Inspectie van het Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AMARANTIS ONDERWIJSGROEP Amsterdam-West ICT-opleidingen niveau 4 Plaats: Amsterdam BRIN: 04EM Onderzoeksnummer: 124785 Onderzoek uitgevoerd op: 31 oktober 2011 Conceptrapport verzonden op: Rapport vastgesteld te Utrecht op: 18 januari 2012 22 februari 2012 Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, H2762803/14 Documentnr: H3245718 pagina 1/11
VASTSTELLING RAPPORT Dit rapport bevat de resultaten van een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) dat de inspectie uitvoerde op 31 oktober 2011. Het rapport is vastgesteld door mevrouw A.E.W. Nooij, directeur toezicht beroepsonderwij s en volwasseneneducatie, te Utrecht op 22 februari 2012. Rapport van bevindingen {Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H3245718 pagina 2/11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 31 oktober 2011 een onderzoek uitgevoerd bij de ICT-opleidingen niveau 4 van de vestiging Amsterdam-West van Amarantis Onderwijsgroep. De aanleiding voor dit onderzoek is de volgende. In het onderzoek uitgevoerd op 26 april 2010 bleek er sprake te zijn van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. Geconstateerd is daarbij dat er sprake was van zwak onderwijs. In het kader van het geïntensiveerde toezicht is een onderzoek naar kwaliteitsverbetering naar de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs uitgevoerd. In dit kader zijn de volgende opleidingen onderzocht: Crebocode 93191/95321, ICT beheerder, niveau 4 Crebocode 93192/95323, Netwerkbeheerder, niveau 4 Crebocode 90020/95311, Applicatieontwikkelaar, niveau 4 Crebocode 92200, Particulier Digitaal Onderzoeker, niveau 4 Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de opleidingen die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van de zelfbeoordeling van de school. Onderzoek op locatie, waarbij schooldocumenten zijn bestudeerd; de onderwijspraktijk is geobserveerd; gesprekken met de directie, (zorg)coördinator, docenten en studenten; tot slot heeft op 8 december 2011 nog een gesprek met een lid van het college van bestuur en twee centrale medewerkers plaatsgevonden. Voor de beoordeling van de opbrengsten is gebruikgemaakt van cijfers uit BRON, schooljaar 2008-2009 met de erbij behorende onderstaande normen. Niveau 4: jaarresultaat 64,2 procent en diplomaresultaat 67,3 procent. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader bve 2009 en de Aanvulling voor 2010 op het Toezichtkader bve 2009. Deze zijn te vinden op www.onderwijsinsoectie.nl. Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2 009, 2762803/13 Documentnr: H324 5718 pagina 3/11
Opbouw rapport In hoofdst uk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de ontwikkeling van de opleidingen in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H3245718 pagina 4/11
2. BEVINDINGEN 2.1 Bevindingen ICT-opleidingen, niveau 4, vestiging Amsterdam-West 2.1.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie tot welke bevindingen per opleiding het onderzoek heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een sco re. De score geeft aan in welke mate het betreffende criterium gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H3245718 pagina 5/11
Scores van de opleidingen: Crebocode 93191, I CT beheerder, niveau 4 Crebocode 93192, Netwerkbeheerder, niveau 4 Crebocode 90020, Applicatieontwikkelaar, niveau 4 Crebocode 92200, Particulier Digitaal Onderzoeker, niveau 4 1.1 Naleving Wettelijke vereisten 1 2 3 4 1.1.1 Nalevino Wetteliike vereisten. 2.1 Opbrengsten van opleidingen 1 2 3 4 2.1. 1/2.1.2 iaarresultaat en diolomaresultaat 3.1 Proaramma 1 2 3 4 3.1.1 Samenhanq. 3.1.2 Maatwerk 3.1.3 Proorammatiid 3.1.4 Voorzieninoen. 3.2 Leeroroces 1 2 3 4 3.2.1 Leertiid 3.2.2 Didactisch handelen 3.2.3 Beqeleidinq in de instellinq 3.2.4 Beroeosoraktiikvormino. 3.3 Traiectbegeleidina 1 2 3 4 3.3.1 Intake. 3.3.4 Samenwerkino. 3.3.2 Studieloopbaanbeaeleiding. 3.3.3 Zorq studenten snecifieke behoeften 3.4 Omgang en veiligheid 1 2 3 4 3.4.1 Beieoenino/omoano 3.4.2 Veiligheid 4.1 Kwaliteitszorg 1 2 3 4 4.1.1 Systematische Kwaliteitszoro. 4.1.2 Beoordelino 5 1 1 2.1.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van de ICT-opleidingen op niveau 4 van de vestiging Amsterdam-West van Amarantis als zeer zwak. De opbrengsten blijven aanzienlijk achter bij de inspectienormen. De kwaliteit van het primaire proces is onvoldoende. In het bijzonder de samenhang van het programma, de voorzieningen, het didactisch handelen, de beroepspraktijkvorming en de studieloopbaanbegeleiding zijn niet toereikend. Ten aanzien van de kwaliteitszorg stelt de inspectie vast dat de instelling zelf een zorgvuldig en kritisch oordeel van de kwaliteit van de betrokken opleidingen heeft vastgesteld. Mede aan de hand daarvan zijn verbeteracties ingezet. Enkele daarvan hebben reeds tot zichtbaar effect geleid, onder meer bij de intake en bij het maatwerk. Niettemin bestaat er bij een deel van het team nog steeds de neiging een groot deel va n de problemen toe te schrijven aan de studenten. Deze houding vormt een belemmering voor het tot stand brengen van het noodzakelijke draagvlak Rapport van bevindingen {Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Docurnentnr: H3245718 pagina 6/11
voor ingrijpende veranderingen. Het criterium systematische kwaliteitszorg is om die reden als negatief beoordeeld. Voor de verdere ontwikkeling van de kwaliteit van de opleidingen is van groot belang wat het effect zal zijn van de herstructurering waartoe door het college van bestuur inmiddels is besloten. Via een reeks van maatregelen worden de huisvesting, de organisatie, het opleidingenaanbod en de onderwijskundige structuur van de Amsterdamse Amarantis-opleidingen op het gebied van economie en ict aangepakt. Wettelijke vereisten Voor zover onderzocht voldoen de opleidingen aan de wettelijke vereisten op het gebied van zorg- en informatieplicht, onderwijsovereenkomst, praktijkovereenkomst, rechtsbescherming, erkenning leerbedrijven, gebruik crebonamen en onderwijstijd. Opbrengsten De opbrengsten zijn onvoldoende. In het studiejaar 2009-2010 lagen de opbrengsten van de onderzochte opleidingen allemaal onder de vastgestelde norm. Bij de beoordeling van de opbrengsten is steeds gekeken naar clusters van oude en nieuwe opleidingen. Voo r de opleiding ICT-beheer zijn bovendien de diverse afstudeerrichtingen samengevoegd. Per saldo leidt dit tot een jaarrendement van 39 procent en een dilpomarendement van 45 procent voor het studiejaar 2009-2010. De instelling heeft de opbrengstgegevens niet in detail uitgesplitst naar de verschillende vestigingsplaatsen. Wel heeft zij ten behoeve van het onderhavige onderzoek uitgezocht of de opbrengstproblemen primair aan de andere vestigingsplaatsen moeten worden toegeschreven. Dit blijkt niet het geval. Tijdens het onderzoek is verder gewezen op het feit dat in 2010 een grote groep studenten min of meer gezamenlijk is overgestapt naar een andere instelling. Dit zal zeker een negatief effect hebben gehad op de opbrengstgegevens. De inspectie kan niet vaststellen in hoeverre hier sprake is van een eenmalig incident. Opvallend is dat binnen de instelling de overstap van deze groep studenten niet door iedereen op eenzelfde wijze is geanalyseerd. Een dergelijke gemeenschappelijke analyse zou hebben kunnen bijdragen aan een onderbouwde en gezamenlijk gedragen aanpak van onderliggende problemen. Ook los van de overstap van de bedoelde groep is er nog geen duidelijk inzicht in achterliggende oorzaken van ongediplomeerd vertrek van de opleidingen. Programma Binnen het themaprogramma zijn de indicatoren samenhang en voorzieningen met ee n onvoldoende beoordeeld. De andere twee criteria zij n wel voldoende. Hoewel in de afgelopen periode is getracht meer samenhang in het programma te rea liseren heeft dat nog niet tot voldoende resultaat geleid. Door problemen bij de vaststelling van de studiegids hadden de studenten t en tijde van het onderzoek nog niet de beschikking ove r een document waa rin het opleid ingsprog ramma Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H32457 18 pag ina 7 / 11
beschreven stond. Mede als gevolg daarvan bestaat er bij hen veel onduidelijkheid over welke onderdelen wanneer worden aangeboden en welke inspanningen van hen verwacht worden. Daar komt bij dat de afstemming binnen het docententeam nog beperkt is. Het overleg binnen secties is geïntensiveerd, maar er is te weinig overleg om de samenhang en de afstemming van alle programmaonderdelen in voldoende mate te waarborgen. Op het gebied van de voorzieningen doen zich problemen voor in de huisvesting; de beschikbare ruimten zijn niet ontworpen voor onderwijsdoeleinden waardoor vooral op momenten van centrale instructie problemen ontstaan. Ook doen zich soms problemen voor met de netwerkvoorzieningen. De problemen op huisvestingsgebied zullen naar verwachting op korte termijn worden opgelost: een verhuizing naar meer geëigende onderwijsruimten is voorzien voor 1 januari 2012. Een tweede probleem op het gebied van de voorzieningen doet zich voor bij de ingezette leermiddelen. Voor de betrokken opleidingen zijn inmiddels betere leermiddelen beschikbaar die naar opbouw en samenhang naar het oordeel van de betrokken opleidingsmanager veel meer tegemoetkomen aan de behoeften van de studentenpopulatie. Een derde probleem op voorzieningengebied betreft de informatie en administratie. De informatie-uitwisseling tussen alle betrokkenen verloopt traag en de administratieve diensten zijn soms moeilijk te bereiken. Het criterium maatwerk is positief beoordeeld. Voor de vakken rekenen, Engels en Nederlands worden sinds dit jaar toetsen afgenomen aan het begin van de opleiding. De inhoud van de aangeboden lesstof wordt vervolgens aangepast aan de uitkomsten van de toetsen. Bij de praktijkvakken heeft de inspectie kunnen vaststellen dat stud enten in hun eigen tempo kunnen werken. Studenten die dat aankunnen, krijgen bovendien opgaven met een hogere moeilijkheidsgraad aangeboden. De programmatijd is voldoende. De studiebelasting is in het algemeen redelijk gespreid in de week en over het studiejaar. Leerproces Bij het thema leerproces zijn de criteria didactisch handelen en beroepspraktijkvorming met een onvoldoende beoordeeld. Het didactisch handelen schiet vooral tekort omdat docenten er in onvoldoende mate in slagen het leerproces van de studenten te structureren. Door in de lessen onvoldoende structuur aan te brengen krijgen studenten onvoldoende grip op de stof. Studenten geven aan behoefte te hebben aan een opbouw in de les waarbij duidelijk wordt aangeven welke thema's aan de orde zijn, op welke wijze deze worden behandeld en hoe de behandelde thema's met elkaar samenhangen. Afgezien van deze problemen worden studenten tijdens de onderwijsactiviteiten wel voldoende begeleid bij het werken aan hun opdrachten. Bij de beroepspraktijkvorming doen zich problemen voor omdat niet alle studenten in de daarvoor geplande periodes stage volgen. Volgens het opleidingsmanagement moet de oorzaak daarvan niet worden gezocht in een absoluut tekort aan stageplaatsen, maar aan de selectiviteit van de studenten. Deze wordt getolereerd, zonder dat strakke afspraken worden gemaakt over wanneer de bpv-verplichtingen dan wel worden voldaan. Ook voorziet de instelling niet in een doelmat ig en doelgericht alternatief onderwijsprogramma. De realisatie van de bpv-doelstellingen is daarmee voor de betrokken studenten niet zeker gesteld. Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H3245718 pagina 8/11
De instelling is erin geslaagd de ongeoorloofde afwezigheid van studenten sterk te reduceren, mede dankzij een intensieve samenwerking met de leerplichtambtenaar. Daardoor is de leertijd nu voldoende. Trajectbegeleiding Bij het thema trajectbegeleiding is alleen het criterium studieloopbaanbegeleiding met een onvoldoende beoordeeld. Op het gebied van de studieloopbaanbegeleiding bestaat onvoldoende systematiek. Betrokken docenten geven - veelal met grote betrokkenheid - invulling aan hun taken op het gebied van de studieloopbaanbegeleiding. Er zijn echter te weinig onderlinge afspraken gemaakt over de manier waarop dit moet gebeuren waardoor een goede studieloopbaanbegeleiding van individuele studenten niet is gegarandeerd. Dit temeer omdat betrokken docenten deels ze lf eigen instrumenten ontwikkelen in plaats van gebruik te maken van beproefde methodes, waardoor een adequate studieloopbaanbegeleiding niet voor alle studenten is gegarandeerd. Wanneer sociaal-maatschappelijke of sociaal-emotionele problemen worden gedetecteerd zorgt de instelling - waar nodig in samenwerking met extern e instanties - voor voldoende ondersteuning. Op het gebied van cognit ieve problemen is er minder sprake van een goed georganiseerd aanvullend ondersteuningsaanbod. Een kritische kanttekening moet verder geplaatst worden ten aanzien van de concretisering van afspraken. Afspraken uit het Zorgteamoverleg worden niet SMART geformuleerd en er worden geen toetsbare doelen geformuleerd ten aanzien van de extra ondersteuning van de 'zorgstudenten', wat de effectiviteit van de interventies van het Zorgteam niet ten goede komt. De intake heeft de laatste tijd aan kwaliteit gewonnen. Er wordt met alle studenten een intensief intakegesprek gevoerd en standaard worden alle potentiële studenten aan een capaciteitentest onderworpen. Docenten geven aan dat zij bij de eerstejaars studenten al beduidend minder vaak worden geconfronteerd met problemen op motivationeel gebied. Omgang en veiligheid De beide criteria van dit thema beoordeelt de inspectie voldoende. Uit het onderzoek is gebleken dat problemen op het gebied van veiligheid actief worden tegengegaan. Waar deze zich toch voordoen, worden ze adequaat en voortvarend aangepakt. Kwaliteitszorg Het criterium beoordeling waardeert de inspectie positief. De kwaliteitszorg is echter nog onvoldoende systematisch van opzet. Op dit moment wordt de pdca-cyclus nog niet volledig toegepast; er is een integraal teamplan maar men zit nog in de fase van het omzetten van dit pla n in actieplannen met concrete activiteiten. Bij het t eam is er onvoldoende inzicht in de kwaliteit van het onderwijs. Hoewel een intern onderzoek een duidelijk beeld schetst van de gerealiseerde kwaliteit is er geen sprake van een gemeenschappelij ke probleemperceptie binnen het team. Docenten hebben de neiging problemen toe te Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H3245718 pagina 9/11
schrijven aan gedrag en houding van studenten, zonder die te relateren aan inhoud en structuur van de opleiding. Het grote aantal wisselingen in de bezetting van de rol van opleidingsmanager heeft afbreuk gedaan aan de vertrouwensband tussen team en management. Het ontbreekt daardoor aan voldoende draagvlak voor de noodzakelijke veranderingen. Per vakgebied vindt er inmiddels voldoende afstemming plaats, maar sectieoverstijgend is dit niet het geval. De agenda wordt bij teambijeenkomsten sterk bepaald door ad-hoc-zaken ; meer structurele doordenking van opzet van de opleiding komt slechts moeizaam van de grond. De beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs is wel voldoende. De instelling heeft afgelopen jaar een audit uit laten voeren waarbij een onafhankelijke deskundige betrokken was. Dit heeft geresulteerd in een helder en toegankelijk auditrapport dat een genuanceerd beeld geeft van de onderwijskwaliteit bij de ICTopleidingen in Amsterdam-West. Rapport van bevindingen (Toezichtkader 2009), vastgesteld 28-09-2009, 2762803/13 Documentnr: H324 5718 pagina l 0/11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs van de volgende opleidingen v ertoont tekortkomingen en is als zeer zwak beoordeeld: Crebonummer 93191, ICT beheerder, niveau 4 Crebonummer 93192, Netwerkbeheerder, niveau 4 Crebonummer 90020, Applicatieontwikkelaar, niveau 4 Crebonummer 92200, Particulier Digitaal Onderzoeker, nivea u 4 Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan deze opleidingen een aangepast arrangement toe. De opleidingen zijn onderwerp v an intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwij skwaliteit in oktober 2012 weer voldoende is. In de tussenliggende periode zal de inspectie ten minste eenmaal een voortgangsgesprek voeren over de realisatie v an de noodzakelijke verbeteringen bij de genoemde opleidingen. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken, gerekend vanaf de toeze nding van het conceptrapport een plan van aanpak aan de inspect ie te sturen. De inspectie zal nagaan of het plan van aanpak voldoet aan de volg ende kenmerken: - de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstat eerde kwaliteitsproblemen; - de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland; - het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Binnen twee werkweken ontvangt het bevoegd gezag de reactie van de inspectie op het plan van aanpak. Het bevoegd gezag herkent zich in de bevindingen in dit rapport en onderschrijft de noodzaa k maatregelen te nemen die opheffing van de geco nstateerde tekortkomingen als doel hebben. De minister wordt van de geconstateerde tekortkomingen op de hoogte gesteld. Naar aanleiding van het onderzoek zal de minister de instelling een waarschuwing geven op basis van artikel 6.1.5 van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). Na afloop van de verbetertermijn, die bij de waarschuwing vastgesteld is, zal de inspectie onderzoeken of aa n de waarschuwing gevolg is gegeven. Rapport van bevindingen (Toez ichtkader 2009), vastgest eld 28-09-2 009, 2762803/ 13 Documentnr : H3245718 pag ina 11/11