Blijf Staan Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten Deze module is gebaseerd op het wetenschappelijk onderzoek Fall Prevention in psychogeriatric nursing homes waarop drs. J. Neyens in 2007 gaat promoveren Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. Consument en Veiligheid aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Uitgave: november 2006 Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 1
Inhoudsopgave Tabblad: Inleiding PG 3 Tabblad: Toelichting Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten PG 6 - Doel PG 7 - Projectgroep PG 7 - Methodiek en werkwijze PG 8 - Belangrijke factoren voor succes! PG 10 - Valpreventieteam PG 11 - Taken van de leden van het valpreventieteam PG 12 - (Verpleeghuis)arts PG 12 - Verpleging en verzorging PG 12 - Fysiotherapeut PG 13 - Ergotherapeut PG 14 Tabblad Stap 1: Inventarisatie PG 15 - Algemeen Medisch Onderzoek PG 16 - Werkblad PG 1: Algemeen Medisch Onderzoek PG 18 - Persoonlijke Risicoanalyse PG PG 20 - Werkblad PG 2: Persoonlijke Risicoanalyse PG PG 23 - Werkblad PG 3: Barthel ADL Index PG 28 - Werkblad PG 4: Tinetti Assessment Tool PG 29 Tabblad Stap 2 en 3: Plan van Aanpak en Activiteiten PG 30 - Persoonlijke Valpreventieve maatregelen PG 31 - Werkblad PG 5: Persoonlijke Valpreventieve maatregelen PG 33 - Werkblad PG 6: Functioneel oefenprogramma PG 35 - Werkblad PG 7: Richtlijnen externe heupbeschermers bij PG cliënten PG 38 - Werkblad PG 8: Indiceren en adviseren loophulpmiddel PG 40 - Werkblad PG 9: Indiceren en adviseren (rol-)stoel PG 41 - Werkblad PG 10: Transferhulpmiddel PG 43 - Werkblad PG 11: Schoeisel PG 44 - Werkblad PG 12: Alarmmat PG 45 - Werkblad PG 13: Alarmsensor PG 46 Tabblad Stap 4: Evaluatie PG 47 Tabblad Stap 5: Borging PG 49 Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 2
Tabblad: Inleiding Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 3
Inleiding Valongevallen in verpleeghuizen Valincidenten komen veel voor in verpleeghuizen. In een gemiddeld verpleeghuis met 150 bedden worden gemiddeld meer dan 300 valincidenten gemeld. Met name cliënten met een psychogeriatrische problematiek hebben een groot risico te vallen. Gemiddeld 2,7 tot 3,1 keer per jaar per bed 1. Ter vergelijking: cliënten van een verzorgingshuis vallen gemiddeld 2 keer per jaar. Bijna 1-2% van de valincidenten leidt tot een heupfractuur. Echter, een groot deel van de valincidenten leidt tot ander letsel, zoals andere fracturen (3 5%) en letsel van weke delen en hoofdtrauma (5%). Uit onderzoek blijkt dat 6 tot 10% van alle valincidenten lichamelijk letsel tot gevolg heeft. Gevolgen van valincidenten Naast het hierboven beschreven lichamelijk letsel dat een valincident tot gevolg kan hebben, is er ook vaak sprake van psychosociale gevolgen van een valincident, zoals de angst om opnieuw te vallen en isolatie. Het blijkt dat juist de angst om te vallen het risico op een nieuwe val vergroot. Daarnaast kan angst om te vallen ook leiden tot een afname van de mobiliteit als gevolg van vermijdingsgedrag. Kortom, een val kan grote gevolgen hebben voor de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van de toch al kwetsbare cliënten in verzorg- of verpleeghuizen. Oorzaken van valincidenten Valincidenten worden vaak veroorzaakt door een combinatie van factoren die zowel intrinsiek (cliëntgebonden) als extrinsiek (niet cliëntgebonden) zijn. De intrinsieke factoren hebben betrekking op de lichamelijke en mentale conditie van cliënten. Naast algemene verouderingsverschijnselen, zoals afname van spierkracht, verminderd gezichtsvermogen en bijvoorbeeld een verminderde reactiesnelheid, hebben cliënten van verpleeg- en verzorgingshuizen nog een aantal belangrijke risicofactoren voor vallen. Zo levert de aanwezigheid dementie een verhoogd risico op een val op. Maar ook het gebruik van psychofarmaca verhoogt het valrisico. Het voorkomen van valongevallen met Blijf Staan Het project 'Blijf Staan' is ontwikkeld om binnen verzorgingshuizen het aantal valongevallen te reduceren. Het uitgangspunt is hierbij een zogenaamde multifactoriële aanpak, waarbij aandacht wordt besteed aan het vaststellen van risicofactoren voor valincidenten en het op basis daarvan nemen van gepaste maatregelen zoals het aanbieden van bewegingsprogramma s, het verminderen van persoonlijke risicofactoren (bijvoorbeeld verbeteren gezichtsvermogen en aanpassen van het medicijngebruik), bevorderen van een veilig en goed gebruik van hulpmiddelen, het bevorderen van een veilige woonomgeving, etc. Een dergelijke aanpak wordt ook aanbevolen in de landelijke Richtlijn Preventie van Valincidenten bij Ouderen van het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO / Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie. 1 Bron: Dijcks, BPJ, Neyens, JCL, Schols JMGA, van Haastregt JCM,Crebolder HFJM, de Witte LP. Falls in nursing homes: on average almost two per bed, resulting in a hip fracture in 1.3%. Ned Tijdschr Geneeskd2005; 149: 1043-7. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 4
Deze module vormt een aanvulling op 'Blijf Staan' en is speciaal ontwikkeld in samenwerking met irv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap, om ook valongevallen bij psychogeriatrische cliënten te voorkomen, zowel in het verpleeghuis als op de PG unit van verzorgingshuizen. Met de module kunnen de oorzaken van valongevallen achterhaald worden en worden concrete activiteiten aangereikt om deze oorzaken te verminderen of weg te nemen. In deze module worden dezelfde 5 stappen gehanteerd als in het 'Blijf Staan' handboek. Daar waar van toepassing wordt ook verwezen naar de stappen uit het handboek. Het is dus van belang dat men in het bezit is van het handboek, voordat met de uitvoer van de module gestart wordt. Het Blijf Staan handboek kan evenals de andere materialen besteld worden of gedownload worden via www.veiligheid.nl. In de themabrochure Valincidenten bij psychogeriatrische cliënten vindt u meer informatie over valpreventie voor deze doelgroep. Het geeft een verdieping van de onderliggende problematiek en de verschillende preventiemaatregelen Deze brochure kunt u bestellen of downloaden via www.veiligheid.nl. Leeswijzer Deze module is ontwikkeld in samenwerking met irv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap als aanvulling op het 'Blijf Staan' handboek. Dat betekent dat ervan uitgegaan wordt dat de stappen 1 tot en met 5 uit het 'Blijf Staan' handboek ook doorlopen worden. Het papier van de module heeft een afwijkende kleur, zodat deze achter de tabbladen van het handboek bewaard kunnen worden. Het blijft dan gemakkelijk herkenbaar wat valpreventie voor psychogeriatrische cliënten betreft. De verschillende stappen worden in de toelichting verder uitgewerkt. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 5
Tabblad: Toelichting Module psychogeriatrische cliënten Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 6
Toelichting Module psychogeriatrische cliënten Deze module is ontwikkeld om binnen 'Blijf Staan * ' aandacht te besteden aan valpreventie bij ouderen met een psychogeriatrische problematiek in verzorgingshuizen en verpleeghuizen. De essentie blijft dat er aandacht wordt besteed aan valpreventie door het uitvoeren van 5 stappen, van het inventariseren van het probleem tot het borgen van de activiteiten in het beleid en de bestaande structuren van uw organisatie (kwaliteitssystemen, beleids- en jaarplannen, plan en control cyclus). Voor een uitgebreidere toelichting op de 5 stappen wordt verwezen naar de toelichting in het 'Blijf Staan' handboek. Doel Het doel van 'Blijf Staan' is het aantal valongevallen in verpleeg- en verzorgingshuizen terug te dringen. Dit wordt gedaan door in de organisatie valpreventie op de agenda te zetten van het management, de medewerkers en de cliënten en door valpreventieve maatregelen te nemen. Hierbij wordt beoogd valpreventie een vaste plaats te geven in het beleid van de organisatie zodat het aantal incidenten ook op de langere termijn blijft afnemen c.q. onder controle is. Projectgroep In het 'Blijf Staan' handboek wordt aangeraden om 'Blijf Staan' uit te voeren met een projectgroep, onder leiding van een projectcoördinator. Verpleeghuizen hebben echter een andere personeelssamenstelling dan verzorgingshuizen. Er is meer gespecialiseerd, medisch, paramedisch, verzorgend en verplegend personeel aanwezig. Ook zullen er meer individuele valpreventieve maatregelen worden genomen. Daarom raden wij u aan, indien u werkzaam bent in een verpleeghuis, om naast een 'Blijf Staan' projectgroep ook een valpreventieteam samen te stellen (zeker in de opstartfase!). Hierbij is de projectgroep vooral verantwoordelijk voor de algemene valpreventieve maatregelen, de inventarisatie, evaluatie en borging van het thema in het organisatiebeleid (zie voor meer informatie de toelichting in het 'Blijf Staan' handboek). Het valpreventieteam is verantwoordelijk voor de cliëntgebonden valpreventieve maatregelen. Dit team bestaat dan ook voornamelijk uit (para)medische disciplines. Hoewel het formeren van een projectgroep én valpreventieteam de voorkeur heeft, is het gezien de beperkte tijd van medewerkers (en het feit dat er naast valpreventie vaak nog de nodige andere speerpunten en projecten zijn), ook mogelijk om de projectgroep en het valpreventieteam in één groep te combineren, om zo dubbele vergadertijd te voorkomen en ook de onderlinge communicatie te vergemakkelijken. Informatie over hoe het valpreventieteam is samengesteld, wie welke taken heeft etc. staat beschreven na deze toelichting. * Blijf Staan is een methode om binnen verzorgingshuizen het aantal en de ernst van de valongevallen terug te dringen. De MIC registratie vormt hierbij een uitgangspunt. Deze module kan niet gebruikt worden zonder Blijf Staan handboek. Op www.veiligheid.nl is meer informatie te vinden over (de materialen van) 'Blijf Staan' Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 7
Methodiek en werkwijze Bij het voorkomen van valongevallen worden op drie verschillende niveaus maatregelen genomen. Enerzijds worden algemene valpreventieve maatregelen genomen op organisatieniveau en afdelingsniveau, bijvoorbeeld het verwijderen van drempel, het periodiek controleren van de hulpmiddelen, of scholing van het personeel. Maar anderzijds worden er ook valpreventieve maatregelen genomen op cliëntniveau. Dan wordt er gekeken welke specifieke valpreventieve maatregelen gelden voor een individuele cliënt. De 5 stappen in het 'Blijf Staan' handboek zijn: - Stap 1: Inventarisatie - Stap 2: Plan van aanpak - Stap 3: Activiteiten - Stap 4: Evaluatie - Stap 5: Borging Deze stappen komen ook allemaal meer of minder uitgebreid - aan de orde in deze module. In aanvulling op Stap 1 en 2 wordt een inventarisatie uitgevoerd naar risico s op cliënt niveau. Hieruit volgt welke maatregelen u per cliënt kan nemen. De uitvoer (wie wanneer wat gaat doen) kunt u opnemen in het plan van aanpak. Voor algemene valpreventieve maatregelen verwijzen wij u naar Stap 3 van het 'Blijf Staan' handboek. Individuele valpreventieve maatregelen worden dan daadwerkelijk uitgevoerd bij Stap 3. Om het effect van deze maatregelen te bepalen worden de resultaten en de manier waarop maatregelen zijn uitgevoerd, geëvalueerd bij Stap 4. Tenslotte worden de valpreventieve maatregelen indien nodig bijgesteld en dan geborgd in de dagelijkse gang van zaken van de organisatie. Onderstaand worden de stappen kort toegelicht. Achter het desbetreffende tabblad is de uitgebreide beschrijving van elk van de vijf stappen te vinden met de bijhorende werkbladen. Stap 1: Inventarisatie Het aantal valrisicofactoren is behoorlijk groot en in totaliteit niet op te nemen in een algemeen medisch onderzoek dat gemakkelijk, dat wil zeggen routinematig, bruikbaar is in de dagelijkse praktijk. Daarom is er bij de opzet van deze module voor gekozen om eerst extra aandacht te geven aan valrisico verhogende factoren bij het gangbare Algemeen Medisch Onderzoek dat in de meeste organisaties na opname en/of indicatiestelling verricht wordt bij elke psychogeriatrische cliënt. Daarnaast kan het algemeen onderzoek onder de al aanwezige cliënten worden uitgevoerd bij ziekte of bij de start van 'Blijf Staan'. In het Algemeen Medisch Onderzoek worden een aantal factoren die met vallen te maken hebben standaard beoordeeld en geregistreerd. Daarnaast wordt een Persoonlijke Risicoanalyse PG uitgevoerd dat zich richt op de meest relevante factoren met betrekking tot het valrisico in verzorgingsen verpleeghuizen. De Persoonlijke Risicoanalyse PG kan uitgevoerd worden bij opname, na het optreden van een valincident, op aanvraag van de afdeling en bij reeds opgenomen cliënten bij de start van Blijf Staan. Indien een cliënt niet valt, wordt het na opname c.q. indicatiestelling periodiek herhaald, twee maal per jaar. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 8
Naast deze cliëntgerichte aandacht voor valongevallen dient ook altijd in algemene zin aandacht besteed te worden aan de preventie van vallen door het nemen van zogenaamde algemene valmaatregelen. Om te bepalen welke maatregelen nodig zijn in uw organisatie wordt verwezen naar Stap 1 van het Blijf Staan handboek, waarbij onder andere de checklist omgeving en inrichting erg belangrijk is. Stap 2 en 3 Plan van aanpak en Activiteiten Op basis van de bevindingen uit het Algemeen Medisch Onderzoek en de Persoonlijke Risicoanalyse PG wordt vervolgens door het valpreventieteam bepaald welke persoonlijke valpreventieve maatregelen genomen moeten worden om de aanwezige risicofactoren bij de individuele cliënt weg te nemen of te verminderen. De resultaten van het Algemeen Medisch Onderzoek en de Persoonlijke Risicoanalyse PG worden samen met de persoonlijke valpreventieve maatregelen vastgelegd op de in de werkbladen van deze module opgenomen formulieren. Deze formulieren vormen het persoonlijke valpreventieverslag. Dit verslag en de daaruit volgende maatregelen en afspraken worden toegevoegd aan het reguliere zorgleefplan van de cliënt. De resultaten uit de diverse stappen worden ook altijd besproken in het reguliere multidisciplinaire overleg. De algemene valpreventieve maatregelen volgen onder andere uit de Checklist omgeving en inrichting uit het 'Blijf Staan' handboek, de brochure Omgeving en Hulpmiddelen en de MIC registraties. Stap 4: Evaluatie Na het ingang zetten van de activiteiten gericht op het voorkomen van valongevallen is het belangrijk om het effect van de genomen maatregelen te evalueren en te monitoren. Aan de hand van de MIC registraties wordt bekeken in hoeverre er minder valongevallen hebben plaatsgevonden. Het is van belang dat hierbij van te voren de lengte van de periode wordt bepaald (bijvoorbeeld 6 maanden of een jaar). Bij de evaluatie is het belangrijk een vergelijking te maken met dezelfde periode het jaar ervoor, zodat seizoensinvloeden worden uitgesloten. Daarna kan eventueel ook nog het daaropvolgende jaar bekijken. Daarnaast wordt ook gekeken naar het proces: Waren de maatregelen goed uitvoerbaar? Welke belemmeringen kwam men tegen bij de uitvoering? Is er een valpreventieteam opgezet? Hoe functioneerde dit? Op basis van de proces-evaluatie kunnen eventuele belemmeringen weggenomen worden en kan bekeken worden hoe het voorkomen van valongevallen verder geoptimaliseerd kan worden. De formulieren voor de evaluatie zijn opgenomen in het Blijf Staan handboek onder Stap 4. Stap 5: Borging Om ook in de toekomst te blijven werken aan het voorkomen van valongevallen is het belangrijk dat valpreventie een vaste plaats krijgt in het beleid van uw organisatie. Dat kan bijvoorbeeld door valpreventie op te nemen in het kwaliteitssysteem, in de planning en control cyclus, in beleids- en jaarplannen en de jaarrapportages. Als hiervan sprake is, dan is er sprake van implementatie. Er wordt dan structureel aandacht besteed aan valpreventie. Zie voor meer informatie Stap 5 van het Blijf Staan handboek. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 9
Belangrijke factoren voor succes! Communicatie De maatregelen die met deze 'Blijf Staan' module genomen worden, hebben alleen kans van slagen als er sprake is van een gezamenlijke inspanning. Om dit te bewerkstelligen is goede communicatie van essentieel belang. Goede communicatie draagt ertoe bij dat mensen zich betrokken voelen bij het project. Deze betrokkenheid is niet vanzelfsprekend, daar moet aan gewerkt worden! Om betrokkenheid en draagvlak voor valpreventie te creëren, kunnen de volgende tips gevolgd worden: - Communiceer niet alleen wat je gaat doen, maar communiceer vooral wat het heeft opgeleverd! Denk hierbij niet alleen aan de lange termijn doelstelling (minder valongevallen), maar communiceer juist kleine tussenresultaten. Bijvoorbeeld dat mevrouw Gerritsen de afgelopen maanden veel minder is gevallen, of dat de stoep voor het pand is recht gelegd en het mos is verwijderd etc. Door dit soort kleine resultaten te melden gaat het project meer leven en wordt de betrokkenheid vergroot. - Zorg dat iedereen in de organisatie goed geïnformeerd is én blijft. - Neem ideeën van anderen altijd serieus en doe er iets mee. Creëer een sfeer waarin mensen zich vrij voelen om initiatief te nemen en hun betrokkenheid te kunnen uiten. Koppel terug wat je met de inbreng van anderen doet. Laat weten dat je deze inbreng waardeert! - Geef duidelijk aan wat je van anderen verlangt en waarom hun bijdrage zo belangrijk is voor het slagen van het project. - Blijf zelf enthousiast. Dat werkt namelijk aanstekelijk op je collega s. Natuurlijk zijn er nog veel meer tips en trucs om een goede communicatie en betrokkenheid te waarborgen. Maar als je de stelregel Zeg wat je doet, doe wat je zegt en zeg wat je gedaan hebt in acht neemt, komt het met de communicatie en betrokkenheid helemaal goed! Tijd en middelen Naast een goede communicatie en betrokkenheid is het ook van belang dat er voldoende tijd en middelen beschikbaar zijn om het project uit te voeren. Hiervoor is het nodig dat de volgende randvoorwaarden gerealiseerd worden: - Het management staat volledig achter het project en benoemd vallen als urgent probleem. Hierbij komt valpreventie als regelmatig onderwerp op de agenda van management team en Raad van Bestuur. Ook wordt er vanuit het management regelmatig terugkoppeling over de doelstellingen gevraagd. - Het management van de organisatie installeert een projectcoördinator, projectgroep en/of een valpreventieteam en formuleert de taakopdracht hiervan en schept ook ruimte om een en ander uit te voeren. - Een adequate aanpak van valpreventie vereist een multidisciplinaire benadering. Het management initieert en faciliteert dit. - De projectcoördinator heeft korte lijnen met het management via de daartoe aangewezen verantwoordelijke manager. - Maak een duidelijk plan van aanpak (zie Sap 2 'Blijf Staan' handboek), zodat iedereen op tijd weet waar aan begonnen wordt en hoeveel tijd dit gaat kosten. Het kan helpen om de gevraagde tijdsinvestering af te zetten tegen de extra zorg (en dus tijd) die gevallen cliënten vragen. - Hou ernstig rekening met eventuele organisatorische veranderingen als fusies, reorganisaties, verbouwingen, verhuizingen of personeels tekort. Als er sprake is van dit soort veranderingen, weet dan dat het veel moeilijker is om een project succesvol af te ronden. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 10
- Zorg dat de MIC registratie goed loopt en op orde is. Wanneer met 'Blijf Staan' gestart wordt, wil je immers weten hoeveel valongevallen er plaats vinden en na afloop van het project wil je ook kunnen zien dat dit aantal gedaald is. Valpreventieteam Bij de uitvoering van Blijf Staan in een verpleeghuis of op een PG-unit speelt een in te stellen valpreventieteam een belangrijke rol, zeker in de opstartfase. Het valpreventieteam is in feite een afgeleide van het totale multidisciplinaire team van de afdeling: een (verpleeghuis)arts, één of meerdere leden van de verpleging/verzorging, een fysiotherapeut en een ergotherapeut. Tijdens elk valpreventie-overleg worden de te ondernemen valpreventieve maatregelen/activiteiten besproken, de uitvoering bewaakt en geëvalueerd alsook toezicht gehouden op de borging ervan in de dagelijkse praktijk. Om dit goed te kunnen uitvoeren is het belangrijk dat dit team regelmatig overleg heeft, bij voorkeur minimaal 1 maal per maand. Afhankelijk van de frequentie van het bestaande multidisciplinair overleg, kan het valpreventie-overleg hieraan gekoppeld worden. De koppeling met het multidisciplinair overleg is om meerdere redenen ideaal: enerzijds nemen de leden van het valpreventieteam ook deel aan het multidisciplinair overleg, anderzijds zijn ook nog andere disciplines vertegenwoordigd in dit overleg waardoor de afspraken en de resultaten van de maatregelen meteen breed verspreid worden. Bij gescheiden overleg zullen de gemaakte afspraken van het valpreventieteam door de voorzitter van het valpreventieteam (bijvoorbeeld de (verpleeghuis)arts) ingebracht worden in het multidisciplinair overleg. Samenstelling van het valpreventieteam - De (verpleeghuis)arts die afdelingsarts is (indien aanwezig) - Twee leden van de verpleging/verzorging (contactverzorgende of eerst verantwoordelijke - Verzorgende) van de desbetreffende afdeling - Een fysiotherapeut die werkzaam is op de desbetreffende afdeling - Een ergotherapeut die werkzaam is op de desbetreffende afdeling Taken van het valpreventieteam - Het bepalen van persoonlijke valpreventieve maatregelen (op basis van de Persoonlijke Risicoanalyse PG). - Het uitvoeren of laten uitvoeren van de persoonlijke valpreventieve maatregelen. - Het waarborgen van de kwaliteit van de maatregelen - De evaluatie en de borging van de maatregelen. - Participatie van een van leden in de 'Blijf Staan' projectgroep/ MIC commissie is wenselijk. - Het verzorgen van scholing ten aanzien van valpreventie - Het bepalen en goed (laten) uitvoeren van valpreventieve maatregelen op organisatieniveau, eventueel samen met de Blijf Staan projectgroep. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 11
Werkwijze van het valpreventieteam Het valpreventieteam wijst een van de leden aan als voorzitter. Deze stelt de agenda op, zit voor en bewaakt het proces. De agenda wordt bepaald door een lijst van cliënten waarvan tijdens het overleg de totale risicoanalyse wordt doorgenomen. Dit houdt in dat van alle betrokken cliënten kort en doelmatig de gemaakte afspraken naar aanleiding van het Algemeen Medisch Onderzoek en de Persoonlijke Risicoanalyse PG worden doorlopen en geëvalueerd: de bevindingen van het Algemeen Medisch Onderzoek en de Persoonlijke Risicoanalyse PG leiden tot de samenstelling van persoonlijke valpreventieve maatregelen. Later worden de effecten van de valpreventieve maatregelen geëvalueerd. Waar nodig worden bijstellingen verricht. De voorzitter van het valpreventie-overleg leidt de inhoudelijke discussie. Hij streeft qua besluitvorming naar consensus, maar uiteindelijk hebben de verschillende disciplines elk hun eigen verantwoordelijkheden voor de (para)medische zorg. Hij zorgt ervoor dat de resultaten van de inventarisatie worden vastgelegd en de maatregelen in het zorgleefplan worden opgenomen (via het multidisciplinair overleg). Taken van de leden van het valpreventieteam De (verpleeghuis)arts - Verricht het Algemeen Medisch Onderzoek en besteedt daarin standaard aandacht aan een aantal factoren die het risico op vallen vergroten. De resultaten registreert de arts op het formulier Algemeen Medisch Onderzoek (zie: Werkblad Stap 2, Algemeen Medisch Onderzoek) - Noteert de aanbevelingen naar aanleiding van Algemeen Medisch Onderzoek op Werkblad PG 1. - Zorgt dat er acties/maatregelen genomen worden naar aanleiding van de aanbevelingen uit het Algemeen Medisch Onderzoek - Registreert de acties/maatregelen die uitgevoerd worden in het zorgleefplan Daarnaast is de (verpleeghuis)arts betrokken bij het uitvoeren van de Persoonlijke Risicoanalyse PG: - Doet navraag naar de valgeschiedenis - Inventariseert de medicatie die wordt gebruikt - Registreert bovenstaande feiten op het formulier Persoonlijke Risicoanalyse PG (zie: Werkblad PG 2) - Zorgt dat maatregelen genomen naar aanleiding van de aanbevelingen uit Persoonlijke Risicoanalyse PG en dat deze zijn afgestemd op de maatregelen naar aanleiding van het Algemeen Medisch Onderzoek - Registreert de acties/maatregelen die uitgevoerd worden in het zorgleefplan Verpleging en verzorging De verplegenden en verzorgenden in het valpreventieteam hebben een aantal algemene taken, die ook een rol spelen bij het voorkomen van valongevallen: - De verplegenden en verzorgenden zijn aanspreekpersonen voor familie. - Dragen zorg voor een adequate instructie van de collega verzorgenden/verpleegkundigen. De verzorgenden hebben de belangrijkste rol bij de 24 uur per dag observatie van de cliënt. Daarbij dient onder andere nagegaan te worden of er sprake is van risicogedrag. - Registreren valincidenten en valgevaarlijke situaties (MIC). Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 12
- Zien dagelijks toe op de uitvoering van de gemaakte afspraken met betrekking tot de taken van de verpleging en verzorging. Daarnaast spelen verzorgende en verpleegenden een rol bij het uitvoeren van de persoonlijke risicoanalyse: - Verzamelt informatie over de valgeschiedenis van de cliënt en rapporteert aan de arts. - Registreert de algemene functie van het bewegingsapparaat en de ADL activiteiten aan de hand van de Barthel score (zie: Werkblad PG 3. Barthel score) en registreert deze score op het formulier Persoonlijke Risicoanalyse PG. - Gaat op basis van praktijkobservaties na of er sprake is van risicogedrag en of er problemen zijn met visus, gehoor of schoeisel en registreert dit op het formulier Persoonlijke Risicoanalyse PG (zie: Werkblad PG 2.). Bij het uitvoeren van de persoonlijke valpreventieve maatregelen blijven de V&V vertegenwoordigers een belangrijke en algemene observerende rol houden en zien erop toe dat de gemaakte afspraken uitgevoerd worden, bijvoorbeeld veilige til - en transfertechnieken en veilige loophulpmiddelen en beschermmiddelen en het juiste gebruik ervan. Alle maatregelen worden geregistreerd op het formulier persoonlijk valpreventieve maatregelen (Werkblad PG 5 Persoonlijk Valpreventieve Maatregelen). Fysiotherapeut De fysiotherapeut in het valpreventieteam heeft een aantal taken van meer algemene aard: - Collega fysiotherapeuten informeren en instrueren over het valpreventieproject en de rol van de fysiotherapeut hierbij (bijvoorbeeld tijdens de overdracht) - Zorg dragen voor een goede melding van valincidenten en valgevaarlijke situaties (MIC). - Controle van het goed gebruik van de heupbeschermer (zie: Werkblad PG 4). Bij het uitvoeren van de persoonlijke risicoanalyse speelt de fysiotherapeut een rol door het: - Op verzoek aanleveren van informatie aan de verpleging en verzorging over de Barthel index - Onderzoeken en vastleggen van de functie van het bewegingsapparaat met behulp van de Tinetti assessment tool. Dit is een functionele prestatie gerichte test die bestaat uit een balanstest en een looptest (zie: Werkblad PG 4). - Registreren van de resultaten van de test(en) op Persoonlijke Risicoanalyse PG formulier (Werkblad PG 2.). Ook bij het uiteindelijk uitvoeren van de maatregelen speelt de fysiotherapeut een rol. Zo heeft hij een belangrijke rol bij de instructie van veilige til- en transfertechnieken aan V&V. Daarnaast zorgt hij voor keuze van het juiste loophulpmiddel, de instructie voor goed en veilig gebruik ervan en de controle hierop. Afhankelijk van de voorgestelde maatregelen op basis van de risicoanalyse, voert de fysiotherapeut het functionele bewegingsprogramma uit (Werkblad PG 6). Alle informatie ten aanzien van de genomen maatregelen wordt geregistreerd op Werkblad PG 5. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 13
Ergotherapeut De ergotherapeut in het valpreventieteam heeft een aantal algemene taken en verantwoordelijkheden, zoals: - Collega ergotherapeuten instrueren over valpreventie en de rol van de ergotherapeut daarbij (bijvoorbeeld tijdens de overdracht). - Controle van de veiligheid van de omgeving (zie: Checklist inrichting en omgeving uit het Blijf Staan handboek) en van desbetreffende maatregelen. - Controle van een goed gebruik van de heupbeschermer (op de heupkop). - Draagt zorg voor een adequate melding van valincidenten en valgevaarlijke situaties (MIC, zie het Blijf Staan' handboek). Naast deze algemene taken geeft de ergotherapeut informatie voor de persoonlijke risicoanalyse. Op verzoek wordt informatie gegeven aan de verpleging en verzorging over de Barthel index. De ergotherapeut is ook betrokken bij het nagaan van de veiligheid ten aanzien van gebruikte hulpmiddelen (tillift, postoel, rolstoel, enz.). Zie hiervoor de werkbladen 8 tot en met 12). Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 14
Tabblad Stap 1: Inventarisatie Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 15
Algemeen medisch onderzoek Wat is het doel? Het gangbare algemene medisch onderzoek is in eerste instantie niet op vallen gericht maar op het verzamelen en vastleggen van medische informatie ten behoeve van de beleidsbepaling door de arts. Toch levert dit onderzoek ook relevante informatie op over het valrisico van de cliënt. Bij psychogeriatrische cliënten kan het uitvoeren van dit onderzoek soms moeilijk, beperkt of zelfs onmogelijk zijn. De opdrachten en/of vragen kunnen verkeerd begrepen worden met als gevolg dat geen of onbetrouwbare informatie verkregen wordt. Betrouwbare medische informatie wordt dan vaak verkregen van familie, verwanten en de verzorgenden. De onderdelen van het Algemeen Medisch Onderzoek die belangrijk zijn in relatie tot vallen, bestaan uit een aantal anamnestische items en fysisch diagnostische items. De resultaten worden genoteerd op het werkblad Algemeen Medisch Onderzoek (zie; Werkblad Algemeen Medisch Onderzoek PG 1). Wie voert het uit? Het Algemeen Medisch Onderzoek wordt uitgevoerd door de (verpleeghuis)arts. Uiteraard wordt hierbij eventueel informatie gevraagd aan fysiotherapeut, verpleging en verzorging. Hoe wordt het uitgevoerd? Om een eerste indruk van potentieel valgevaar te krijgen, beoordeelt en registreert de (verpleeghuis)arts tijdens het Algemeen Medisch Onderzoek in ieder geval de volgende informatie (indien mogelijk). Anamnestische items van belang voor valpreventie - Risicogedrag; een onbalans tussen de ontplooide activiteiten én de fysische en /of psychische mogelijkheden om die activiteiten veilig uit te voeren, verhoogt het valrisico. - Lichaamsgewicht; ongewenst gewichtsverlies (minimaal 5% binnen één maand of minimaal 10%. binnen zes maanden) is een signaal voor een verslechtering van de algemene conditie en gaat bij vallen gepaard met een verhoogde kans op valletsel. - Visusproblemen; een verminderde visus verhoogt het valrisico. - Hoorproblemen; slecht horen kan het valrisico verhogen (door eventuele schrikreacties). - Cardiovasculaire aandoeningen; veel cardiovasculaire aandoeningen kunnen aanleiding geven tot orthostatische hypotensie en duizeligheid en daardoor tot een hoger valrisico. - Neurologische aandoeningen; talloze neurologische aandoeningen gaan gepaard met sta- en loopproblemen en verhogen daardoor het risico van vallen. - Urine incontinentie; (nachtelijke) aandrang beïnvloedt het looppatroon/gedrag en daarmee ook het valrisico. - Aandoeningen van het bewegingsapparaat kunnen de sta- en loopfunctie beperken en daardoor het valrisico verhogen. Geen of slecht gebruik van schoeisel of gebruik van slecht schoeisel is risicoverhogend voor vallen. Voor inspectie/observatie van het schoeisel wordt respectievelijk verwezen naar de fysiotherapeut, verpleging en verzorging. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 16
- Cognitief functioneren; bij vermindering van het cognitief functioneren stijgt het valrisico. De MMSE (mini mental state examination) geeft een indruk van het cognitief functioneren en is meestal al bekend vóór de opname. Indien onbekend, is het belangrijk deze af te nemen Fysisch diagnostische items van belang voor valpreventie - Maakt de cliënt een zieke indruk; is er een intercurrente ziekte? - Gewicht (ten tijde van het onderzoek). - Bloeddruk. Een te lage bloeddruk kan een verhoogd valrisico opleveren. - Pols; afwijkingen in frequentie respectievelijk ritme kunnen het gevolg zijn van cardiovasculaire aandoeningen. - Sta- en loopfunctie in functionele zin; kan de cliënt (gaan) staan en lopen. Evaluatie van het Algemeen Medisch Onderzoek De resultaten van het Algemeen Medisch Onderzoek en de voorgestelde maatregelen naar aanleiding hiervan worden beoordeeld in het eerstvolgende overleg van het valpreventieteam. Indien noodzakelijk zal het overleg eerder plaatsvinden. De geplande acties naar aanleiding van het Algemeen Medisch Onderzoek worden door de (verpleeghuis)arts ingebracht in het multidisciplinair overleg. Wanneer wordt het Algemeen Medisch Onderzoek uitgevoerd? Het Algemeen Medisch Onderzoek wordt uitgevoerd bij de start van het project, bij inhuizing, bij opname en bij later optredende ziekten. De uitvoering bij de start van het project dient ervoor om van elke deelnemende cliënt een status praesens in kaart te brengen. Bij opname is het belangrijk dat het onderzoek bij voorkeur binnen drie dagen na opname gedaan wordt, omdat veel valincidenten de eerste twee weken na opname plaatsvinden. Beschikbare materialen - Werkblad PG 1 Algemeen Medisch Onderzoek Tips - In vrijwel alle organisaties vindt een Algemeen Medisch Onderzoek plaats als een cliënt wordt opgenomen. Uiteraard kan in plaats van het werkblad PG1 Algemeen Medisch Onderzoek ook het al aanwezige eigen formulier worden ingevuld en gebruikt worden bij de bespreking in het valpreventieteam. Uiteraard moet wel van tevoren gecheckt worden of alle onderdelen van het werkblad PG1 op het al aanwezige formulier voorkomen. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 17
Werkblad PG 1 Algemeen Medisch Onderzoek Naam Cliënt Datum.-. -.. Afdeling Ingevuld door: Kamernummer Leeftijd Geslacht M / V Reden van het invullen van de Algemeen Medisch Onderzoek? Start van het project Opname Intercurrente ziekte Anders, namelijk:........................................................... Anamnestisch: Ja Nee Risicogedrag (zwerfgedrag, nachtelijke onrust, hyper actief) Ongewenst gewichtsverlies Indruk dat cliënt slecht ziet Brildragend Indruk dat cliënt slecht hoort Draagt de cliënt een hoorapparaat? Heeft de cliënt een cardiovasculaire aandoening (status na infarct, hartfalen, hartritmestoornis etc.)? Heeft de cliënt een neurologische aandoening (bijv. CVA, Parkinson)? Heeft de cliënt urine incontinentie? Heeft de cliënt een aandoening van het bewegingsapparaat (artrose, artritis etc)? Heeft de cliënt een andere intercurrente aandoening die de sta- en loopfunctie beïnvloedt? Heeft de cliënt een MMSE score tussen de 19 en de 24 (= beperkte cognitieve functie). Heeft de cliënt een MMSE score die kleiner dan 19 is (= ernstig beperkte congnitieve functie)? De met Ja beantwoorde items ook in het Valpreventie Overleg bespreken. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 18
Pagina 2: Werkblad 1 Fysisch diagnostisch: Zieke indruk? Gewicht Bloeddruk Pols Ja / Nee.. Kg Mm Hg Regelmatig / Onregelmatig Zwak / Sterk Sta-functie Loop functie Zelfstandig Zelfstandig Met hulp Met hulp Met hulpmiddel Met hulpmiddel Met hulp en hulpmiddel Met hulp en hulpmiddel Onmogelijk Onmogelijk Samenvatting van het gedetecteerde probleem/ uitkomsten van het Algemeen Medisch Onderzoek Aanbevolen acties naar aanleiding van het Algemeen Medisch Onderzoek: Evaluatie van de acties (vermeld hierbij wanneer de actie is uitgevoerd en of het gewenste resultaat in bereikt): Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 19
Persoonlijke Risicoanalyse PG Wat is het doel? Er zijn meer dan veertig valrisico verhogende factoren beschreven in de wetenschappelijke literatuur. Op basis van literatuur, expert opinies, meetbaarheid en beïnvloedbaarheid van de factoren, en uitvoerbaarheid van een interventie is een aantal risicofactoren geselecteerd die relevant lijken te zijn voor PG-cliënten. Deze zijn opgenomen in een specifiek en relatief gemakkelijk uit te voeren Persoonlijke Risicoanalyse PG. Met deze analyse (en de resultaten van het Algemeen Medisch Onderzoek) ontstaat een duidelijk beeld over het valrisico van een individuele cliënt. Om het persoonlijke risico van een cliënt te kunnen schatten worden de volgende factoren in kaart gebracht: - De valgeschiedenis als alarmsignaal; in het voorbije half jaar gevallen betekent een verhoogd valrisico. - De medicatie; veel cliënten gebruiken meerdere medicijnen tegelijk waarbij de effecten en eventuele bijwerkingen soms het valrisico kunnen verhogen. - Het functioneren van het bewegingsapparaat; dit betreft een clustering van spierkracht, mobiliteit, coördinatie, balans, transfer en looppatroon. Indien deze functie gestoord of beperkt is, stijgt het valrisico. - De hulpmiddelen (te weten: transfer-, transport- en loophulpmiddelen); veel cliënten gebruiken een transfer-, transport- of een loophulpmiddel. Bij een verkeerde keuze en/of verkeerd gebruik hiervan stijgt het valrisico. - De beschermmiddelen; ten aanzien van beschermmiddelen, alarmmat en heupbeschermer, geldt dat het niet of verkeerd gebruiken hiervan respectievelijk leidt tot een verhoogd valrisico en valletsel. Wie voert het uit? In het MDO of in het overleg van het valpreventieteam worden de taken multidisciplinair verdeeld. Hoe wordt het uitgevoerd? De onderstaande factoren worden onderzocht. In het overleg van het valpreventie team wordt besproken wie welke onderdelen voor zijn rekening neemt. Valgeschiedenis Bij opname dient aan de hand van de overdracht van de huisarts, de thuiszorg of het verzorgingshuis en de (hetero) anamnese informatie verkregen te worden over de valincidenten in het voorbije half jaar. Na opname in het verpleeghuis wordt informatie over valincidenten vastgelegd via de MIC registratie (zie: Blijf Staan handboek) en in het individuele zorgleefplan. Medicatie De (verpleeghuis)arts controleert de medicatielijst, omdat mogelijke bijwerkingen zoals sufheid, duizeligheid, onstabiele bloeddruk en verwardheid van bepaalde medicijnen valrisico verhogend zijn. Bekeken worden het aantal medicijnen (meer dan 4 verhoogt het valrisico), het type medicatie, de dosering en het tijdstip van inname. Het zal duidelijk zijn dat m.n. cardiovasculaire medicatie en psychofarmaca in deze berucht zijn. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 20
Functioneren van het bewegingsapparaat Het observeren (clinical judgement) van de functie van het bewegingsapparaat, door V&V, gedurende de praktijk van alle dag geeft reeds belangrijke informatie over mogelijke problemen bij staan, lopen, schoeisel (Werkblad schoeisel), ADL functies (bijvoorbeeld toilet), transfers, zwerfgedrag, motorische onrust tijdens de dag/nacht en/of risicogedrag (= een onbalans tussen ontplooide activiteiten en de fysische e/o psychische mogelijkheden om die activiteiten veilig uit te voeren). Op verzoek van de (verpleeghuis)arts inspecteert de fysiotherapeut het schoeisel. Hulpmiddelen Er wordt geïnventariseerd welke loop-, transfer-, en transporthulpmiddelen door de cliënt gebruikt worden en er wordt geëvalueerd of de keuze goed is en of de hulpmiddelen goed gebruikt worden. Daarnaast is het van belang dat er wordt gekeken of er (nog) hulpmiddelen valpreventief in gezet kunnen worden. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de werkbladen PG 8 tot en met 10. Beschermmiddelen Ook wordt geïnventariseerd welke beschermmiddelen door de cliënt gebruikt worden, of de keuze goed is en of deze beschermmiddelen goed gebruikt worden. Daarnaast is het belangrijk dat er wordt gekeken of er (nog) beschermmiddelen kunnen worden ingezet om valongevallen te voorkomen. Denk hierbij aan de heupbeschermer, de alarmmat en de alarmsensor. Wanneer wordt het uitgevoerd? De Persoonlijke Risicoanalyse PG wordt uitgevoerd bij: - Bij de start bij het project, bij alle reeds opgenomen cliënten. - Bij opname. Bij opname is het belangrijk dit onderzoek binnen drie á vijf dagen erna uit te voeren omdat veel valincidenten in het verpleeghuis de eerste twee weken na opname plaatsvinden (verandering van omgeving vergroot het risico van vallen). - Na een valincident. - Op aanvraag van de afdeling (bijvoorbeeld naar aanleiding van het multidisciplinair overleg). - Periodiek. Indien een cliënt na opname niet valt, wordt de persoonlijke risicoanalyse PG periodiek elk halfjaar herhaald. Dit kan gekoppeld worden aan de bespreking tijdens het multidisciplinair team. Beschikbare materialen De resultaten van Persoonlijke Risicoanalyse PG kunnen worden ingevuld op werkblad PG 2. Dit kan worden toegevoegd aan het zorgleefplan. Materialen die gebruikt kunnen worden voor het bepalen van de functionaliteit van het bewegingsapparaat: - De Barthel index meet de ADL-functies (Werkblad PG 3.). - de performance oriented mobility assessment (POMA), beter bekend als de Tinetti Assessment Tool (Tinetti test) (Werkblad PG 4.) is een functionele mobiliteitstest waarmee het valrisico bepaald kan worden en bestaat uit een balanstest van 9 items en een gangtest van 8 items. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 21
Om de juiste keuze en het juiste gebruik van de hulpmiddelen na te gaan zijn de volgende werkbladen beschikbaar: - Indiceren en adviseren van loophulpmiddelen (Werkblad PG 8) - Indiceren en adviseren van (rol-)stoelen (Werkblad PG 9) - Indiceren en adviseren van transferhulpmiddelen (Werkblad PG 10) Beschermmiddelen (alarmmat, alarmsensor en heupbeschermer) Om de juiste keuze en het juiste gebruik van de beschermmiddelen na te gaan zijn de volgende werkbladen beschikbaar: - Heupbeschermer, alarmmat en alarmsensoren (Werkblad PG 7, PG 12 en PG 13) Tip Het werkblad PG 2 Persoonlijke Risicoanalyse PG is ook digitaal beschikbaar op www.veiligheid.nl. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 22
Werkblad PG 2 Formulier Persoonlijke Risicoanalyse PG In te vullen door lid valpreventieteam Blad 1 van 5 Naam Cliënt Datum.-. -.. Afdeling Reden van het invullen van de Persoonlijke risicoanalyse PG? Start van het project Opname Valincident Aanvraag vanuit de afdeling Periodiek Valgeschiedenis Aantal valincidenten: Oorzaken: Gevolgen (letsel, angst) Omstandigheden (inclusief de rol van de omgevingsfactoren Ondernomen acties naar aanleiding van deze eerdere valincidenten Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 23
In te vullen door (verpleeghuis)arts Blad 2 van 5 Naam Cliënt Datum.-. -.. Medicatie Aantal medicijnen 1 2 3 4 Meer dan 4 Cardiovasculaire middelen (antihypertensiva, diretica).................................................. Psychofarmaca (benzodiazepines, neuroleptica, antidepressiva).................................................. Antihistaminica, bloedsuikerverlangende middelen.................................................. Overig.................................................. Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 24
In te vullen door EVV-er Blad 3 van 5 Naam Cliënt Datum.-. -.. Afdeling Barthel Score: (Werkblad PG 3) Eventueel risicogedrag:.......... Hulpmiddelen Welk loophulpmiddel Hoe gebruikt? Opmerkingen 1. Goed / slecht. 2. Goed / slecht.. Welk transferhulpmiddel Hoe gebruikt? Opmerkingen 1. Goed / slecht 2. Goed / slecht Welk transporthulpmiddel Hoe gebruikt? Opmerkingen 1. Goed / slecht 2. Goed / slecht Beschermmiddelen Heupbeschermer Hoe gebruikt? Opmerkingen Goed / slecht Alarmsensor Hoe gebruikt? Opmerkingen Goed / slecht Alarmmat Hoe gebruikt? Opmerkingen Goed / slecht Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 25
In te vullen door Fysiotherapeuten Blad 4 van 5 Naam Cliënt Datum.-. -.. Afdeling Schoeisel: Wat heeft de cliënt aan zijn/haar voeten? Blootsvoets Kousen, sokken Pantoffels Dichte schoen zonder veters Dichte schoen met veters Semi-orthopedisch schoeisel Orthopedisch schoeisel Verbandschoen Anders, namelijk:............................................................ Zool Leder / rubber Hoogte van de hak Lage hak (< 3cm) / hoge hak (> 3cm) Inspectie van het Schoeisel: 1. De normale vorm; prononcerende voetdelen leiden tot zichtbare vervormingen van de schoen 2. Op het slijtagepatroon: asymmetrie wijst op abnormale belasting, bijvoorbeeld varusstand, valgusstand Vorm:.......................................... Slijtage Patroon:........................................................................................................... Tinettiscore (Werkblad PG 4) Evenwichttest... / 16 Ganganalyse tests / 12 Totaal score./ 28 Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 26
In te vullen door valpreventieteam Blad 5 van 5 (tijdens valpreventieoverleg of MDO) Naam Cliënt Datum.-. -.. Afdeling Samenvatting van het gedetecteerde probleem/ uitkomsten van de Persoonlijk risicoanalyse............................................................................. Maatregelen naar aanleiding van de Persoonlijk risicoanalyse (incl. verantwoordelijk uitvoerder en tijdspad).......................................................................................................................................................... Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 27
Werkblad PG 3 Barthel ADL Index Naam Cliënt Datum 1.-. -.. Afdeling Datum 2.-. -.. Datum 3.-. -.. Datum: 1 2 3 Ontlasting Urine Persoonlijke Verzorging Toiletbezoek Baden Eten Van bed naar stoel gaan Lopen Aankleden Trappen lopen 0 = Incontinent 1 =Soms incontinent 2 = Continent 0 = Incontinent/cathéter 1 = Soms incontinent 2 = Continent 0 = Hulpbehoevend 1 = Zelfstandig wat betreft gelaat / haar / tanden / poetsen / scheren 0 = Hulpbehoevend 1 = Weinig hulp nodig 2 = Zelfstandig 0 = Hulpbehoevend 1 = Zelfstandig 0 = Hulpbehoevend 1 = Hulp nodig bij smeren of snijden 2 = Zelfstandig 0 = Niet toe in staat 1 = Veel hulp, kan zitten 2 = Weinig hulp (verbaal of lichamelijk) 3 = Zelfstandig 0 = Niet toe in staat 1 = Zelfstandig in rolstoel 2 = Lopen met behulp van een ander (verbaal of lichamelijk) 3 = Zelfstandig 0 = Hulpbehoevend 1 = Gedeeltelijk mogelijk 2 = Zelfstandig (inclusief rits, knopen, veters) 0 = Niet toe in staat 1 = Met hulp van derde (verbaal of lichamelijk) 2 = Zelfstandig Totaal Scorebreedte 0-20 (interpretatie) 0 4 Volledig hulpbehoevend 15 19 Redelijk tot goed zelfstandig 5 9 Ernstig hulpbehoevend 20 Volledig redzaam 10 Handboek 14 Wel Blijf hulp Staan nodig, - Module kan veel Valpreventie zelf bij ADL voor psychogeriatrische cliënten 28
Werkblad PG 4 Tinetti Assessment Tool Naam Cliënt Datum 1.-. -.. Afdeling Datum 2.-. -.. Datum 3.-. -.. Tinetti Evenwicht tests Datum 1 2 3 Evenwicht in zit, op harde 0 stoel zonder leuning 1 Opstaan 0 1 2 Poging tot opstaan 0 1 2 Onmiddellijk evenwicht 0 1 2 Evenwicht in stand 0 1 2 Evenwichtsverstoring 0 (voeten zo dicht mogelijk tegen 1 elkaar, 3x zachtjes duwen tegen het borstbeen) 2 Staan met ogen dicht 0 1 Draaien op de plaats (360 graden) 0 1 0 1 Gaan zitten 0 1 2 Hangt scheef of neigt van stoel te glijden Zit stabiel en veilig Zonder hulp onmogelijk Mogelijk, maar met hulp van de armen Mogelijk zonder hulp van de armen Zonder hulp onmogelijk Mogelijk, maar vraagt meer dan 1 poging Mogelijk in 1 keer Onstabiel, zwaait, beweegt voeten Stabiel, maar gebruikt hulpmiddel Stabiel, zonder hulpmiddel Onstabiel Stabiel met voeten breed 10 cm./hulpmiddel Smal steunvlak en stabiel Begint te vallen Wankelt, maar herstelt zich Stabiel Onstabiel Stabiel Discontinue stappen Continue stappen Onstabiel, zwaaien, bijzetten Stabiel Onveilig (misschatting van de afstand, valt) Niet vloeiend of met gebruik van de armen Veilig vloeiende beweging Totaal Tinetti Ganganalyse tests Datum 1 2 3 Inzetten van het gaan na het 0 startwoord 1 Paslengte en hoogte rechter 0 zwaaivoet 1 0 1 Paslengte en hoogte linker 0 zwaaivoet 1 0 1 Passymmetrie 0 1 Pascontinuïteit 0 1 Afwijkende richting 0 1 2 Romp 0 1 2 Voetafstand 0 1 Totaal score: Aarzeling of meerdere pogingen Zonder aarzeling Passeert linker voet niet Passeert linker standvoet Komt niet volledig los van de grond Komt volledig los van de grond Passeert rechter voet niet Passeert rechter standvoet Komt niet volledig los van de grond Komt volledig los van de grond Rechter en linker staplengte zijn niet gelijk Rechter en linker staplengte zijn gelijk Pauzes of discontinuïteit tussen de passen Passen lijken continu Opvallende afwijking Milde afwijking of gebruik hulpmiddel Rechtuit zonder loopmiddel Uitgesproken rompbeweging of gebruik van loopmiddel Geen rompbeweging maar flexie van knieën of rug of spreiding van de armen Rechtop zonder loopmiddel Hielen uit elkaar Hielen raken elkaar bijna tijdens het lopen Totaal Handboek Blijf Staan - Tussen - Module de Valpreventie 19 en 24 punten voor psychogeriatrische is sprake van een cliënten verhoogd valrisico 29 - Onder de 19 punten is er sprake van een zeer groot risico om te vallen.
Tabblad Stap 2 en 3: Plan van Aanpak en Activiteiten Handboek Blijf Staan - Module Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten 30