Symposium 2004. Colofon. Index. Adverteerdersindex. Jaargang 11, nummer 5. Samenstelling BMS, aangesloten bij de NFWS

5 Symposium 2004 Colofon Jaargang 11, nummer 5 Samenstelling BMS, aangesloten bij de NFWS Redactie adres Passiebloem 16, 3068 AK Rotterdam Ledenadministratie Postbus 29 3360 AA Sliedrecht Vormgeving en Lay-out - Remco Nijhoff - Ad Scheepbouwer Druk Drukkerij De Potter, Weg en Land 8 2661 DB Bergschenhoek Verschijning 6 maal per jaar: februari, april, juni, september, oktober en december Trouwe lezers (en bezoekers) weten dat de Federatie BMS ieder jaar een sportsymposium organiseert in het Medisch Centrum Rijnmond zuid te Rotterdam. De organisatoren hebben besloten om dit symposium een ander (nieuw) leven in te blazen. Er zal niet meer gewerkt worden in carrouselvorm waar de deelnemers per uur van onderdeel moeten wisselen. Ook de u ondertussen welbekende sponsors zullen niet aanwezig zijn met hun producten. Wat dan wel? De nieuwe lokatie van het symposium wordt een splinternieuw zalencomplex te Sliedrecht; direct aan de A15 en tegenover het station, dus goed bereikbaar met enorm veel parkeerplaatsen. Het thema is psychosomatiek met kopstukken als sprekers, maar inhoudelijk meer hierover in message nummer 6. Het symposium zal plaatsvinden in 1 zaal met een maximum capaciteit van 200 personen (de helft van MCRZ). Na ontvangst met een kopje koffie of thee zullen er drie lezingen verzorgd worden over het bovengenoemde thema. Hierna krijgt u een lunch aangeboden waar u met uw collega s nog eens even rustig kan napraten en u vervolgens de reis terug naar huis kan aanvangen. Het symposium vindt plaats op 20 maart 2004, start om 10.00 uur en de afsluitende lunch is om 13.00 uur. In de volgende message zal er een antwoordkaart toegevoegd worden die u kunt invullen om een plaatsje te reserveren. Wil u helemaal zeker zijn van zo n plaats dan kunt u zich nu reeds opgeven door een briefje te sturen naar de Federatie BMS, postbus 29, 3360 AA te Sliedrecht. Zoals u hierboven heeft kunnen lezen is er gekozen voor een opzet zonder sponsors, en de lage tarieven die u doordoor gewend was kunnen wij daarom (helaas) niet meer bieden. De prijs inclusief de uitgebreide lunch met koffie en/of thee bedraagt 65 Euro per persoon voor niet-leden en 50 Euro voor leden van de BMS. Na inschrijving ontvang u een acceptgirokaart. Uw carte d identé is bij entree verplicht. Adverteerdersindex Chemodis... kaft Podiamed... 6 Mueller... 7 ProFit... 7 Lopharm... 7 On Site (TouchPro)... 9 Meersport... 9 Medisportive... 12 Volatile Aromatherapie... 14 EZInvest... 17 Toco Tholin... 14 NFWS... 14 Jongenengel... 17 Mueller... 19 Sportlavit... kaft Nedalco... kaft NRG... kaft EDMS (JuicePlus)... kaft Index Redactioneel... 1 Eetstoornissen en sport - Eetstoornissen komen in iedere sport voor... 2 Boekbespreking... 3 Codex Civicus - Van acuut naar chronisch 2... 4 Uit de pers... 6 Van distaal naar normaal - Rommelige syndroom inventarisatie... 8 Alternatief bekeken - Bewustwording... 10 Beroepscode 4... 10 Applicaties en vervolgopleidingen... 10 Het accent op - Astrid Domburg... 11 Dierlijk vet gezond? - Komt er een einde aan een hardnekkig misverstand?... 12 Massageteam - Tilburg, nieuw bestuur...13 Hersenletsel is niet stoer - Hoodletsels...15 Natuurlijk! - Zomertijd...16 Oefendagen...17 Columna Varialis - Keerpunt... 18 Enkeldistorsie - Verleden tijd?...20

2 Eetstoornissen komen in iedere sport voor Eetstoornissen en sport Het belang van een evenwichtige voeding voor sporters wordt in veel publicaties onderschreven. Een onderscheid tussen de sportman en de sportvrouw wordt daarin zelden gemaakt. In dit artikel wordt specifiek gekeken naar de voeding van de sportvrouw. Welke voedingsstoffen zijn van belang en welke gevolgen heeft een verkeerde voeding voor de gezondheid van de vrouw? Op sportvrouwen ligt vaak een zware druk om een onrealistisch laag lichaamsgewicht te bereiken of te handhaven. Vooral bij duursporten en esthetische sporten is een laag lichaamsgewicht van belang. Maar het hele modebeeld is er ook op gericht, meent judoka en diëtiste Danielle Vriezema. Eigenlijk is er sprake van een cultuurtje. Vandaag de dag is het een modebeeld om slank te zijn. Mannen op een terrasje fluiten eerder naar een slanke vrouw. Gewichtsklassen Vechtsporters, zoals Vriezema, hebben te maken met gewichtsklassen. Vaak moet voor een wedstrijd flink worden afgevallen om in de gewenste gewichtsklasse te mogen uitkomen. Ik judo al vanaf mijn zevende. Als je uitgegroeid bent, krijg je automatisch te maken met gewichtsklassen. Je leert dus al jong om goed op je voeding te letten, aldus Vriezema, die met haar in de judowereld ontwikkelde kennis fluitend door haar eerste jaar van de opleiding tot diëtiste rolde. Vriezema komt in wedstrijden uit in de klasse tot 63 kilogram, terwijl ze buiten de wedstrijden om twee tot drie kilo zwaarder is. Als judoka heb je af en toe een verstoord eetgedrag, vertelt Vriezema. Om op een redelijk gezonde manier af te vallen, moet je maximaal een kilo per week kwijtraken. Aan het begin van zo n afvalperiode gaat dat door minder suiker, minder tussendoortjes en weinig vet te eten. De laatste dagen wordt vaak zoutloos gegeten, terwijl er de allerlaatste dag ook niet meer wordt gedronken. Dan wordt nog een duurloopje gedaan, bijvoorbeeld in regenkleding, om extra veel te zweten. En je neemt een heet bad om nog wat vocht kwijt te raken. Op de ochtend van de wedstrijd worden de judoka s al rond half acht gewogen. Daarna is het vooral van belang om veel te drinken. Vreetbuien Judoka s balanceren op de wedstrijddag vaak op het randje van het prestatievermogen. Het lage gewicht is behaald, maar het gevaar ligt op de loer dat door een teveel aan vochtverlies het concentratievermogen afneemt. Dan zit een ongeluk in een klein hoekje en kunnen blessures ontstaan zoals een enkelverzwikking. Na de wedstrijden volgen regelmatig vreetbuien. Judoka's kennen het jojo-effect erg goed, beaamt Vriezema. Het nastreven van een (te) laag lichaamsgewicht ligt ten grondslag aan het ontwikkelen van de Triade. Triade De term Female Athlete Triad (Triade) werd in 92 door het American College of Sports Medicine geïntroduceerd. In de Triade worden drie componenten met elkaar in verband gebracht die serieuze gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de sportvrouw. - Afwijkend eetgedrag/eetstoornissen zoals anorexia. - Amenorroe (het wegblijven van de menstruatie). Primaire amenorroe staat voor het nog steeds uitblijven van de menstruatie bij een vrouw die ouder is dan zestien jaar. Wanneer de menstruatie-cyclus voorheen normaal functioneerde, maar gedurende ten minste drie maanden wegblijft, is er sprake van secundaire amenorroe. - De diagnose osteoporose en/of stressfractuur. Een component van de Triade; eetstoornissen komt in elke tak van sport voor. Onder vrouwelijke sporters variëren symptomen van eetstoornissen van 15 procent bij de ene sport tot wel 62

3 Eetstoornissen en sport Boekbespreking procent bij de andere sport. Duursporten, esthetische sporten en vechtsporten scoren hoog op deze lijst met percentages. Rol van de coach Het Triadesyndroom kan zeker worden voorkomen. Een vroege diagnose en behandeling zijn daarbij van belang. Daarom hebben alle betrokkenen, met name coaches die met fysiek actieve meisjes en vrouwen werken, een belangrijke taak in het alert zijn op het voorkomen van symptomen bij hun pupillen. Bij een atlete met een stressfractuur vraag ik direct door, bijvoorbeeld naar het eetpatroon, vertelt atletiektrainer Bram Wassenaar. Het is logisch dat een stressfractuur vaak niet op zichzelf staat. Het hele lichaam sputtert en protesteert. Vaak zie je dan ook dat in het eetpatroon voedingsmiddelen ontbreken die rijk zijn aan de micronutriënten calcium en magnesium. Sporters zien het belang van een goed wedstrijdgewicht, maar een gewenst gewicht wordt vaak extreem nageleefd. Diëtiste Anja van Geel raadt coaches aan om, wanneer zij daartoe in de gelegenheid zijn, regelmatig te signaleren wat er gegeten wordt door hun pupillen. Ga als coach gewoon bij de meiden aan tafel zitten en kijk wat er allemaal gebeurt. Wat eten ze en is het wel voldoende? Soms wordt door sportmeiden een wedstrijdje aan tafel gehouden wie het minste eet. Blessures Als de verhouding tussen eiwit, zetmeel, vet en groente/fruit niet klopt, liggen blessures op de loer. Sportvrouwen nemen vaak erg weinig vet in, bijvoorbeeld minder dan tien procent van de complete voeding, terwijl bijvoorbeeld in melkproducten veel calcium zit. Als het lichaamsgewicht laag of te laag wordt, kan een stressfractuur ontstaan, aldus Wassenaar. Anja van Geel raadt sportvrouwen aan om voldoende vitamine A op te nemen uit de voeding of uit supplementen. Vitamine A bevordert namelijk de opname van vetten. Zonder energietoevoer kan het lichaam harde trainingen nog een tijdje goed aan. Maar als er een tekort is aan koolhydraten gaat het lichaam over op het verbranden van vetten en eiwitten, legt Vriezema uit. De harde trainingen hebben zodoende geen zin, omdat het lichaam meer afbreekt dan opbouwt. De eerste symptomen van een slechte voeding zijn een lage weerstand en een doffe huidskleur. Iemand moet wel flinke tekorten hebben, willen er ernstiger problemen ontstaan. Menstruatie Een goede voeding is dus heel belangrijk voor de conditie van de sportvrouw. De micronutriënten kunnen nog wel worden aangevuld door middel van de supplementen, maar de macronutriënten dienen voldoende in de voeding voor te komen. Vrouwen hebben sowieso een lagere voedingsstoffeninname dan mannen. Een vrouw die topsport bedrijft of andere zware lichamelijke bezigheden verricht, moet al snel met multisupplementen haar voeding aanvullen. Ijzer is bijvoorbeeld een belangrijk mineraal voor vrouwen dat vaak moet worden aangevuld, omdat bij de menstruatie veel ijzer verloren gaat, aldus Vriezema. Anja van Geel voegt daaraan toe dat de ijzeropname bij vrouwen minder groot is dan bij mannen terwijl de behoefte daaraan bij vrouwen groter is dan bij mannen. De behoefte aan vitamines van het B-complex is bij vrouwen ook hoger. Grofweg zijn ze vooral betrokken bij de energie en eiwitstofwisseling, die bij sporters hoog ligt. Ze vindt het vooral voor vrouwen van belang dat de energiebalans in evenwicht is. Ze doen maar wat Dat een verkeerd voedingspatroon kan leiden tot een Triade legt Van Geel als volgt uit. Het gevaar van een voedingstekort bij sportvrouwen bestaat in eerste instantie uit het niet kunnen komen tot de juiste trainingsopbouw. Het kan gemakkelijk leiden tot overbelasting en uitputting. Er ontstaan tekorten en een laag vetpercentage. De hormoonhuishouding wordt verstoord wat kan resulteren in het achterwege blijven van de menstruatie en het ontstaan van osteoporose. Danielle Vriezema is van mening dat de kennis op het gebied van de voeding in Nederland heel laag is. Er valt nog zoveel winst uit goede voeding te halen; dat vergeten heel veel mensen. Ze doen maar wat. Er is vanuit de topsportwereld veel vraag naar goede begeleiding, maar bij de deskundigen is weinig animo om ermee aan de slag te gaan. Thelma Joziasse (uit: Coachen) Krachttraining voor vrouwen Deze zomer is het nieuwe boek Krachttraining voor vrouwen verschenen van de Franse topsporter/-powerlifter Frederic Delavier. Dit boek is het vervolg op het zeer succesvolle Krachttraining - een anatomische benadering. De auteur Frederic Delavier, oud-kampioen powerliften van Frankrijk en hoofdredacteur van het tijdschrift PowerMag, heeft nu zijn succesvolle methode om krachttrainingoefeningen te laten zien, toegespitst op het vrouwelijk lichaam. Het boek beschrijft en toont alle oefeningen die speciaal ontwikkeld zijn om het figuur van vrouwen te verbeteren. De spieroefeningen worden uitgelegd aan de hand van bijzonder gedetailleerde tekeningen waarbij alle geactiveerde spieren goed zijn aangegeven - 135 pagina s Titel: Krachttraining voor vrouwen, de beste oefeningen voor een mooi figuur. Auteur: Frederic Delavier Uitgeverij: Forte uitgevers B.V. ISBN: 9058772497 Prijs: 19,95 Euro

4 Codex Civicus In de laatste Codex Civicus heb ik gesproken over de 4 niveaus van pijn, die zijn onderscheiden door de neurochirurg Loeser. Hij sprak over weefselschade (nociceptie), pijngewaarwording, pijnbeleving en pijngedrag. In deel 2 van dit artikel zal ik uitleggen hoe een acuut gezondheidsprobleem kan verworden tot een chronisch probleem. Van acuut naar chronisch - deel 2 Peter Burger De Codex Medicus, het handschrift of handboek van de geneeskunde, was de bron van inspiratie voor het ontstaan van de naam Codex Civicus, het handschrift van een Burger. In deze rubriek behandel ik diverse onderwerpen, bekeken door een Westerse of door een Oosterse bril. Heb je suggesties, ideeën, reacties of vragen, dan kun je een e-mail sturen naar codexcivicus@ hotmail.com en je krijgt persoonlijk of eventueel via een volgende Codex Civicus antwoord. In de acute fase speelt weefselschade een belangrijke rol, terwijl een bepaald soort pijngedrag kan leiden tot chronische problematiek. Inversietrauma Daar wij in de sportmassage en in de massage- en sporttherapie veelal te maken krijgen met letsels en klachten van het steun- en bewegingsapparaat, zal ik het acute enkelletsel (inversietrauma) als voorbeeld nemen. De vraag die we ons stellen is: Hoe komt het dat zo n acuut letsel van de enkel kan leiden tot een slepende en chronische blessure? Laten we eerst eens kijken naar de acute fase. Stel dat er geen botbreuken en/of spier-/peesletsel bij het inversietrauma betrokken zijn. De gestelde diagnose is schade aan het laterale kapsel/bandapparaat van de enkel. De capsulo/ligamentaire structuren zijn opgebouwd uit bindweefsel. Dit weefsel heeft van zichzelf een prima vermogen tot herstel en in de ideale situatie is dus optimaal herstel, zonder restverschijnselen te verwachten. De prognose is dus goed. Ideale herstelsituatie Ik zal hierna de ideale herstelsituatie bespreken. Allereerst zal er in de acute fase, waarin de schade aan het bindweefsel voorop staat, een ontstekingsreactie plaatsvinden. Er is zwelling, pijn, roodheid, warmte en een gestoorde functie van de enkel. Tijdens de zogenaamde ontstekingsfase heeft het weefsel ongeveer 3/4 dagen nodig om de rommel van de beschadiging op te ruimen en de beschadigde bloedvaten te repareren. Tijdens die eerste 3 dagen na het trauma is bewegen en belasten van de enkel pijnlijk en dit gegeven leidt dan ook tot een natuurlijke vermijding van bewegen en/of belasten. Je doet dus rustig aan, zit met je voet omhoog, loopt misschien met krukken of zit met een drukverband. Je geeft het weefsel de tijd om de eerste, acute schade te herstellen. Vanaf dag 3 of 4 gaat er een nieuwe fase van herstel in. Nu wordt de schade aan het bindweefsel, van het kapsel-/bandapparaat aangepakt. De gaten worden gerestaureerd met een soort vulmiddel. Dit is een zwakker type collageen (onderdeel van bindweefsel), dan het oorspronkelijke, stevige

5 Van acuut naar chronisch - deel 2 en trekvaste collageen waaruit het kapsel/bandapparaat normaal is opgebouwd. Dit vulmiddel is dus beperkt belastbaar en dit duurt ongeveer van dag 3 tot dag 10 na het trauma. De ideale situatie is dat je nu voorzichtig de belasting op het kwetsbare weefsel gaat opvoeren. Zorg dat je niet helemaal in de eindstanden van het gewricht komt en zorg alvast voor een zo normaal mogelijk looppatroon. Vanaf ongeveer dag 11 tot 6 weken na het trauma wordt het vulmiddel steeds meer vervangen door het sterke collageen en neemt de belastbaarheid van de enkel steeds wat verder toe. Je kunt dan dus met een goede opbouw steeds meer gaan doen en functioneler bezig zijn. Langzaam weer aan trainen en sporten gaan denken en doen behoort dan op een gegeven moment weer tot de mogelijkheden. In de bovenbeschreven, ideale situatie, waarin je de normale, fysiologische herstelprocessen respecteert, vereist een inversietrauma dus een revalidatieperiode van zo'n 6 weken. Maar soms gaat het allemaal niet zo ideaal en voorspoedig. Hier kunnen 2 factoren een rol spelen. Allereerst kan er sprake zijn van een alarmfase van het zenuwstelsel (als gevolg van stresserende gebeurtenissen), waarin een verhoogde orthosympatische activiteit leidt tot allerlei herstelbelemmerende verschijnselen. Denk hierbij o.a. aan een verminderde, effectieve weefselcirculatie en een afname van de kwaliteit van het bindweefsel. De tweede factor is, dat er sprake is van een bepaald soort (pijn) gedrag, dat herstelbelemmerend werkt. Deze factor zal ik hierna verder bespreken. Gedragsmatige factoren Als ik het heb over gedragsmatige factoren die herstelbelemmerend werken, bedoel ik het soort gedrag dat afwijkt van het gedrag dat je in de ideale herstelsituatie zou verwachten. Zo kan een topsporter, die onder grote druk staat, 6 weken revalidatie na een inversietrauma, veel te lang vinden. Zo zou hij in die situatie te snel vooruit kunnen gaan lopen op de normale herstelprocessen. Hij zal zijn enkel dan al te vlug, te veel belasten en zijn kwetsbare enkel zal daarop steeds weer reageren met bijvoorbeeld een ontstekingsreactie. Hetgeen uiteindelijk tot een chronische enkelblessure kan leiden, die alleen nog reageert op een corticosteroïdeninjectie, met alle negatieve gevolgen voor het weefsel van dien. Overigens vinden niet alleen topsporters dat een vandaag opgelopen blessure gisteren al over had moeten zijn. Bewegingsangst Een andere killer voor herstel is bewegingsangst. Dit is een vorm van pijngedrag, dat voortkomt uit het feit dat bepaalde mensen bang zijn het aangedane weefsel verder te beschadigen of bang zijn om pijn te ervaren, tijdens het bewegen. Die mensen gaan een onnatuurlijke vorm van vermijdingsgedrag vertonen. Ze gaan bijvoorbeeld 6 weken met hun been omhoog zitten of de gehele revalidatieperiode met krukken- of mank lopen, uit vrees om verdere schade aan de enkel te veroorzaken. Ook dit gedrag wijkt sterk af van het gedrag wat ik heb besproken in de ideale situatie. Waar het bij de topsporter steeds een overbelasting van het nog kwetsbare weefsel was, is het bij de vermijders steeds een onderbelasting van het weefsel. Hierdoor zal het beschadigde weefsel wel herstel geven, maar zal het kwalitatief ver achterblijven bij wat het normaal zou moeten zijn. Iedere poging om dan eindelijk weer eens wat te bewegen geeft direct een reactie, in de vorm van pijn of zwelling en zal het vermijdingsgedrag alleen maar verder stimuleren. Ook de factor bewegingsangst komt veel voor. In de medische wereld wordt een probleem chronisch genoemd als de klachten zo n 3 maanden bestaan. Maar 6-7 weken blijkt een kritische grens te zijn. Is er dan nog geen (neiging tot) herstel, dan ligt chroniciteit voor de hand. Omdat de enkel pijnlijk en weinig belastbaar blijft, gaat de patiënt waarschijnlijk de medische molen in. De teleurstelling en het onbegrip nemen alleen maar toe als er verder geen afwijkingen worden gevonden met foto s en scans. Dat is ook niet zo gek, want de schade is wel hersteld, maar of het herstelde bindweefsel van goede kwaliteit is, is niet zichtbaar te maken met de huidige beeldvormende technieken. Dus medisch gezien heb je niets en zal het wel tussen je oren zitten. De pijn en het slechte functioneren van het gewricht zit zeker niet tussen de oren, wat wel tussen de oren zit (in de hersenen dus) zijn de gedachten en overtuigingen die bijvoorbeeld leiden tot vermijdingsgedrag. We hebben allemaal onze eigen gedachten en overtuigingen over gezondheid en ziekte. De één zegt dat hij gezond leeft, want hij eet elke avond 2 ons groente en 2 ons aardappels. De ander vindt gezond leven 3 keer per dag mediteren. De één zegt dat hij ziek wordt van zonder jas naar buiten gaan en de ander als hij zijn dagelijkse multivitamine is vergeten. De één vindt dat je bij een klacht of blessure gewoon door moet gaan en de ander wordt alleen beter als zijn eigen therapeut zijn gouden handjes er op legt. We denken er allemaal het onze van. Het leuke (en soms lastige) is, dat die overtuigingen ook ons gedrag gaan bepalen. Bij bijvoorbeeld bewegingsangst, met als gevolg vermijdingsgedrag, zien we het herstel ver achterblijven bij wat je in de ideale situatie zou mogen verwachten en kan een chronisch probleem ontstaan. De uitdaging voor de komende periode lijkt me: zoek eens uit wat je eigen overtuigingen zijn over ziekte en gezondheid. Kijk daarna eens naar die van je cliënten. Het e-mail adres codexcivicus@hot mail.com staat open voor jullie lijstjes. Peter Burger Een nieuw onderdeel van de Codex Civicus is de mogelijkheid tot reageren op deze rubriek, het stellen van vragen of het vertellen van eigen ervaringen. Dus heb je vragen, opmerkingen of suggesties stuur dan een e-mail naar codexcivicus@hotmail.com. Reacties worden in dank en met respect ontvangen en beantwoord. De volgende message verschijnt in december

6 Uit de Pers Handige beestjes, die maden geen idee welke oorzaak aan dit ver- deert je trilhaarcellen met een be- de knie. Patiënten die zes weken van Zegeningen van de moderne me- schil ten grondslag ligt. Wel heeft an- standdeel waardoor ze minder mak- tevoren stopten met roken hadden dische wetenschap worden soms der onderzoek uitgewezen dat het kelijk afsterven. Daardoor blijft je ge- veel minder problemen met wond- nog steeds overtroffen door die van eten van veel bladgroenten en het hoor langer op hetzelfde niveau. genezing (5% tegen 31%) en min- moeder natuur. Een onderzoek van de Nederlandse arts Jukema van het vermijden van UV-licht het risico op staar vermindert. Peuken en Breuken der problemen met het hart (0% tegen 10 %) dan rokers. Ook hadden Leids Universitair Medisch Centrum Nog een argument nodig om te stoppers in dit onderzoek veel min- wees uit dat ontstoken wonden die stoppen met roken? Lees en huiver: der kans dat een tweede operatie maar moeilijk genezen gebaat zijn bij Utrechtse chirurgen hebben ontdekt nodig was (4% tegen 15%). een behandeling met - jawel - maden. Jukema benadrukt dat het in- dat roken de kans op problemen bij gecompliceerde botbreuken (waar- Lekker beschermd zetten van maden een laatste red- bij er bot door de huid steekt) ver- Spaanse onderzoekers ontdekten on- middel is, maar dat de resultaten tot nu toe zeer bevredigend zijn. Pillen tegen doofheid groot. Een ontsteking van het bot bleek bij rokers driemaal zo vaak voor langs dat mensen die een paar glazen wijn per dag drinken bijna twin- Met bruine ogen meer risico op staar Over een paar jaar zijn je buren nog de enige reden om je muziek zacht te zetten; je hoeft niet meer bang te te komen als bij niet-rokers (27% tegen 9%) en gemiddeld duurde het vastgroeien van de botdelen bij ro- tig procent minder kans hebben om kou te vatten. En er is meer: in een ander Spaans onderzoek bleek dat Onderzoekers van de Universiteit van zijn dat je doof wordt van de harde kers zeven weken langer (33 i.p.v. rode wijn de groei van prostaatkan- Sydney hebben ontdekt dat mensen muziek. Momenteel is er een nieuw 26 weken). ker-cellen afremt. Stoffen uit de drui- met donkerbruine ogen 80 procent medicijn in ontwikkeling dat gehoor- ven zijn verantwoordelijk voor de be- meer kans lopen op het ontwikkelen verlies door blootstelling aan lawaai Stoppen heeft direct resultaat. Dat schreven effecten. Ze gaan dan ook van staar dan mensen met blauwe kan verminderen of zelfs helemaal laat een ander onderzoek zien bij niet op voor mensen die andere soor- ogen. De onderzoekers hebben nog voorkomen. Het medicijn bombar- geplande operaties aan de heup of ten van alcohol drinken. (advertentie) WIJ LEVEREN ALLES VOOR DE SPORTVERZORGER EN THERAPEUT, O.A.: - Nedalco (desinfectie) - Assortiment Podologie - Biodermal, Herôme en Bourjois - Braces (o.a. @Serve) - Essentiële oliën (o.a. Volatile) - LP massagetafels (inklapbaar etc.) - Diverse sportverzorgingskoffers - Thermocomfort en cold/hotpacks - Massageapparaten - Vele soorten oliën en crèmes (o.a.: Chemodis, Toco-Tholin en Profit) - EHBO Verbanddozen BESTEL GRATIS DE NIEUWE CATALOGUS 2000/2001 + FOLDERS U kunt zich inschrijven met uw pas of diploma en een geldige legitimatie VOOR INLICHTINGEN Dotterbloemstraat 15 3053 JV Rotterdam (Industrieterrein Schiebroek) Tel.: 010-4612002 Fax: 010-4613606 OPENINGSTIJDEN dinsdag 9.30 tot 17.30 uur woensdag 9.30 tot 17.30 uur donderdag 9.30 tot 20.00 uur vrijdag 9.30 tot 17.00 uur zaterdag 9.30 tot 13.00 uur WIJ ZIJN VERHUISD! Alle aanbiedingen en kortingen gelden ook bij ons, indien in ons assortiment aanwezig. Bonussen voor verenigingen en aantallen op aanvraag.

7 Instant Muellerkold 030102 6 x 9 (16 pks/cs) COOLANT COLD SPRAY 030201 4 oz spray (12/cs) 030202 9 oz spray (12/cs) COLD/HOT WRAP 330112 Cold/Hot Wrap (12/cs) REUSABLE COLD/HOT PACK 030104 Small 4 31 /44 x 6 (12/cs) MUELLERKOLD WRAP 330106 2 x 48 roll (12/cs) 330107 3 x 72 roll (12/cs) 030105 Regular 6 x 9 (12/cs) WARM PACK 330251 6 x 9 (16 pks/cs) WRAPONS COLD/HOT THERAPY PADS 030302 Dispenser 16 x 28 roll 33022 Box (retail pack) 2 pads 7.75 x 9.75 each WrapOns is a trademark of Dynetherm, a Wayerhaeuser Company MUELLER SPORTS MEDICINE, INC., One Quench Drive, PO Box 99, Prairie du Sac, WI 53578 USA Tel 608-643-8530 FAX 608-643-2568 DISPORTA, Ringbaan-Noord 103b, 5046 AA Tilburg, Netherlands Tel 31-013-544-2032 FAX 31-013-544-2147 MUELLER SPORTS PHARMA EUROPE, Niels Bohrs Vej 7, DK-7100 Vejle, Denmark Tel 0045-7584-0533 FAX 0045 7572-2053 NIEUW... De juiste massagetafel voor de juiste masseur Ter verzorging van spieren en gewrichten ten gevolge van overmatige belasting Elke masseur heeft zo zijn eigen wensen. Dit geldt zeker voor het materiaal wat hij of zij gebruikt. Voor de juiste massagetafel - zowel draagbaar als vast - ga naar uw eigen groothandel en vraag naar de LP massagebanken. Laat zich zeer gemakkelijk inmasseren Hygiënische en lekvrije moderne verpakking Bevat 5% Ibuprofen Inhoud dispender: 100 gram Verkrijgbaar bij... Drogist Apotheker (Sport)masseur (Sport)fysiotherapeut Distributeur: FarmaGros - Almere Tel. (036) 5460111 Producent: Flexpharma - Roermond Ook voor LP accessoires zoals: rollen, kussens, badstofhoezen en beschermhoezen kunt u terecht bij uw eigen groothandel. Voor meer informatie bel (0591) 63 06 06 Overtuig u zelf van de kwaliteit en de juiste prijs van LP massagebanken en accessoires.

8 Van distaal naar normaal Op mijn zoektocht naar nieuwe wetenschappelijke onderzoeken en artikelen omtrent zaken aangaande sportblessures of massages, kwam ik bij toeval terecht bij informatie over de behandeling van RSI. Nou had ik toch het idee dat ik inmiddels aardig op de hoogte ben van mogelijke behandelingsvormen op diverse terreinen, maar hier moest ik toch wel even van slikken. Hans v/d Weijden Hans v/d Weijden is van oorsprong een radiodiagnostisch laborant, Na de opleiding sportmassage heeft hij zich gespecialiseerd in echografie. Zijn beroep als laborant heeft hij inmiddels ingeruild voor het docentschap en hij geeft les op het Albeda college te Rotterdam en het IVS te Roosendaal en Den Bosch in de vakken anatomie, fysiologie, pathologie, EHBO en reanimatie. In zijn column verwoordt hij wetenschappelijke artikelen gerelateerd aan ons vak in begrijpelijke taal. Met extra aandacht voor wat wij als sportmasseur met deze informatie kunnen. Rommelige syndroom inventarisatie Gezien het feit dat er sowieso al vaak een verkeerde gedachte wordt gevormd bij RSI, leek het mij wel leuk om de wereld die RSI heet wat te belichten. Hiermee bedoel ik niet dat ik ga vertellen wat RSI precies is, maar ga ik me meer richten op het begripsgebruik. Hierbij zal blijken dat men naar mijn mening, ook wel eens wat teveel doorslaat. RSI Als je de term RSI hoort denken toch zeker zeven van de tien mensen: Oh, dat is een muisarm. De term RSI is razend populair geworden sinds de opkomst van de computer. Als je eens gaat neuzen op internet dan gaat 90 % over RSI in relatie tot beeldschermwerkers. Hier zit al de eerste verwarring. RSI betekent geen muisarm, maar ik ga er van uit dat jullie met jullie medische interesse dat al lang wisten. RSI gaat veel verder dan dat. Enkele artikelen verwijzen naar klachten in hand, pols, elleboog en schouder, wat de afwijking dus al breder maakt. Maar wat voor ons belangrijk is, is het feit dat RSI niet gekoppeld zit aan beeldschermwerkers, maar dat het ook in de sport regelmatig voorkomt. Zeker de sporten waar veel repeterende bewegingen worden gemaakt. Tevens blijken heel veel sportblessures die al lang bestaan een bepaalde benaming te hebben, terwijl niet iedereen direct de link meer legt met RSI, bijvoorbeeld: radiculair syndroom, tension nek syndroom, thoratic outlet syndroom, rotator-cuff syndroom, tennis- en golfers elleboog (epicondylitis lateralis en -medialis), carpaaltunnelsyndroom, cubitale tunnelsyndroom, quervain syndroom, gyon kanaal syndroom, trigger vinger, tendinitis, synovitis/bursitis, enz. Zoals je ziet zijn dit stuk voor stuk ziektebeelden die als een op zichzelfstaand artikel in de Message zouden kunnen staan. Het is echter niet mijn bedoeling om deze syndromen hier te gaan verklaren. Dus degene die er meer van willen weten, klimmen of in de boeken of surfen op internet. Je kan ook reageren op dit stukje als je over een van deze onderwerpen meer wilt weten. Wie weet kan ik er dan nog eens een artikel aan wijden. Wat is RSI dan precies? RSI (repetitive strain injury) is iets wat al eeuwen bestaat. Het is een verzamelnaam voor spier-, pees- en gewrichtsklachten door repeterende bewegingen. In principe kan het dus in ieder gewricht, spier of pees voorkomen. Ook iedereen kan het krijgen, als je maar herhaalde bewegingen maakt. De klachten bestaan vaak uit chronische pijn, stijfheid, tintelingen, koud of dood gevoel. Naamgeving Zoals ik al eerder zei slaat men wel eens door, want i.p.v. de term RSI circuleren er ook meerdere andere termen, zoals: WMSD (work related musculo- skeletal disorder), CTD (cumulative trauma disorder) en CKCB (chronische klachten cyclische bewegingen). Momenteel vindt er in Nederland een discussie plaats tussen professionals over de naamgeving, en wat andere niet relevante zaken, zonder dat de wetenschap zich echt bezighoud met onderbouwd onderzoek naar de oorzaken, ontstaanswijze en oplossingen op de korte- en lange termijn. Er lijkt een soort strijd te zijn over wie het alleenrecht heeft over de behandeling van RSI patiënten, waarbij andersdenkenden vermanend worden toegesproken. Dit helpt niet mee aan de verduidelijking en oplossing van het probleem. Waarschijnlijk spelen financiële en verzekeringstechnische motieven hier ook een grote rol. Dat de RSI behandelaars elkaar in de haren vliegen kan ik me wel voorstellen

9 Rommelige syndroom inventarisatie als ik lees wat er tegenwoordig allemaal voor behandelingen mogelijk zijn. Dat was namelijk hetgeen waarover ik me zo verbaasd had. Oorzaak Qua oorzaak van RSI wijst het geringe wetenschappelijk onderzoek wat de laatste tijd gedaan is, in de richting van een organische oorzaak met pijnklachten die onderhouden worden door veranderingen in de hersenschors. Men noemt dit de fantoompijn hypothese (fantoompijn is als iemand pijn in een arm of been heeft, welke reeds geamputeerd is). Helaas is ook hier nog onvoldoende grootschalig onderzoek naar gedaan om het echt te bevestigen. Op zich is het wel een interessant onderzoek. Het komt in het kort op het volgende neer (overigens ging het onderzoek weer over die muisarm). Bij computergebruik worden slechts kleine bewegingen gemaakt die aanleiding geven tot slechts een geringe terugkoppeling vanuit het bewegingsapparaat naar de hersenen. Een deel van de hersenen registreert dit als een tegenstrijdigheid in de motoriek. De hersenen zetten dit signaal om in pijn. Volgens dit onderzoek ontstaat de pijnprikkel in de hersenen terwijl er in feite met de betreffende arm niets aan de hand is. Dit kan dus kloppen met het feit dat er bij RSI klachten vaak helemaal niets te vinden is. Volgens dit onderzoek verminderen de klachten als je met je ogen kijkt wat je typed, en wat je met je muis doet. Ik ben benieuwd wat verder onderzoek hierover gaat opleveren. Behandelmethoden Als het hierboven beschrevene klopt zal het hele circus aan behandelaars en behandelmethoden er weer een nieuw discussiepunt bij hebben. Als je als sportmasseur iemand treft met RSI klachten en hij/zij vraagt om advies heb je dus de volgende mogelijkheden. En let wel, ik zal ze niet allemaal noemen want anders wordt dit nummer van de Message wel erg dik; alexandertechniek, APS, auriculotherapie, ayurveda therapie, BEST, bindweefselmassage, biomagnetische therapie, bio-energetica, cesartherapie, chiropractica, cupping, ergotherapie, egosoue methode, feldenkreis, fysiotherapie, graded activity, gyrotonics, haptonomie, Hemon s bewegingsmethode, integrale massage therapie, manuele therapie, medische fitness, Mensendieck, myofeedback, MET, neuraal therapie, NEI, orthomanuele therapie, power plate, psychotherapie, quantum booster, Qi gong, on-site massage, reiki, rolfing, schokgolftherapie, sonocur, shiatsu, sport, tai chi, TENS, TouchPro, yoga, vibratietraining Zo zijn jullie er nog? Toen ik dat las dacht ik twee dingen. Ten eerste: Wat heb ik nog veel te leren, want van meer dan de helft van de hierboven beschreven behandelmethoden weet ik niet wat het is. Ten tweede dacht ik dat als je dit rijtje ziet dat er allicht wel iets bij zit wat mogelijk werkt. Het zijn echter waarschijnlijk allemaal visies die wellicht soms succes hebben, maar waarvan weinig echt onderzocht en bewezen is. Wat heeft de sportmasseur hier nu aan? Ik zal niet te negatief zijn door te zeggen niets, maar veel is het niet. Het is meer een stukje begripsverklaring en een wegnemen van interpretatiefouten. Ten eerste is RSI dus geen fenomeen wat beperkt blijft tot beeldschermwerkers, maar voor iedereen, dus ook de sporter. Het kan voorkomen dat er sporters naar je toekomen met klachten die gerelateerd kunnen zijn aan de sport of aan privé situaties. Hier zie je dat bij chronische blessures of vage niet te duiden klachten een anamneseverhaal geen overbodige luxe is. Ten tweede is men aan het discussiëren over de juiste omschrijving en naamgeving van RSI. Ten derde is men op te kleine schaal bezig met het in beeld brengen en onderzoeken van de ontstaanswijze en oorzaken van het ziektebeeld. Dus wij sportmasseurs moeten afwachten. Je kan voor jezelf of één visie hanteren, of je realiseren dat de oplossing nog lang niet helder is. Wat de behandelingsmethoden betreft kun je kiezen uit honderd mogelijkheden, maar wat juist is? Ik weet het even niet meer. Ik ga nu afronden, want mijn hersenen gaan een pijnprikkel afgeven naar mijn armen dat het tijd wordt om te stoppen. Tot de volgende keer... Hans van der Weijden (advertentie) (advertentie)

10 Alternatief bekeken Bewustwording Er zijn vele vormen van alternatieve psychotherapie Zij kunnen ontdekken, dat zij eigenlijk heel anders waar mensen met klachten, waar- zouden willen leven en wat de reden is dat dit niet voor geen duidelijke medische reden is, baat gebeurt. Verder is er duidelijkheid te krijgen over bij hebben. Het zijn meestal psycho-somatische trauma s uit de kindertijd, die nog steeds een rol klachten, zoals oververmoeidheid, hoofd- spelen, leren verantwoordelijkheid te nemen en pijnen en spierspanningen. De oorzaken hiervan stappen te zetten om te veranderen, leren voor de zijn soms duidelijk, zoals een slecht huwe- eigen behoeftes uit te komen en grenzen te stel- lijk, ongunstige woonsituatie of slechte werkomstandigheden. len. Als de kwaliteit van het leven verbetert, ver- Vaak zijn mensen zich niet dwijnen vaak de lichamelijke klachten. Mensen bewust van de oorzaken. Door individuele sessies/workshops gaan zich energieker voelen. Verschillende technie- kan een proces op gang komen ken kunnen hiervoor gekozen worden: creatief, dro- waardoor zij zich daar wel bewust van worden. men, klank, beweging, visualisaties, lichaamswerk. Kwaliteit en sportmoraal (vervolg van vorige Message ) Beroepscode (4) Werk- en opdrachtgevers - Onderhoud met andere trainers collegiale en De trainster heeft de plicht om zijn/haar arbeidskracht door wederzijds respect bepaalde relaties. zo goed mogelijk in te zetten, bij te hou- - Werk niet met sporters van een andere trainer den en te verbeteren. samen, tenzij de andere trainer zijn toestemming - Hou je aan contracten en afspraken. heeft gegeven. - Zorg ervoor dat je geen contracten aangaat en - Zet je naar vermogen in voor de belangen van geen afspraken maakt waarvan de inhoud tegen jouw beroepsgroep. deze code ingaat. - Werk op een open en transparante manier om - Gedraag je loyaal tegenover jouw werkgever. andere trainers aan te moedigen hun bijdrage - Zorg in de omgang met jouw werk- en opdrachtgevers aan de ontwikkeling van het beroep te leveren. voor een open, eerlijke en commu- nicatieve sfeer. Alle sportbetrokkenen - Maak gebruik van bijscholingsmogelijkheden De train(st)er heeft de plicht om alle sportbetrokkenen om vaardigheden/kennis op peil te houden. fair te behandelen en zich voor een fair ge- - Pretendeer geen kwalificatieniveau dat je niet drag en de belangen van de sport in te zetten. hebt. - Werk volgens de geest en regels van jouw sport. Medewerkers - Treed steeds als waardig vertegenwoordiger van De train(st)er heeft de plicht om aan alle medewerkers jouw sport op. de informatie te verstrekken die voor een - Spoor jouw sporters aan tot een adequate om- goed functioneren noodzakelijk is. gang met de regels. - Zorg er naar vermogen voor dat in het team - Spoor jouw sporters aan tot een respectvol en van medewerkers een communicatieve en efficiënte fair omgaan met de tegenstander. sfeer heerst. - Spoor jouw sporters aan tot een respectvol en - Sta jouw medewerkers met raad en daad bij. fair omgaan met de scheidsrechters, kamprechters, juryleden etc. Collega trainers - Draag jouw kennis en ervaring aan de verdere De train(st)er heeft de plicht om de werksfeer van ontwikkeling van jouw sport bij. de collega s niet aan te tasten en zijn/haar bijdrage - Neem deel aan acties van jouw sport om aan de belangen van de beroepsgroep te leveren. nieuwe leden te werven. Applicaties en vervolgopleidingen Applicatiecursussen 1eNVVS Stoelmassage Aanvang: 15 en 22 november 2003 Duur: 2 zaterdagochtenden Ook in 2004 wordt de cursus Stoelmassage georganiseerd! Shiatsu Aanvang: 8 januari 2004 Duur: 16 lesavonden op donderdag Voor meer informatie en/of een inschrijfformulier voor een applicatiecursus van de 1e NVVS te Rotterdam kunt u bellen met (010) 4256357 of (010) 4217788. Faxen kan ook: 010-2203012. Heeft u toegang tot internet, dan kunt u ook e- mailen: info@eerste-nvvs.nl of kijken op de website: www.eerste-nvvs.nl. Applicatiecursussen IVS Opleidingen Manuele Lymfe Drainage* Aanvang: 24 oktober 2003 Duur: 10 lesmiddagen op vrijdag (Deze cursus is inmiddels volgeboekt, maar er wordt bij voldoende belangstelling een tweede groep opgestart) In januari 2004 gaan starten: - Bindweefselmassage* (vol, 2e groep bij voldoende belangstelling) - Specialisatie Holistische massage* - Energetische massage* - Haptonomie, persoonlijke verdieping* - Specialisatie sportverzorging* - Tape en bandagetechnieken* - Chakra Psychologie* De met een * gemarkeerde cursussen zijn een onderdeel van het diploma massage- of sporttherapeut. Voor uitgebreide informatie bel onze administratie op (078) 6144934 of bezoek onze website: www.ivsalbine.nl. Applicatiecursussen Amice Bindweefselmassage* Aanvang: 25 oktober 2003 Duur: 5 lesdagen op zaterdag Tenen Lezen (door Imre Somogyi) Aanvang: 6 en 7 december 2003 Duur: 2 lesdagen op zaterdag en zondag Lymfedrainage* Aanvang: 10 januari 2004 Duur: 4 lesdagen op zaterdag Haptonomische en holistische massage* Aanvang: 14/15 februari 2004 Duur: 14 lesdagen op zaterdag en zondag Anamnestische vaardigheden* Aanvang: 20 februari 2004 Duur: 1 vrijdagavond en 1 zaterdag Meer informatie? Bel (0342) 492876 of bezoek onze website: www.amice.nl.

11 Het accent op... Astrid Domburg Astrid Domburg is geboren op 16 juli 1963 te Bodegraven. Na de middelbare school heeft ze de opleiding tot Z-verpleegkundige (gehandicaptenzorg), een cursus ontspanningsmassage, de opleiding sportmassage en vervolgens de cursussen voetreflexzonemassage en Touch- Pro stoelmassage gevolgd. Momenteel is Astrid bezig met een 4 jarige HBO-opleiding tot holistisch massagetherapeut te Utrecht. Wat is je carriere tot nu toe? Ik heb 19 jaar lang als Z-verpleegkundige (met name patiënten met een gedragsstoornis) gewerkt, waarvan 10 jaar als leidinggevende. Ben 1 jaar verzorgster van een voetbalelftal geweest, dit ter vervanging van de vaste verzorger en momenteel ben ik fulltime aan het werk in mijn eigen praktijk. In mijn vrije tijd begeleidt ik het jeugdelftal van de F-5 bij Roda 76. Hoe ben je ertoe gekomen om al deze cursussen te volgen? In de lokale krant stond een advertentie voor een cursus ontspanningsmassage. Met een medecursiste, die ook graag verder wilde leren, heb ik me daarna opgegeven voor de opleiding sportmassage. Tijdens mijn werk als verpleegkundige had ik al het nodige meegemaakt op het gebied van blessures, verwondingen e.d. en de combinatie van sport en hobby alsook mijn wens om professioneler te werk gaan hebben tot de diverse cursussen geleid. Mijn opleiding tot Holistisch Massagetherapeut is, als alles naar wens verloopt, eind mei 2004 afgerond. Wat ik daarna ga doen weet ik nog niet precies, maar de diverse brochures ter oriëntatie zijn al aangevraagd. De gedachte dat ik mij ergens in zou moeten specialiseren speelt al geruime tijd maar ik weet nog niet precies wat mijn specialisatie zou moeten worden. Er zijn zoveel aspecten van dit vak interessant c.q. leuk. De opleiding tot holistisch massagetherapeut is heel goed voor mijn persoonlijke ontwikkeling en biedt derhalve weer diverse andere perspectieven. Toen ik enige tijd geleden mijn dilemma met een kennis besprak, zei zij mij dat mijn veelzijdigheid misschien wel mijn specialiteit is. Wie weet. Hoe ziet jouw werkweek eruit? Zoals gezegd; ik werk fulltime in mijn eigen praktijk. Gedeeltelijk thuis en gedeeltelijk bij bedrijven waar ik Touch-Pro stoelmassages geef. Dit gebeurt op enkele vaste dagen per week. Per dag zijn dit ongeveer 20 stoelmassages. Een avond per week werk ik bij een multifunctioneel centrum waar ook pedicures, schoonheidsspecialistes e.d. werken. Enkele weken per jaar werki ik oo k in een kuuroord in Frandeux (België). Op de vrijdagen ben ik in Utrecht voor mijn opleiding en op zaterdag ben ik dus nog jeugdelftalbegeleidster. Al met al een volle week. Nicolette Korthuis Wat is er zo interessant aan dit beroep? Bijna alles maar met name de vele mensen die je ontmoet. Ik heb bijvoorbeeld tijdens een evenement van het massageteam Anton Geesink ontmoet en daar zeker een half uur mee staan praten over ons vak. Hij vertelde mij dat hij in zijn tijd, zelf zijn medische staf was. Hij was voedingsdeskundige, verzorger, masseur e.d. Hij was van mening dat dit toch wel een vooruitgang in de sport was, leuk om te horen. Ook bevindt Larissa Brak zich onder mijn cliëntèle. Dit is een groot aankomend zwemtalent, misschien wel groter dan Inge de Bruin. Hoe was het in de beginjaren? Net als bij iedereen, is het in het begin bepaald geen vetpot. In mijn werk als verpleegkundige kon ik al langere tijd geen bevrediging meer vinden en omdat ik mijn hart aan het masseren had verloren, werd het steeds moeilijker om mij ieder dag weer op te laden om naar mijn werk te gaan. Geleidelijk aan heb ik mijn werk in de zorg afgebouwd om zo mijn eigen praktijk verder op te bouwen. Sinds 3,5 jaar werk ik fulltime in mijn massagepraktijk en daar heb ik absoluut geen spijt van gekregen. Ik heb nooit veel aan reclame gedaan, alleen de Gouden Gids en een sponsorbord op school. De meeste cliënten krijg ik via mondop-mond-reclame. Kan je een leuk voorval vertellen? Tijdens de periode dat ik verzorgster van een voetbalelftal was, kwam er een speler vlak voor de wedstrijd in de kleedkamer met een gezicht vertrokken van de pijn. Toen ik hem vroeg wat er aan de hand was, vertelde hij mij dat hij kiespijn had en dat er een wortel ontstoken was. Hij zou de volgende dag terug moeten naar de tandarts voor een wortelkanaalbehandeling. Ik stelde hem voor om door middel van voetreflexzonemassage te proberen de pijn te verlichten. De speler had zo n pijn, dat hij alles goed vond. Toen ik zijn voeten pakte en aan zijn tenen begon te voelen waren de opmerkingen van de andere spelers niet van de lucht. Over het algemeen zijn voetballers van die sterke jongens met die stoere praat, dus je zult begrijpen dat er

12 Astrid Domburg heel wat honende opmerkingen geplaatst werden. Wees binnen je werk niet teveel gefocust op resultaat. Je kunt technieken gebruiken om een an- Toen ik op een gegeven moment de gevoelige plek gevonden had, slaakte de speler een grote der zichzelf te laten herstellen. Trek zelf niet die vloek en zijn hand schoot naar zijn kaak. Ik wist witte jas aan. Zelf sta ik soms voor de spiegel en dat ik nu de goede plek gevonden had en heb dat zeg ik: ik ben niet perfect, maar wel goed deze plek enige tijd gemasseerd. Na een seconde of 10 was de pijn weg en de speler heeft ver- genoeg. volgens de sterren van de hemel gespeeld. Nou Hoe zie je de toekomst tegemoet? van al die stoere jongens heb ik vervolgens nooit Hopelijk met veel massagewerk, cursussen, workshops en opleidingen. Misschien dat het mij lukt meer opmerkingen gekregen. Ik werd binnen het elftal op handen gedragen. te zijner tijd een groot multifunctioneel centrum te beheren, waarin mensen in verschillende disciplines die met ons vak te maken hebben werken. Heb je tips voor anderen? Probeer 2 verschillende telefoonnummers aan te Om feeling met het werk te houden, zou ik zelf houden. Een voor privé en een voor je praktijk. Zo ook in dit centrum gaan werken. voorkom je dat mensen je bij nacht en ontij bellen over allerlei onbenulligheden. Het beschermt Tot slot: hoe ben je te bereiken? je privacy. Ieljos (grieks voor zon) Noordzijde 27 Luister naar signalen van je lichaam. Ook al is er 2411 RB BODEGRAVEN druk, berust daarin. Wees je bewust van je gevoel, Telefoon (0172) 616348 volg je intuïtie en probeer daarnaar te handelen. domburgmassage@zonnet.nl Dan handel je altijd juist. Blijf je pad volgen; je krijgt wat op dat moment bij je past. (interview en foto: Nicilette Korthuis) Komt er een eind aan een hardnekkig misverstand? Dierlijk vet gezond? Wat altijd werd verondersteld blijkt niet waar: taten zouden zelfs eerder het tegenovergestelde dierlijk vet maakt niet dik en is niet ongezond bewijzen. Ondanks publicaties hierover in tal van voor hart en bloedvaten. Er zijn zelfs aanwijzingen dat het gezond is om vet te eten, zo- bestaan. wetenschappelijke tijdschriften, blijft de misvatting lang daar maar voldoende fruit en groente tegenover staat. Anders durven denken Volgens Walter Willet van Harvard University komt Uffe Ravnskov dit hoogstwaarschijnlijk omdat de redenering dat Dat althans beweert de Zweedse onderzoeker en vet slecht is voor de vaten en dik maakt, zo logisch internist Uffe Ravnskov, die in 1999 de Skrabanekprijs voor onafhankelijke wetenschap ontving. ken. George Mann, oud-professor aan de Vander- klinkt dat niemand bereid is anders te durven denbilt University in Tennessee, stelde onlangs in het Ravnskov staat niet alleen in deze toch wel opmerkelijke overtuiging. Zijn visie wordt door een studies glashelder hebben aangetoond dat over- tijdschrift Science Magazine, dat epidemiologische groot aantal wetenschappers in de wereld gedeeld. al waar in de wereld de vetconsumptie daalt, de Door een aantal van hen zelfs al vele jaren. Volgens deze wetenschappers, zo stellen de tijdschrif- bevolking dikker en ongezonder wordt. ten Verpleegkunde Nieuws en het AD-Magazine, Koolhydraten en suiker zouden de echte boosdoeners zijn. bestaan er tal van onderzoeksresultaten die het misverstand dat (vooral dierlijk) vet slecht is voor de mens genadeloos onderuit halen. Enkele resul- Meer info: www.ravnskov.nu/cholesterol.htm DISTRI-CENTRE ALL MUELLER PRODUCTS ON STOCK, LIKE ANALGESICS MUELLERGESIC HALF/HALF BALM HOT STUFF COLD/HOT THERAPY INSTANT COLD PACKS REUSABLE COLD PACKS COOLANT COLD SPRAY MOUTHGUARDS TAPING SUPPLIES QUICK ADHERENT SPRAY TAPE & TUFFNER REMOVER TUFFNER CLEAR SPRAY UNDERWRAP BRACES ANKLE BRACE ATF SOCCER BRACE KNEE BRACES WRIST BRACES PADDINGS BOTTLES JAN VAN KRIMPENWEG 27/29 2031 CG HAARLEM TEL. : 023 5422320 FAX. : 023 5511660 E-MAIL : INFO@MEDISPORTIVE.NL WEBSITE : WWW.MEDISPORTIVE.NL

13 Tilburg Ten Miles 10 Mijl BMS Massageteam Nieuwe gezichten Zondag 7 september was het BMS massageteam wederom aanwezig tijdens de TTM. De vier vaste leden en twee stagiaires waren rond 11.00 uur aanwezig om de lopers te voorzien van een massage voor of na de loop. Tijdens deze dag wordt niet alleen de Ten Miles gelopen, maar is er ook een dames run, een familieloop en een loop voor kinderen. Je begrijpt dat het dus een zeer gevarieerd aanbod is wat je op de bank krijgt. Warm welkom Nadat we ons lunchpakket hadden opgehaald en de omgeving hadden verkend, zijn we vol goede moed naar onze werkplek gegaan. Daar aangekomen werden we met open armen ontvangen door diverse mensen die al graag voor de wedstrijd gemasseerd wilden worden, dus aan de slag dan maar. Omdat er diverse lopen waren, hebben we over de hele middag verspreid mensen op de bank gekregen. Tilburg Ten Minutes In tegenstelling tot de voorgaande jaren, was de wachttijd voor mensen die gemasseerd wilden worden niet al te lang, want de finish was circa 10 minuten lopen van de plek waar wij stonden. En omdat niet iedereen nog zin had deze (relatief korte) afstand nog af te leggen, was het minder druk. Desondanks hebben wij het heel erg naar ons zin gehad en de stagiaires vonden het dermate leuk, dat zij besloten hebben zich als definitief lid op te geven van het team. Op naar het volgende evenement de Singelloop van Breda van 5 oktober a.s. Voor velen is het BMS-massageteam een bekend begrip. Maar hoogstwaarschijnlijk hebben evenveel mensen er nog nooit van gehoord. Het BMS-massageteam is ontstaan in 1997 en werd draaiende gehouden door Barbara van Cortenberghe en Nicolette Korthuis. Het doel van het BMS-massageteam is om de massagediensten aan te bieden bij sport- en andere evenementen. Tegen een bepaalde vergoeding kan elk evenement of organisatie gebruik maken van het massageteam. Zo zijn de aangesloten masseurs jaarlijks actief bij onder andere de Bredase Singelloop, de Zevenheuvelenloop Nijmegen, Volleybaltoernooien, Drakebootraces en Tilburg Ten Miles (zie verslag hiernaast). Maar ook op evenementen als de Libelle Zomerweek en de Dag van de verpleging is het massageteam actief. Vooral dit laatste evenement is een leuk initiatief, georganiseerd door de activiteitenbegeleiding aldaar. Al het verplegend personeel word die dag in de watten gelegd door o.a. schoonheidspecialistes, pedicures, visagisten, manicures en natuurlijk door onze masseurs. Jaarlijks wordt door FBMS (Federatie belangenverenigingen massage en sportverzorging) een groot symposium. georganiseerd en ook daar is het BMS-massageteam aanwezig om symposiumgangers naar de juiste zalen te begeleiden en kun je er informatie inwinnen over het team. Behalve dat het een leuke manier is om met je vak bezig te zijn is het tegelijk een goede gelegenheid om je collega s eens te ontmoeten. Nicolette en Barbara Nicolette en Barbara zijn inmiddels (vanwege hun drukke werkzaamheden) gestopt met hun activiteiten voor het team. Maar gelukkig hebben enkele collega-masseurs zich gemeld om de kar te trekken. Dit zijn Liesbeth Beerendonk en Ingrid Rietveld, die de coördinatie van het team voor hun rekening nemen. Verder heeft Andrew de Groen de PR-taken op zich genomen. dat je lid bent van de BMS (dit ben je als je een cart d identite hebt en dit vakblad ontvangt). Als je interesse hebt om lid te worden van het team dan kun je contact opnemen met Liesbeth of Ingrid. Zij noteren je gegevens en bieden jou de gelegenheid om ook die (vooral gezellige) ervaringen op te laten doen. Het team heeft zelf kleding zodat we ook als een echt team professioneel voor de dag komen. Een eigen tafel is niet persé noodzakelijk. Het BMS-team heeft enkele tafels in eigendom die hiervoor beschikbaar worden gesteld. Enkele keren per jaar komen alle aangesloten leden op een vergadering bij elkaar om allerlei zaken (technische, huishoudelijke, financiële, enz) te bespreken. v.l.n.r.: Liesbeth, Ingrid en Andrew Als er in jouw omgeving iets leuks te doen is, bijvoorbeeld bedrijfssportdagen, die gebruik willen maken van het massageteam geef het door! Liesbeth Beerendonk, Cederberg 6, 4707 DK Roosendaal E-mail: ajm.beerendonk@home.nl Ingrid Rietveld, Jan Ligthartstraat 13c, 4812 TG Breda E-mail: ingridrietveld@yahoo.com Hoe word je lid? Om lid te kunnen worden van het massageteam, wordt er van je verwacht dat je in het bezit bent van het diploma (sport)massage en Andrew de Groen, E-mail: andrewdegroen@wanadoo.nl

14 De Nationale Federatie van Werkers in de Sport (NFWS), is een belangenvereniging en een projectorganisatie tegelijk. Met liefst 24 trainersorganisaties, die bijna 10.000 trainers, coaches en andere begeleiders vertegenwoordigen, werkzaam in allerlei takken van sport. Onze missie: werken aan professionalisering van hun beroep, aan meer kwaliteit langs de lijn. Dat doen we in nauwe samenspraak met de sportbonden, NOC*NSF, NISB, trainersverenigingen, overheidinstanties, commerciele- en opleidingsinstituten, waarmee wij voortdurend contact hebben. Voornaamste aandachtsgebieden Wij besteden met name aandacht aan het bevorderen van de deskundigheid van trainer/coaches en andere van sportbegeleiders. Daarnaast pogen wij de afstemming en samenhang tussen organisaties die zich richten op (bij-)scholing en licentiëring van trainer/coaches te bevorderen en ondersteunen wij bestaande en nieuwe verenigingen en organisatievormen van werkers in de sport. Wat kunt u nu concreet verwachten en waar kunt u de NFWS voor inschakelen? Bijscholingen voor trainer/coaches - verstrekken van een financiële bijdrage met betrekking tot bijscholingen (alleen voor lidorganisaties) - coördinatie van vraag en aanbod en informatie over bijscholingen Ontwikkeling van beroep trainer/coach - beroepscode in de dagelijkse praktijk - ontwikkeling kwaliteitsmeetinstrument - 'sportbreed' licentiesysteem Ondersteuning ledenactiviteiten - deelname aan een collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor alle leden - voeren van ledenadministraties van lidorganisaties en verzorging contributie-inning - verzorging van technische bulletins, mailingen en de administratieve organisatie van sporttakspecifieke bijscholingen - bieden van een kennis/informatie platform - collectief abonnement op vakblad Coachen - organisatie van sporttakoverstijgende bijscholingen Wie kunnen lid worden? Verenigingen van sportkader. De NFWS stimuleert het totstandkomen van trainersverenigingen en, indien gewenst, ondersteunt de oprichting ervan. Als binnen een bepaalde tak van sport geen trainersvereniging bestaat kunnen individuele trainers lid worden van de Nederlandse Vereniging van Werkers in de Sport. Via dit lidmaatschap hebben ze recht op alle diensten van de NFWS. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website: www.nfws.nl

15 Hoofdletsels Hersenletsel is niet stoer Neuropsycholoog Erik Matser vindt dat er met name in de trainersopleiding veel meer aandacht moet komen voor de desastreuze gevolgen die hersenletsel kan hebben. Na een klap of stoot tegen het hoofd, botsing of val moet de coach direct ingrijpen en de sporter uit de wedstrijd halen. Deze preventieve maatregel moet voorkomen dat een tweede slag tegen het hoofd leidt tot een niet te behandelen vochtvorming in het brein. Dit kan een levensbedreigende situatie veroorzaken. Ook de sporter moet zichzelf bij een stevig hoofdcontact in acht nemen: Hersenletsel is niet stoer. funest zijn en leiden tot het Second Impact Syndrome (SIS). Elleboogje Ook in Nederland is onderzoek gedaan naar hersenletsel onder voetballers. In zijn boek Hersenletsel noemt Matser daarvan enkele voorbeelden. Zoals Kevin Hofland die enkele weken nadat hij een hersenschudding opliep onwel werd na het plaatsen van een kopbal. Maar ook John de Wolf die minutenlang knock-out ging in de wedstrijd Feyenoord-Porto en daarna nog vijftien ballen kopte Erik Matser, werkzaam in het Geldropse St. Anna Ziekenhuis, verbaast zich erover dat er wel volop aandacht is voor allerlei blessures aan de extremiteiten en de romp, maar nauwelijks voor schade aan de hersenen. Hersenen hebben een gering herstelvermogen, legt de neuro-psycholoog uit. Het brein bestaat niet uit spieren die door overload hypertrofieën, maar wordt gevormd door een zachte en weke massa die snel beschadigd kan worden. Wat aan hersenweefsel kapot is, herstelt doorgaans moeizaam. Snel ontstaat niet herstelbare restschade. Je hebt hersenen voor een leven van zo n tachtig jaar en daar moet het mee doen. Dementie Bij een onderzoek naar hoofdletsel bij profboksers in de Verenigde Staten bleek een op de vijf boksers voor zijn dertigste levensjaar verschijnselen van dementie te vertonen. Deze symptomen waren in belangrijke mate terug te voeren op vele stoten op het hoofd. Het ging om denk- en geheugenstoornissen, psychiatrische symptomen en Parkinsonisme (rigide beweegpatroon). Matser: De boksers met dementie waren niet eens meer in staat zelfstandig te functioneren op het alledaags niveau. Het onderzoek liet vooral een sterke relatie zien met het aantal trainingen waarin gebokst werd, en niet zozeer met het aantal bokswedstrijden. Onderzoek onder Nederlandse amateurboksers gaf eenzelfde beeld, zij het milder. Hoe langer echter de carrière van een bokser duurt, hoe groter de kans op hersenbeschadiging. Risicosporten Hersenletsels komen voor bij bijna elke vorm van sportbeoefening: een onbedoelde klap opvangen, vallen en stoten. (Kick)boksen en voetbal zijn sporten waarbij het hoofd fysiek ook meedoet. Andere sporten met een groot risico voor hoofdletsel zijn botssporten zoals rugby en American Football en snelheidssporten zoals skiën, motor- en autoraces. In alle gevallen kan hersenletsel langdurig de prestatie van mensen benadelen, benadrukt Matser. Richtlijnen Sinds tien jaar wordt hersenletsel in de sport in de Verenigde Staten gericht onderzocht. In 2000 leidde dat tot een aantal uitspraken en in november 2001 is door het Internationaal Olympisch Comité (IOC) en de Internationale Voetbalfederatie (FIFA) vastgelegd dat sporters die een hersenschudding oplopen niet meer in dezelfde wedstrijd in het veld mogen komen. Dat die richtlijnen niet strikt worden gehanteerd, vindt Matser onbegrijpelijk: Kijk naar de voetbalinterland tussen Tsjechië-Nederland maart j.l. Nedved gaat na een klap tegen zijn hoofd tegen de grond en blijft daar korte tijd groggy liggen. Deze speler had op basis van de richtlijnen van de FIFA, mede ondertekend door de FIFA, direct van het veld moeten worden gehaald en nooit mogen doorspelen, stelt Matser. Ik heb hem verderop in de wedstrijd zelfs nog een aantal keren zien koppen. Die optelsom kan Matser: De meeste hersenletsels bij voetbal worden opgelopen door hoofdcontact tijdens kopduels en spelers die tegen elkaar op botsen gedurende het spel. Ook situaties waarbij men onverwachts een bal tegen het hoofd krijgt, met het hoofd tegen de grond komt of tegen de doelpaal kunnen leiden tot blijvende schade. Een andere oorzaak die steeds vaker voorkomt, is het tegen de schedel krijgen van een elleboogje. De medische commissie van de FIFA heeft erop aangedrongen de elleboog streng te bestraffen met een rode kaart. 800 kopballen Uit studies in Nederland in het seizoen 1999-2000 blijkt dat twee van de elf profspelers in een enkel seizoen een hersenschudding had opgelopen. In het amateurvoetbal gaf vijftig procent van de spelers aan ooit een hersenschudding te hebben opgelopen in het voetbal. Profvoetballers die met het hoofd goed scoren in de wedstrijd scoren slechter op geheugen, planning en visuele waarneming dan sporters die geen contact- en botssporten beoefenen. Matser: Uit mijn onderzoek kwam naar voren dat meer hersenschuddingen tijdens de voetbal carrière leiden tot een grotere afname van de genoemde hersenfuncties. Ook het aantal kopballen is hierop van invloed. Tijdens wedstrijden blijken profvoetballers per seizoen gemiddeld 800 ballen weg te koppen. Kopballen tijdens trainingen en speciale kop trainingen zijn hierbij niet meegerekend. Een voetbal weegt tussen 400-450 gram en de bal kan tijdens een wedstrijd een snelheid halen van 60 tot 120 km/uur.

16 Hoofdfletsels Bedreigde hersenfuncties Hersenletsel ontstaat meestal aan de frontale zone en slaapzijde. De frontale cortex houdt zich globaal bezig met de coördinatie, planning van diverse hersenfuncties zoals beweging, gedachten en gedrag en de afstemming van de hersenfuncties onderling. Kenmerkend voor het planningstekort is dat betrokkenen niet kunnen wisselen tussen verschillende patronen en steeds dezelfde beweging uitvoeren. Zo tekenen patiënten na een opdracht driehoeken af te wisselen met vierkanten steeds een driehoek. Een zeer gevoelige (fijnmazige) manier om de effecten van hersenschudding te onderzoeken is het neuropsychologisch onderzoek (NPO). Hierbij wordt door tests bekeken of de intellectuele status, emotionele status en denkvermogens zijn veranderd door de klap op de hersenen. Opmerkelijk is dat beeldvormende technieken zoals de CT-scan en de MRI-scan niet in staat zijn om milde beschadigingen in het brein op te sporen die door een hersenschudding zijn veroorzaakt, besluit Matser. Erik J.T. Matser deed in Amerika en Nederland onderzoek naar hersenletsel bij boksers en voetballers. Symptomen van hersenletsel Een hersenschudding kan gepaard gaan met een stoornis in het bewustzijn, hoofdpijn, geheugenverlies, misselijkheid, duizeligheid en onregelmatige ademhaling. Een hersenkneuzing vraagt om langer herstel dat soms meer dan een half jaar kan duren. Het subduraal hematoom is een bloeduitstorting onder de schedel en wordt veroorzaakt door verscheuring van een hersenader. Het hematoom kent een chronisch verloop en wordt soms pas maanden na een voorval ontdekt door het blijven bestaan of verergeren van hoofdpijn, dubbelzien, of wisselend bewustzijnsniveau. Een hersenvliesbloeding leidt tot barstende hoofdpijn en braken. Meestal vindt die plaats tijdens een intensieve krachtsinspanning. Veertig procent overlijdt ten gevolge hiervan. Na een lichte hersenschudding wordt drie dagen bedrust geadviseerd. Wie echter buiten bewustzijn is geweest, moet een aantal weken inspanning zien te voorkomen. Dat heeft vooral te maken met coördinatiestoornissen, waardoor het te vroeg hervatten van het sporten kan leiden tot een (nieuw) ongeval. Natuurlijk! Zomertijd Wat hadden we een hete zomer, een van de warmste ooit! En heb jij deze zomer een mediterrane leefstijl aangehouden, in overeenstemming met deze temperaturen? Met andere woorden, deed je het wat rustiger aan, dronk je meer water dan gewoonlijk en bleef je uit de zon op de warmste uren? Of bleef je tempo even hoog, dronk je meer frisdranken en breezers en presteerde je het om op de warmste uren te gaan sporten, joggen, skeeleren? Overschatten Ik heb ze gezien, mensen die hun lichaam overschatten of onderschatten, het is maar net hoe je het bekijkt. Deze abnormale zomer leerde ons een aantal belangrijke zaken. Dat het tempo niet voor niets in de zuidelijke landen wat lager ligt, dat het verstandig is veel, zeer veel vocht tot je te nemen en dan met name water! Het is geen toeval dat juist in de zomer veel ouderen sterven door o.a. uitdroging. Deze mensen drinken normaal gesproken al te weinig water en lopen het risico bij hoge temperaturen uit te drogen, wat tot de dood kan leiden. Parijs heeft het geweten, met haar meer dan 300 anonieme zomer-doden. Veelal ouderen die vereenzaamd minder goed voor zichzelf konden zorgen. Water en sport Water drinken en sporten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zeker tijdens warme zomers. Vaak echter wordt te laat met water drinken gestart (net voor of tijdens de inspanning). Inspanningsfysiologen bevelen echter aan om ruim vóór Jeanine v. Greunsven Sinds 1994 runt Jeanine van Greunsven samen met haar partner Every Day More Success International. EDMS heeft als doelstelling fysiek en geestelijk welzijn bij mensen bereiken door middel van persoonlijke coaching en begeleiding bij burnout, stress en sociaal-maatschappelijke problemen. Tevens worden cursussen gegeven, symposia georganiseerd en artikelen geschreven. Daarnaast wordt samengewerkt met professionals uit de Zorg die Preventie belangrijk vinden en daartoe JuicePlus+ inzetten. de wedstrijd of training (dagen/week) met het drinken van veel water te beginnen. Het dorstsignaal geeft aan dat het lichaam al te kort komt en dat heeft zeer grote, negatieve invloed op de sportprestaties! Toch zie je nog vaak dat sporters en niet-sporters veel suikerhoudende frisdranken drinken zoals cola en wordt er duidelijk meer ijs gegeten. Vruchten en groenten De zomer zorgt gelukkig ook voor een overvloed en variatie aan vruchten en groenten. De temperatuur nodigt uit tot het eten van diverse salades en andere koude gerechten. Helaas ontbreekt het de meeste mensen aan fantasie en staan koude gerechten voor de meeste mensen synoniem met geprepareerde koude schotel, huzarensalade o.i.d. En dat terwijl je dan bij uitstek kunt variëren met rauwe groenten en verse vruchten. Tegenwoordig heb je diverse zomer kookboeken of barbecue ideeën kant en klaar voor het oprapen in boekwinkels en bij supermarkten. De barbecue is helaas ook vaak een bron van veel eenzijdig en vet eten. We zijn gek op vlees en vette sausjes van... Toch zijn er diverse andere mogelijkheden om gezond te barbecuen. Je kunt vleesvervangers als tofu, soja en de kant-en-klaar vegetarische burgers prima gebruiken. Ook stevige vissoort (zoals tonijn) leent zich voor de barbecue en ook bepaalde groenten zijn prima te roosteren. Het is een kwestie van fantasie en lef. Sausjes zijn ook minder vet te maken door gebruik van soja en yoghurt of andere caloriearme zuivelsoorten. Het voordeel lijkt me duidelijk. Minder vet en vlees eten heeft uiteraard grote voordelen voor de gezondheid, daarnaast hoeven we na de zomer niet massaal weer te gaan afvallen. Clemens Vollebergh (uit: Coachen)

17 Zomertijd 10 tips Om het maximale uit je voeding te halen nog de volgende 10 tips: In de winter komen de meeste mensen ook vaak weer wat kilootjes aan, omdat er minder bewogen wordt en vaker wat zwaardere kost gegeten wordt. De verhouding koolhydraten (stampotten met jus!, pasta s) en verbruikte energie raakt met name in de winter verder uit balans. De overtollige koolhydraten die het lichaam niet nodig heeft omdat minder energie verbruikt wordt, worden opgeslagen in de vorm van vet in het lichaam. Dus: we willen weer afvallen. De cyclus herhaalt zich weer waardoor het lichaam weer verder onder druk komt te staan. Doorbreken Alleen een wat meer bewuste leefstijl, kan die cyclus doorbreken. Dat betekent zeker niet dat iedereen vegetariër moet worden. Wel dat je alles, ook de genotsproducten met mate neemt, dat je de gezonde mediterrane leefstijl doortrekt naar de herfst en de winter. Dus misschien wat vaker cocoont (wie kent die term nog), 1x per week een (zaal)sport beoefent, een glaasje rode wijn drinkt (in plaats van 1 fles), vette vis eet en uiteraard volop vruchten, groenten, noten (ongezouten pinda's) eet. 1. Koop voeding zo vers en onbewerkt mogelijk en eet zo snel mogelijk op. 2. Bewaar verse voeding in de ijskast in afgesloten bewaardozen (koel en donker). 3. Eet meer rauw voedsel. Wees avontuurlijk, probeer wat rauwe groentes door salades. 4. Bereid voedsel indien mogelijk koud en verwarm pas bij voor het opdienen. 5. Kook voedsel zo kort mogelijk. 6. Kook voedsel indien mogelijk zonder teveel klein te snijden of te hakken, doe dit pas voor het opdienen. 7. Gebruik zo min mogelijk water bij het koken en stoom bij voorkeur 8. Bak of frituur zo min mogelijk. 9. Maak bij voorkeur gebruik van langzame kook methodes (gas) in plaats van inductie, keramisch of magnetron. Hoe korter en hoger de temperat uur, hoe meer er aan voedingswaarden verloren gaat. 10.Voorkom doorgaren, aanbakken of verbranden van voedsel door met aandacht te koken Houd je deze regels in ere en neem je regelmatig tijd voor jezelf, dan voorkom je overmatige stress en daarmee verklein je de kans op ziekten. Jeanine van Greunsven Oefendagen (advertentie) Voor de huidige cursisten worden er door de BMS oefendagen georganiseerd. Daarbij staat onderling oefenen voorop en er wordt geen instructie/les gegeven. Toch is het de ideale gelegenheid om het geleerde in praktijk te brengen. Zeker voor diegenen die thuis weinig oefenmogelijkheden hebben bij gebrek aan een massagebank of een model. Dordrecht als Rotterdam bij te wonen (kosten: 5 Euro). De eerstkomende oefendagen zijn op: Oefendagen Rotterdam - 1, 15 en 29 november - 13 december Oefendagen Dordrecht - 25 oktober - 8 en 29 november - 13 december De oefensessies worden in principe om de 14 dagen gehouden en het is mogelijk op vertoon van de carte d identité de oefendagen in zowel locatie(s): de hoofdvestigingen van de het IVS (Dordrecht) en de 1eNVVS te (Rotterdam). Het meenemen van modellen is niet toegestaan.

18 Columna Varialis Soms krijg je wel eens een cliënt in de praktijk waarin je veel van jezelf herkend. Voor mij zat een jonge man, rond de dertig. Hij maakte een ietwat uitgebluste indruk. Ik meende aan hem te kunnen zien dat hij normaliter meer vuur in zich zou hebben. Dit vuur leek nu geblust. Keerpunt Zijn leven stond op z n kop. Eigenlijk had hij het gevoel helemaal in de war te zijn. Wie was hij nu eigenlijk echt? Was dit wel het werk wat hij nog dertig jaar wilde doen? Het vooruitzicht om nog tot aan zijn pensioen iedere werkdag naar hetzelfde kantoor te moeten gaan deed hem de moed in de schoenen zakken. Ook in zijn liefdesleven liep het niet lekker. Zijn relatie miste de passie van vroegere jaren. Ze waren de beste maatjes maar hij wilde zijn intieme leven niet verder delen met iemand die evengoed zijn zus had kunnen zijn. Hij had zelfs al een buitenechtelijke escapade gemaakt waarvan zijn vrouw niets wist. Met zijn meeste vrienden bleek hij niet veel meer te delen dan gezamenlijk dronken worden. In zijn ogen waren zij eigenlijk niet veel meer dan kennissen. Wat wist hij van hun diepere beweegredenen? En dan zijn ouders, eigenlijk had hij hen nog nooit hardop horen uitspreken dat zij van hem hielden. Natuurlijk wist hij wel dat zij veel om hem zouden geven maar dit werd nooit openlijk geuit. s-nachts werd hij vaak wakker, talloze gedachten vochten om voorrang in zijn hoofd. Hij omschreef de toestand waarin hij verkeerde als een crisis. Hij was letterlijk even de weg kwijt. Zelfs tijdens het autorijden dwaalden zijn gedachten soms zover af dat hij al meerdere keren een afslag gemist had. Wat was er met hem aan de hand? Eigenlijk had hij toch geen enkele reden tot klagen of ongerustheid? Hij bezat een prachtig huis, had een goede baan, een lieve vrouw, vrienden te over en zijn ouders waren allebei gezond en fit. Weg Steeds vaker kwam het idee in hem op om weg te gaan. Hij wist nog niet waar naar toe. Zijn baan op zeggen, zijn vrouw en anderen dierbaren gedag zeggen en dan de wereld in. Maar was dit weg gaan eigenlijk niet een vlucht?, vroeg hij zich hardop af. Zijn verhaal beluisterend kwam een liedje van de Haagse cabaretier Harry Jekkers in mij op. Dit gaat over een dertiger die het helemaal heeft gehad. Hij kust zijn vriendin gedag, zegt zijn baantje op en wordt s-nachts met buikpijn wakker in een afgelegen hotelletje: Kwam mijn moeder maar met een glaasje water, is een zinnetje uit dit liedje dat in mijn achterhoofd rond zingt. De volwassen man breekt met zijn bestaande leven, wordt ergens in den vreemde wakker en voelt zich een kleine jongen. Zelf heb ik ook ooit een dergelijke crisis meegemaakt. Trek in het glaasje water kreeg ik in Hong Kong. Daarna bracht het mij bijna een jaar lang in Nieuw Zeeland. Het boerenleven al daar bracht mij niet wat ik ervan verwacht had en met een illusie armer en veel ervaring rijker keerde ik op hangende pootjes maar met opgeheven hoofd terug naar Nederland. Carel Schott De Columna Varialis; een inkijk in mijn belevenissen, denkbeelden en mijn ervaringen. Soms Afwijkend, soms alledaags gewoon. Iets waar ik mij over verbaasd heb of dat mij geraakt heeft. Uit verleden, heden of de toekomst. Soms zullen het wat dwaze kronkels zijn, soms juist heel herkenbare gedachten. Mogelijk het startpunt voor een discussie of ondersteuning van elkaars gedachtengoed. Crisis Een als hierboven beschreven crisis maken veel mensen zo ergens tussen hun dertigste en veertigste levensjaar mee. In de psychologie wordt deze moeilijke maar ook verrijkende periode in iemands leven de transpersoonlijke fase genoemd. Alles wat je tot nu toe in je leven hebt opgebouwd van je zelfbeeld tot de relaties met de mensen om je heen, je rijkdom en sociale status wordt behangen met vraagtekens. Twijfel is het sleutelwoord in iemands belevingswereld. In deze transpersoonlijke fase beweegt iemand als het ware door zijn in de loop van jaren opgebouwde persoonlijkheid heen. Sommige aspecten van deze persoonlijkheid blijken opeens een façade te zijn die niet langer nodig is. Diepere spirituele vragen borrelen op. Er is sprake van een onoverzichtelijke crisissituatie. Crisis betekent letterlijk keerpunt. Je staat op een kruispunt van wegen, kiest soms een andere weg of besluit dat je op de goede weg zit.

19 Keerpunt Zelf keerde ik dus weer terug naar Nederland. Ik miste mijn dierbaren meer dan ik van te van te voren had verwacht. Mijn spirituele inzichten opgedaan tijdens mijn queeste bleken ook maar zeer betrekkelijk. In mijn eentje boven op een berg in de prachtige natuur leek de verlichting gemakkelijk bereikt. De verlichting bleek verder weg in een overvolle tram op de Kruiskade op een regenachtige maandagmorgen. Ook dit bleek zijn charme te hebben. Soms moet je er gewoon een tijdje tussen uit om de schoonheid van je dagelijkse bestaan weer te beseffen. De man tegenover mij opperde uit zichzelf om een tijdje te gaan reizen. Op weg gaan in een dergelijke situatie kan een belangrijke stap zijn om weer in beweging te komen. Spiegel Alles wat ik hem hoorde vertellen had ik eigenlijk zelf al een keer meegemaakt. Een goede therapeut geeft mensen echter geen adviezen in de zin van hoe ze hun leven moeten oppakken. Een therapeut daagt uit, vraagt door en ondersteunt mensen hun eigen weg te vinden. Enige sessies later had hij een belangrijke beslissing genomen. Hij had zijn baan opgezegd, zijn vriendin en hij zouden een tijdje afstand nemen van elkaar. Hij had een ticket gekocht naar Nieuw Zeeland. Hij zou daar gaan rondtrekken in de natuur en de tijd nemen om zijn leven weer in eigen hand te gaan nemen. Zijn vriendin zou hem daar na enkele maanden daar komen opzoeken. Innerlijk viel mijn mond open van verbazing, het was alsof ik in de spiegel keek van mijn eigen verleden. Ik wens hem alle geluk van de wereld. Soms moet je gewoon ergens anders in stappen om hier eruit te komen. Carel Schott (advertentie) TAPE & TUFFNER TM REMOVER 200101 4 oz spray (12/cs) 200102 10 oz spray (12/cs) 200103 quart liquid (12/cs) 200104 gallon liquid (1 ea) ZINC OXIDE TRAINERS TAPE 130104 1 x 10 yds (48 rolls/cs) 130105 1 11 /42 x 15 yds (32 rolls/cs) 130106 2 x 15 yds (24 rolls/cs) TUFFNER TM PRE-TAPE SPRAY 200901N 200902N 4 oz spray (12/cs) 10 oz spray (12/cs) EXTRA STICKY MAXIMUM STRENGHT ELASTIC ADHESIVE TAPE 130602 2 x 5 yds (24 rolls/cs) 130603 3 x 5 yds (16 rolls/cs) PLATINUM GRADE EUROTAPE TM 130595 1 11 /42 x 12 11 /42 yds (32 rolls/cs) WRAP NATURAL 130701 2 31 /44 x 30 yds (32 rolls/cs) 130702 2 31 /44 x 30 yds (48 rolls/cs) MUELLER SPORTS MEDICINE, INC., One Quench Drive, PO Box 99, Prairie du Sac, WI 53578 USA Tel 608-643-8530 FAX 608-643-2568 DISPORTA, Ringbaan-Noord 103b, 5046 AA Tilburg, Netherlands Tel 31-013-544-2032 FAX 31-013-544-2147 MUELLER SPORTS PHARMA EUROPE, Niels Bohrs Vej 7, DK-7100 Vejle, Denmark Tel 0045-7584-0533 FAX 0045 7572-2053

20 Een simpele misstap is voldoende voor permanente schade aan je enkelgewricht. Die voorkom je met deze krachttraining. Enkeldistorsie: verleden tijd? Er zijn volgens de NOC*NSF jaarlijks zo'n twee miljoen sportblessures. Een van die vijf betreft een verstuikte enkel of gekneusde enkel. Dr. Gert Jan Klein Rensink vind deze cijfers over enkelblessures aan de bescheiden kant. Het gros van de sporters met een verzwikte enkel meldt zich niet bij een huisarts of bij de Spoedeisende Hulpafdeling van een ziekenhuis. Ik denk dat je het aantal zwikkers gerust kunt verdrievoudigen. Klein Rensink is als universitair docent verbonden aan de afdeling neuro wetenschappen van het Erasmus Medisch Centrum. Hij promoveerde op een onderzoek naar de oorzaken van chronische instabiele enkels en ontdekte dat krachttraining kan helpen om (opnieuw) verzwikte enkels te voorkomen. de band om je rechtervoorvoet. Zorg dat er spanning staat op de band. Draai je voet vervolgens zo ver mogelijk naar links terwijl je enkel op zijn plaats blijft. Herhaal dit tien keer en leg de band om je linkervoet en draai opnieuw tien keer naar links. Verander van zit positie door je lichaam honderd tachtig graden te draaien. Doe hetzelfde met beide voeten, maar draai naar rechts uit. Je versterkt hiermee de spieren aan de zijkant van je enkels. Stroomstoring Lange tijd werd aangenomen dat zwakke enkelbanden de belangrijkste oorzaak waren van snel zwikkende enkels. Dr. Gert Jan Klein Rensink ontdekte dat het meer te maken heeft met de zenuwbanen rond de enkel. Je hersenen sturen een signaal naar de zenuwbanen rond je enkels, zodat je spieren daar weten dat ze een klap moeten opvangen. Normaal gesproken is dat signaal in zestig tot tachtig milliseconden ter plekke. Bij chronische zwikkers doet dat signaal er langer over. Er is als het ware een stroomstoring. Daardoor moeten de enkelbanden de klap helemaal opvangen. De zenuwbanen rond de enkels kunnen daardoor zodanig uitgerekt raken dat ze nog minder snel het signaal doorsturen naar de spieren rond de enkels. Soms klapt een enkel zo snel dubbel, dat zelfs die zestig tot tachtig milliseconden niet voldoende zijn om de spieren te waarschuwen. Ook daardoor rekken ze te ver uit en raken ze beschadigd. Na zwikken meer zwikken Lopen, zowel hardlopen als wandelen, zijn bewegingen waar je eigenlijk niet over nadenkt. Opmerkelijk genoeg gaan mensen die een keer door hun enkel gezwikt zijn, wel over die beweging nadenken. Zwikkers letten teveel op wat ze doen, stelt Klein Rensink. Dat verschijnsel staat bekend als the fear of re-injury. Juist doordat ze zo bang zijn dat ze weer door hun enkel gaan, vergroten ze de kans dat het ook daadwerkelijk gebeurt. Bij een onderzoek onder powerlifters ontdekte hij dat krachttraining die snelheid waarmee je hersenen het signaal naar de zenuwbanen rond je enkels sturen, verhoogt. Krachttraining kan verzwikte enkels voorkomen en de genezing van een verzwikte enkel versnellen, zegt hij. Je moet dan de spieren van zowel je linkerbeen als je rechterbeen versterken. Uit het onderzoek blijkt dat als bij je linkerbeen het electrische signaal te traag is het bij het rechterbeen ook te traag is. Work out voor je enkels Met deze krachttraining versterk je de beenspieren en voorkom je verzwikte enkels. Voer de bewegingen explosief uit; de opgaande beweging doe je snel vanuit stilstand, de teruggaande beweging langzaam. Voet tillen Pak een tas en stop daar een literfles water of een paar grote blikken groente in. Ga op een stevige tafel zitten en hang de tas aan de voorzijde van je rechtervoet. Laat je been en je voet hangen en beweeg je rechtervoet in de richting van je rechterscheenbeen. Laat vervolgens je voet weer zakken. Hiermee versterk je de spieren aan de voorkant van je enkel en je scheenbeen. Herhaal tien keer en wissel van voet. Doe deze bewegingen om de andere dag. Enkel draaien Neem een elastische Dynaband (of een nog elastische fietsband) en sla deze om de poot van bijvoorbeeld een kast of een bed. Ga op de grond zitten met gestrekte benen (naast de band) en leg Hurken Ga rechtop staan met je voeten op heupbreedte. Neem in iedere hand een gevulde anderhalve literfles water. Zak door je knieën tot je dijen bijna parallel zijn aan de vloer. Let er op dat je knieën niet voor je voeten uitsteken. Kom weer langzaam omhoog. Herhaal dit tien keer. Je kunt natuurlijk ook gewoon niet te zware dumbbells in je hand nemen of een barbell op je schouders leggen. Kikkersprongen Ga rechtop staan en zak snel door je knieën tot je dijen bijna parallel zijn aan de vloer. Zet je af en spring zo hoog mogelijk op. Zak bij het landen meteen weer door je knieën en herhaal tien tot vijftien keer. Check wel even de hoogte van je plafond en de sterkte van je vloer. Hiel tillen Ga bij de onderste trede van een vaste trap staan. Zet de bal van je rechtervoet op de onderste trede en zoek steun met je linker- of rechterhand. Laat je hak zover mogelijk zakken en duw jezelf vervolgens zo ver mogelijk omhoog. Herhaal dit tien tot vijftien keer en wissel van standbeen. (M.H. 03/03)