Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012
De Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV) is bemiddelaar en scheidsrechter bij meningsverschillen tussen cliëntenraden en zorgaanbieders. De LCvV verricht haar werkzaamheden op grond van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz). Bestelinformatie Dit jaarverslag is gepubliceerd op www.vertrouwenslieden.nl. 2
Inhoudsopgave Voorwoord 4 1. De LCvV in 2012 5 2. Uitspraken 2012 9 3. Wetgeving en Wmcz rechtspraak 12 Bijlage 1 De samenstelling van de LCvV 14 3
Voorwoord De Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden legt in dit jaarverslag verantwoording af van haar werkzaamheden in 2012. Er werden in dit verslagjaar vier bindende uitspraken gedaan en daarnaast er is twee keer bemiddeld. Ook werd er voor het eerst sinds jaren door een van de organisaties die de commissie in stand houden een interpretatievraag voorgelegd. Een overzicht en omschr ving van al deze zaken tre u in dit jaarverslag aan. Ook bevat dit jaarverslag informatie over de werkw ze en activiteiten van de commissie, de ontwikkeling op het gebied van wetgeving en een overzicht van overige Wmcz rechtspraak In januari 2012 heb ik de heer mr. J.L.P.G. van Thiel opgevolgd als voorzi er van de LCvV en sindsdien heb ik op plezierige w ze kunnen kennismaken met de werkzaamheden van de LCvV. De hoorzi ingen verliepen meestent ds in een goede sfeer en ondanks dat de meningen van part en soms fors uiteenliepen kon een zakel ke en respectvolle benadering worden behouden. Met ingang van 2012 is een rooster van a reden in werking gesteld waarmee de komende jaren de commissie geleidel k vervangen zal worden. Dit jaar is in dat licht als nieuw commissielid de heer mr. A.J. Heerma van Voss aangetreden; h volgde de heer mr. M.H. Ridder op. Reacties op dit jaarverslag z n alt d welkom en kunnen worden ingediend via het algemene e-mailadres van de LCvV: info@vertrouwenslieden.nl. mr. S.B. de Pauw Gerlings-Döhrn voorzi er LCvV 4
1 De LCvV in 2012 De Wmcz schr voor dat een zorgaanbieder en diens cliëntenraad een commissie van vertrouwenslieden instellen dan wel gebruik maken van een commissie die is ingesteld door één of meerdere organisaties van cliënten en één of meerdere organisatie van zorgaanbieders. Zo n commissie is de LCvV. De LCvV is in 2007 als zorgbrede commissie gevormd uit v f sectorale commissies van vertrouwenslieden. Organisatie LCvV De LCvV wordt in stand gehouden door brancheorganisaties ActiZ, GGZ Nederland, de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, de NVZ vereniging van ziekenhuizen en MEE Nederland alsmede door drie organisaties van cliëntenraden: LOC, het LSR en KansPlus. Zorgaanbieders die lid z n van één van de genoemde brancheorganisaties en de cliëntenraden die door hen z n ingesteld, kunnen een beroep doen op de LCvV. De kosten van de LCvV komen voor rekening van de organisaties die de LCvV in stand houden. Aan de zorgaanbieders/instellingen die een beroep doen op de LCvV, brengt de LCvV voor verzoekschri procedures een bedrag in rekening dat is afgestemd op het gri erecht dat verschuldigd is b een bestuursrechtel ke procedure. In 2012 was dat 302. De b drage van zorgaanbieders/instellingen voor bemiddelingen bedroeg in 2012 350 per gesprek. De leden van de LCvV worden benoemd door een stuurgroep waarin voornoemde organisaties vertegenwoordigd z n. Vanaf 2012 is een rooster van a reden in werking getreden. De werkw ze van de LCvV is geregeld in een reglement. 1 Samenstelling LCvV De samenstelling van de LCvV is in 2012 als volgt gew zigd. Als voorzi er trad aan mevrouw mr. S.B. de Pauw Gerlings-Döhrn en als nieuw commissielid werd benoemd mr. A.J. Heerma van Voss. Z vervingen de heer mr. J.L.P.G. van Thiel en de heer mr. M.H. Ridder. Voor het volledige overzicht van leden wordt verwezen naar de b lage b dit jaarverslag. Het secretariaat werd in 2012 gevoerd door mevrouw mr. L. Bos als ambtel k secretaris met de ondersteuning van mevrouw A. Suerink die ten kantore van Actiz de front o ce werkzaamheden voor de LCvV verricht. 1 Het reglement van de LCvV is te vinden op www.vertrouwenslieden.nl 5
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 Verzoeken De LCvV hee in 2012 in totaal zeven verzoekschri en ontvangen. Over vier verzoeken is een hoorzi ing gehouden, resulterend in een bindende uitspraak. Om een bindende uitspraak op een verzoek te kunnen doen, moet dit vallen onder de omschr ving van artikel 10 lid 1Wmcz. Valt een geschil daar niet onder dan kan het ook nog zo z n dat in het reglement van betre ende zorgaanbieder is bepaald dat de LCvV de bevoegde instantie is. Twee voorgelegde zaken leenden zich voor bemiddeling en een zaak was eind van het jaar nog niet afgewikkeld en wordt in 2013 vervolgd. Vanuit het LSR werd in 2012 een interpretatievraag aan de LCvV voorgelegd. 2 In getal Uitspraken Bemiddelingen Interpretaties 2007 8 2-2008 4 2-2009 6 2-2010 4 2-2011 5 4-2012 4 2 1 Per sector De in 2012 aan de LCvV voorgelegde verzoeken waren alle a omstig uit de V&V sector. Doorlooptijd zaken 2012 De term n waarbinnen de in dit verslagjaar ingediende zaken konden worden afgehandeld bedroeg gemiddeld twaalf weken; zes weken tussen het indienen van het verzoek en de hoorzi ing en vervolgens nog eens zes weken tussen hoorzitting en datum uitspraak. Dit is gel k aan de doorloopt d in 2011. De LCvV bl streven naar een kortere doorloopt d maar het plannen van zi ingen waarb alle belanghebbenden aanwezig kunnen z n bl hierb een struikelblok. Vergaderingen 2012 De LCvV vergadert in de regel twee maal per jaar plenair. T dens die vergaderingen bespreekt de commissie alle uitspraken die in de voorgaande pe- 2 Deze procedure is geregeld in het reglement LCvV, art. 26. 6
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 riode z n gedaan en tevens worden de gevoerde bemiddelingsgesprekken geevalueerd. Op deze manier z n alle commissieleden betrokken b alle zaken en kunnen z de kwaliteit en consistentie mede bewaken. In 2012 hee de LCvV eenmaal vergaderd. De LCvV betrekt b de zaakevaluaties tevens het oordeel van de cliëntenraden en bestuurders. Hiertoe stuurt de LCvV enkele weken na een hoorzi ing of bemiddeling een enquêteformulier aan part en, waarop z ondermeer suggesties kunnen doen voor verbetering van de werkw ze van de LCvV. Wanneer op een toegezonden vragenformulier geen respons komt wordt eenmaal een herinnering gestuurd. In dit verslagjaar was de respons net als voorgaand jaren niet hoog, dit jaar zelfs minder dan 50%. De ontvangen reacties liepen uiteen van zeer positief en lovend tot teleurgesteld of verontwaardigd. Soms gaan part en in de enquête opnieuw inhoudel k op het geschil in. Communicatie en publiciteit De website www.vertrouwenslieden.nl is vanaf 2005 in gebruik, eerst door voorganger LCV en per 2007 is deze aangepast voor de LCvV. Uit de statistieken die de provider b houdt over het gebruik van de site valt op te maken dat deze in 2012 gemiddeld zo n 155 keer per maand bezocht werd door gemiddeld 98 personen. Van bezoeken die meer dan 2 minuten duren en waarb doorgelinkt wordt naar meerdere pagina s mag worden aangenomen dat dit doelgerichte bezoeken z n. Dit betrof zo n 42% van alle geregistreerde bezoeken. Daarb werd net als voorgaande jaren het meest bezocht de pagina met veelgestelde vragen en de gepubliceerde uitspraken. De site biedt ook de mogel kheid om vragen te stellen die vervolgens via de e- mail b de secretaris binnenkomen. Hiervan werd in 2012 gemiddeld 6 keer per maand gebruik gemaakt. De LCvV publiceert haar uitspraken in geanonimiseerde vorm op de website en hee ook het antwoord op de interpretatievraag uit 2012 hierb geplaats. Uitspraken worden tevens geanonimiseerd toegestuurd aan de organisaties die de LCvV in stand houden zodat z hun leden op relevante uitspraken kunnen a enderen of deze aanbieden voor publicatie in periodieken of vakbladen. De jaarverslagen van de LCvV versch nen in digitale vorm op de website in de rubriek Archief. Daarnaast publiceert de LCvV sinds 2008 jaarberichten (soms tweejaarl ks) waarin een beknopt overzicht van de behandelde zaken wordt 7
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 opgenomen. Deze jaarberichten worden vanaf 2011 niet meer in druk uitgegeven maar uitsluitend op de website geplaatst. De secretaris verzorgde ook in 2012 een college over de Wmcz voor de opleiding Gezondheidsrecht van het Julius College van de Universiteit van Utrecht. 8
2 Uitspraken 2012 Van de uitspraken die de LCvV in 2012 hee gedaan wordt hieronder een samenva ing gegeven. LCvV 12-01 Opbaren in eigen zorgappartement Zorgaanbieder hee het voornemen om het opbaren van een overleden cliënt in diens zorgappartement niet langer te faciliteren. Sinds 2009 worden voor het opbaren in de instelling kosten b de nabestaanden in rekening gebracht. Dergel ke rekeningen vallen b de nabestaanden niet alt d in goede aarde en zorgaanbieder stelt dat wanneer van deze mogel kheid gebruik wordt gemaakt er daarb vaak ook nog problemen ontstaan met het t dig ontruimen van de kamer. Leegstand van zorgappartementen is zeer onwensel k gezien de kosten die dit met zich meebrengt en de wachtl sten die er z n. De cliëntenraad is het niet met het besluit eens en gee negatief advies en roept de nietigheid van het besluit in. Part en z n het er over eens dat hierop verzwaard advies van toepassing en vragen de LCvV om een marginale redel kheidstoets. De LCvV overweegt dat er jaarl ks maar zeer gering gebruik van de mogel kheid wordt gemaakt en constateert dat de regels van het huis het reeds mogel k maken om niet alleen kosten voor het opbaren in rekening te brengen maar ook voor eventuele overschr ding van de ontruimingsterm n. Wanneer over deze regelingen goed gecommuniceerd wordt kunnen nabestaanden een weloverwogen keuze maken. De LCvV vindt daarmee dat het besluit niet in redel kheid genomen kan worden. LCvV 12-02 Aanstelling locatiemanager Zorgaanbieder hee een voorgenomen besluit tot herstructurering van de organisatie voorgelegd aan drie lokale cliëntenraden die actief z n binnen de instelling alsmede aan andere medezeggenschapsorganen. De cliëntenraad die zich als verzoeker tot de LCvV wendt was aanvankel k positief over het voorgenomen besluit en ging er daar b van uit dat voor de (nieuwe) managementfunctie van het organisatieonderdeel waar de locatie waar deze raad b hoort onder zou gaan vallen, een vacature gesteld zou worden. Het na verloop van t d vastgestelde herstructureringsbesluit ziet er echter anders uit dan het aanvankel k voorgelegde. Dit zou mede door de adviezen van andere medezeggenschapsgremia z n veroorzaakt. Een en ander leidt er toe dat er interne werving volgt voor betre ende functie en waaruit één kandidaat naar 9
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 voren komt. Tegen deze persoon hee betre ende cliëntenraad diverse bezwaren. Een negatief verzwaard advies over de voorgenomen aanstelling volgt. De LCvV constateert dat de inrichting van de cliëntmedezeggenschap b deze organisatie op diverse punten is achtergebleven b alle ontwikkelingen en dat deze lokale raad niet e ectief hee kunnen adviseren over de (procedure voor deze) aanstelling maar min of meer voor een voldongen feit is geplaatst. Alle feiten en omstandigheden in samenhang beziend oordeelt de LCvV dat er niet conform de Wmcz is gehandeld. LCvV 12-03 Adviesrecht bij interne overplaatsing van teamleiders. B zorgaanbieder hee een reorganisatie plaatsgevonden die tot aanstelling van Woonzorgmanagers hee geleid welke managers bepaalde taken van de teamleiders hebben overgenomen. Na de reorganisatie worden er tevens teamleiders van locatie gewisseld. De cliëntenraad hee over deze interne overplaatsingen van teamleiders niet kunnen adviseren en zorgaanbieder is van mening dat dit ook niet hoe. De LCvV constateert dat deze zorgaanbieder de cliëntenraad (althans een afvaardiging daarvan) in de prakt k de gelegenheid gee om deel te nemen aan sollicitatiecommissies zowel voor aanstelling van nieuwe Woonzorgmanagers als voor nieuwe Teamleiders. Het bl kt dat er geen adequate medezeggenschapsregeling is waarin de Wmcz rechten nader z n uitgewerkt en evenmin is er ander geschreven beleid rond het thema medezeggenschap b aanstellingen. Het is vaste jurisprudentie van de LCvV dat de w ze van aanstelling (externe werving danwel interne overplaatsing) niet afdoet aan de verplichting om verzwaard advies te vragen zolang het gaat om een nieuwe personele invulling met bestendig karakter. LCvV 12-04 Aanstelling teammanager Voor een vacature teammanager op een V&V locatie is door zorgaanbieder extern geworven. Drie kandidaten die op de advertentie hebben gereageerd z n gesproken en degene die hieruit als keuze van zorgaanbieder naar voren is gekomen wordt vervolgens voorgedragen aan de lokale CR. Deze gee negatief verzwaard advies over de voorgenomen aanstelling zodat zorgaanbieder de LCvV vraagt of h hier desalnie emin in redel kheid toe kan besluiten. De commissie oordeelt dat het besluit tot aanstelling in redel kheid genomen kan 10
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 worden. De cliëntenraad hee ruim voor de beoogde aanstellingsdatum een kennismakingsgesprek met de beoogde kandidaat kunnen houden en voorafgaand aan dit gesprek voldoende informatie ontvangen (vacaturetekst, functieomschr ving, sollicitatiebrief en CV). De LCvV overweegt dat in dergel ke procedure op vragen over -, en/of bezwaren vanuit de cliëntenraad tegen de kandidaat door zorgaanbieder serieus gereageerd dient te worden. Deze zorgaanbieder hee in reactie op de vragen en bezwaren voldoende beargumenteerd gereageerd en aangegeven waarom deze kandidaat voor deze functie geschikt gevonden wordt. Een in de vacaturetekst opgenomen functieprofiel is geen eisenpakket waar b de uiteindel ke keuze niet vanaf geweken zou kunnen of mogen worden. Interpretatievraag 2012 De voorgelegde vraag luidde of cliëntenraden adviesrecht of zelfs verzwaard adviesrecht hebben wanneer er iets w zigt in de opzet, uitvoering of b stelling van beleid rondom het zorgplan (danwel behandelplan, leefplan, begeleidingsplan). De LCvV oordeelt dat het opstellen, w zigen of b stellen van een protocol of procesbeschr ving waarin b voorbeeld wordt geregeld welke functionaris het plan opstelt, binnen welke term n, hoe het overleg hierover gestalte kr gt, etc. in de eerste plaats in overeenstemming moet z n met toepassel ke formele wetgeving zoals de wet BOPZ, het AWBZ zorgplanbesluit, etc. Verder moet gekeken worden of er bindende branchenormering geldt zoals een model Algemene Leveringsvoorwaarden. Op de resterende vr e ruimte waarbinnen deze materie geregeld kan worden acht de LCvV verzwaard adviesrecht van toepassing vanwege art. 3 lid 1 sub j Wmcz. 11
3 Wetgeving en Wmcz rechtspraak in 2012 Voortgang wetsvoorstel Wet Cliëntenrechten Zorg Met de invoering van de Wet Cliëntenrechten Zorg die in 2006 aanhangig werd gemaakt zou de Wmcz worden ingetrokken en zouden de cliëntmedezeggenschapsregels voortaan onderdeel gaan uitmaken van één grote patiëntenwet. In juni 2012 werd het betre ende wetsvoorstel controversieel verklaard nadat het kabinet Ru e I op 21 april 2012 was gevallen. Eind 2012 was nog niet bekend of de minister van VWS in de regeerperiode van het kabinet Ru e II dit wetsvoorstel voort zou willen ze en. Rechtspraak Rechtbank Breda, 8 augustus 2012 (ECLI:NL:RBBRE:2012:BX7726) Uitspraak in een artikel 10 lid 2 Wmcz procedure voor de rechtbank Breda, sector Kanton. Negen cliënten van een GGZ zorgaanbieder verzoeken de kantonrechter de zorgaanbieder te bevelen om op bepaalde locaties een cliëntenraad in te stellen. De zorgaanbieder is in 2009 ontstaan uit een fusie en biedt ambulante, semimurale en intramurale geestel ke gezondheidszorg vanuit in totaal 66 locaties, verspreid over Midden- en West-Brabant. De zorg is na de fusie georganiseerd in zes verschillende zorggroepen. Vanaf mei 2009 z n de Raad van Bestuur en de cliëntenraden van rechtsvoorgangers in gesprek geweest over het herstructureren van de cliëntenmedezeggenschap. Zorgaanbieder stree ernaar deze te doen aansluiten b de vernieuwde zorggroepenstructuur. Over een nieuw reglement waarin een en ander zal z n vastgelegd wordt ondanks veel overleg en aanpassing, geen overeenstemming bereikt en part en wenden zich eind 2010 tot de LCvV met het verzoek om een bindende uitspraak te doen. De LCvV doet dit (LCvV 11-02) en oordeelt dat het voorgelegde reglement ingevoerd kan worden. De verzoekende cliënten vragen nu de kantonrechter om naast de, vanuit het nieuwe reglement opgerichte cliëntenraden, op 12 locaties waar z zorg ontvangen ook nog cliëntenraden in te stellen. De kantonrechter oordeelt dat de uitspraak die de LCvV hierover hee gedaan bindend is en dat het thans ingediende verzoek om (nog meer) raden in te stellen in feite wederom een aanpassing van het art. 2 lid 2 Wmcz reglement zou inhouden. Het verzoek wordt daarom niet ontvankel k verklaard. 12
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 Raad van State 7 maart 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BV8032 Twee cliëntenraden hebben zich tot de Raad van State gewend met een beroepschri tegen een besluit van de gemeente Eersel tot vaststelling van een bestemmingsplan waaruit planologische veranderingen op het terrein en in de omgeving van het zorgcentrum voortvloeien. De Raad van State verklaart het beroep niet ontvankel k omdat deze cliëntenraden als collectieve belangenbehartiger volgens de Wmcz niet als belanghebbende in de zin van de Algemene Wet Bestuursrecht worden aangemerkt. Dit was mogel k anders geweest als de cliëntenraden met machtiging van individuele bewoners namens hen zouden hebben opgetreden. 13
Bijlage 1 Samenstelling Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 Mevrouw mr. S.B. de Pauw Gerlings-Döhrn (voorzitter) Mevrouw De Pauw Gerlings-Döhrn is vele jaren werkzaam geweest b de Rechtspraak waarvan sinds 1991 als vice-president b de Rechtbank te Ro erdam. Daarnaast hee z vele voorzi ersfuncties bekleed in diverse medezeggenschapsraden en commissies voor de wetenschap, onderw s en in de zorgsector. De heer M.A. Aardema (lid) De heer Aardema was als manager werkzaam in de geestel ke gezondheidszorg. H is voorzi er van Zorgbelang Fryslân en is voorzi er geweest van de cliëntenraad van een ziekenhuis. De heer dr. J.J. Belderok (lid) De heer Belderok was werkzaam als bestuurssecretaris b een aanbieder van verpleging, verzorging en gehandicaptenzorg. Daarnaast is h voorzi er van de besturen van de stichting Kronos en de stichting Geron. H promoveerde op een studie over bewonersparticipatie in verzorgings- en verpleeghuizen. Mevrouw mr. dr. B.J.M. Frederiks (lid) Mevrouw Frederiks is gezondheidsjuriste. Z promoveerde op een onderzoek naar de rechtspositie van mensen met een verstandel ke handicap. Z is als universitair docent gezondheidsrecht verbonden aan het VU Medisch Centrum. De heer mr. J.A. Heeren (lid) De heer Heeren is advocaat met als specialisatie gezondheidsrecht. H is bovendien opgeleid tot mediator, en voorzi er van klachtencommissies in de zorgsector. Tevens is h lid van de commissie van toezicht van PPC Boven Amstel. De heer mr. A.J. Heerma van Voss (lid) De heer Heerma van Voss is jurist en had diverse journalistieke functies waaronder die van hoofdredacteur van het Maandblad Geestel ke volksgezondheid. H zat onder anderen in het oprichtingsbestuur van de stichting Patiëntenvertrouwenspersoon en is toezichthouder b verschillende (zorg)instellingen. 14
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 De heer P.O. Manni (lid) De heer Manni was werkzaam als patiëntenvertrouwenspersoon in de geestel ke gezondheidszorg. H is lid van enkele klachtencommissies in de zorgsector. Daarnaast zet h zich in voor de verbetering van patiëntenrechten in het buitenland. Mevrouw mr. L. Bos (secretaris) Mevrouw Bos is werkzaam als juridisch adviseur in de gezondheidszorg. Z is geen lid van de LCvV, maar staat de leden van de LCvV met raad en daad terz de. Mevrouw A. Suerink (secretaresse) Mevrouw Suerink werkt als de secretaresse voor de LCvV en is het eerste aanspreekpunt voor cliëntenraden en zorgaanbieders. 15
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 De Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden wordt in stand gehouden door: ActiZ is de brancheorganisatie van aanbieders van verpleging, verzorging en thuiszorg. Voor meer informatie over ActiZ, zie www.actiz.nl of bel 030 273 93 93. GGZ Nederland is de organisatie van instellingen voor geestel ke gezondheidszorg en verslavingszorg. Voor meer informatie over GGZ Nederland, zie www.ggznederland.nl of bel 033 460 89 00. LOC Zeggenschap in zorg is de organisatie van cliëntenraden in de geestel ke gezondheidszorg, maatschappel ke opvang, vrouwenopvang, thuiszorg, verpleging & verzorging, verslavingszorg en welz n. Voor meer informatie over LOC zie www.loc.nl of bel 030 284 32 00. Het LSR is het steunpunt voor cliëntenraden uit de gehandicaptenzorg en de curatieve sector. Voor meer informatie over het LSR, zie www.hetlsr.nl of bel 030 239 76 64 MEE Nederland is de landel ke vereniging van MEEorganisaties. Voor meer informatie over MEE Nederland, zie www.meenederland.nl of bel 030 236 37 07. De NVZ is de vereniging van ziekenhuizen. Voor meer informatie over de NVZ, zie www.nvz-ziekenhuizen.nl of bel 030 273 98 83. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) is de branche-organisatie voor organisaties die professionele zorg en ondersteuning bieden aan mensen met een beperking. Voor meer informatie over de VGN, zie www.vgn.nl of bel 030 273 96 23. 16
Jaarverslag Landel ke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 VraagRaak is het steunpunt voor cliëntenraden van organisaties voor mensen met een verstandel ke handicap. VraagRaak maakt onderdeel uit van KansPlus. Voor meer informatie over VraagRaak, zie www.vraagraak.nl of bel 030 236 37 26. 17
Jaarverslag Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden 2012 Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden Postbus 8258 3503 RG UTRECHT T 030 2739344 E info@vertrouwenslieden.nl W www.vertrouwenslieden.nl 18