Tekst: Henk Poker Fotografie: Rien Linthout Rondetafelgesprek Aan het slot van het gesprek zegt Winfryd de Haan: Ik hoop dat we met elkaar een alomvattende visie voor de toekomst ontwikkelen, anders zie ik het somber in voor West-Europa. Het is een enge tijd en ik ben er niet gerust op. Was deze opmerking illustratief voor het tafelgesprek in de Euroborg? Nee, zeker niet. MKB-ers zijn optimistische mensen. Het zijn ondernemers die kansen zien, innovatief zijn en dat vooral ook willen uitstralen. We moeten trots zijn op onze regio en het lef hebben met de borst vooruit te lopen, geeft Chiel Reugebrink aan. Want misschien doen we het hier wel beter dan elders. En zo ontstond er een geanimeerd gesprek tussen 8 mensen van verschillende pluimage. Optimisme overheerst, maar alertheid blijft geboden Blij met verlenging baan op Groningen Airport Eelde Positief De vraag naar flexibele arbeid neemt toe, begint Marc Oosterman. Als geen ander, uitzendbranche, kan hij peilen wat de stand van zaken in de Groninger economie is. En ook Jaap Westerhuijs van het Groninger Congres Bureau is louter positief. Dit wordt een topjaar voor Groningen voor wat betreft het aantal, met name, internationale congressen. De wetenschap gaat gewoon door, crisis of niet. Ook Chiel Reugebrink, werkzaam in de accountancy en dus een goede graadmeter voor economische ontwikkelingen, is positief: Natuurlijk verschilt het beeld per branche en per onderneming. Over het geheel genomen zien we momenteel wel wat minder vertrouwen en ook zijn de orders wat korter en doen de banken lastig, maar met heel veel bedrijven gaat het hartstikke goed. Wilma Mansveld kent het beeld dat er momenteel van de banken bestaat. Als provincie krijgen we veel vragen van bedrijven of we ze kunnen helpen met bijvoorbeeld investeringsfinancieringen. Intern voeren wij daar de nodige discussies over, bijvoorbeeld hoe we ons dienen op te stellen in het economische speelveld. Maar we zijn gebonden aan allerlei regels. Desondanks vindt er nu onderzoek plaats welke rol we kunnen spelen, zonder als bank op te willen treden. Reugebrink juicht dit toe. Banken zijn best bereid tot financiering, maar zijn huiverig voor de huidige economische situatie. Wanneer een provincie bijvoorbeeld borg kan staan, zou dat al veel kunnen helpen. Hoe je dat precies in moet vullen, moet natuurlijk goed worden onderzocht. Wisselend Voor ons is het beeld wisselend, geeft Winfryd de Haan aan. Het notariaat zit op slot en dat heeft vooral te maken met de woningmarkt, iets wat ik de overheid Aanwezig waren Wilma Mansveld, gedeputeerde van de provincie Groningen, met onder andere economie, energie en jeugdzorg in haar portefeuille, Jaap Westerhuijs, directeur van het Groningen Congres Bureau, Robert Tijdhof, directeur van Callvoip Telefonie, Erik de Ree, directeur van De Ree archiefsystemen, Ronald de Jong, penningmeester van de stichting AOT Noord, Marc Oosterman, directeur van 3 vestigingen van Olympia Uitzendbureau, Chiel Reugebrink, directeur van Management Team Noord en Winfryd de Haan, bestuursvoorzitter bij De Haan Advocaten & Notarissen. 07
Rondetafelgesprek aanreken. Aan de andere kant zien we een behoorlijke groei in de afdeling insolventierecht. En dat vindt zijn oorzaak in het aantal faillissementen. Erik de Ree voorziet dit jaar een groei van 14% voor zijn bedrijf. Dat komt volledig op het conto van overheid, een belangrijke opdrachtgever voor ons bedrijf. Ronald de Jong is secretaris van de stichting AOT, dat streeft naar voldoende gediplomeerde technici met het juiste niveau. In het dagelijkse leven is De Jong werkzaam bij Teijin Aramid. In de chemie hebben we weinig last van de huidige economische situatie en ook met AOT Noord gaat het goed. We kunnen ons goed redden, hoewel er voor de langere termijn zorgen zijn. We zouden graag zien dat meer bedrijven zich aansloten, want deelname aan AOT is een investering in de toekomst. Flexibele schil Robert Tijdhof zegt van moeilijke tijden maar weinig te merken. Wij zijn gespecialiseerd in telefonie via internet, wat voor klanten meer flexibiliteit en functionaliteit oplevert. Bovendien, geen bedrijf kan zonder telefonie en wij zitten dan ook in een behoorlijke groeimarkt. Marc Oosterman van Olympia Uitzendbureau ziet zijn 3 vestigingen sneller groeien dan gemiddeld. Toch heb ik mijn zorgen over hoe het echt gaat met de Groninger economie. Volgens mij bevinden we ons momenteel in een sur place en is het afwachten wat er gaat gebeuren. Ik ben optimistisch, maar ik zie de ontwikkelingen op dit moment stagneren. Daar staat tegenover dat ondernemers een steeds grotere flexibele schil rondom hun bedrijf aan het opbouwen zijn en dat is goed voor de uitzendbranche. Erik de Ree vindt het van belang dat we vooral inzetten op sectoren waar de provincie Groningen sterk in is. Denk aan de energiesector, maar ook aan de procesindustrie. Wilma Mansveld geeft aan dat de provincie Groningen een aantal speerpunten heeft aangewezen, te weten energie, healthy aging en bio based economie. En daar hebben we een vierde tak aan toegevoegd, namelijk het stuwende midden- en kleinbedrijf en dat kan breder zijn dan de eerste drie sectoren. Nieuwe uitdagingen Het stuwende midden- en kleinbedrijf moet vooral gezocht worden in bedrijven die innoveren. Volgens Winfryd de Haan is er altijd ruimte voor innovaties. Elke ondernemer kijkt naar kansen. Echter, in goede tijden heeft hij de neiging voor het laaghangende fruit te kiezen en wordt hij daardoor lui. Deze tijd biedt 08
Winfryd de Haan Ronald de Jong Chiel Reugebrink juist een uitgelezen kans op zoek te gaan naar nieuwe uitdagingen. Wat Robert Tijdhof met zijn bedrijf doet, is daar een voorbeeld van. Hij is de luis in de pels van bijvoorbeeld KPN. En zo biedt elke tijd kansen en bedreigingen. Als je als bedrijf maar flexibel bent, kun je altijd veranderen en innoveren, voegt Reugebrink er aan toe. Daarvoor heb je soms andere mensen nodig en dat is moeilijk in Nederland. Het is gebeurd dat bedrijven zichzelf opheffen en met een nieuw product en andere mensen weer verder gaan. Wilma Mansveld is voorstander van gedeeltelijke flexibilisering van de arbeidsmarkt. Gedeeltelijk, omdat flankerende maatregelen, zoals de beschermde arbeidsplaatsen in WSW bedrijven niet moeten worden opgeheven, want dat werkt niet. Daarom roep ik op om goed te kijken naar wat je flexibiliseert en wie dat goed aankan en wie niet. Terugkomend op de innovatie zegt Mansveld dat de provincie daarvoor diverse subsidiepotten beschikbaar heeft. Er is geld, daar wordt over het algemeen goed gebruik van gemaakt, maar er zijn ook sectoren die er amper gebruik van maken, laat ze weten. Zo hebben wij voor de creatieve industrie 7,5 ton in de pot, maar we raken het niet kwijt, bij lange na niet. Maar niet alleen de creatieve industrie is moeilijk bereikbaar, ook het MKB als geheel. Dat is vervelend, juist omdat we bedrijven kunnen helpen te innoveren. De Haan geeft aan dat er binnen MKB- Nederland allerlei brancheverenigingen zijn, waarin bedrijven uit een bepaalde branche zijn vertegenwoordigd. Maar hij beseft meteen dat het dan nog moeilijk kan zijn om die specifieke branche te bereiken. Wij organiseren regelmatig een congres of bijeenkomst voor bepaalde branches, geeft Westerhuijs aan. Maar negen van de tien worden afgeblazen bij gebrek aan belangstelling. Als je als bedrijf maar flexibel bent, kun je altijd veranderen en innoveren 09
Rondetafelgesprek Schouder aan schouder Kortom, er zijn zorgen, maar er liggen ook kansen. Durft iemand de voorspelling aan hoe we er over 2 à 3 jaar voorstaan. Ik hoop dat FC Groningen dan weer in het linkerrijtje staat, geeft Mansveld, met een verwijzing naar de plaats van het gesprek, aan. Voor Noord-Nederland hoop ik, en dan kijk ik dus verder dan alleen de provincie Groningen, dat we wat meer schouder aan schouder gaan staan, zowel overheid, bedrijfsleven als overige organisaties. De wijze waarop geldstromen lopen verandert. Wil je daarin een rol blijven spelen, dan moet je samenwerken, want dan gaat het sneller. Daarnaast zou ik graag zien dat men met wat meer vertrouwen door het leven gaat, gepaard met vrolijkheid. Oosterman is optimistisch gestemd over de kansen voor het noorden. En dan met name voor de sectoren energie en techniek, want daar zijn we goed in. Daarnaast wens ik dat de overheid meer de samenwerking zoekt met de uitzendbureaus. Nog steeds is er kennelijk koudwatervrees bij bijvoorbeeld het UWV om met ons samen te werken. Er is meer mogelijk dan er op dit moment gebeurd, daar ben ik van overtuigd. Over mijn eigen bedrijf ben ik erg optimistisch, geeft De Ree aan. Maar er zijn zorgen. Aan het begin van dit gesprek werd even aangestipt dat er een trek gaande is van bedrijven en organisaties richting Zwolle. En dat heeft vooral te maken met de bereikbaarheid van Groningen. Het afblazen van de zweeftrein speelt daarin een belangrijke rol. Wat we als Noord-Nederland moeten doen is vooral de sterke kanten van onze economie versterken en niet allerlei initiatieven ondersteunen die vooralsnog alleen hoop bieden. Voor AOT Noord denkt De Jong dat de stichting verder kan groeien. Maar daarvoor hebben we meer deelnemende bedrijven nodig die dezelfde zorg omtrent hun technische personeel delen. Daarom ben ik blij dat de bedrijvigheid rondom windenergie nu van de grond komt. Want dat betekent dat meer bedrijven naar de regio Eemshaven Delfzijl komen en zich wellicht bij onze stichting willen aansluiten. We moeten namelijk massa hebben om de opleidingen in de benen te houden, dat dit nodig is staat buiten kijf. Zo willen we de stap naar een HBO-opleiding maken, omdat daar behoefte aan is. Maar nogmaals, bedrijven moeten dat ook zien. Uitbreiding Wat congressen in Groningen betreft, zegt Westerhuijs blij te zijn met de uitbreiding van de baan op Groningen Airport Eelde. Nu komen nog circa 50.000 congresgangers per jaar met de trein naar Groningen. Dat is voor buitenlanders geen probleem, maar voor Nederlanders wel, zij vinden Groningen namelijk nogal ver weg liggen. Met de verlenging van de baan, kunnen straks meer mensen met het vliegtuig Groningen bereiken Marc Oosterman Robert Tijdhof Wilma Mansfeld 10
en dat is positief voor de status van Groningen als congresstad. Per jaar geven congresgangers in onze regio tussen de 20 en 25 miljoen euro uit, over het belang van de congressen hoef ik daarom niemand iets uit te leggen. En wat de zweeftrein betreft, is het natuurlijk een gemiste kans dat deze is afgeblazen. De lijn had ook naar Hamburg moeten worden doorgetrokken om aan te sluiten op het Europese netwerk. Want dat alleen een lijn naar Groningen niet rendabel te krijgen is, dat begrijpt iedereen ook wel. Tijdhof voorspelt voor zijn bedrijf een gestage en gezonde groei. Wel maak ik me zorgen over de infrastructuur in en rondom Groningen, want daar hebben we de afgelopen jaren wat kansen laten liggen. Echter, ondernemers die innoveren, kunnen rustig in Groningen blijven en hebben daar voldoende mogelijkheden. Bedrijven worden in de toekomst, dankzij allerlei ontwikkelingen in de ICT, steeds meer locatie onafhankelijk. En juist daar kunnen er voor Groningen nog wel eens ongekende mogelijkheden liggen. Gevolgen Ook De Haan is optimistisch over de kansen van zijn kantoor. Wij zijn altijd innoverend geweest en voelen ons thuis in deze regio. Wel vind ik het jammer, maar dat is niet een typisch Gronings probleem, dat er in ons land nog altijd zoveel bestuurslagen bestaan, want dat komt de dynamiek van de samenleving niet ten goede. Ondernemers mogen een slagvaardige overheid verwachten, maar daar schort het nog wel eens aan. Daarnaast hebben wij erg veel last van een politiek dat blijkbaar alleen nog maar een korte termijn visie kan ontwikkelen. Daardoor worden er bijvoorbeeld geen maatregelen genomen op de woningmarkt, wat ook voor onze provincie grote gevolgen heeft. Groningen is van oudsher sterk vertegenwoordigd in de bouwsector en daarvan ondervinden we nu de gevolgen, en wel in negatieve zin. Dat komt door het gepruts in Den Haag. Ik pleit daarom voor een visie op de langere termijn, op allerlei onderdelen van de samenleving, anders zie ik het voor ons land en voor geheel West-Europa somber in. Volgens Reugebrink maakt Den Haag vooral beleid voor de Randstad. Kijk maar wat er met de kilometervergoeding gaat gebeuren. Vooral burgers die afhankelijk zijn van de auto en lange afstanden afleggen worden daarvan de dupe. En dan heb je het dus over gebieden zoals Noord-Nederland. Voor onze branche, de accountancy, voorzie ik een verdere schaalvergroting en bovendien heeft het MKB steeds meer ondersteuning nodig, daar moeten wij ons als organisatie op voorbereiden. Verder, en dat vind ik echt belangrijk, hoop ik dat we in Noord- Nederland het lef hebben met de borst vooruit te lopen en trots te zijn op de eigen regio. Want we kunnen het net zo goed als elders en misschien doen we het wel beter. Jaap Westerhuijs Erik de Ree 11