M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012
Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe ondernemers dan in en overig : het aandeel mensen dat pas is gestart of bezig is met de start van een bedrijf, is relatief hoog. De verwachtingen voor nieuw ondernemerschap in lijken echter minder goed te zijn. In deze regio ziet men iets minder goede kansen voor het starten van een bedrijf dan in en overig. Daarentegen is de houding van de bevolking tegenover ondernemerschap iets positiever: in vindt men vaker dan elders dat een nieuw bedrijf veel succes en status oplevert. Verder verschillen de mate van exportgerichtheid, de groeiverwachtingen en de kenmerken van ondernemers in niet of nauwelijks van die in en de rest van. 1 Nieuw ondernemerschap In het kader van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 1 beantwoorden elk jaar zo'n 3.500 ers vragen over hun houding tegenover ondernemerschap en het starten van een eigen bedrijf. Deze rapportage gaat in op de antwoorden die in 2 en in 3 zijn gegeven op deze vragen. Deze regio's worden daarbij vergeleken met de rest van. Om aan voldoende gegevens voor de analyse te komen, zijn de metingen van vier opeenvolgende jaren gebruikt. De gegevens betreffen het gemiddelde van de uitkomsten in 2007 tot en met 2010. Relatief groot aantal jonge bedrijven in heeft met circa 11% van de volwassen bevolking ongeveer evenveel ondernemers in huis als de rest van. Elders in zijn het er juist minder, zie Tabel 1. Opvallend is het relatief grotere aandeel jonge en startende bedrijven in. In deze regio is circa 7% van de volwassen bevolking betrokken bij nieuwe ondernemerschapsactiviteiten. Hierbij gaat het om zowel het actief bezig zijn met het oprichten van een nieuwe eigen onderneming, als het runnen van een pas gestarte eigen onderneming. 1 De Global Entrepreneurship Monitor (GEM) is een wereldwijd programma van onderzoek naar ondernemerschap, middels jaarlijkse telefonische enquêtes in circa zestig landen. Doel is het verzamelen van internationaal vergelijkbare data betreffende 'nieuw ondernemerschap' en de institutionele voorwaarden daarvoor. neemt sinds 2001 deel. De uitvoering van de se GEM wordt verzorgd door Panteia/EIM. 2 is Corop-gebied nr. 36 van het CBS: Eindhoven, Helmond, Veldhoven en 18 kleinere omliggende gemeenten. 3 omvat de provincies Noord- en Limburg, uitgezonderd het Corop-gebied West- (Breda, Bergen op Zoom, Roosendaal en omliggende gemeenten). 2
De vooruitzichten voor ondernemerschap in lijken wat minder goed te zijn, gezien het juist achterblijvende aandeel mensen dat in de komende tijd een bedrijf denkt te starten of daar op het moment van het onderzoek mee bezig is. Gezien het relatief grote aantal nieuwe ondernemers is het niet verbazingwekkend dat in meer mensen persoonlijk iemand kennen die in de afgelopen twee jaar een bedrijf is gestart. Tabel 1 Ondernemerschap in en, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar) Directeur-(mede)eigenaar van een bedrijf (ongeacht vestigingsduur) 11,3% 7,5% 10,9% Directeur-(mede)eigenaar van een langer gevestigd bedrijf (3,5 jaar of meer) 5,8% 5,2% 7,8% Betrokken bij nieuw ondernemerschap (bezig met start of pas gestart) 7,0% 4,7% 6,2% Directeur-(mede)eigenaar van een jong bedrijf (tot 3,5 jaar oud) 5,5% 2,3% 3,3% Zelf als (mede)eigenaar actief betrokken bij start bedrijf 1,0% 1,8% 2,2% Verwacht de komende 3 jaar zelf een bedrijf te starten 2,7% 4,9% 6,4% Heeft in de afgelopen 3 jaar de start van een bedrijf van iemand anders (mede) gefinancierd 2,0% 2,5% 2,2% Kent persoonlijk iemand die in de afgelopen 2 jaar een bedrijf heeft gestart 44% 36% 38% 3
2 Houding ten aanzien van ondernemerschap Als het gaat om de houding ten aanzien van ondernemerschap laten de scores op de stellingen van Tabel 2 zien dat er weinig verschil is tussen, en overig. Wel vindt men in wat vaker dan elders dat succes als ondernemer status en respect oplevert. Tabel 2 Houding ten aanzien van ondernemerschap op basis van drie stellingen, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar) dat de desbetreffende stelling onderschrijft Stelling In beschouwen de meeste mensen het starten van een bedrijf als een aantrekkelijke loopbaankeuze 88% 86% 85% In levert het succesvol starten van een nieuw bedrijf veel status en respect op 76% 65% 69% In tref je in de media vaak verhalen aan over succesvolle bedrijven 63% 62% 62% Ook is aan de deelnemers van het onderzoek gevraagd of zij denken te beschikken over de kennis, vaardigheden en ervaring die nodig zijn voor het starten van een nieuw bedrijf. De inschatting daarvan verschilt nauwelijks tussen, en de rest van. In ziet men iets minder kansen voor het starten van een bedrijf. Daarentegen denken de respondenten in en iets minder dan in overig last te krijgen van faalangst als het gaat om de beslissing een eigen bedrijf te starten, zie Tabel 3. Tabel 3 Percepties van eigen kansen, kennis en vaardigheden ten aanzien van ondernemerschap, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar) Denkt te beschikken over de noodzakelijke kennis, vaardigheden en ervaring voor het starten van een nieuw bedrijf 47% 45% 48% Ziet in de eigen regio de komende zes maanden goede kansen voor het starten van een nieuw bedrijf 40% 44% 43% Angst om te falen zou respondent ervan weerhouden om een nieuw bedrijf te starten 20% 19% 25% 4
3 Innovatief ondernemerschap, export en groei Producten worden minder vaak gezien als nieuw In het onderzoek zijn enkele vragen opgenomen, die inzicht verschaffen in de mate waarin nieuwe ondernemers innovatief zijn. De jonge en startende ondernemers is gevraagd om een beoordeling te geven met betrekking tot de nieuwheid van hun product of dienst en het aantal concurrenten. Nieuwe ondernemers in bieden ongeveer even vaak als hun collega's elders in producten of diensten aan, die door geen of slechts weinig andere bedrijven worden aangeboden. In doen nieuwe ondernemers dat vaker en zij hebben dus minder concurrenten dan starters in overig. Verder beschouwen klanten van nieuwe ondernemers in de producten van deze bedrijven minder vaak als nieuw dan in overig, maar wel vaker dan elders in, zie Tabel 4. Tabel 4 Innovatief ondernemerschap, percentage van de nieuwe ondernemers Geen of weinig bedrijven bieden dezelfde producten of diensten aan 44% 49% 43% Sommige of alle klanten zien producten of diensten van het bedrijf als nieuw 29% 20% 40% Exportoriëntatie De gegevens over exportoriëntatie in Tabel 5 bieden inzicht in de mate waarin ondernemers (van zowel nieuwe als langer gevestigde bedrijven) gericht zijn op exportactiviteiten. Concreet is aan de ondernemers gevraagd welk percentage van hun klanten uit het buitenland zal komen of uit het buitenland komt. De exportoriëntatie van ondernemers in verschilt niet of nauwelijks van die in of overig : ongeveer de helft heeft buitenlandse afnemers en circa 13% van de ondernemers geeft aan dat meer dan een kwart van de klanten uit het buitenland komt. Tabel 5 Exportoriëntatie van ondernemers, percentage van nieuwe en langer gevestigde bedrijven Geen buitenlandse afnemers 50% 50% 47% Minder dan 25% buitenlandse afnemers 36% 35% 37% 25% of meer buitenlandse afnemers 13% 15% 15% 5
Groeiverwachtingen Nieuwe ondernemers in zijn of waren wat optimistischer over de werkgelegenheidsgroei bij hun bedrijf in de komende vijf jaar dan hun concullega's elders in : het aandeel dat een krimp van de werkgelegenheid bij zijn bedrijf verwacht, is minder en het aandeel nieuwe ondernemers dat een bescheiden groei (maximaal 4 extra werknemers) in het vooruitzicht ziet, is groter. Het aandeel nieuwe ondernemers dat een hoge werkgelegenheidsgroei (5 of meer extra werknemers) verwacht, is in hoger dan in en gelijk aan dat in overig. Tabel 6 Verwachte groei van het aantal werknemers in de komende vijf jaar, percentage van de nieuwe ondernemers Verwachte werkgelegenheidsontwikkeling Verwacht minder werknemers 3% 9% 7% Verwacht evenveel werknemers 66% 70% 68% Verwacht maximaal 4 extra werknemers 23% 15% 16% Verwacht 5 of meer extra werknemers 8% 6% 9% Ondernemerschapskenmerken Uit de verdeling van ondernemers in jonge bedrijven naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau (zie Tabel 7) kan worden afgeleid dat er nauwelijks verschil is in ondernemerschapskenmerken tussen, en overig. Tabel 7 Enkele kenmerken van nieuwe ondernemers Mannen 51% 51% 50% Vrouwen 49% 49% 50% 18-24 jaar oud 14% 14% 13% 25-34 jaar oud 22% 20% 19% 35-44 jaar oud 24% 23% 25% 45-54 jaar oud 20% 25% 23% 55-64 jaar oud 20% 18% 20% Hoger opgeleid 32% 32% 31% Middelbaar opgeleid 43% 46% 45% Lager opgeleid 25% 21% 24% 6