Dorpsplan voor de leefbaarheid van Enspijk

Dorpsplan voor de leefbaarheid van Enspijk

Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Enspijk 5 2.1 Enspijk door de eeuwen heen 6 2.2 Bestaande voorzieningen in Enspijk 7 2.3 Verenigingen/stichtingen/vrijwilligers 10 3. Het dorpsplan van Enspijk` 14 3.1 Doel dorpsplan 14 3.2 Historie dorpsplan 15 3.3 Een dorpsplan met drie pijlers 16 3.5 MWIE staat er niet alleen voor 17 3.6 Duurzaam Enspijk 18 3.6 Langer Zelfstandig Thuis Wonen 25 3.7 Verbeteren Openbare Ruimte 28 4. Hoe nu verder? 31 5. Afsluiting 32 6. Bijlagen 33 blz 2

Voorwoord Toen ik nog in Enspijk woonde, was ik na school altijd te vinden op het veldje bij de Minzerie. Elke dag als de bel ging, was het: snel naar huis, omkleden en terug naar het veldje, om te voetballen met mijn vriend Niels Zuurmond. Elke dag opnieuw. Sinds voetbal mijn werk is geworden - ik speel nu bij het Engelse Stoke City in de Premier League - kom ik niet meer zo vaak in Enspijk. Maar de goede herinneringen zijn gebleven. Naast voetballen op het veldje denk ik ook direct aan de jaarlijkse hardloopwedstrijd op Koninginnedag. Ik begon als ukkie met het 'rondje om de kerk' en toen ik ouder werd liep ik de 2 km en de 4 km. Ik heb een ideale jeugd gehad. Ik vind het bijzonder dat een klein dorp als Enspijk zo bewust bezig is met de toekomst. Zo behoudt het mooie, rustige dorp waar ik ben opgegroeid zijn schoonheid. De kracht van Enspijk schuilt vooral in de fijne mensen die voor elkaar klaarstaan. Ik blijf het een luxe vinden, als ik er op een vrije dag al mijn vrienden en familie weer ontmoet. Wat mij betreft mag Enspijk dus best meegaan met zijn tijd, maar laat het ook gewoon lekker zichzelf blijven! Erik Pieters 3

1 Inleiding Al sinds geruime tijd zijn de bewoners actief betrokken bij de leefbaarheid van Enspijk. Om die leefbaarheid te waarborgen en nog verder te verbeteren is in 2009 Stichting MooiWonenInEnspijk opgericht. Bijkomend voordeel is dat we aan buitenstaanders willen laten zien hoe aantrekkelijk Enspijk is en hopen de aantrekkingskracht voor (jonge) gezinnen te vergroten. Sindsdien is er al veel bereikt. In 2011 is Enspijk door de gemeente Geldermalsen aangewezen als een van de drie dorpen waarin de pilot Dorpsplannen wordt uitgevoerd. Het schrijven van dit dorpsplan biedt de bewoners de structurele kans vooruit te kijken en plannen te maken voor de toekomst. Terwijl Enspijk in de afgelopen jaren niet stil heeft gezeten en al diverse projecten heeft opgezet en uitgevoerd, werd gelijktijdig gewerkt en geschaafd aan het dorpsplan. Voor u ligt het resultaat van al dat werk. Voor nu een mooi moment om die plannen te delen met bewoners, gemeente en andere belanghebbenden. We realiseren ons echter dat een dorpsplan geen statisch rapport is maar een plan dat continue in ontwikkeling zal zijn. We zien dit rapport dus ook als de doorstart van een boeiende reis naar een nog prachtiger Enspijk. 4

2 Enspijk Enspijk, een pittoresk Linge dorp. Het dorp ligt op enkele minuten vanaf knooppunt Deil ( kruising A15/A2, afslag 15 van de A2). In een driehoek begrensd door de N327, de A2 en de rivier de Linge vind je in Enspijk een oase van rust, een landelijke omgeving, gekenmerkt door mooie dijkhuizen, knotwilgen, boomgaarden en in de kern - op de brink - de prachtige eeuwenoude kerk. Enspijk grenst tevens aan het schitterende landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, bereikbaar met het Enspijkse Veer. Het heeft een oppervlakte van 6,94 km². Enspijk maakt samen met Acquoy, Beesd, Buurmalsen, Deil, Gellicum, Geldermalsen, Meteren, Rhenoy, Rumpt en Tricht deel uit van de gemeente Geldermalsen. In Enspijk staat basisschool De Minzerie. Door het dorp heen loopt een fietsknooppuntroute. Langs de oude doorgaande weg van Enspijk ligt Eetcafé De Zwaan, een oud bruin café. Net buiten de bebouwde kom van het dorp, aan afslag 15 van de snelweg A2, liggen Restaurant La Place en een vestiging van McDonald's. In het bij Enspijk behorende buitengebied ligt ook nog een voormalige politieslipschool. Deze slipbanen werden op 1 augustus 1971 in gebruik genomen door gemeenteen rijkspolitie en zijn alleen in de jaren 70 en 80 gebruikt. Tevens heeft Enspijk een voetbal en tennisvereniging (Rhelico) en het grootste kanoverhuurbedrijf van Nederland. In 2012 wonen er 560 mensen in ca 220 huishoudens in Enspijk, inclusief de bewoners in het veld. Dit aantal verdubbelt zomers door de aangrenzende camping De Rotonde. Er zijn 55 huurwoningen, die allemaal in bezit zijn van woningcorporatie KleurrijkWonen. Foto: Jan Pronk 5

2.1 Enspijk door de eeuwen heen Enspijk kent een rijke geschiedenis, waarover de eerste stukken dateren uit 1129. Enspijk zit ook boordevol herinneringen. Er is veel gebeurd in dit kleine dorp en Enspijkers die hier al lang, soms hun hele leven, wonen, kunnen hierover prachtige verhalen vertellen. Grote en kleine gebeurtenissen zijn opgetekend, onder andere over het dagelijks leven begin vorige eeuw, de oorlogstijd, de aanleg van de A2, de ruilverkaveling, de gijzeling en de evacuatie door het opkomende water in 1995. Deze herinneringen zijn waardevol, al lijken ze soms niet altijd van belang: ze vormen een bron van informatie over de geschiedenis van en het leven in Enspijk. Deze verhalen zijn beschreven op de website www.enspijk.info. De historie van Enspijk hangt samen met die van het geslacht Pieck. Het dorpswapen is van het geslachtswapen van Pieck afgeleid: een rood kruis in zilver gezet. De familie Pieck bezat waarschijnlijk het Huis te Enspijk. Dit huis stond ten zuiden van het dorp en was met een gracht omgeven. In 1828 werd het afgebroken. Dorpswapen Enspijk De Nederlands-Hervormde kerk stamt uit de vijftiende eeuw. In het dorp staat de dorpspomp met het wapen van Enspijk erop. Enspijk telt drie rijksmonumenten. Het Enspijks gedicht geeft een goede indruk: Enspijk, Zo kort nabij waar auto s razen, vindt u hier een oase van rust. Verwacht in dit dorp geen grootse spektakels, uitbundige bedrijvigheid, de drukte van alledag, het mooie geluid van de stilte zal u verbazen. Als u goed kijkt zult u veel vinden, de prachtige natuur, het monumentale kerkgebouw, in de zomer het voetveer naar het bos van de baron en s winters de ijsbaan waar we trots op zijn. Wellicht allemaal klein, maar het zijn wel die dingen die ons hier binden Door Co van Leeuwen (gemeente Geldermalsen) 6

2.2 Bestaande voorzieningen in Enspijk Heden ten dagen is Enspijk een eigentijds dorp dat zich heeft aangepast aan de tijd zonder haar geschiedenis te vergeten. Enkele voorzieningen spelen een belangrijke rol voor de bewoners. 2.2.1 Kerkgebouw / Protestantse gemeente Deil en Enspijk Het witte gotische kerkgebouw van Enspijk is al van verre te zien. Gelegen op een heuvel of terp en omringd door grasvelden beheerst deze kerk al eeuwenlang het dorp. Enspijk is terecht trots op zijn kerk Het geheel maakt op elke opmerkzame voorbijganger een schilderachtige en lieflijke indruk. In het jaar 1129 stichtte gravin Alveradis de Praemonstratenser abdij Marienwaerdt, waarbij ze het klooster goederen schonk onder andere in Enspijk. Of er toen al een kerk(je) in Enspijk stond, is niet met zekerheid te zeggen, maar het is wel waarschijnlijk. In ieder geval begint in 1129 de eeuwenlange verbondenheid van Enspijk met de achtereenvolgende bewoners van de Mariënwaerdt. Oude bewoners van het dorp weten te vertellen dat nog in de jaren vijftig van de vorige eeuw de freules van het landgoed kwamen kerken in Enspijk. In 1974 werd de kerk getroffen door de bliksem. Sinds de reformatie is aan de Hervormde gemeenten van Deil en van Enspijk altijd één predikant verbonden geweest, die 's zondags zowel in Deil als in Enspijk voorging. Vanaf voorjaar 1990 kerkten beide gemeenten samen. De ene week in Deil, de andere week in Enspijk. Sinds april 2003 zijn beide gemeenten samengevoegd tot één gemeente: de Hervormde gemeente Deil en Enspijk. En vanaf 1 mei 2004 - na de fusie van de protestantse kerken - maakt de Protestantse gemeente Deil en Enspijk deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). De Protestantse gemeente Deil en Enspijk is een oecumenisch ingestelde gemeente en probeert een open en gastvrije gemeenschap te zijn. Mensen uit verschillende richtingen uit de -vanouds- Hervormde Kerk, maar ook uit diverse andere kerken hebben hier hun kerkelijk thuis gevonden. De klok van Inspike, Eynspyck, Enspijk: De luiklok in de kerktoren van Enspijk vervult al eeuwenlang een belangrijke functie in het dorp. Het roept op tot vieringen op zon- en feestdagen, het kondigt huwelijken en begrafenissen aan en luidt bij bijzondere gebeurtenissen. Bijvoorbeeld bij het inluiden van de Enspijkse Dorpsmarkt. En voor wie m wil horen en zien luiden: zoek op Google naar kerkklok Enspijk. 7

Nieuwe Ontmoetingsruimte Met de centrale ligging in het dorpshart vormt het Oude Schooltje een prominent monument en belangrijk sociaal element binnen Enspijk. De voormalige woning van de hoofdmeester, de laatste decennia bewoond door het kostersechtpaar, en het Oude Schooltje worden momenteel gerestaureerd en verbouwd tot drie woningen waarbij tevens wordt voorzien in een nieuwe ontmoetingsruimte voor Enspijk. Deze ontmoetingsruimte biedt onderdak aan velerlei activiteiten georganiseerd door dorpsbewoners en de kerkelijke gemeente. Meer informatie: www.kerkdeilenenspijk.nl 2.2.2 Dorpsmarkt Elke jaar wordt er in de derde week van Juni, een Dorpsmarkt gehouden. De opbrengsten van de Dorpsmarkt worden aangewend voor het onderhoud van het monumentale kerkgebouw. De Dorpsmarkt komt tot stand door de inzet van veel inwoners van Enspijk. 2.2.3 De Minzerie In 2013 is Obs De Minzerie uitgebreid tot Integraal Kindcentrum (IKC). Met de nieuwste onderwijsmethoden zal De Minzerie de leerlingen meer dan voldoende voorbereiden op hun toekomst in de maatschappij van de 21ste eeuw. De Minzerie richt zich op de totale ontwikkeling van het kind. De computer en andere moderne ict-toepassingen zijn onderdeel van de lessen en kinderen leren omgaan met de moderne media. Vanaf groep 1 wordt Engels opgenomen in het programma. Kinderen ontwikkelen zich allemaal verschillend, hebben verschillende talenten en verschillen in stijl en tempo van leren. Met een breed aanbod van lesmateriaal en werkvormen sluit de school aan op deze verschillen. De nieuwe Minzerie is, samen met Chapeau Kinderwerk, (BSO en 8

naschoolse opvang) een unieke onderwijsvoorziening voor Enspijk en omstreken, waar de kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Zie ook: www.minzerie.nl Op 7 januari 2011 is Mimoos Brede School Enspijk van start gegaan. De Minzerie is een constructief en structureel samenwerkingsverband aangegaan met de stichting MWIE (MooiWonenInEnspijk), het bestuur van de kerk (het Oude Schooltje) en Welzijn Geldermalsen met als doel het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen. In Enspijk is echter de complete bevolking, van 0 tot 103 jaar, doelgroep van Mimoos. Het streven is dan ook om op verschillende locaties, waaronder De Minzerie en het Oude Schooltje, activiteiten en projecten te organiseren voor zowel kinderen, jongeren, volwassenen als ouderen. Liefst in combinatie met elkaar. Het vormen van een Brede School heeft als doel de ontwikkelingskansen van kinderen in en rond Enspijk een belangrijke impuls te geven. Ook het voorzieningenniveau en de sociale samenhang in het dorp Enspijk kunnen hierdoor versterkt worden. Anders gezegd: de Brede School is voor inwoners van alle leeftijden. De naam Mimoos staat voor MI(MInzerie)MO(MooiWonenInEnspijk)OS(Oude Schooltje). Zie ook: www.bredescholengemeentegeldermalsen.nl/portal3.php 2.2.4 Veerpont Het toeristische fiets- en voetveer het Enspijkse Veer vaart sinds 1996 tussen Enspijk en het Landgoed Mariënwaerdt. Sinds het veer in de vaart is gebracht, destijds voor het toeristisch project Linge, Lusthof van Nederland, zijn vele duizenden fietsers en wandelaars overgezet. 9

2.2.5 Herdenkingsmonument Enspijk (Bron Website Gemeente Geldermalsen) Op 4 mei 1950 werd in Enspijk onder grote publieke belangstelling door toenmalig burgemeester mr. G.J. Kolff een monument onthuld ter herinnering aan de slachtoffers uit de voormalige gemeente Deil die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren omgekomen. In al zijn bescheidenheid toch een indrukwekkend monument met onder de jongensfiguur van beeldhouwer Pieter Starreveld tien namen van hen die sindsdien steeds in herinnering zijn gebleven. Er zijn daarnaast op verschillende begraafplaatsen in onze gemeente graven die aan deze oorlog herinneren. Jaarlijks worden daar door het gemeentebestuur op 4 mei, de dag van de dodenherdenking, bloemen gelegd. In 2003 werd het gemeentebestuur benaderd door lokale oud-indiëstrijders met het verzoek te komen tot de oprichting van een gedenkteken voor hun gesneuvelde kameraden. 'Herdenken heeft zin' was hun motto en dan niet alleen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook zij die in Nederlands Indië zijn omgekomen. Het verzoek vond gehoor. Uiteindelijk is gekozen voor een bredere aanpak, waarbij niet alleen gesneuvelde oud-indiëgangers werden betrokken, maar waarbij ook ruimte werd gecreëerd voor het herdenken van in oorlogstijd omgekomen burgers, leden van het verzet, krijgsgevangenen, dwangarbeiders en toegespitst op deze tijd zij die gesneuveld zijn tijdens vredesacties in andere landen. Uitgangspunt was hierbij, dat het moest gaan om mensen die op het moment van overlijden inwoner waren van de gemeente Geldermalsen of van de voormalige gemeenten Beesd, Buurmalsen, Deil of Geldermalsen. Tegen deze achtergrond lag het voor de hand het enige echte herdenkingsmonument in onze gemeente aan de Beemd in Enspijk een breder karakter te geven. Meer informatie: Http://www.geldermalsen.nl/Algemeen/Historie/Herdenkingsmonument_Enspijk 2.3 Verenigingen/Stichtingen/vrijwilligers 2.3.1 MWIE Vanaf medio 2009 onderneemt een aantal betrokken inwoners van Enspijk op vrijwillige basis activiteiten, om de leefbaarheid van Enspijk te verbeteren. Dit resulteerde in het ontstaan van de Stichting MooiWonenInEnspijk op 6 november 2009. De stichting heeft de volgende doelen: het bevorderen van de onderlinge samenhang van - en samenwerking tussen - inwoners van Enspijk; de behartiging van zaken van algemeen belang in/voor Enspijk; 10

het verrichten van alle verdere handelingen, die hiermee in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Als communicatie middel werd gekozen voor een website: www.enspijk.info die reeds in september 2009 werd geopend. Deze website verschaft informatie over mooie plekjes in Enspijk, over de historie van mensen en verschillende mooie oude panden, over vaartijden van het voetveer tussen Enspijk en Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, over de school, over de Hervormde kerk, sportclubs en verenigingen in de omgeving en over het openbaar vervoer. Ontwikkelingen in Enspijk zijn ook te volgen op Twitter #enspijk. MWIE heeft de taak op zich genomen om het dorpsplan te schrijven. 2.3.2 Stichting de Vergd/Speeltuin Stichting de Vergd is opgericht om een speeltuin te realiseren. In 2009 is deze speeltuin aan de Lingestraat gevestigd. Stichting de Vergd organiseert ook vele activiteiten zoals Burendag en Halloween voor kinderen en ouders in Enspijk. 2.3.3 Oranjevereniging Het Oranje Comité Enspijk organiseert al tientallen jaren de festiviteiten rondom Koninginnedag en vanaf 2014 Koningsdag. Een enthousiaste groep inwoners van Enspijk organiseert deze dag activiteiten voor jong en oud. Denk hierbij aan kinderspelen, de vrijmarkt voor de kids, een dorps BBQ en sinds enkele jaren de Talentenjacht. Ook is sinds een jaar de optocht door het dorp weer terug van weggeweest. 11

2.3.4 IJsclub De Haar Toen de Eerste Wereldoorlog net verleden tijd was, richtte een aantal schaatsliefhebbers een ijsclub op. In 1929 verongelukten tijdens de strenge winter twee Beesdse kinderen tijdens het schaatsen op de ijsbaan op de Linge. Toen werd er een elektrische pomp gekocht, die er voor zorgde dat men op het weiland de Haar veilig kon schaatsen. Geld was er niet, maar gelukkig stelden twintig mensen zich garant. In het seizoen 1930-1931 telde ijsclub De Haar 116 leden. Het eerste jaar dat het gemaaltje er stond, vroor het 20 tot 24 graden. Het zou tot 1940 duren voordat er weer een echt strenge winter kwam. Anno 2013 heeft IJsclub De Haar ongeveer 1100 leden, die hoofdzakelijk uit de regio Geldermalsen komen. Het bestuur, dat bestaat uit elf leden, runt de ijsbaan en probeert de baan elk jaar beter te maken. Tijdens het schaatsseizoen is er een patatkraam aanwezig waar ook warme chocolademelk wordt verkocht. Verder zijn er toiletten en is de ijsbaan voorzien van prima verlichting en een geluidsinstallatie. www.ijsclubdehaar.nl 2.3.5 Elfdorpenspel Het Elfdorpenspel is ontstaan toen de elf dorpen van groot Geldermalsen één gemeente werden in 1978. Het is een zeskamp, georganiseerd door vrijwilligers, inclusief sterke-man-verkiezing en een feestavond. Enspijk doet jaarlijks mee, in 2013 met een ploeg van twaalf volwassenen en acht jeugdleden. Het 11-dorpenspel wordt georganiseerd door het winnende dorp van het jaar ervoor. 12

2.3.6 Open eettafel In samenwerking met Stichting Welzijn Geldermalsen wordt elke 1 e donderdag van de maand, in het bijgebouw van de kerk, een gezellige gezamenlijke bijeenkomst voor 50+ en ook jonger gehouden. Dan koken vrijwilligers van Enspijk een overheerlijke maaltijd voor de aanwezigen. De maaltijd begint om 12.30 en duurt meestal tot 14.00 uur. Als het erg slecht weer is wordt voor vervoer gezorgd. 2.3.7 Zingen aan de Linge In 2011 is het gezellige koor Zinge aan de Linge opgericht. Het is een gemengd koor, onder leiding van dirigente Paula van Dijk. Het koor oefent iedere 2e en 4e woensdagavond van de maand, om 20.00 uur in het "Oude Schooltje" en is voor de hele omgeving toegankelijk. 13

3 Het dorpsplan van Enspijk Al ruim voordat het dorpsplan ter sprake kwam, bestond Stichting MooiWonenInEnspijk. De stichting is al sinds 2009 actief met projecten, die zich vooral richten op het verbeteren openbare ruimte en leefbaarheid. Dit is nog steeds een van de drie pijlers onder het dorpsplan. In de loop van de jaren zijn er al veel projecten gerealiseerd. In de bijlagen staat een overzicht. Enspijk wil verder blijven inspelen op relevante ontwikkelingen in de maatschappij en de eigen gemeente. De kanteling van WMO & Welzijn nieuwe stijl, de vergrijzing en kostenstijging van de zorg maken het nodig dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen. Daarnaast werd verduurzaming de afgelopen decennia steeds belangrijker. In Enspijk zien we daarbij een groeiend draagvlak voor verbetering van de leefbaarheid Enspijk. Daar waar MWIE zich voorheen richtte op de openbare ruimte en leefbaarheid, ziet ze nu het belang van aandacht voor de verduurzaming van Enspijk en het creëren van mogelijkheden voor oudere bewoners om langer zelfstandig in de eigen woning te blijven wonen. Deze twee nieuwe thema s vormen, samen met verbeteren openbare ruimte, de pijlers onder het dorpsplan. 3.1 Doel dorpsplan Burgerparticipatie is een begrip dat door recente en maatschappelijke ontwikkelingen op dit moment zeer actueel is. De termen burgerparticipatie en interactief beleid worden in de praktijk vaak als synoniem gebruikt. Het opstellen van dorpsplannen is een vergevorderde vorm van burgerparticipatie. Een dorpsplan is een toekomstvisie voor een dorp en haar buitengebied. Een dorpsplan bevat een brede kijk op alles wat in het dorp leeft. Een dorpsplan is gemaakt door en voor de bewoners, de thema s en prioriteiten worden dus ook door de bewoners aangegeven. Waarom dorpsplannen? Burgerparticipatie komt niet alleen de inwoners van Enspijk zelf ten goede. Het betrekken van de inwoners, organisaties en instellingen bij gemeentelijk beleid en projecten kan een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling en uitvoering (aangenomen dat de burgerparticipatie op de juiste wijze wordt toegepast): 1. Burgerparticipatie vergroot de maatschappelijke acceptatie van beleid en projecten. Als burgers vroegtijdig kunnen meepraten, vergroot dit het draagvlak. Tevens is de kans groter dat de inwoners na vaststelling van het beleid of uitvoering van de projecten tevreden zijn. 2. Burgerparticipatie verbetert de kwaliteit van het beleid en de projecten. De inwoners van Enspijk zijn vaak het beste op de hoogte wat er in hun eigen leefomgeving speelt. Door hun ervaringen te gebruiken kunnen het beleid en de uit te voeren projecten optimaal worden uitgevoerd. 14

3. Burgerparticipatie vergroot het probleemoplossende vermogen. Door inwoners actief te betrekken bij problemen en vraagstukken en ze bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheid, worden zij uitgenodigd mee te werken aan oplossingen. MWIE zal worden gevraagd een meerjaren uitvoeringsplan op te stellen ter realisering van de langere termijn doelen voorzien van o.a. een financiële onderbouwing. Op basis hiervan kan de gemeente besluiten of en hoeveel vanuit de gemeente kan/zal worden bijgedragen. De gemeente is momenteel bezig te inventariseren hoe deze financiële ondersteuning (voor alle dorpen uniform) te faciliteren. Stichting MWIE beschikt zelf niet over de financiële middelen om de plannen te kunnen uitvoeren en vraagt hiervoor daarom budget aan bij de gemeente. 3.2 Historie dorpsplan De historie van het Enspijkse dorpsplan en wat er aan vooraf ging. 2009 Stichting MWIE in Enspijk wordt opgericht en werkt sinds die tijd aan activiteiten die het dorp ten goede komen. 2010 Er wordt een enquête in het dorp gehouden. De uitkomsten dienen als basis voor het verbeteren van de openbare ruimte. Iedereen kon ideeën aanreiken, of aangeven wat hij/zij graag anders zou zien in het dorp. Het resultaat was als volgt. Enquête Verbeteren Openbare ruimte / Idee voor Enspijk 15

2011 Rond de zomer vraagt de gemeente Geldermalsen Enspijk, Tricht en Rhenoy mee te doen aan het pilotproject Dorpsplannen. Aan het eind van het jaar houdt Enspijk een referendum (via de nieuwsbrief). Uit de uitslag blijkt dat Enspijk wil meewerken aan een dorpsplan. 2012 Er vinden dorpsschouwen plaats met bewoners en ambtenaren van de gemeente Geldermalsen. Enspijkers wordt om input gevraagd via een enquête over de openbare ruimte, daarna wordt overlegd met de gemeente. Duurzaam Enspijk gaat van start met een bewonersbijeenkomst. Dit is een van de drie deelprojecten van het dorpsplan, waarin de gemeente Geldermalsen en MooiWonenInEnspijk uitspreken dat ze Enspijk willen verduurzamen. 2013 Er vinden opnieuw dorpsschouwen plaats, met bewoners en ambtenaren van de gemeente Geldermalsen. Alle kinderen van de Minzerie wordt gevraagd wat ze over vijf jaar graag in het dorp willen zien. Er wordt een bewonersbijeenkomst georganiseerd over de tussenresultaten van het dorpsplan. Begin 2014 wordt het dorpsplan afgerond. 3.3 Een dorpsplan met drie pijlers Enspijk heeft een toekomstgericht dorpsplan ontwikkeld in drie werkstromen: 16

De bestaande activiteiten, die zich richten op de verbetering van de openbare ruimte, zijn aangevuld met de twee nieuwe thema s; Langer Zelfstandig Thuis Wonen en Duurzaam Enspijk. Deze werkstromen staan niet op zichzelf, maar versterken elkaar. Want als je langer zelfstandig thuis wilt wonen, ben je er bijvoorbeeld ook bij gebaat dat de openbare ruimte goed toegankelijk is met een rollator of rolstoel. 3.4 MWIE staat er niet alleen voor Stichting MooiWonenInEnspijk is initiator van vele projecten, maar staat er zeker niet alleen voor. Gelijktijdig met de start van het project Duurzaam Enspijk en Langer Zelfstandig Thuis Wonen ging MWIE de samenwerking aan met diverse partijen, waaronder: De gemeente Geldermalsen, waar Enspijk deel van uitmaakt. Stichting Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland (KIEN). Dit is een netwerkorganisatie die samen met overheden, bedrijven, instellingen, netwerkorganisaties en gebruikers innovatieve oplossingen zoekt voor maatschappelijke thema s (waaronder de 0- energieomgeving en Langer Zelfstandig Thuis Wonen). Ook zorg KIEN ervoor dat de opgedane kennis en de oplossingen hun weg vinden naar de e-installateurs (de achterban van de stichting). Stichting KIEN hecht een groot belang aan de rol van bewoners in projecten. Het initiatief moet bij hen liggen, om er voor te zorgen dat projecten van de grond komen. Woningcorporatie Kleurrijkwonen. Deze proactieve woningcorporatie met vestigingen in Culemborg, Deil en Leerdam heeft circa 12.000 woningen en appartementen in klein stedelijk gebied en op het platteland. Deze partijen onderstrepen de doelstellingen van de projecten en leveren een actieve bijdrage aan het behalen van de doelstellingen. Via deze partijen en de lokale contacten van MWIE kan in de projecten bovendien gebruik gemaakt worden van de kennis en kunde van vele andere partijen. 17

3.5 Duurzaam Enspijk Het project Duurzaam Enspijk is in 2012 van start gegaan. 3.5.1 Context Doelstelling MWIE heeft met alle betrokken partijen de doelstelling om in 2030 energieneutraal zijn. In 2012 onderzochten studenten van de TU Eindhoven de mogelijkheden in Enspijk en de staat van de gebouwen. Ze kwamen tot de conclusie dat de doelstelling haalbaar is en deden concrete aanbevelingen. Met dat advies is het project gestart. Interesse bij bewoners Studenten van de TU Eindhoven hebben een onderzoek onder alle Enspijkers uitgevoerd. Van hen heeft 30% geantwoord. Uit het onderzoek bleek onder andere dat 32% van alle huizen in Enspijk nog in de originele staat verkeert. Een groot deel van de huizen heeft geen dakisolatie en heeft nog niet overal dubbel glas. 18

Inwoners bleken gemotiveerd om actie te ondernemen, al verschillen de meningen over manier waarop. Er zijn bijvoorbeeld net zoveel voor- als tegenstander van een windmolen. Na de gepresenteerde visualisatie van Enspijk met windmolen, waarbij duidelijk werd hoe ver weg die kan staan, verzwakte de tegenstand. Er zijn ook drempels Ondanks de motivatie van bewoners om met verduurzaming aan de slag te gaan, zijn er ook drempels: De aandacht in deze werkstroom gaat dan ook vooral uit naar het ontzorgen van bewoners, door hen te helpen met kennis over oplossingen, financieringsmogelijkheden en dergelijke. 19

Van nauwelijks bewust tot op het punt van investeren Waar de ene bewoner zich nauwelijks bewust is van het belang en de mogelijkheden van duurzame oplossingen, staat de andere al op het punt te gaan investeren. Voor al die bewoners moet aandacht zijn. Dit leidt tot een proces waarin niet iedereen tegelijk dezelfde stappen zet, maar tot een aanpak waarin iedere groep op ieder moment passend wordt ondersteund. 3.5.2 Proces Eerst aandacht voor de eigen woning De eerste stappen zijn in Enspijk gezet, door aan de slag te gaan met de verduurzaming van de eigen woning. Hierbij zijn drie thema s van belang: Op termijn ook kijken naar collectieve mogelijkheden Inmiddels wordt ook verkend wat de mogelijkheden zijn voor collectieve oplossingen. Enspijk is niet de enige die ambities heeft op dat terrein. Nederland telt al zo n 500 energiecoöperaties en dit aantal blijft groeien. De kennis en ervaring op dat terrein groeit en komt steeds beter beschikbaar voor starters als Enspijk. 20

Enspijk kent de windvisie van de gemeente Geldermalsen over het eventueel plaatsen van windmolens bij de A15. MWIE denkt mee over de vraag hoe hierbij burgerparticipatie een rol kan spelen. Aandacht voor resultaat Op weg naar een energieneutraal Enspijk in 2030, zijn in 2013 de eerste stappen gezet. De doelstelling daarbij was: Minimaal twintig huishoudens hebben in 2013 minimaal één investering in hun eigen huis gedaan, om energie te besparen en/ of duurzaam op te wekken, gebruik makend van lokale partijen. 3.5.3 Wat is er al bereikt? Doelstelling 2013 behaald Samengevat zijn de volgende resultaten behaald in 2013: 45 huurwoningen worden naar label B gebracht door o.a. isolatie aan te brengen, een enkel huis naar C. Er zijn 6 maatwerkadviezen uitgebracht, waarvan 3 bewoners hebben aangegeven vervolgstappen te willen zetten. 7 woningeneigenaren hebben geïnvesteerd in isolatie of zijn daarmee bezig. (2 van hen deden mee aan het maatwerkadvies) 1 woning heeft vergevorderde plannen om zonnepanelen op het dak van 2 geschakelde woningen te leggen (op basis van het maatwerkadvies) 2 woningeigenaren die hun pand voorheen huurden, hebben interesse getoond om aan te haken bij het project van KleurrijkWonen. Het projectteam heeft geen zicht op overige aanpassingen die mogelijk gedaan zijn door bewoners. Deze resultaten zijn zeer bevredigend. Het is nog lastig te zeggen hoe vaak er lokale ondernemers zijn ingezet. Twee van de drie bewoners die opvolging geven aan het maatwerkadvies, gaan met een lokale ondernemer in zee. De derde niet. Van de andere vijf bewoners die willen isoleren, is niet bekend met wie ze dat doen of hebben gedaan. Het blijkt lastig een woningcorporatie te bewegen met een lokale partij in zee te gaan, aangezien ze werken met landelijke preferred suppliers. 21

3.5.4 Meer in detail nog het volgende over de bereikte resultaten Bewoners in actie Er is een kartrekker gevonden onder de bewoners, die vijf vrijwilligers bereid heeft gevonden om met hem de schouders onder Duurzaam Enspijk te zetten. Een zesde vrijwilliger start waarschijnlijk binnenkort. Projectgroep Eens in de zes weken komt de projectgroep Duurzaam Enspijk bij elkaar. Deze projectgroep voert het project uit. Deelnemers zijn: MooiWonenInEnspijk, KleurrijkWonen, Gemeente Geldermalsen en Stichting KIEN. Bewoners activiteiten Bewonersbijeenkomst In 2012 is een bewonersbijeenkomst georganiseerd, waarmee het project is afgetrapt. Reacties waren zeer positief. De vraag kwam zelfs of Enspijk niet eerder dan 2030 energie neutraal kon zijn. Themabijeenkomst zonnepanelen en Isolatie In juni 2013 is de eerste themabijeenkomst georganiseerd over zonnepanelen en isolatie. Er waren presentaties van experts en er was een informatiemarkt met lokale ondernemers. Er was veel interactie. Maatwerk advies Sinds de zomer kunnen bewoners een maatwerkadvies krijgen. Dit advies wordt gesubsidieerd via Regio Rivierenland. Bewoners betalen 150 euro (ipv de gebruikelijke 450 euro) om hun huis helemaal door te laten lichten door een specialist en advies te ontvangen over zinvolle maatregelen. Zes gezinnen hebben dit advies al gekregen. Drie van hen gaan isoleren, of plaatsen zonnepanelen en zijn in gesprek met (lokale) ondernemers om dat te realiseren. Isolatie Er zijn zeven aanvragen voor een isolatiesubsidie gedaan (1 in 2012, 6 in 2013). Alle aanvragen zijn gehonoreerd. Totaal is er 3500,- subsidie verstrekt. Afstemming overige initiatieven De vrijwilligers van Duurzaam Enspijk hebben goed contact met 11Duurzaam en zijn aangehaakt bij de gesprekken over de eventuele windmolens die in Geldermalsen geplaatst gaan worden. KleurrijkWonen KleurrijkWonen is in november 2013 gestart met de verduurzaming van 45 van de 54 huurwoningen in Enspijk. Dit was gepland voor 2015, maar gestimuleerd door het project Duurzaam Enspijk is besloten dit al in 2013 te doen. 22

De woningen aan de Waalstraat, Maasstraat en Lingestraat krijgen nu dak-, glas- en spouwmuurisolatie. Ook de zolders worden geïsoleerd. Deze werkzaamheden verschillen per woning. Het energielabel stijgt hierdoor bij de meeste woningen van label E naar B, bij een enkele woning naar label C. Naast deze energiemaatregelen vinden ook reparaties plaats. Het werk is in februari 2014 klaar. De huurders van de 45 woningen hebben vanaf dat moment veel voordeel door een besparing op de energiekosten, zonder dat een huurverhoging plaats vindt. Kleurrijkwonen heeft in het verleden huurwoningen verkocht aan huurders. Twee van deze eigenaren hebben ook contact opgenomen met de aannemer voor een prijsopgave. KleurrijkWonen onderzoekt nog of het mogelijk is om ook zonnepanelen aan te bieden. Bij de negen woningen in de Haarstraat wordt nog uitgezocht welke energiemaatregelen het beste zijn. Communicatie Om het sneeuwbaleffect op gang te brengen onder de bewoners is al veel aandacht besteed aan communicatie over bereikte resultaten. In het Enspijks Kwartaaltje, op de website van MWIE en in het Nieuwsblad Geldermalsen is al met regelmaat gepubliceerd. 3.5.5 Voorziene activiteiten Om de sneeuwbal in Enspijk aan het rollen te krijgen, wordt een aantal activiteiten voorzien. Deze activiteiten worden verdeeld over alle stadia van betrokkenheid die bewoners kunnen hebben, van nog niet of nauwelijks op de hoogte, tot op het punt staan om te investeren in verduurzaming. Voorziene activiteiten Attention Interest Mailings, inzet social media, bewonersbijeenkomsten, persberichten met algemene informatie over Duurzaam Enspijk, bewoners die al geïnvesteerd hebben, het project van KleurrijkWonen, e.d. Inzicht in situatie thuis, bijvoorbeeld door: Investeren in gezamenlijke roulerende middelen (zoals slimme stekkers) Inzetten van zelfscan eigen woning Subsidie op EPA advies en/of warmtefoto s Uitrol slimme meters met inzichtapplicatie Aanzetten tot gedragsverandering voor energiebesparing thuis Bezoeken voorbeeldproject door vrijwilligers (bijv. vergelijkbaar duurzaam dorp of demo woning) 23

Desire Action Maatwerkadvies door EPA adviseur, gesubsidieerd voor nog 14 woningen. (een Informatiebijeenkomsten over duurzame oplossingen en financieringsmogelijkheden Informatie ontsluiten via website Koppelen vraag en aanbod door bewoners in contact te brengen met lokale ondernemers. Collectieve inkoop zonnepanelen onderzoeken 3.5.6 Quick wins Er is een aantal quick wins waarmee Enspijk in 2014 aan de slag wil. Quick wins zijn zaken die relatief snel en eenvoudig zijn te realiseren, snel zichtbaar zijn waar snel resultaat geboekt kan worden. Opzet collectieve website Goede communicatie is essentieel voor het enthousiasmeren en informeren van bewoners. Een website speelt daarin een belangrijke rol. De site van MWIE is beperkt in de mogelijkheden, aangezien de structuur niet geschikt is voor de veelheid aan informatie over Duurzaam Enspijk en omdat we ervoor kiezen hier geen commerciële informatie op te zetten. Daarom willen we een nieuw communicatieplatform creëren, waarop geïnteresseerden op een overzichtelijke manier alle informatie over het project kunnen vinden. Zo wordt tevens het gemeenschappelijke gevoel van samen de schouders er onder versterkt. Bewonersbijeenkomsten Met het oog op de ontwikkelingen die volgen op de windvisie van de gemeente Geldermalsen zal Enspijk het gesprek aan moeten gaan met bewoners om betrokkenheid en draagvlak te creëren. Een bewonersbijeenkomst maakt daar onderdeel van uit. We willen in 2014 een algemene bewonersbijeenkomst organiseren over het project. Hierin willen we bewoners informeren over de voortgang en de mogelijkheden, en ze enthousiasmeren om ook stappen te zetten. Interesse opwekken bij bewoners Interesse in verduurzaming begint bij inzicht in de eigen situatie. Het maatwerkadvies vormt daarvoor een goede oplossing, maar heeft een beperkt bereik vanwege de kosten voor de bewoners en het beschikbare subsidiebudget. In aanvulling daarop willen we daarom een (voor bewoners) gratis tool aanbieden aan mensen, die hen helpt inzicht te krijgen in de staat van hun eigen huis, hun huidige energieverbruik en de besparingsmogelijkheden die ze hebben. Daarnaast willen we graag gaan communiceren over hoe bewoners door gedragsverandering energie kunnen besparen (bijvoorbeeld door apparaten niet in standby te laten staan). 24

Bezoek voorbeeld project Enspijk is niet het eerste dorp met de wil om te verduurzamen. We kunnen leren van de ervaringen in andere dorpen en steden. We willen een voorbeeldproject uitzoeken om van te leren. Dat project willen we bezoeken met alle vrijwilligers die meewerken aan Duurzaam Enspijk, eventueel aangevuld met enkele Enspijkers die al zeer actief zijn met de verduurzaming van hun woning. 3.6 Langer Zelfstandig Thuis Wonen 3.6.1 Context Nederland wordt geconfronteerd met de dubbele vergrijzing: Er komen meer ouderen en we worden steeds ouder. Van ouderen wordt daarom gevraagd dat ze langer zelfstandig thuis blijven wonen, om de zorg betaalbaar te houden. Gelukkig willen ouderen zelf ook het liefst zo lang mogelijk thuis wonen! Doelstelling De gemeente Geldermalsen heeft in samenwerking met stichting KIEN de volgende doelstelling afgesproken: In 2020 leven procentueel meer 85-plussers van Enspijk thuis dan het landelijk gemiddelde. Een significant deel heeft zelf geïnvesteerd in woningaanpassingen. Levensloopmodel zorg Stichting KIEN heeft samen met Bureauvijftig (dat zich specialiseert in inzicht in 50-plus-behoeften en bijpassende kansrijke producten en diensten) het levensloopmodel ontwikkeld. Dit model gaat de basis vormen voor het plan van aanpak in Enspijk. Langer Zelfstandig Thuis Wonen is niet beperkt tot de eigen woning Om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen, moeten we niet alleen kijken naar wat er in de eigen woning gedaan kan worden. Ook de openbare ruimte speelt een belangrijke rol. Iemand kan zijn of haar huis perfect opknappen, maar met rollator de deur niet meer uitkomen door scheef liggende stoeptegels. Ook sociaal contact en de aanwezigheid van openbare voorzieningen (of hulp daarbij) zijn een belangrijke randvoorwaarde om lang in Enspijk te kunnen blijven wonen. 25

Welzijn Geldermalsen WelzijnGeldermalsen is de brede welzijnsorganisatie voor alle inwoners van de gemeente Geldermalsen. Welzijn Geldermalsen heeft woonadviseurs die bij mensen thuis komen, om te bekijken hoe ze langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Deze vrijwilligers zijn ook gratis beschikbaar voor Enspijk. 3.6.2 Proces De aanpak van het project Langer Zelfstandig Thuis Wonen moet deels nog worden bepaald. Hiervoor zijn eerst het (net beschikbaar gekomen) levensloopmodel en de resultaten van de enquête (die begin 2014 wordt opgeleverd) nodig. In februari 2014 wordt op basis daarvan gewerkt aan een uitgewerkt plan van aanpak. Zowel de aangepaste eigen woning, de openbare voorzieningen, als sociale contacten zullen een rol spelen in dat plan van aanpak. De ouderen van Enspijk worden intensief betrokken bij het project. Dit leidt tot een beter resultaat en levert meteen nieuwe sociale contacten op; een win-win. Omdat het over een beperkte groep ouderen gaat (139 mensen van 60 jaar of ouder) en de vrijwilligers al deze mensen in het vizier hebben, is het relatief eenvoudig om dat te bereiken. De eerste projectstappen in 2014 zijn dan ook hierop gericht. 3.6.3 Wat is er al bereikt? Open Eettafel Samen met Stichting Welzijn Ouderen organiseert MWIE al sinds 2009 De Open Eetafel. Hier wordt een 3-gangenmenu geserveerd voor de oudere bewoners van Enspijk. De opkomst bij deze bijeenkomsten is altijd zeer goed. De Open Eettafel vormt een prima platform om het gesprek aan te gaan met de oudere inwoners van Enspijk over Langer Zelfstandig Thuis Wonen. Bewoners in actie In 2013 is een team van vijf Enspijkse vrijwilligers van start gegaan met het project LZTW. Enkele teamleden zijn actief in de zorg en kunnen die ervaring inbrengen. Enkele vrijwilligers geven aan dat ze alle 139 60+ ers van Enspijk kennen, wat zeer waardevol is. Enquête In Deil is een situatie- en behoeftenonderzoek uitgevoerd door studenten van de HAN. Deze onderzoeksresultaten zijn beschikbaar voor Enspijk, maar natuurlijk niet volledig representatief. 26

Daarom is gestart met een eigen enquête. In november presenteerde het vrijwilligersteam de plannen tijdens De Open Eettafel van Enspijk. Daarna is een start gemaakt met het interviewen van de oudere inwoners van Enspijk. Hen wordt gevraagd naar hun situatie thuis en naar hun ervaring met de voorzieningen en mogelijkheden in Enspijk. De resultaten van deze interviews worden verwerkt door medewerkers van de HAN en zijn in februari 2014 beschikbaar. De inzichten die daaruit voortvloeien, worden gebruikt om het stappenplan verder aan te scherpen. 3.6.4 Quick Wins De volgende activiteiten zijn gepland voor 2014: Plan van aanpak Enspijk Samen met Stichting KIEN ontwikkelen de vrijwilligers een meerjarenplan van aanpak. Dit plan van aanpak zal gericht zijn op: het aanpassen van de woning, door woningeigenaren en de woningcorporatie, de toegankelijkheid van de openbare ruimte en de beschikbaarheid van openbare voorzieningen, i.v.m. bijvoorbeeld geld opnemen, boodschappen, medicijnen e.d. (al dan niet met hulp van derden), welzijn en sociale contacten van ouderen. Bijeenkomst met oudere bewoners Als het plan van aanpak in de steigers staat, is dat een goede gelegenheid om het gesprek met de oudere bewoners van Enspijk aan te gaan. Hiervoor zal een bijeenkomst worden georganiseerd. Start eerste project openbare ruimte/ welzijn ouderen Na de bewonersbijeenkomst bepalen we welk project op het gebied van welzijn en sociale contacten de hoogste prioriteit moet krijgen. Dat project wordt in 2014 opgepakt en uitgevoerd. Tevens wordt duidelijk wat het belangrijkst is op het gebied van toegankelijkheid van de openbare ruimte en de beschikbaarheid van openbare voorzieningen. Deze uitkomsten worden gedeeld met respectievelijk het project Verbeteren Openbare Ruimte en de gemeente. Vrijwillige woonconsulenten bezoeken bewoners De vrijwillige woonconsulenten van Welzijn Geldermalsen staan klaar om te beginnen in Enspijk. Hier maken we dan ook zeker gebruik van. Het projectteam kan helpen met de communicatie. 27

3.7 Verbeteren Openbare Ruimte 3.7.1 Context MooiWonenInEnspijk heeft zich altijd gericht op de verbetering van de openbare ruimte. Met succes, maar ook in de wetenschap dat er nog veel te doen is. 3.7.2 Proces Doelstelling De doelstelling van deze werkstroom is het continu verbeteren van onze openbare ruimte, zodat Enspijk een aantrekkelijk dorp blijft voor bewoners en toeristen. Aanpak We kiezen voor de volgende aanpak: Analyseren bewonersenquête en input dorpsschouw. Wat hebben we bereikt, wat nog niet? Verder inventariseren we de wensen in het buitengebied van Enspijk (Enspijkse Veld) Projecten voor verbetering van openbare ruimte in samenhang bekijken met Duurzaam Enspijk en Langer Zelfstandig Thuis Wonen. Elk jaar meedoen met NL doet en Burendag. Een dorpsschouw per jaar met de verantwoordelijke wethouder en een aantal ambtenaren, voorafgegaan door een inventarisatie van de behoeften van bewoners. Totaal 4 (inclusief 1 dorpsschouw) voortgangsbijeenkomsten met de gemeente per jaar. Draagvlak creëren door afstemming met Enspijkers (kern en veld). Enquête als startpunt In verschillende enquêtes zijn de volgende knelpunten geïnventariseerd: Verkeersonveilige locaties Verkeersbordensituatie, overdaad/beschadigingen/onduidelijkheden Tegengaan Zwerfvuil Gewenste aanvulling van bomen De begraafplaats: beschikbaar aantal graven Verbeteren Openbaar groen Verlichting Verkeersgedrag Met name het verkeersgedrag is een belangrijk aandachtspunt; 8 van de 17 respondenten geven aan dat dit om verbetering vraagt. Enspijk is een dorp waar je 30 km per uur mag rijden. Door de gemeente is op verzoek van een actiecomité gewerkt aan verkeersveiligheid. Zo zijn alle borden en gevaarlijke situaties in kaart gebracht en is een verzoek gedaan aan de gemeente om 30km zones in 28

te richten. Daarvoor zijn infrastructurele aanpassingen nodig. Dit punt heeft al vele jaren de aandacht van MooiWonenInEnspijk. Uit contacten met de bewoners van de Haarstraat is recent weer gebleken dat zij veel hinder ondervinden van vrachtwagens uit Deil, die via Enspijk hun weg naar de grote weg weer vinden. Ook hierop ondernemen we actie. 3.7.3 Wat is er al bereikt? Afgelopen jaar hebben we voor de leefbaarheid in Enspijk resultaten geboekt. Ook de parkeerproblemen aan de Lingestraat zijn deels verdwenen. Uit het verdiepingsonderzoek vorig jaar bleek dat een slechte score op omgang tussen de bewoners een persoonlijke zaak is. In Enspijk wordt voldoende georganiseerd voor de bewoners om contacten te leggen. Toch geven 5 van de 17 huurders die reageerden een 6 voor de woonomgeving. Reden om de kansen te onderzoeken, zodat we dit cijfer kunnen optrekken tot een 7 of hoger (bron: KleurrijkWonen). 3.7.4 Quick Wins De volgende projecten willen we in 2014/2015 oppakken: Herinrichten van de gehele groene omgeving van de Minzerie inclusief herstellen voetbalveldje Snelsteeg opschonen Terein rondom kerk opschonen, herstellen en proberen water in de sloot te krijgen door middel van reparaties duikers. Aanvullende vuilnisbakken plaatsen Bermen/grind aanvullen Verkeersborden verminderen/aanpassen Snelheid Molenkampstraat verminderen middels reconstructie Tunnel provinciale weg (graffiti gebiedseigen maken) Verlichting Kampsedijk tot aan brug 3.7.5 Langetermijn Analyseren bestaande bewonersenquêtes en opstellen van een nieuwe enquete Wat hebben we bereikt, wat nog niet? Nieuwe projecten voorstellen voor verbetering van openbare ruimte In samenhang bekijken met Duurzaam Enspijk en Langer Zelfstandig Thuis Wonen Elk jaar meedoen met NL doet en Burendag 29

1 dorpsschouw per jaar Met verantwoordelijke wethouder en ambtenaren Voorafgegaan door inventarisatie behoeften bewoners. In aanvulling 3 keer per jaar een gesprek met de gemeente inclusief agenda, verslag, afspraken, actiepunten. Deelnemers MWIE (diverse personen), wethouder en ambtenaar Draagvlak voor plannen creëren door afstemming met Enspijkers. 30

4 Hoe nu verder? 4.1 Realisatie Enspijk is al geruime tijd aan de slag met de drie werkstromen en wil graag haar plannen verder uitvoeren. Hoofddoel is het realiseren van de beschreven quick wins in 2014/2015 van de werkstroom Duurzaam Enspijk, Langer Zelfstandig Thuis Wonen en de werkstroom Verbeteren Openbare Ruimte. Financiële ondersteuning is hiervoor noodzakelijk. Bestaande ondersteuning MWIE krijgt een kreeg in het project Duurzaam Enspijk en Langer Zelfstandig Thuis Wonen ondersteuning vanuit Stichting Kien op het gebied van: Onderzoek Enspijk studenten Tue, Personele inzet in het project voor o.a. informatie voorziening en projectcoördinatie, Inhuur van een EPA-adviseur voor twintig woningen, Organiseren van aanbodzijde, voorselecteren, bijeenbrengen en opleiden van aanbieders, Informatiebijeenkomst isolatie en zonnepanelen. Onderzoek Enspijk door studenten van de HAN Personele inzet in het project voor o.a. informatie voorziening en projectcoördinatie. Naar verwachting wordt die ondersteuning in 2014 voortgezet. 4.2 Evaluatie Het voorstel is om in 2016 het Dorpsplan te evalueren met alle betrokken. Wat hebben we bereikt, wat niet en zullen er nieuwe enquêtes /onderzoeken plaatsvinden ten aanzien van de wensen van de de Enspijkers. Na evaluatie en nieuwe inzichten kan het Dorpsplan 2.0 worden gemaakt met dit document als basis. 31

5 Afsluiting Dit dorpsplan is mede tot stand gekomen door: Verschillende inwoners en vrijwilligers van Enspijk Oranjevereniging Enspijk Stichting De Vergd Ijsclub De Haar Kerk Enspijk-Deil Gemeente Geldermalsen Brede school Mimoos Minzerie Stichting Kien Universiteit Eindhoven Stichting Fluvium Dorpscommissie Rhenoy Alle andere vrijwilligers die Enspijk een warm hart toedragen Allen dank hiervoor! Stichting Mooi Wonen in Enspijk is te bereiken en volgen via: 32

6 Bijlagen 6.1 Wat is er allemaal al bereikt door de jaren heen? Al ruim voordat het dorpsplan ter sprake kwam was Stichting MooiWonenInEnspijk opgericht. De stichting is al sinds 2009 actief met projecten die zich vooral richten op het verbeteren openbare ruimte en leefbaarheid. Nog steeds een van de drie pijlers onder het dorpsplan. In de loop van de jaren zijn de volgende projecten gerealiseerd. 2009 Actie Snelsteeg (tegen asfaltering) Het plan bestond om de Snelsteeg te asfalteren. Dit landelijk karakteristieke weggetje is beeldbepalend voor het dorp en daar past geen asfaltweg bij. Door een gezamenlijke actie van bewoners is in overleg met de gemeente en de ondernemer gekozen om de weg niet te asfalteren. Tekenwedstrijd Kinderen Om de betrokkenheid te vergroten is aan alle kinderen van De Minzerie gevraagd een tekening te maken van het mooiste plekje van het dorp. Joost Boudewijn was de winnaar met deze tekening: AED apparaat MooiWonenInEnspijk heeft de prijs gewonnen van het Gouden Idee, een prijsvraag georganiseerd door de gemeente Geldermalsen, in samenwerking met het Vrijwilligerspunt. Het moest een idee zijn waar de Geldermalsense samenleving beter van wordt, oftewel een idee met maatschappelijke betrokkenheid. We krijgen een bedrag van 2500 euro, te besteden aan de aanschaf van een AED en een reanimatie cursus voor Enspijkers. Deze prijs werd beschikbaar gesteld door de Rabobank Geldermalsen. Zo snel mogelijk wordt de AED aangeschaft en opgehangen bij het 'oude schooltje' Wanneer bij 112 een melding binnenkomt, worden automatisch de sleutelhouders gewaarschuwd en komen zo snel mogelijk met de AED naar het slachtoffer om te reanimeren. Voor gebruik het apparaat is een AED cursus georganiseerd. 33

Open Eettafel In samenwerking met Stichting Welzijn Ouderen organiseerde MWIE de eerste Open Eettafel in 2009. 29 eters hadden zich aangemeld en een team van 7 vrijwilligsters uit Enspijk zorgden voor de bediening, de koffie en de afwas. Speciaal Enspijks water werd gedoneerd door de Rotonde en de 3- gangen maaltijd werd verzorgd door de koks van Huis ter Leede uit Leerdam.Het was een middag vol verrassingen: eerst kwamen de kinderen van de Minzerie een aantal mooie 'eet'liedjes zingen. In het publiek zaten een aantal trotse opa's en oma's! 1 e Zwerfvuilactie De eerste schoonmaak actie, heeft op 3 Oktober 2009 plaatsgevonden 4 ploegen Enspijkse vrijwilligers, oud en jong, hebben door heel Enspijk het zwerfafval opgeruimd. Voorzien van professionele materialen van de gemeente Geldermalsen zijn alle straten onder handen genomen. Het resultaat: 8 grote zakken vol rommel, lege flessen van glas en plastic, lege blikjes, verpakkingsmateriaal van een welbekende fast-food keten, sigarettenpakjes, maandverband, een eindeloze hoeveelheid plastic zakken, snoepzakjes, kauwgom verpakkingen, stukken autoband, een big bag, 2 fietsen en een koffer... 2010 Opening Dorpspunt De opzet van het Dorpspunt is het resultaat van een samenwerking tussen De Minzerie, de kerk en MooiWonenInEnspijk in samenwerking met de Stichting Welzijn Ouderen te Geldermalsen en Mw. Patricia Kraan, projectbegeleidster aangesteld door de gemeente Geldermalsen. Deze samenwerkende partijen hebben een subsidie van het Oranje Fonds gekregen waarmee de nodige faciliteiten kunnen worden gecreëerd. 34

Ontwerp en realisatie Enspijkse dorpsvlag In mei 2010 werd een prijsvraag georganiseerd: Ontwerp de vlag van Enspijk Het ontwerp moest aan twee criteria voldoen: het wapen van Enspijk en de Linge moesten er in voorkomen. Er werden 6 mooie en unieke ontwerpen door Enspijkers ingestuurd en op 22 mei konden de inwoners van Enspijk stemmen.er kwamen 105 stemmen binnen en het heeft erom gespannen. Dit is meest gekozen model. Deze vlag kreeg 41,9 % van de voorkeursstemmen, de ontwerper is Williene Berendse. Tijdens de Dorpsmarkt krijgt Williene officieel haar prijs aangeboden. Film avond Een maandelijkse film avond met aanschaf van filmapparatuur zoals een beamer, scherm en geluidinstallatie met behulp van financiering van Rabobank West Betuwe Het Coöperatiefonds van de RABO bank West Betuwe heeft een bijdrage toegekend voor de aanschaf van apparatuur voor het verzorgen van filmavonden. Wij hadden deze aanvraag ingediend voor het organiseren van filmavonden en middagen voor jong en oud. 35

Jongerenavond Enspijk Het doel van de avond was brainstormen over de wensen van de Enspijkse jongeren en samen met elkaar praten over zaken die de jongeren bezighouden.de ideeën zijn nu verder opgenomen in dit dorpsplan. Burendag: plaatsen bankjes in Enspijk Tijdens burendag zijn er diverse bankjes geplaats in Enspijk: nabij de Minzerie en de Lingestraat. Begraafplaats schoonmaak actie 36

Verkeersbordenopschoonactie Zwerfvuil actie in het dorp Op 2 oktober, organiseerde MWIE haar jaarlijkse zwerfvuil opruim actie. Met een aantal Enspijkse vrijwilligers is het dorp in 2 uurtjes tijd schoongemaakt. Het schoonmaakmateriaal, zoals vuilniszakken, knijpers en handschoenen werd gratis geleverd door de gemeente Geldermalsen. De ingang van Enspijk nabij de Haarstraat en de omgeving van de Lingebrug spanden de kroon met de hoeveelheid aan afval. Er werd over het algemeen zeer veel afval gevonden in het dorp afkomstig van de Hamburgerketen die aan de provinciale weg zit. In totaal werden 8 volle vuilniszakken verzameld, wat iets minder was dan vorig jaar. Hopelijk een goed teken dat steeds mensen minder afval van zich afgooien? Andere projecten die dit jaar zijn opgepakt Activiteiten voor NL Doet - Bollen planten voor de actie NL Doet voor een kleurig Enspijk 2e AED Reanimatiecursus 37

2011 MIMOOS Kinder Kookclub Dankzij de nieuwe keuken die Enspijk van het Oranje Fonds heeft gekregen, kunnen er nu kooklessen georganiseerd worden voor jong en oud. Onder de enthousiaste leiding van Nina van der Hoek, combinatiefunctionaris van Welzijn Geldermalsen, gingen de kinderen aan de slag met het menu van de dag. Waar mogelijk wordt gekookt met het fruit en de groenten uit de schooltuin. In deze tuin wordt, ook onder begeleiding van combinatiefunctionaris Nina en de leerkrachten van De Minzerie, aan de leerlingen geleerd hoe je door te zaaien, wieden en oogsten de ingrediënten voor een gezonde maaltijd kunt kweken. Actie Enspijk Groen 38

Oprichting Zinge aan de Linge Het gezellige koor Zinge aan de Linge oefent iedere 2e en 4e woensdagavond van de maand, om 20.00 uur in het "Oude Schooltje". Het is een gemengd koor, onder leiding van dirigente Paula van Dijk. Speeltuin Vergd wint prijs De Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij KNHM organiseert vanaf 1978 een wedstrijd Kern met Pit. Die heeft als doelstelling het leveren van een bijdrage aan de verbetering van de leefomgeving. Daarbij wil zij mensen stimuleren zelf iets te verbeteren in hun woonomgeving. Met de organisatie van Kern met Pit wil KNHM de betrokkenheid van bewoners bij hun directe leefomgeving vergroten, zodat zij zich ook zelf verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit ervan. De wedstrijd prikkelt mensen om zelf initiatieven te ontwikkelen en laat zien dat men niet hoeft te wachten tot de overheid iets doet. In 2010 heeft de Vergd zich aangemeld voor deze wedstrijd we zijn een paar keer gekeurd door een jury, en hebben een prachtig jury Rapport gekregen. Op 22 april 2011 werd Stichting De Vergd verwacht in het provincie huis te Arnhem en kregen uit handen van de commissaris van de koningin te Gelderland een prijs uitgereikt van 1000 euro. Met een glazen plaatje die we mogen ophangen in de speeltuin dat we het predicaat Kern met Pit 2009-2011 mogen dragen. Andere projecten die dit jaar zijn opgepakt Opening Brede School Enspijk MIMOOS Realisatie Enspijkse sticker Nieuwe Keuken in de Oude School 2012 NL Doet Bomen planten in Enspijk 39

Projecten die dit jaar ook zijn opgepakt AED herhalings cursus Paaslunch Oranjefeest Burendag Opruimen Minzerie 2013 Actie C2000 mast NEE Begin 2013 is door het Ministerie van binnenlandse zaken besloten om een hoge antennemast (50 meter hoog) voor het C2000 systeem aan het begin van de Haarstraat, nabij de provinciale weg te plaatsen. MWIE heeft, als gevolge van bezwaren van vele bewoners uit Enspijk, een intensief gesprek gehad met Wethouder Wiendels van de gemeente Geldermalsen en met de verantwoordelijke man van de Landelijke Politie verantwoordelijk voor het plaatsen van C2000 masten in Nederland. Het resultaat is dat de Mast ergens anders geplaatst zal worden. Enspijk Veilig (WhatsApp) Er is regelmatig ingebroken in enkele huizen in Enspijk. Richard den Hartog uit Enspijk heeft het initiatief genomen om een groepsgesprek in WhatsApp aan te maken. WhatsApp is een applicatie voor op de smartphone, waarbij je bijvoorbeeld deel kunt nemen aan een groepsgesprek; een soort sms maar dan gratis en naar meerdere personen tegelijk. De naam van het groepsgesprek is Enspijk Veilig. Het doel van het groepsgesprek is: - Elkaar waarschuwen van verdachte situaties; - Snel ter plaatse zijn; - Foto s van verdachte personen en/of hun voertuig maken en delen; - Laten weten dat wij als dorpsbewoners alert zijn op verdachte situaties!! Op dinsdag 29 januari was er een bijeenkomst in het Oude Schooltje over Enspijk Veilig met wijkagent Cees Batenburg. Tijdens de avond werd uitleg gegeven over de Enspijk Veilig WhatsApp, bespraken we met elkaar wat te doen in verdachte situaties en bespraken we wat we nog meer zouden kunnen doen om Enspijk veiliger te maken. De volgende punten zijn hier uit voortgekomen: - Plaatsen van borden "Enspijk Alert" in overleg met de gemeente; - Drukken van stickers om op ramen te plakken; - Schrijven van een persbericht. Stickers, camera s en borden Enspijk ALERT Op de drie toegangswegen tot het dorp (Korte Veersteeg, Beemd en Kampsedijk) zijn camera s en nieuwe verkeersborden geplaatst zijn. Het betreft de Enspijk Alert borden. Deze borden maken de kwaadwillende bezoekers van ons dorp erop attent dat er op ze wordt gelet. 40

Van de afbeelding die op de borden staat zijn ook stickers gedrukt. De stickers kunt u op de ramen van uw woning plakken, zodat ook daar duidelijk zichtbaar is dat wij elkaar, en elkaars bezittingen, in de gaten houden. Heeft u interesse in de stickers? Deze zijn verkrijgbaar enspijk@enspijk.info. Andere projecten die dit jaar zijn opgepakt NL Doet Opschonen speelveld Minzerie 6.2 Uitkomsten enquetes Samenvatting en Uitkomsten enquetes Bewoners Enspijk Verkeersonveilige locaties Verkeersborden situatie overdaad/beschadigingen/onduidelijkheden Zwerfvuil Gewenste aanvulling van bomen De begraafplaats: beschikbaar aantal graven Hangjongeren Gebrek aan beschikbare woningen voor jonge gezinnen Laag aantal leerlingen op OBS de Minzerie Aanpassen openbare ruimte Jongeren Jeugdsoos (ontmoetingsplek voor jongeren); Starterwoningen; Organiseren tentfeest; Het opnieuw inzaaien van het voetbalveld bij de Minzerie; Koninginnedag; Speeltoestel voor oudere kinderen bij de Minzerie; Lampionnen optocht; Bingo avond. 41