden besparen op de energierekening. Toch laten veel energiegebruikers deze besparingsmogelijkheden links liggen. Hoe kan dat?

Geld verdienen door energie te besparen Nuon en de maatschappij 11 Volgens Bruijnes ligt het in elk geval niet aan de techniek: Die bestaat al vele jaren. Isolatie, dubbel glas en zuinige verwarmingssystemen: het zijn allemaal bewezen effectieve oplossingen. Waar het om gaat is dat de consument die technieken toe gaat passen. Dat is een samenspel tussen communicatie, financiering, kwalitatief hoogstaande oplossingen en het ontzorgen van consumenten. Alle vier die zaken moet je op een hoger plan brengen om de klant te verleiden tot energiebesparing. Hans Mart Groen van Nuon beaamt dit. Het realiseren van energiebesparing begint volgens hem met goede informatie beschikbaar stellen over de mogelijkheden, waaruit blijkt dat je niet hoeft in te leveren op comfort. Als je mensen aanspreekt op besparen, dan moet je niet beginnen over een extra warme trui. Wij willen laten zien dat er onnodig veel energie verbruikt wordt zonder dat je dat merkt en dat energie besparen prima kan zonder in te leveren op comfort. Verspil het niet, dat is de boodschap. Resultaten energiebesparing 2.931 zonnepanelen verkocht 16.592 hr-ketels verkocht 40.280 energielabels verstrekt 1.293 energieadviezen aan consumenten verstrekt 930.243 m 2 isolatie aangebracht Energiebesparing als succesvolle businesscase Nuon beschouwt energiebesparing als een belangrijke commerciële activiteit: goed voor de klant, goed voor het milieu en goed voor Nuon. En die aanpak werkt. Binnen de klantenkring van Nuon zien we dat we de energiebesparingsdoelen van de overheid op korte termijn gaan halen. Wij liggen dus op koers. Maar het is de vraag of dit genoeg is. Veel consumenten blijven toch afwachtend met energiebesparing, waardoor de klimaatambities van de Nederlandse overheid op de langere termijn niet gehaald dreigen te worden. Er gaan daarom steeds meer stemmen op om energiebesparing te verplichten in de gebouwde omgeving. Zo pleitte de PvdA er in de Tweede Kamer voor om isolatie van woningen te verplichten. Aan de andere kant is bijvoorbeeld de Vereniging Eigen Huis hierop tegen. Meer met Minder wil het genuanceerd bekijken. Hoe nu over verplichtingen gesproken wordt, is veel te kort door de bocht, meent Chris Bruijnes. Het lukt blijkbaar nog niet goed genoeg om consumenten over te halen. Dan moet je eerst kijken naar de oorzaken en vervolgens een aantrekkelijker aanbod doen voordat je van marktwerking afstapt. Want ook bij verplichtingen zal stimulering en organisatie van de markt nodig blijven. Dat kan betekenen dat je als overheid dieper in de buidel moet tasten om de consument over de streep te trekken. Maar de energiesector heeft hierin ook een belangrijke rol. De energiebedrijven zouden die taak volgens mij beter kunnen én moeten invullen. Hierin is Nuon overigens een positieve uitzondering: het is knap hoe zij van energiebesparing een winstgevende bedrijfsactiviteit hebben gemaakt. Het kan dus blijkbaar wel; het energiebedrijf als hoeder van je energierekening. Hans Mart Groen ziet de noodzaak tot een versnelling in besparen op de langere termijn: De overheidsdoelstellingen voor gerealiseerde energiebesparing op de korte termijn gaan we halen. Maar voor de uiteindelijke besparingsdoelstellingen moet het tempo omhoog. Het is de vraag of de kosten voor het over de streep trekken van klanten dan niet zó hoog worden, dat bijvoorbeeld energiebesparingseisen stellen aan bestaande woningen en gebouwen veel efficiënter blijkt. Er is een grens aan verleiden. Lees meer over de betaalbaarheid van energie vanaf pagina 29.

Naar CO2- neutraal

Kopenhagen heeft niet geleid tot bindende afspraken over een drastische reductie van CO 2 -uitstoot. Een afwachtende houding is geen optie. Daarvoor is de klimaatproblematiek te urgent. Hoe ziet Nuon de weg naar CO 2 -neutraliteit? Naar CO 2 -neutraal Probleem: we hebben als energieverbruikende mensheid sinds de industriële revolutie, vooral vanaf midden negentiende eeuw, in een steeds hoger tempo CO 2 de atmosfeer in geblazen. De wereld is verslaafd geraakt aan fossiele brandstoffen. Als we daar nog een paar decennia mee doorgaan zadelen we onszelf en onze kinderen op met onoverkomelijke problemen. Zo schetste Tweede Kamerlid Diederik Samsom voorjaar 2009 de urgentie bij de presentatie in de Tweede Kamer van zijn tienpuntenplan dat het PvdA-standpunt over het klimaatbeleid verwoordt. Zijn boodschap was duidelijk: als wij nu niet ingrijpen, leidt dat onvermijdelijk tot opwarming van de aarde. De oplossing lijkt in mondiaal verband niet eenvoudig te organiseren: 192 landen bereikten in Kopenhagen eind 2009 slechts een mager akkoord. Niet de duidelijke besluiten en krachtdadige stappen waarop Nuon had gehoopt.

14 Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 Naar CO 2 -neutraal Vattenfalls klimaatambities 2030: 50% CO 2-reductie ten opzichte van 1990 2050: CO 2-neutrale bedrijfsvoering Lees het complete interview met Jan Terlouw op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag Lees het complete interview met Ron Wit (Natuur en Milieu) op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag Kopenhagen: teleurstelling en winst Zeer teleurstellend noemt Jan Terlouw, oud-minister van Economische Zaken, voormalig D66-senator en de huidige voorzitter van het Platform EnergieTransitie Gebouwde Omgeving (PeGO) de uitkomst van de klimaattop in de Deense hoofdstad. De kern van het probleem wordt nog steeds niet aangepakt en die kern is dat jaarlijks wereldwijd nog altijd 400 miljard dollar wordt geïnvesteerd in fossiele brandstoffen. Dat moet anders. De grote marktspelers moeten gaan investeren in duurzame energie. Liefst op vrijwillige basis, maar anders moet de overheid dat afdwingen en tegelijkertijd voor alle partijen een gelijk speelveld creëren. De markt zal niet zorgen voor de toekomst van de aarde, in ieder geval niet zonder een overheid die zorgt voor regulering en richting geeft. Voor Ron Wit, teammanager van Stichting Natuur en Milieu, is Kopenhagen ook teleurstellend, maar hij ziet daarnaast winst. Door de klimaattop en de aanloop ernaartoe is men zich overal veel meer bewust geworden van de problemen en van het feit dat er veel moet gebeuren. De politieke leiders hebben geen harde afspraken gemaakt, maar op andere niveaus zijn bijvoorbeeld steden, bedrijven, organisaties en individuele burgers echt serieus aan de slag. Bovendien: de Nederlandse en Europese klimaatdoelstellingen blijven overeind. Op alles inzetten Ook bij Nuon blijft het klimaatvraagstuk hoog op de agenda staan. Arnoud Kamerbeek, Nuon Head of Business Development & Projects: We willen in 2050 CO 2-neutraal opereren.

Naar CO 2-neutraal Nuon en de maatschappij 15 Om dat te bereiken richt Nuon zich op drie sporen: energiebesparing, duurzame productie van energie en in laatste instantie het zo schoon en efficiënt mogelijk gebruiken van fossiele brandstoffen. We kunnen het ons niet veroorloven om maar één weg te bewandelen; er is geen ei van Columbus, het is én én én. Als we niet op meerdere oplossingen inzetten, halen we het nooit om in 2050 CO 2-neutraal te zijn, concludeert Kamerbeek. Concreet betekent dit dat Nuon klanten stimuleert om energie te besparen en hen daarbij ondersteunt. Voor het tweede spoor is de doelstelling om het aandeel duurzaam geproduceerde energie te verhogen overeenkomstig de overheidsdoelstellingen. Om die reden werkt Nuon aan projecten op het gebied van vooral biomassa en windenergie, zoals de ontwikkeling van windpark Nuon Beaufort (circa 340 MW) dat gepland is 24 kilometer uit de kust van Zuid-Holland. De intentie is om voor 2020 in totaal 1.400 MW aan windenergie te ontwikkelen. Wat betreft het derde spoor schoon fossiel richt Nuon de pijlen onder meer op CCS, het afvangen, transporteren en opslaan van CO 2. Bij de elektriciteitscentrale in het Limburgse Buggenum loopt een pilot met CO 2-afvang. Deze technologie kan, eenmaal verfijnd, ook bij de geplande Nuon Magnum-centrale in Groningen worden ingezet voor de afvang van CO 2. CCS-testinstallatie in Buggenum Nuon is in 2009 bij haar elektriciteitscentrale in Buggenum van start gegaan met de bouw van een innovatieve testinstallatie voor het afvangen van CO 2. Het gaat hier om CO 2-afvang in combinatie met vergassing van kolen en biomassa. Deze techniek maakt het mogelijk om CO 2 af te vangen vóór het verbrandingsproces (pre-combustion). De technologie die in Buggenum wordt beproefd, wil Nuon ook gaan inzetten bij de Nuon Magnum-centrale in de Eemshaven. Volgens Ron Wit is Nuon zeker op de goede weg als het gaat om de ondersteuning van de klant bij het besparen van energie. Ik denk dat Nuon het verst van de energiemaatschappijen is in het regelen van een totaalpakket voor de klant. Toch heeft Wit ook wensen, bijvoorbeeld als het gaat om schoon fossiel. Natuur en Milieu ziet graag dat er een norm komt voor de uitstoot van de hoeveelheid CO 2 per geproduceerde kwh. Hoe bedrijven dat inrichten is aan hen; bijvoorbeeld door CCS of bijstook van biomassa. Nuon zou hier in mijn optiek openlijk voor moeten lobbyen. Zeker omdat Nuon beschikt over de benodigde technologie, een CO 2-afvangpilot heeft lopen en ruime ervaring heeft met het meestoken van biomassa. Bouwen op duidelijkheid Als knelpunt signaleert Wit het niveau van investeringen in duurzame energieproductie. Dat moet omhoog, anders blijven de doelstellingen buiten bereik. Wit rekent dit Nuon zeker niet alleen aan. Ook het overheidsbeleid is hier volgens hem debet aan, want het succes van duurzame energie is in hoge mate afhankelijk van financiële ondersteuning en andere vormen van stimulering vanuit de overheid. Arnoud Kamerbeek sluit zich hierbij aan: Het is van wezenlijk belang dat de overheid een duidelijke visie op de toekomst formuleert. Het is alleen mogelijk om een duurzame business case te bouwen op duidelijkheid voor de langere termijn, met name wat betreft een stabiel investeringsklimaat en commitment vanuit de overheid. Lees meer over onze duurzame energieproductie vanaf pagina 49.

Flexibiliteit is de sleutel ENERGIE- ADVIES Energiebesparing Duurzame productie Schoon fossiel CO 2