Het bevorderen van Geothermische stadsverwarming systemen in Europa



Vergelijkbare documenten
Wilt u uw elektriciteitsfactuur te verminderen?

Procedure voor de selectie van adviseurs

Lessen uit Europa. Een stimulans voor energieprestatiecontracten. Marijke Menkveld, ECN Beleidsstudies Utrecht. 12 Februari 2014

Procedure voor de selectie van installateurs

ADMINISTRATIEVE EN WETTELIJKE ASPECTEN BIJ DE TOEPASSING VAN ZONNESTROOM IN NEDERLAND PV LEGAL / PV GRID. Holland Solar Arthur de Vries

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

De MKB Energy Check Up. VNO-NCW Midden & CCS Energieadvies

IEE/12/046/SI

Consumentenvertrouwen door kwaliteitsborging

LOKALE KRACHTEN BUNDELEN VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST

Energie Prestatie Contracten Standaardisatie proces en documentatie Lessen uit Europa

STEAM-UP Stand van Zaken

Bewonerservaringen bij doorgedreven renovatie: input voor bedrijfsmodellen. Erwin Mlecnik, TU Delft i.s.m. PHP Ad Straub, TU Delft

EPC ESCO VME. Sven Wuyts Factor4

C-LIEGE - Clean Last mile transport and logistics management for smart and efficient local Governments in Europe

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Onconventionele fossiele brandstoffen (bijv. schaliegas) in Europa

Leverbare 6.2 PPT-presentatie. RenoValue. Drijvende krachten voor verandering: Versterking van de rol van taxateurs binnen de markttransitie

Veelgestelde vragen in EPC-projecten

Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Waarom geothermie en waarom het NOPG?

Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel

NL In verscheidenheid verenigd NL A8-0341/45. Amendement. Roger Helmer, David Coburn namens de EFDD-Fractie

Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse schone technologie sector

Project ESCO Service Center / Servicepunt Duurzame Energie Onderwerp Plan van aanpak verduurzaming Datum 19 juni 2013 Status [Status]

Geothermie in de gebouwde omgeving

Smart Energy Mix. Victor van Heekeren Platform Geothermie

Cyclus Sessie 1 23/10/2014

nzeb markt Nederland

C h r i s L o r i s t, V N O - N C W. M a r n i x va n Os, C o t r u s t. B a r t Ve r h a g e n, C C S E n e r g i e - ad v i e s

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

the state of renewable energies in europe

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE

Resultaten. aanbesteden voor een CO 2. -arme economie. Onze besparing* In totaal bespaarde GPP partners: t CO2e toe. *dd:

Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van , blz. 534), gewijzigd bij:

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom

ECONOMIE. Begrippenlijst H7 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn

SPP TENDER MODEL. Inkoop groene elektriciteit. Afkomstig van additionele, lokale bronnen. kale bronnen

EDITIE De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers

Openbare raadpleging over de mogelijke herziening van Verordening (EG) nr. 764/2008 (de verordening wederzijdse erkenning)

BNG Bank Betrokken partner voor een duurzamer Nederland. BNG Bank en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019

Tarieven Europa: staffel 1

Naar een integraal aanbod van bijna-energieneutrale (BEN) renovaties van eengezinswoningen in België

Geothermie als Energiebron

Europese feestdagen 2019

Europese feestdagen 2018

TKI WINST Warmte Infrastructuur Nederland met verlaagde Systeem Temperatuur

Eindexamen aardrijkskunde havo 2002-II

MKB-index april 2017

EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT

De financiering van geothermie in de glastuinbouw

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg

Ypenburg 100% duurzame warmte

Zittingsdocument B7-0000/2013 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B7-0000/2013

Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop

KLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese.

BIJLAGEN. bij GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE

Geothermie. traditioneel energiebedrijf?

Cultura Creative (RF) / Alamy Stock Photo

November 2014 Nieuwsbrief nr 1

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx

Tabel 1: Economische indicatoren (1)

MICRO-WARMTENETTEN EUROPESE EN BRUSSELSE CONTEXT. Seminarie Duurzaam Gebouw. 18 november 2016

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN MEDEDELING AAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN AAN DE RAAD

kennis en economie 2013 statistische bijlage

Europese feestdagen 2017

Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid

WKK en decentrale energie systemen, in Nederland

Is een Geothermisch Warmtenet Haalbaar in Castricum?

Individuele energievoorziening

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

Nieuwsbrief 10, 1 november 2014 Het huidige speciaal nummer van het ENCLOSE nieuwsbrief is beschikbaar in 12 talen!

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?

factsheet #2 MOBILITEITSMANAGEMENT MAATREGELEN VOOR SCHOLEN Informatie voor scholen, besturen, ambtenaren en mobiliteits- en onderwijsorganisaties

Staatssteun: richtsnoeren milieusteun vaak gestelde vragen (Zie ook IP/08/80)

Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA)

De bedrijven maken 2 soorten producten Alle bedrijven verkopen deze producten in dezelfde markt. Klanten

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Europese Commissie Directoraat generaal Gezondheid en Consumentenbescherming. Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B232 8/102 B-1049 BRUSSEL België

Tarieven Europa: staffel 1

SETIS VOOR EEN KOOLSTOFARME TOEKOMST

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :

GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)

HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN?

Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak

Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië

Schaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Algemene informatie over de respondent

Meer (dan) warmte onder Delft

Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Tijdens de zitting van 18 mei 2009 heeft de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen de conclusies in bijlage dezes aangenomen.

Samenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars

Transcriptie:

Het bevorderen van Geothermische stadsverwarming systemen in Europa

Over Geothermische stadsverwarming Er zijn meer 5.000 systemen voor stadsverwarming in Europa, waaronder meer dan 240 geothermische stadsverwarmingsystemen (Geothermal District Heating: GEODH). De eerste regio s waar GEODH systemen geïnstalleerd werden, waren die gebieden met het beste hydrothermale potentieel, echter door nieuwe technologieën en systemen zijn een toenemend aantal regio s GEODH systemen aan het ontwikkelen. Het kan hierbij gaan om kleine systemen (van 0,5 tot 2 MWTH) en grotere systemen met een capaciteit van 50 MWth. Enkele nieuwe Stadsverwarming programma s die ondiepe geothermische bronnen gebruiken maken daarnaast ook gebruik van grote warmtepompen. Veel GEODH systemen zijn gebaseerd op gunstige geothermische omstandigheden met hoge enthalpie bronnen/grondstoffen en op het doublet??? concept van warmtewinning/warmteafvoer. Moderne doublet ontwerpen bestaan uit twee geboorde putten, afwijkend van een enkel geboord??? (engels pad): een productie en een injectie bron. De productie van geothermische vloeistoffen wordt meestal ondersteund door een productiepomp. Het installeren van GEODH systemen in gebieden met een hoge stadsdichtheid kan de project economie verbeteren, wanneer zowel middelen als vraag elkaar geografisch evenaren. Een grote uitdaging in de huidige economische crisis betreft het financieren en ontwikkelen van nieuwe warmtenet infrastructuren. Het aanpassen van bestaande systemen voor stadsverwarming is een alternatief voor het ontwikkelen van de GEODH markt. De belangrijkste voordelen van geothermische verwarming en koeling zijn de bepaling van de lokale, basislast en flexibele duurzame energie, diversificatie van de energiemix en bescherming tegen de vergankelijkheid en de stijgende prijzen van fossiele brandstoffen. Het gebruik van geothermische bronnen kan voor landen mogelijkheden ontwikkelen op het gebied van belastingen, royalties, technologie, export en werkgelegenheid. 1

De GEODH markt De cruciale uitdaging is om geothermische stadsverwarming in Europa te bevorderen en de penetratie op de markt te vergemakkelijken. De meer dan 240 geothermische centrales voor stadsverwarming in Europa hebben een totale geïnstalleerde capaciteit van meer dan 4,3 GWth en een productie van ongeveer 12.900 GWh. De Europese GEODH markt kan in drie segmenten worden opgedeeld: De volgroeide markt. Verschillende Europese landen hebben een lange traditie in GEODH en ambitieuze doelstellingen voor 2020 (Duitsland, Frankrijk, Hongarije en Italië). Om deze doelstellingen te bereiken, is de vereenvoudiging van procedures en meer financiering nodig. De transitie markt. Er zijn diverse Oost- en Midden-Europese Roemenië met geïnstalleerde geothermische DH-systemen Echter, landen, zoals Polen, Slowakije en er is een veel groter potentieel. De jonge markt. Een derde groep van EUlanden omvat die lidstaten die momenteel aan de ontwikkeling van hun eerste geothermische DHsystemen werken, zoals Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken. Er is nog geen traditie van GeoDH dus de marktomstandigheden voor de ontwikkeling ervan moeten worden vastgesteld. In andere Oost- en Midden-Europese landen, waaronder Bulgarije, de Tsjechische Republiek en Slovenië, moeten beleidsmakers overtuigd worden om de juiste kaders voor regelgeving vast te stellen, maar ook voorwaarden te scheppen voor de ontwikkeling van een GEODH markt. Groei mogelijk maken De potentie van diepe geothermie is enorm, echter GEODH technologie is op dit moment slecht ontwikkeld.. Drie wezenlijke gebieden zijn geïdentificeerd als belangrijk om de situatie te verbeteren: Number of GeoDH systems in Europe 2016-2018 2014-2015 Het wegnemen van belemmeringen in de regelgeving en het vereenvoudigen van procedures voor de exploitanten en beleidsmakers. Het ontwikkelen van innovatieve financiële modellen voor GEODH projecten, die kapitaal intensief zijn. Het opleiden van technici en beslissende partijen van regionale en locale overheden, om zo de Technische achtergrond die nodig is voor goedkeuring en ondersteuning van projecten, te creëren. Daarnaast is het van belang dat er een gelijk speelveld ontstaat door de liberalisering van de gasprijs en het adequaat belasten van de uitstoot van broeikasgassen in de warmte sector. 2

Het GeoDH project (2011-2014) werkt aan deze kwesties, waarbij de volgende stakeholders betrokken worden: Beleidsmensen en beslissers van de nationale autoriteiten bewust maken van de potentiële mogelijkheden van deze technologie Beslissers van gemeentelijke en locale overheden en autoriteiten op het gebied van energie, om zodoende een betere regelgeving te krijgen en om procedures op lokaal niveau te vereenvoudigen. Banken, potentiële investeerders and andere spelers op de markt stimuleren om te investeren in deze sector. Regelgeving In samenwerking met de locale overheden en particuliere stadsverwarming, heeft het GEODH project enkele belangrijke reguleren van geothermische stadsverwarming in Europa. instanties die betrokken zijn bij aanbevelingen gedaan voor het Nationale en lokale regels moet een definitie van geothermische energiebronnen en verwante termen, in overeenstemming met Richtlijn 2009/28 / EG bevatten. Het eigendomsrecht moet worden gewaarborgd. Administratieve procedures voor geothermische licentie moeten passen bij het doel. De regels met betrekking tot het verlenen van vergunningen en vergunningsprocedures moeten evenredig en vereenvoudigd overgedragen kunnen worden op een regionaal of administratief niveau. De administratieve procedure moet worden vereenvoudigd. Regels voor stadsverwarmin g (DH) moet zo gedecentralisee rd mogelijk zijn zodat ze aanpasbaar zijn in de locale context, en moeten een voorwaarde stellen voor een verplicht minimumniveau van energie uit hernieuwbare bronnen, in lijn met artikel 13, 3, van Richtlijn 2009/28 / EC Er moet een unieke geothermische vergunning verlenende instantie worden opgericht Informatie over geothermische bronnen, geschikt voor GEODH systemen, moet niet alleen beschikbaar zijn maar ook makkelijk toegankelijk. GeoDH moeten worden opgenomen in de nationale, regionale en lokale energie-plannen en strategieën. Beleidsmakers en ambtenaren moeten goed worden geïnformeerd over aardwarmte. 3

Technici en energieleveranciers moeten getraind worden in geothermische technologieeen Wil er draagvlak komen in de maatschappij voor geothermische DH projectontwikkeling, dan moet het publiek goed geïnformeerd en geraadpleegd worden. Geothermische energie moet prioriteiten krijgen in de wetgeving ten opzichte van andere toeppassingen voor onconventionele fossiele brandstoffen, zoals CCS en kernafval depositos? Financiering Een GEODH project is gebaseerd op de geschatte aardwarmte die reservoir en een analyse van de warmtevraag. De schatting van de voor elk individueel project. kan worden gegenereerd uit het kosten en inkomsten zijn specifiek In een Geothermische Stadsverwarming project, zijn zowel de risico s als de investeringen geconcentreerd in de vroege fasen van een project; de aanwezigheid en kwaliteit van de geothermische bron kan alleen worden aangetoond nadat de eerste boring is voltooid. Naarmate het project vordert, zullen zowel de risico en investerings curve oppervlakkiger worden, hoewel het lange termijn risico van de bron resource termijn afbreken blijft in de tijd. Het specifieke risicoprofiel en geconcentreerde behoefte aan kapitaal, gecombineerd met een algemeen gebrek aan bewustzijn en begrip, zijn de uitdagingen voor de financiering GeoDH projecten. De schattingen van de kosten en middelen zullen verbeteren naarmate GEODH zich meer ontwikkeld, maar projecten zullen altijd een aantal risico s met zich meebrengen. Hiervoor zijn specifieke financiële instrumenten vereist.. Verzekering Uit aanvangsrendementen kunnen we belangrijke informatie halen met betrekking tot aardwarmte potentieel vóór het boren. Echter, een 'geologisch risico' bestaat nog steeds en kan de financierbaarheid van een project bedreigen. De geologisch risico kan zijn dat er onvoldoende middelen zijn gevonden (korte termijn) of dat de bron van nature daalt in de tijd (op lange termijn). Het geologische risico is een veel voorkomend probleem in heel Europa, maar alleen bepaalde landen (Frankrijk, Duitsland, IJsland, Nederland en Zwitserland) hebben daarvoor verzekerings regelingen. Solide projectplanning en risicomanagement zijn essentiële elementen van een zich ontwikkelend project, en moeten in een zo vroeg stadium worden uitgevoerd. Risicomanagement impliceert niet noodzakelijkerwijs de eliminatie van risico's, maar veeleer hun systematisch beheer en mitigatie. Sommige risico's kunnen worden doorgegeven aan derden, bijvoorbeeld via een verzekering (openbaar of privé) of subsidies (terugbetaalbaar). 4

Investering Geothermische ruimte en stadsverwarming systemen zijn kapitaal (CAPEX) intensief. De belangrijkste kosten worden gegenereerd door de initiële investeringskosten voor productie en injectie putten, neerwaartse en oppervlakte aanvoerpompen, leidingen en distributienetten, monitoring en controle-apparatuur, peaking stations en opslagtanks. Desalniettemin zijn de operationele kosten (OPEX), veel lager dan bij conventionele systemen, bestaande uit pompvermogen, onderhoud van het systeem, de werking en de controle. De financiële prestatie van het systeem is afhankelijk van de thermische belasting dichtheid of de warmtevraag per oppervlakte-eenheid. Economische voordelen worden bereikt door een combinatie van verwarming en koeling, omdat de resulterende bezettingsgraad hoger is dan voor alleen verwarmen, en de eenheid van energie kosten lager. Het genereren van kosten en verkoopprijzen zijn meestal rond de 60 / MWh thermische, binnen een bereik van 20 tot 80 / MWh warmte. Dit is afhankelijk van de lokale geothermische instellingen (hoog / laag warmte stromen, ondiep / diepgewortelde bronnen), sociaal-economische omstandigheden en prijsbeleid (kwht of m3 warm water). Potentieel Meer dan 25% van de EU-bevolking woont in gebieden die direct geschikt voor Geothermische stadsverwarming. Er is een groot potentieel, met 22 GeoDH systemen in gebruik in Europese landen. De geothermische generatie heeft zijn wortels in Europa. Het geothermische potentieel wordt herkend door sommige EU-lidstaten in hun nationale actieplannen voor hernieuwbare energie. Echter, het werkelijke potentieel is significant groter. Om de bewustwording te vergroten, heeft men binnen GEODH het project voor de eerste keer geëvalueerd en gepresenteerd en het geothermische potentieel in Europa gevisualiseerd op een interactieve kaart. Uit deze kaart kunnen we opmaken dat: GeoDH overal kan worden ontwikkeld; Aardwarmte kan worden geïnstalleerd met bestaande DH systemen tijdens uitbreiding of verbouwing, ter vervanging van fossiele brandstoffen; Nieuwe GEODH systemen kunnen worden gebouwd in vele regio s in Europa, tegen concurrerende kosten. Het Pannonische bekken is van bijzonder belang als we kijken naar potentiële ontwikkeling in Centraal- en Oost-Europa. 5

Volgens Eurostat, is ongeveer een derde van de totale ruwe olie van de EU (34,5%) en aardgas (31,5%) invoer in 2010 afkomstig uit Rusland. Hiervan wordt 75% van het gas gebruikt voor verwarming (2/3 voor Huishoudens en 1/3 voor de industrie). GEODH heeft het potentieel om een belangrijk deel van deze brandstof te vervangen. Voor meer informatie, ga naar: www.geodh.eu Partners The sole responsibility for the content of this publication etc. lies with the authors. It does not necessarily reflect the opinion of the European Union. Neither the EACI nor the European Commission are responsible for any use that may be made of the information contained therein. Image Credits: Cover: EGEC, Danish Geothermal District Heating P1: GPC IP P3: Danish Geothermal District Heating, EGEC 6