Voorkomen is nog altijd beter dan. Risico- inventarisatie en -evaluatie Colofon Auteur Erwin Napjus Human-Invest B.V. Loosdrecht/ juni 2010
Inleiding Een gezonde en veilige werkomgeving is belangrijk. Voor uw medewerkers, maar ook voor u als werkgever, bijvoorbeeld in het kader van verzuimbeheersing en bedrijfsrendement. Een goed doordacht en nauwkeurig uitgewerkt preventief arbeidsomstandighedenbeleid is daarvoor essentieel: een medewerker die voor langere tijd is uitgeschakeld, kan de voortgang binnen het bedrijf immers ernstig verstoren. De wettelijk verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (afgekort: RI&E) kan alleen al in dat opzicht voor elke onderneming veel betekenen. Door het voeren van een doeltreffend arbeidsomstandighedenbeleid - en daarvan maakt de RI&E een onmisbaar deel uit - bent u uiteindelijk een stuk voordeliger uit. We zetten een aantal van de voordelen voor u op een rijtje: tevreden en gemotiveerde medewerkers zijn productiever; u bespaart personeelskosten (loondoorbetaling bij ziekte); u betaalt uiteindelijk minder verzekeringspremies; u voorkomt dat door verzuim van medewerkers de leverbetrouwbaarheid van uw bedrijf onder druk komt te staan; u hoeft geen dure uitzendkrachten in te huren die bovendien een lagere kwaliteit en kwantiteit leveren; u voorkomt dat uw gezonde personeel zwaarder wordt belast door bijvoorbeeld extra overwerk; dit komt de kwaliteit in de regel niet ten goede; door te voorkomen dat een van uw medewerkers in de WIA terechtkomt, bespaart u een aanzienlijke hoeveelheid geld.
1. Wat is een RI&E? Eenvoudig gezegd is een RI&E een bedrijfsonderzoek naar situaties en omstandigheden die verzuim kunnen veroorzaken. U kunt daarbij denken aan gevaarlijke stoffen, maar ook aan lawaai of aan kantoormeubilair dat niet meer voldoet aan de moderne arbo-eisen. De RI&E is dus geen doel op zich, maar een middel om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Uit de RI&E moet ook blijken of er voldoende voorzorgsmaatregelen zijn genomen om ziekte en ongevallen zoveel mogelijk te voorkomen. Het uitvoeren van een risicoinventarisatie en evaluatie kost dan ook niet alleen veel tijd, het vraagt ook de nodige vakkennis. Het plan van aanpak een belangrijk en integraal onderdeel van de RI&E. Het plan van aanpak vormt samen met de gewenste follow-up een integraal onderdeel van de risico-inventarisatie en evaluatie. In het plan van aanpak staan verbeterpunten, mogelijke maatregelen voor het oplossen van potentiële problemen en een advies over de prioriteiten. Het prioriteitenadvies is gebaseerd op de ernst van het mogelijke risico, het aantal medewerkers dat baat heeft bij de maatregel en de wettelijke eisen die op dat gebied gelden. De werkgever geeft vervolgens aan wie welke maatregel uitvoert, welk budget er beschikbaar is en wanneer de voorgestelde maatregel gerealiseerd moet zijn. Aandachtspunt Maatregelen Prioriteit Verantwoordelijke Startdatum Einddatum Afgerond Voorbeeld plan van aanpak
2. WERKWIJZE De RI&E moet arbobreed zijn, dat wil zeggen: alle veiligheids-, gezondheids- en welzijnsrisico s in beeld brengen. De volgende aspecten kunnen daarbij onder meer aan de orde komen: beleidsmatige aspecten; bedrijfshulpverlening; werkdruk en ongewneste omgangsvormen klimaat; lawaai; werkhouding (waaronder het werken met beeldschermen); inhoud en organisatie van het werk; bijzondere groepen werknemers, zoals ouderen, zwangere vrouwen en nieuwkomers; voorlichting en onderricht. Stap-voor-stap Het is de bedoeling dat u op basis van de RI&E een effectief arbeidsomstandighedenbeleid kunt voeren. Het uitgangspunt daarbij is dat de RI&E globaal en betrouwbaar is. Dat kan het beste worden bereikt door een stapsgewijze aanpak. In eerste instantie wordt daarom een globale RI&E uitgevoerd. Deze wordt zo nodig gevolgd door een nadere uitwerking. Als in de globale RI&E bijvoorbeeld wordt geconstateerd dat er een geluidsprobleem is in uw bedrijf of op een bepaalde afdeling, wordt in de gedetailleerde RI&E onderzocht welke bron dat lawaai veroorzaakt en hoeveel risico de betrokken medewerkers lopen om hinder te ondervinden of lawaaidoof te worden. Verschillende RI&E-varianten De omvang van de RI&E verschilt uiteraard per bedrijf. Bij een groot chemisch bedrijf zal meer moeten worden onderzocht dan bij een groenteboer of klein kantoor. Daarom wordt de methodiek voor het uitvoeren van de RI&E aangepast aan het desbetreffende bedrijf. Uw Human-Invest adviseur kan u daarover informeren. Hieronder ziet u de globale werkwijze beschreven: 1. Vooronderzoek: in kaart brengen organisatie stappenplan in de vorm van een offerte 2. Uitvoering: gesprek leiding beoordelen aanwezig beleid interview medewerkers enquête onder de medewerkers rondgangen 3. Rapportage: opstellen rapport opstellen plan van aanpak 4. Evaluatie: bespreking rapportage (telefoon of bedrijfsbezoek) toetsing arbodienst definitief rapport opsturen rapport
3. Voortgang risico-inventarisatie en -evaluatie U hoort als werkgever ieder jaar een schriftelijke voortgangsrapportage op te stellen over het plan van aanpak. Daarin staat of de voorgenomen maatregelen inderdaad zijn uitgevoerd, waarom dat eventueel nog niet is gebeurd en welk resultaat de genomen maatregelen hebben. Naar aanleiding van de evaluatie dient het plan van aanpak geactualiseerd te worden. De voortgangsrapportage wordt jaarlijks besproken met de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging. Ook hoort u in de jaarlijkse evaluatie na te gaan of de bestaande risico-inventarisatie en -evaluatie nog voldoende actueel is: de risico-inventarisatie en evaluatie moet in feite aan gepast worden zodra daar aanleiding voor is. Die aanleidingen kunnen op verschillende terreinen liggen: ervaring uit de dagelijkse praktijk, gewijzigde werkmethoden of werkomstandigheden, veranderingen in de stand van de wetenschap of professionele dienstverlening. Door jaarlijks te inventariseren welke omstandigheden veranderd zijn, kunt u in overleg met uw Human-Invest adviseur vaststellen of de RI&E nog actueel is of dat er wellicht onderdelen opnieuw moeten worden uitgevoerd. Meer informatie Wilt u een deskundig advies over de RI&E voor uw bedrijf? Neem dan contact op met Human-Invest.