BELGISCHE ECONOMISCHE STATISTIEKEN

o NATIONALE BANK VAN BELGIË AFDELING STUDIËN EN DOCUMENTATIE BELGISCHE ECONOMISCHE STATISTIEKEN 1941-1950 DEEL I Verschijnt om de tien jaar

NATIONALE BANK VAN BELGIË Afdeling Studiën en Documentatie T IJ D S C H R IF T voor Documentatie en Voorlichting E x tra -n u m m e r Belgische economische statistieken 1941=1950 EEN WOORD VOORAF Onderhavige aflevering is de derde van de reeks die in April 1929 begonnen werd met de publicatie van de statistieken voor de periode 1919-1928 en in 1946 werd voortgezet met de gegevens betreffende het tijdvak 1929-1940. Voor zover zulks doenlijk was, werden dezelfde tabellen van 1919 tot 1950 behouden en de vergelijkingen van het ene boekdeel met het andere vergemakkelijkt door de vergelijkende tabel op blz. 2 van deel II waarmee, uitgaande van onderhavig boekdeel, de overeenstemmende tabellen in de twee vorige publicaties kunnen teruggevonden worden. De overvloed van statistieken in die aflevering, ook al maakt deze geen aanspraak op volledigheid, toont aan dat de quantitatieve economische documentatie zich sedert de Bevrijding in vergelijking met de voorafgaande tien jaren heeft uitgebreid. Desniettem in vertoont die documentatie verder een tweeërlei gebrek : de gepubliceerde statistieken zijn te schaars of te talrijk. Sommige onder hen, met name die over het nationaal inkomen, het effectenbezit, het onderzoek van de gezinsbegrotingen, enz., die een onmisbaar werktuig zijn bij het economisch onderzoek, zijn slechts ramingen van particuliere zijde. Daarentegen bestaan er vier to t vijf indexcijfers over de veranderingen in de industriële productie, verscheidene indexcijfers der aandelennoteringen op de beurs te Brussel, enz. Ofschoon het vaak nodig is snel over een, zij het ook benaderend, indexcijfer te beschikken, op voorwaarde dat een nauwkeuriger indexcijfer later zal berekend worden, kan de gelijktijdige publicatie van verscheidene cijfers betreffende hetzelfde voorwerp slechts verwarring stichten bij de verklaring van de statistieken. Bij de hier gepubliceerde bundel statistische tabellen werden, zoals in de vorige afleveringen, enkele methodologische gegevens gevoegd, welke voorafgegaan zijn van de statistische bronnen en van een korte literatuuropgave, ten einde de analyse te vergemakkelij ken. Het Nationaal Instituut voor de Statistiek, het Ministerie van Financiën, het Instituut voor Economisch en Sociaal Onderzoek van de Universiteit te Leuven en het Steunfonds voor Werklozen hebben, zoals in het verleden, hun zeer gewaardeerde en welwillende medewerking aan die publicatie verleend. We betuigen hen hiervoor onze oprechte dank..

Bevolkingsstatistieken Algemene re3ultaten der telling van 31 December 1947 : zie blz. 129. B k o n : N ationaal In stitu u t voor de Statistiek. LO O P D E R B E V O L K IN G E N B U R G E R L IJK E S T A N D L i t e k a t u u r : A lg e m e n e te llin g v a n d e b e v o lk in g, d e n ijv e r h e id e n d e h a n d e l o p 31 D ecem b e r 1 9 4 7. S ta tis tis c h J a a r b o e k vo o r B e lg ië e n B e lg is c h -K o n g o. S ta tis tis c h B u l le t in u itg e g e v e n door h e t N a tio n a a l I n s t i t u u t voor d e S ta tis tie k. Alleen de voornaamste gegevens van de bevolkingsstatistieken werden opgenomen : bevolking per einde jaar, geboorten, sterfgevallen, huwelijken, in- en uitwijkingen. De naturalisaties die numeriek slechts van weinig betekenis zijn, werden niet meer overgenomen. Ten aanzien van de werkelijke en feitelijke geboorten en sterfgevallen, werd een gelijkaardig onderscheid gemaakt als tussen bevolking m et gewone verblijfplaats en de aanwezige bevolking (1). Afgezien van de tellingsjaren is de werkelijke bevolking een berekende bevolking, die bekomen werd op grond van de vorige cijfers van de telling en de inschrijvingen in de bevolkingsregisters (2). De totale aangroei stem t over het algemeen niet overeen met het totaal van de natuurlijke aangroei en van het saldo der binnenlandse en buitenlandse migraties, daar som mige personen die van de bevolkingsregisters werden afgevoerd omdat zij de gemeente hebben verlaten, geen inlichtingen gaven over hun nieuwe verblijfplaats. De werkelijke bevolking, berekend op 31 December 1947, bedroeg 8.452.584 inwoners, dan wanneer de getelde werkelijke bevolking 8.512.195 inwoners bereikte. H et is de eerste maal sedert de wettelijke invoering van de bevolkingsregisters in België (wet van 8 Juni 1856) dat de berekende bevolking lager was dan de getelde (3). D it is vermoedelijk toe te schrijven eensdeels aan het feit dat sedert de oorlog 1940-45 de bevolkingsregisters beter worden bijgehouden, omdat zij werden nagezien bij de uitreiking der rantsoeneringskaarten, en anderdeels, aan de omstandigheid dat tot dusver in de berekende bevolking geen rekening wordt gehouden met de bewegingen die in de registers van de vreemdelingen worden aangetekend. Daar het aantal vreemdelingen vóór de oorlog vrij stabiel bleef, waren er aan die weglating geen bezwaren verbonden, doch zulks is thans niet meer het geval wegens de belangrijke in wijkingen sedert 1945. Bij de doorlopende bevolkingsstatistieken zijn twee statistische coëfficienten gevoegd, waarmee het verloop van het demografisch potentiaal van de bevolking (4) het is nuttig bij de verklaring van de economische verschijnselen op lange termijn kan worden gevolgd : (1) Voor die bepalingen zie infra hoofdstuk : Algemene resultaten van de tellingen, blz. 129. (2) Met ingang van 1948 is, in de berekende bevolking rekening gehouden met de inschrijvingen in de registers van de vreemdelingen. (3) Naar de Algem ene 'Veiling van de bevolking, de nijverheid en de handel op 31 December 1947, deel I, blz. 155 en 157. * (4) Cf. artikel van K. Olbrechts : «De evolutie van het demografisch potentiaal der Belgische bevolking tussen 1846 en 1939», Statistisch B v ü e tin uitgegeven door het Nationaal instituut voor de Statistiek, April 1949, blz. 471 tot 480. het gaat hier om de bruto- en de nettoreproduetiepercentages van Kuczynski. H et brutoreproductiecijfer, d.i. de som der vruchtbaarheidspercentages van de vrouwen per leeftijd van vijftien tot vijftig jaar, vermenigvuldigd m et de verhouding der vrouwelijke geboorten tot het totaal der geboorten, vertegenwoordigt een onbereikbaar maximum omdat het veronderstelt dat er zich in het beschouwde aantal vrouwen bij de aanvang geen enkel sterfgeval tussen vijftien en vijftig jaar voordoet. Daarentegen zijn in het nettoreproductiecijfer de vruchtbaarheidspercentages op iedere leeftijd gewogen m et het aantal overlevenden op iedere leeftijd van vijftien tot vijftig jaar. «D e vergelijking van het netto- en het brutoreproductiecijfer, aldus dhr R. Olbrech+s, laat toe een nauw keurig oordeel te vellen in hoever de m ortaliteit, de u itbreidingsmogelijkheden der bevolking beperkt. Ingeval het nettocijfer kleiner is dan de eenheid, kan het dem o grafisch evenwicht theoretisch hersteld worden door een min of meer aanzienlijke vermindering der mortaliteit, zolang het brutocijfer groter blijft dan de eenheid. Indien deze laatste voorwaarde niet vervuld is, zal geen enkele verbetering van de m ortaliteit kunnen volstaan om de algehele vervanging der generaties te verzekeren; om hiertoe te komen is de stijging der vruchtbaarheid onontbeerlijk.» H et brutoreproductiecijfer veronderstelt dat de in de beschouwde bevolking waargenomen vruchtbaarheidswetten standvastig blijven en het nettoreproductiecijfer veronderstelt bovendien de stabiliteit van de mortaliteitsw etten. G E P U B L IC E E R D E T A B E L L E N N* Blz. Algemene beweging van de bevolking. 1 29 Algemene beweging van de bevolking. Verhoudingen per duizend inwoners 2 30 Feitelijke geboorten en sterfgevallen. 3 30 Feitelijke geboorten naar het geslacht. 4 30 Huwelijken naar de leeftijd... 5 31 Echtscheidingen naar de le e ftijd... 6 31 Sterfgevallen naar de leeftijd... 7 31 Sterfgevallen naar het geslacht... 8 32 Inwijkingen en uitwijkingen per land (1939, 1948 tot 1950)... 9 32 Reproductiepercentage van Kuczynski 10 32

Geldmarkt A. O F F IC IË L E R E N T E T A R I E V E N V A N D E N A T IO N A L E B A N K V A N B E L G IË E N B E W E G IN G D E R D I S C O N T O - E N V O O R S C H O T V E R R IC H T IN G E N B b o n : Nationale Bank van België. L i t e r a t u u r : Betgisch Staatsblad. Tijdschrift voor Documentatie en Voorlichting van de Nationale Bank van België. Statistisch Jaarboek voor België en Belgisch-Kongo. Statistisch Bulletin uitgegeven door het Nationaal Institutti voor de Statistiek. Bulletin de 1'Institut de Recherches économiques et sodales de Louvain. Bank voor Internationale Betalingen : Staten van de circulatiebanken (maandpublicatie). Geaccepteerde wissels 1. D is c o n to r e n t e S ed ert 16 J a n u a r i 1945 is d e d isco n to ren te voor bij een b a n k gedom icilieerde, g eaccep teerd e w issels («disco n to v o e t») versch illen d v a n d ie w elke n ie t bij een b a n k gedom icilieerd zijn. Warrants D e w a rra n ts w erden ged isco n teerd teg en h e t ta rie f v a n de g eaccep teerd e w issels t o t 16 J a n u a r i 1945 en teg en h e t ta r ie f d er b ij een b a n k gedom icilieerde, g eaccep te erd e w issels se d e rt die d a tu m. Niet-geaccepteerde wissels, promessen S e d e rt 16 J a n u a r i 1945 is d e d isco n to ren te v o o r de prom essen h o g er d a n die w elke op de niet-g eaccep teerd e w issels w o rd t to eg ep a st. Geaccepteerde of documentaire wissels uit hoofde van goedereninvoer of -uitvoer D e d e s b e t r e f f e n d e d i s c o n t o r e n t e w e rd v a n 16 J a n u a r i 1945 t o t en m e t 5 O cto b er 1949 to e g e p a st. Vooraf door de Nationale Bank van België geviseerde bankaccepten uit hoofde van goedereninvoer en -uitvoer (1) H e t p ercen tag e d a t se d e rt 16 J a n u a r i 1945 voor beide so o rten a c cep ten gold, w erd m e t in g an g v a n 19 F e b ru a ri 1948 v erv an g en d o o r tw ee onderscheiden percen tag es en w el één v o o r de in v o er en één voor de u itv o er. Zij zijn se d e rt 6 O cto b er 1949 eveneens v a n ( 1 ) Sedert Augustus 1949 is het rentepercentage voor de uitvoer eveneens van toepassing op de «door de Nationale Bank geviseerde handelsaccepten»; dit zijn wissels in Belgische franken gesteld en getrokken door Belgische uitvoerders op hun cuënten en door deze laatsten geaccepteerd. k ra c h t v o o r d e «g eaccepteerde, d o c u m e n ta ire v o o ra f do o r d e N atio n ale B a n k v a n B elgië geviseerde w issels». 2. R e n te o p b e le n in g e n e n v o o r s c h o tte n Leningen en voorschotten in rekening-courant op schatkistcertificaten en ander overheidspapier (2) M et in g an g v a n 6 J u li 1939 v ersch illen de p ercen tag es v o o r h e t o v erh eid sp ap ier a l n a a rg e la n g h e t m in d er o f m eer d a n 120 d ag en lo o p tijd h eeft. S ed ert 3 M ei 1945 is een re n te ta rie f v erschillend volgens d e v erv ald ag en to e g e p a st op de v o o rsch o tten op S c h a tk istc e rtific a te n en a n d e r overh eid sp ap ier. GEPUBLICEERDE TABELLEN N ' B lz ' O fficieel re n te ta rie f v a n d e N atio n ale B a n k v a n B elgië : 1. D isconto... 1 33 2. B eleningen en v o o rs c h o tte n.. 2 33 B ew eging d e r disconto- en voorschotv errich tin g en : 1. B ed rag v a n h e t g ed isconteerde b in n enlan d se p a p ie r : T o ta a l..... 3 34 A lleen h a n d e ls p a p ie r... 4 34 2. V o o rsch o tten in rekening-cour a n t op o n d e rp a n d... 3 34 J a a rb e d ra g e n d e r door de N atio n a le B a n k geviseerde b a n k a c c e p te n.... 5 34 (2) Een bijzonder percentage werd krachtens het besluit van 25 October 1941 sedert 26 Januari 1942 toegepast op de voorschotten op schatkistcertificaten; dit percentage werd op 15 Augustus 1950 afgeschaft. Hetzelfde percentage werd van 16 Januari 1945 tot 31 December 1949 toegepast op de voorschotten op schatkistcertificaten, die werden uitgegeven ter regeling van de Belgische financiële vorderingen (besluit van 3 Februari 1942). 5

B. PARTICULIER DISCONTO B r o n : H erdiscontering- en W aarborginstituut. L i t e r a t u u r : Jaarverslagen van het Herdiscontering- en Waarborginstituut. I n h e t ra a m v a n zijn o p tre d e n op de p a rtic u lie re m a rk t, k o c h t en v e rk o c h t h e t H erd isconterin g - en W a a rb o rg in stitu u t accep ten u it hoofde v a n in v o er en u itv oer en voorzag h ierto e een reek s p ercentages ad hoc. Door de Nationale Bank van België geviseerde bankaccepten O p die accepten w elke v a n tw ee h a n d te k e n in g e n voorzien zijn en te n h o o g ste 120 d ag en lo o p tijd heb b en, p a s t h e t H erd isco n terin g - en W a a rb o rg in stitu u t voor de a a n k o p e n een p erc e n ta g e to e d a t lag er is d a n d a t v a n de N atio n a le B an k ; de re n te v o o r de v erk o p en is gelijk a a n de re n te v o o r de a an k o p en, v erm in d erd m e t 1 /16 pc t. W a t de accep te n m e t m eer d a n 120 d ag en lo o p tijd b e tre ft, h e t H. W. I. d roeg ze to t b eg in 1947 over a a n de N a tio n a le M aatschap p ij v o o r K re d ie t a a n de N ijv e r heid; se d e rt M a a rt 1947 b e h o u d t zij deze voor eigen rekening. N iet door de Nationale Bank geviseerde bankaccepten S ed ert N o v em b er 1947 v e rle e n t h e t H. W. I. zijn m edew erk ing a a n de b a n k e n als m a k e la a r bij de a a n k o o p en v erk o o p v e rric h tin g e n in die a ccep ten w elke eveneens te r d ekkin g v a n h a n d e lstra n sa c tie s m e t h e t b u ite n la n d w erden u itg esch reven. Door de Nationale Bank van België geviseerde handelsaccepten D ie a ccep ten w orden se d e rt A u g u stu s 1949 d o o r h e t H erd isconterin g - en W a a rb o rg in stitu u t a a n g e k o c h t, voor zover zij d o o r een B a n k g eru g tek en d en bij een in stelling, lid v a n de V errek en in g sk am er te B russel, gedom icilieerd zijn. N iet door de Nationale Bank geviseerde handelsaccepten I n zover zij door een b a n k g eru g tek en d en bij een in stellin g, lid v a n een v errek en in g sk am er, g edom icilieerd zijn, w orden die accep ten se d e rt J u n i 1948 d o o r h e t H erd isco n terin g - en W a a rb o rg in stitu u t v erh andeld. G E P U B L IC E E R D E T A B E L L E N T a rie f d e r b a n k a c c e p te n (H. W. I. )... B ew eging d er accepten (H. W. I. )... B edragen d er door h e t H. W. I. a a n g e k o c h te geviseerde b a n k a c c e p te n... In v o e r en u itv o e r g efin an cierd m e t b a n k a c c e p te n w elke door h e t H.W.I. w erden a a n g e k o c h t... N r Blz, 6 35 7 36 8 36 9 37 C. C A LLG E L D V E R R IC H T IN G E N B r o n n e n : V errekeningskam er te B ru ssel. D iscontoafdeling van de N ationale B ank van B elgië. H erdiscon terin g- en W aarb orgin stitu u t. L i t e r a t u u r : Jaarverslagen van het Herdiscontering- en Waarborginstituut. Statistisch Jaarboek voor België en Belgisch-Kongo. Statistisch Bulletin uitgegeven door het Nationaal Instituut voor de Statistiek. Tijdschrift voor Documentatie en Voorlichting van de Nationale Bank van België. D e callgeldleningen geschieden h etzij in de v e rre k e n in g sk am er, h etzij «b u ite n v errekenin g». D e onged ek te leningen d o o r de b a n k ie rs o f a f en to e d o o r zekere p a ra s ta ta le in stellin g en a a n an d ere (hoofdzakelijk h e t H erd isco n terin g - en W a a rb o rg in stitu u t) in verrek en in g v e rs tre k t, h eb b en in beginsel een d u u r v a n v ie r en tw in tig u u r, doch k u n n e n h ern ieu w d w orden. D e geld- nem er m o et h e t geleende b e d ra g h etzij de volgende d ag in v erreken in g teru g g even, h etzij zijn lening te g e n de v o o rw aard en v a n de d ag hern ieu w en. S inds 1945 w as h e t H erd isco n terin g - en W a a rb o rg in stitu u t op de callg e ld m a rk t in v errek enin g (B russel en A ntw erp en ) de v o o rn a a m ste afn em er v a n de g eldm iddelen w elke door de b a n k e n en an d ere k red ietin stellin g en w erd en a a n geboden. M et in g an g v a n 23 S ep tem b er 1949 a a n v a a rd d e h e t als te g e n p a rtij op te tre d e n v o o r a l h e t aan g eb o d en geld, zelfs in d ien h e t slech ts gedeeltelijk k a n v e rb ru ik t w orden; b o v endien lie t h e t H. W. I. v a n 24 S ep tem b er to t 18 N o v em b er 1949 h e t m eestal zeer stab iele r e n te p e rc e n ta g e v a n h e t callgeld tu ssen b ep aald e grenzen (3) bew egen en v an la a tstg e n o e m d e d a tu m a f w erd de re n te opnieuw sta b ie l op 1,25 pc t. W a t de tra n sa c tie s «b u ite n v errek en in g» b e tre ft, die se d e rt J u n i 1945 door tu s se n k o m s t v a n de D isconto- d ie n st d e r N a tio n a le B a n k v a n B elgië w orden g edaan, zij b e sta a n in leningen v a n zekere p a rtic u lie re en p a r a s ta ta le in stellin g en (R ijk sd ien st voor M aatsch ap p elijk e Z ekerheid, A lgem ene S p aar- en L ijfre n te k a s, C aisse d E p a rg n e de l E t a t te L u x em b u rg, Société C o opérative «C oop-d épôts», N a tio n a le M aatsch ap p ij v a n B elgische S poorw egen, N a tio n a a l H u lp fo n d s v o o r de H u ish o u d e lijk e W e d e ru itru stin g d er A rb eid ers, N a tio n a le M a a t sch ap p ij v o o r K re d ie t a a n de N ijv erh eid, Société co o p é ra tiv e o u v rière belge, enz.) a a n an d e re g elijk aard ig e in stellin g en : R en te n fo n d s, C e n tra a l B u re a u voor H y p o - (3) Publicatie van het Herdiscontering- cn Waarborginstituut 1935-1950 : Le m arché «hors banque», «L acceptation de banque», blz. 38. 6

th e c a ir K re d ie t, enz. H e t H. W. I. b ie d t er h e t deel d e r in v errekenin g opgenom en m id d elen a a n d a t zijn eigen beh o eften te b o v en g a a t. D e leningen w orden voor v ier en tw in tig u u r a a n g eg aan en k u n n e n hern ieu w d w orden; d e g eld n em er g eeft h e t geld de d ag n ad ien te ru g bij de opening v a n d e kassen. G E P U B L IC E E R D E T A B E L L E N N ' B lï. D a g g e ld m a rk t : R e n te v o o r de m ark tlen in g en (in v e rre k e n in g s k a m e r)..... 10 37 O m vang d e r callg eld v errich tin g en in v errek en in g (1 9 4 1-1 9 4 6 )... 11 38 T o ta le o m v an g d er callg e ld v e rric h tin gen (1947-1950)... 12 38 D. P R O L O N G A T IE S O P W A A R D E N V A N D E C O N T A N T M A R K T B r o n : B a n q u e de R ep orts e t de D ép ô ts. N agenoeg alle b a n k e n doen a a n p ro lo n g atie op effecten, doch deze la a ts te is een sp e c ia lite it v a n d e B an q u e de R e p o rts e t de D épots, d ie B elgische o f b u iten lan d se effecten in p ro lo n g a tie n eem t, m its d ie effecten door h a a r zijn aan g en o m en en o n d ertek enin g v a n een pro- lo n g a tie c o n tra c t w a a rv a n de d u u r en d e v o o rw aard en do o r o v ereen k o m st w o rd en v a stg e ste ld. D e p ercen tag es in ta b e l 13 (nota bene) aan gegeven, b etreffen d e v e rric h tin g e n m e t de effecten m ak elaars, d a a r de p articu lieren alleen v o o rsc h o tte n op effecten k u n n e n v erk rijg e n. G E P U B L IC E E R D E T A B E L N r B lz. P ro lo n g a tie re n te op w aard en v a n de c o n t a n t m a r k t... 13 39 (N.-B.) E. R E N T E V A N D E D E P O S I T O S B I J D E B A N K E N, D E A L G E M E N E S P A A R - E N L I J F R E N T E K A S E N D E N A T IO N A L E M A A T S C H A P P I J V O O R K R E D IE T A A N D E N I J V E R H E I D B r o n n e n : V oorn aam ste ban ken. A lgem ene Spaar- en L ijfrentekas.. N ationale M aatschappij voor K rediet aan de N ijverheid. L i t e r a t u u r : Statistisch Bulletin uitgegeven door hei Nationaal Instituut voor de Statistiek. Statistisch Jaarboek voor België en Belgisch-Kongo. Tijdschrift voor Documentatie en Voorlichting van de Nationale Bank van België. D e g epubliceerde p ercen tages zijn, b eh alv e v o o r de veertiendaag se rek en in g en, v a stg e ste ld d o o r b erekening v a n h e t eenvoudig re k e n k u n d ig gem iddeld e d e r p e r cen tages v a n de v ier g ro te b a n k e n. Rekeningen welke dadelijk of mits veertien dagen vooropzegging kunnen opgevraagd worden D e re n te op de cred itrek en in g en, w elke o p 1 J a n u a r i en 1 J u li v a n elk ja a r a a n de cliën ten w o rd t u itg ek eerd, is b erek en d op d e to ta le d ep o sito s, zo n d er v rijstellin g v an enigerlei m arg e te n g u n ste v a n de b an k ; n o c h ta n s w o rd t geen re n te to eg ek en d zo h e t g em iddeld teg o ed ged u ren d e h e t h a lfja a r n ie t een b e p a a ld, overigens vrij k lein b e d ra g b e re ik t. E e n rek enin g m e t voorop- zegging w o rd t sle ch ts v a n a f een v a stg e ste ld, eveneens klein aan v a n g sb e d ra g geopend. D e re n te voor de rek en in g en m e t v eertien d ag en vooropzegging lig t d ic h t bij die v a n de v eertien d aag se rekeningen. Veertiendaagse rekeningen D e d ep o sito s en de opvrag in g en op v eertien d aag se reken in g betreffen afgeronde som m en en een v a ste d a tu m. D e re n te w o rd t b erek en d op p erio d es v a n v eertien dag en, eveneens m e t v a ste v erv ald ag en en v ersch ilt volgens de beleggingsm ogelijkheden; de B an q u e de R e p o rts e t de D ép ô ts m a a k t de re n te voor de v e e rtie n daag se rek en in g en opgenom en in ta b e l 13 p as n a de v eertiendaag se p erio d e bek en d. Termijnrekeningen op één maand, drie, zes maanden, één jaar en meer D e re n te d o o r die rek en in g en gek w eek t, w o rd t op iedere v e rv a ld a g in de d a d e lijk o p v ra a g b a re reken in g v a n d e h o u d ers bijg erek en d. D e m o b iliën b elastin g op de in k o m en s u it b a n k d e p o s ito s b e d ra a g t 18 p C t. se d e rt 1 J a n u a r i 1940 (4) indien de d ru k V an de b elastin g d o o r de re c h th e b b e n d e n w o rd t gedragen; zij is g elijk a a n 11 p C t. in d ien zij d o o r de d e b ite u r v an d e inkom ens w o rd t g ed rag en. G een enkele b elastin g is v ersch u ld ig d op d e in k o m en s u it gelden h ier te lan d e à d ep o sito gegeven in de o n d ern em in g en bedoeld in de eerste alin ea en in 1 en 2 v a n h e t tw eede alin ea v a n a rtik e l 1 v a n h e t k o n in k lijk b e slu it n r 185 v a n 9 J u li 1935 op de b a n k c o n trô le en d e r u itg ifte n v a n effecten en w aard en (5), in d ien bed o eld in k o m en n ie t een re n te g elijk a a n 2 pc t. s ja a rs o v e rtre ft. N och- (4) W et van 31 December 1939 tot invoering van een buitengewoon opdecime en afschaffing van het bij de wet van 18 Januari 1939 vastgestelde half-decime. (5) Belgisch Staatsblad van 10 Juli 1935. 7

ta n s w o rd t d ie re n te op 2 ^ p C t. s ja a rs g e b ra c h t, w an n eer h e t d e p o sito s b e tre ft v o o r een te rm ijn v a n te n m in ste zes m a a n d e n in de o n d ern em in g en als bedoeld in de voorm elde eerste a lin e a v a n h e t k o n in k lijk b eslu it n r 185 (6). D ep o sito rek en in g en op één ja a r : alleen de re n te v an de N. M. K. N. w erd in ta b e l 13 opgenom en. Inlagen op spaarboekjes bij de Algemene Spaar- en Lijfrentekas D e re n te is b e la stin g v rij, w a n t de g ebeu rlijk e m obi- liënbelastin g op de in k o m en s u it sp a a rd e p o sito s w o rd t d o o r de A lgem ene S p aar- en L ijfre n te k a s v o o r eigen reken in g genom en; zoals ta b e l 13 h e t a a n to o n t, w o rd t een d ifferentiële re n te to e g e p a st, a l n aarg elan g de g ro o tte v a n de d ep o sito s. GEPUBLICEERDE TABEL N ' Blz (6) W et van 20 Augustus 1947 (Belgisch Staatsblad van 28 Augustus 1947, blz. 7795, art. 10) en samengeschakelde wetten op de inkomstenbelastingen van 15 Januari 1948 (Belgisch Staatsblad van 21 Januari 1948, blz. 486, art. 34, 2, 2 alinea). D e p o sito re n te v a n de b a n k e n, de A lgem ene S paar- en L ijfre n te k a s en de N a tio n a le M aatsch appij voor K re d ie t a a n de N i j v e r h e i d... 13 39

Valutamarkt en markt der edele metalen A. M A R K T D E R E D E L E M E T A L E N B b o n n e n : H H. M ocatta and ä old sm id, Londen. Sharps and W ilkins.. R ecords and sta tistics (Supplem ent to T he E conom ist). L i t e b a t u u h : «Records and Statistics a (Supplement to The Economist). Survey of Current Business. _. Tijdschrift voor Documentatie en Voorlichting van de Nationale Bank van België. Belgische en buitenlandse financiële dagbladen. 1. G o u d n o te r in g e n. S e d e rt 1 F e b ru a ri 1934 is de a a n k o o p p rijs v a n h e t goud in N ew -Y ork door de F e d e ra l R eserv e B a n k v astg esteld op 35 d o llar p e r ons tro y fijn goud (1) (m in één vierde p e rc e n t v o o r de beh an d elin g sk o sten ). D e aan k o o p p rijs v a n h e t goud d o o r de B a n k of E n g la n d a an g ek o ch t, steeg v a n 168/0 p e r ons tro y fijn goud in S ep tem b er 1939 (prijs aan g eg ev en in d e w e e k sta a t v an 6 S ep tem b er 1939) to t 1 72/3 op 9 J u n i 1943 en to t 2 4 8 /0 op 20 S ep tem b er 1949. T e B o m b ay w o rd t h e t goud in In d isch e ro p ije n en a n n a s p e r fine to la gen o teerd ; 1 ropij = 16 a n n a s en 1 to la = 3 /8 v a n één ons, d.i. 11,663805 gr. (benadering); te A lex an d rië w o rd t h e t goud in E g y p tisc h e p ia ste rs (1 E g y p tisc h p o n d = 100 p ia sters) p er d irrh em (1 d irrh e m = ca. 3,12 gr.) g enoteerd. 2. Z ilv e r n o te r in g e n D e zilv ern o terin g en te N ew -Y ork w orden u itg e d ru k t in cen ts p e r ons tr o y fijn zilver (gehalte 0,999) tegen d e p rijs v a n de m a r k t d e r zilv er b aren, in hoeveelheden v a n te n h o o g ste 50.000 ons v o o r k o rte lev erin g sterm ijn. D e n o te rin g e n vóór J u li 1946 h eb b en b e tre k k in g op h e t b u ite n la n d s zilv er o f h e t zilver d a t n ie t v o o r v erkoop a a n d e A m erik aan se regerin g g esch ik t is. S e d e rt begin J u li 1946 zijn ze ook to ep asselijk op h e t inheem s zilver en op h e t zilver v a n de S c h a tk ist, zo d it m e ta a l op de m a r k t te N ew -Y o rk w o rd t g eb rach t. D e p rijs d o o r d e A m erik aan se reg erin g b e ta a ld voor h e t n ieuw a a n g e m u n t b in n e n la n d s zilver w as 71,11 $ (1) Een kilogram is gelijk aan 32,1507425 ons troy; 1 ons troy is dus gelijk aan 31,103481 gr. (naar boren afgerond). v a n 1 J u li 1939 to t 30 J u n i 1946; h ij b e d ra a g t 90,5 $ se d e rt 1 J u li 1946 (2). T o t einde 1944 w erden de z ilv erb aren te L o n d en in pence p e r ons s ta n d a rd (g eh alte 0,925) g enoteerd; m e t in g an g v a n 3 J a n u a r i 1945 w érden ze a ld a a r in pence p er ons fijn (gehalte 0,999) g en o teerd. T e B o m b ay w o rd t h e t zilver g en o tee rd in In d isc h e ro p ijen voor 100 fine to la s en te A lex an d rië in E g y p tisch e p ia ste rs p er k ilo g ram fijn zilver. G E P U B L IC E E R D E T A B E L L E N N o terin g d er edele m etalen : G o u d n o te rin g e n... Z ilv e rn o te rin g e n... 3. G o u d tr a n s a c tie s d o o r d e N a tio n a le B a n k v a n B e lg ië Bron : N ationale B ank van B elgië. N a d'e b ev rijd in g, v a a rd ig d e de N a tio n a le B a n k tw ee g o u d reg lem en ten u it : in M ei 1945 en op 22 S e p te m b e r 1949, n a de d ev alu a tie. H ie rn a v o lg t d e te k s t v an la a tstg e n o e m d reg lem ent d a t enigzins v ersch ilt v a n h e t vorige, m e t de cijfers voor Mei 1945 in de n o o t. Reglement van 22 September 1949 G elet op h e t b e slu it v a n 1 M ei 1944, b etreffen d e de v o o rw aard en v a n aan - en v erkoop v a n goud en vreem de m u n te n, regelt de N atio n ale B a n k v a n B elgië de aan k o o p v a n goud a a n h a a r lo k e tte n als v o lg t : Baren : 1) B ij de aan k o o p v a n goud, b e ta a lt de B a n k fr 56.065 (3) h e t kg. goud m e t een g eh alte fijn v an 1000/ 1000. ( 2 ) Naar het bij voegsel, van het S u rvey of C urrent B utines* voor 1947, blz. 2 2 0, noot 3. (3) Reglement van Mei 1945 : Ir 49.145, per kilogram. N ' Blz. 1 41 2 en 3 42 9 l*

2) W o rd en a a n v a a rd, b a r e n. m e t een g eh alte v a n m in sten s 995/1000. M its h e t v o o rafg aan d aeco o rd v a n de B a n k k u n n e n d e b a re n m e t een g eh alte v a n 900/1000 en 916 /1000 eveneens a a n v a a rd w orden. 3) D e b a re n m o eten ongeveer 12 y2 kg. w egen. 4) D e B a n k k o o p t slech ts d e b a re n, v oorzien v a n de m erk en, de k euren o f de certific a te n v a n een gekende affineur en essaieur; zij b e h o u d t zich h e t re c h t v o o r de b a re n te w eigeren w a a rv a n h e t m erk, de k e u r o f de c e rtific a te n door h a a r n ie t goed w orden b evonden. 5) D e B a n k b e h o u d t zich eveneens h e t re c h t v o o r de b a re n geheel o f ged eeltelijk, opnieuw te la te n essaiëren door h a a r eigen essaieu rs : d e M u n t te B russel en de Société G énérale M étallu rg iq u e de H o b o k en, te H o b o k en, en zu lk s op k o sten v a n de verk o p er. 6) D e v erk o p er b lijft v eran tw o o rd elijk v o o r h e t g eh alte fijn aan g ed u id d o o r de k e u rm erk en o f v erm eld op de bij de b a re n gevoegde certificaten ; hij o v erh an d ig t d ien aangaan d e een u itd ru k k e lijk e w aarb o rg v erk larin g. 7) D e b a re n m o eten z a c h t zijn, n ie t broos, v rij v a n stoffen die ze v o o r d e n ijv erh eid o f d e a a n m u n tin g zo uden k u n n e n o n g esch ik t m ak en, zoals zilver, irid iu m, an tim o n iu m, arsen icu m, enz.; zij m o eten insgelijks de a n d ere gebru ik elijk e tech n isch e hoed an ig h eden b e z itte n. 8) D e b a re n d ie n ie t b e an tw o o rd en a a n de specificaties door d it reg lem ent v ereist, k u n n e n m its speciaal ak k o o rd a a n v a a rd w orden. I n d it gev al zullen zij opnieuw gesm olte n o f g eaffin eerd w orden op k o sten v a n d e v erk o p er. 9) D e teg enw aard e v a n de geleverde b a re n w o rd t d aag s n a d e levering a a n de v e rk o p e r b e ta a ld o f op h e t cre d it zijn e r reken in g g e sto rt. 10) D e b a re n m o eten a a n de lo k e tte n v a n de B ank te B russel w o rd en afgeleverd g ed u rende de gew one k a n to o ru re n. Goudstukken (4) : V oor de a a n k o o p v a n g e m u n t g o u d zijn p rijzen als v o lg t v a stg e ste ld : Fr 321,60 v o o r de g o u d stu k k e n v a n 20 fra n k» 160,80» 80,40 397, 198,50 405,80 202,90 10» 5» 20 M ark 10» 1 p o n d 10 shilling v an de L a tijn se U nie. F r 1.667,50 voor de goudstukken van 2 0 $ (oude)\ van de» 833,75» 10$» I» 416,85» 5 $» i' s t»ten \ van» 208,40» 2 y%$» A m erika.» 335,» 10 G ulden \ v a n J N ed er» 167,50» 5» { land. D e a n d e re g o u d stu k k e n w orden g ek o ch t p e r gew icht te g e n fr 49,80 (5) h e t g ram. A l de stu k k e n die te koop w orden aan g eboden, m o eten in v o lm a a k te s t a a t zijn en h u n ju is t g ew ich t h eb b en. D e g o u d en m u n tstu k k e n m ogen aan g eb o d en w orden in d e zete l v a n de B a n k te B russel, h a a r b ijb a n k e n en a g e n ts c h a p p e n. H e t m e ta a l m o e t a a n d e lo k e tte n v a n de B a n k a a n geboden w orden sam en m e t een b o rd erel, w aaro p de n a a m, h e t volledig a d re s v a n de p erso n en die tu s s e n k o m en in d e v erric h tin g, alsook d e hoev eelheden m e ta a l w a a ro v e r d e tra n s a c tie g a a t, a a n g e d u id zijn. D eze b o rd e rellen zijn te v erk rijg e n a a n de lo k e tte n v a n d e B an k. D e a a n d a c h t v a n de v erk o p ers w o rd t b ijzonder g ev estig d op h e t fe it d a t de a a n k o p e n v a n goud d o o r d e N a tio n a le B a n k v a n B elgië o n d erw o rp en zijn a a n de b ep alin g en v a n de P lech tig e V erk larin g b etreffen d e d e d a d e n v a n sp o liatie d o o r de v ija n d o f o n d e r dezes contrô le g esteld, te L o n d en op 5 J a n u a r i 1943 d o o r de geallieerde en geassocieerde m o g en d h ed en g etek e n d. B ijgevolg b e h o u d t de N a tio n a le B a n k v a n B elgië zich h e t re c h t v o o r elke cessie v a n goud te w eigeren die aan le id in g zou gev en to t to e p a ssin g v a n hogergenoem de v e rk la rin g en zelfs op elk ogen b lik d e v erv an g in g te eisen v a n h e t reed s geleverd g o u d d a t o n d e r. to ep assin g v a n gezegde v e rk la rin g zou v allen o f ook alleen m a a r in d it o p zich t v e rd a c h t zou zijn. I n beid e gevallen m ag d e B a n k, in d ien zij h e t v e rk ie st, d e koop v e rb re k e n en te ru g b e ta lin g v a n d e p rijs en v a n de o n k o sten in v e rb a n d m e' h e t c o n tra c t eisen, o n v erm in d erd, in v o o rk o m en d g ev al, de to ep assin g v a n a rt. 1630 v a n h e t B u rg erlijk w etb o ek, in g eval v a n u itw in n in g v a n d è eig en d o m v a n h e t g elev erd e goud. (4) Reglement van Mei 1945 : Voor de aankoop van gemunt goud zijn prijzen ab volgt vastgesteld : F r 282, voor de goudstukken van 20 (rank o 141,» 10» J van de Latijnse Unie. 70,50» 5» I» 348, 20 Mark» 1 74» 10»» 355,50.» 1» 177,75» 10 shillin g» 1.461,60» 20 $ (oude) ^» 730,80» 10 t» I van de Verenigde D 365,40» 5 8» I Staten van Amerika.» 182,70» 2 % S» J» 293,80» 10 Gulden \,, 146)90» 5» } van Nederland. (5) Reglement van Mei 1945 : De andere goudstukken worden gekocht per gewicht tegen fr 43,70 het grara. B. W I S S E L K O E R S E N T E B R U S S E L B r o n : N a tio n a le B an k v a n B elgië. L i t e r a t u u r : Statistisch Jaarboek voor België en Belgisch-Kongo. Tijdschrift voor Documentatie en Voorlichting van de Nationale Bank van België. A an de v o o ravond van 10 Mei 1940, w as h e t ev en w ich t tu sse n d e B elgische w isselkoersen te n o p zich te v a n de F ra n se en E ngelse v erb ro k en, w egens h e t n a a s t elk a a r b e sta a n v a n een v rije m a rk t in B elgië en een officiële F ra n s e en E ngelse m a r k t w a a r de n o te rin g e n v a n o v e r heidsw ege w erden v a stg e ste ld. O p 9 Mei w aren de p arik o ersen op de v rije m a rk t d e v o lgende : 100 F r. fr. = 54,75 B. fr. o f 100 B. fr. = 182,65 F r. fr., en 1 = 99,50 B. fr., te rw ijl op de officiële m a r k t te P a rijs 100 B. fr. g elijk w aren a a n 147 F r. fr. e n op de L ondense m a r k t 1 g elijk w as a a n 120,125 B. fr. D e o m stan d ig h ed en n o o p te n d e R eg erin g een v o o r

lopige o v ereen k o m st m e t F ra n k rijk en E n g elan d te slu iten, w aarb ij de p arik o ersen w erden v a stg e ste ld op de in die lan d en officieel geldende n o terin g en ; die o v ereen k o m st w erd op 16 Mei 1940 v a n k ra c h t. O p 10 J u n i 1940 w erd d e B elgische fra n k op dezelfde p a rite it als die v a n d e F ra n s e fra n k g e b ra c h t en de p a rik o e rs v a n. de B elgische fra n k tegen o v e r h e t p o n d op 172 v astg esteld. O p 1 J u li w erd een o v ereenkom st gesloten lu id en s dew elke h e t ru ilv erk e er v a stg e ste ld w o rd t op d e g ro n d slag v a n 144,40 F ra n s e fra n k v o o r 100 B elgische fran k ; die o v ereen k o m st w erd, op enkele u itzo n d erin g en n a, op 21 J u li v a n k ra c h t. A n d erzijd s steld en d e D u itsers d e n o te rin g v o o r de R eic h sm a rk v a s t op 10 B. fr. to t 21 J u li 1940 en d a a rn a op 12,50 B. fr. m e t in g an g v a n 22 J u li 1940, w elke n o te rin g to t h e t einde v a n de b e z e ttin g v a n k ra c h t bleef. * * * I n h e t v erslag a a n de M in isterra a d, d a t h e t b e slu it n r 6 v a n 1 Mei 1944 (6) v o o rafg aat, v e rk la a rd e de M inister v a n F in a n c ië n d a t : «de w aard e v a n de fra n k teg en o v e r h e t p o n d sterlin g v a stg e ste ld w erd op fr 176,625 bij een o v ereen k o m st tu sse n de B elgische en B ritse regeringen en teg en o v e r de g u ld en op fr 16,52 bij eeri o v ereen k o m st tü sse n d e B elgische en N ed erlan d se regeringen». K ra c h te n s de b eslu iten n rs 5 en 6 v a n 1 Mei 1944 (7) : «zijn de koersen w a a rte g e n de N a tio n a le B a n k v a n B elgië goud en b u ite n la n d se m u n te n a a n k o o p t en v e r k o o p t, officiële w isselkoersen». D ie koersen w erden gep ubliceerd bij de h ero p en in g d e r b eurzen v a n h e t R ijk (b eslu it n r 6, a rtik e l 2), op 4 J u n i 1945 (zie ta b e l 4). (0) Belgisch Staatsblad te Londen, van 5 September 1944, nr 22, blz. 468- (7) Belgisch Staatsblad te Londen van 5 September 1944, nr 22, blz. 469. Zie bv. het T ijd sch rift voor Docum entatie en Voorlichting van September 1950, blz. 189 (bijlagen 22 en 23). B o v en d ien w erd op 6 O cto b er 1944 bij d rie b e s lu itw e tte n (8) de w isselcontróle in g ericht, th e o re tisc h tr a d zij op 14 M ei 1940 in w erking, doch zij k o n w egens de snelle b e z e ttin g v a n h e t g ro n d g eb ied n ie t u itgeoefend w orden, alsook h e t B elg isch -L u x em b u rg s I n s titu u t v o o r de W issel d a t o p d ra c h t kreeg de w isselreglem entering u it te w erken en de v ereiste co n tro le u it te oefenen. In g ev o lg e de d ev a lu a tie v a n h e t p o n d sterlin g en v a n de m eeste a n d ere v a lu ta s, b eh alv e de U. S.-dollar, b esloot de B elgische regering op 20 S eptem b er 1949 de k o ers v a n de d o llar m e t in g an g v a n 22 S ep tem b er op 43,8275 to t 50 B elgische fra n k te b ren g en (9), hetg een n e e rk o m t op een d ev a lu a tie v a n de B elgische fra n k m e t 12,345 pc t.; de nieuw e k o ers voor h e t p o n d ste rlin g w erd v a stg e ste ld op 140 B elgische fra n k tegen 176,625 voordien. T e n slo tte w o rd en d ag elijk s officiële w isselkoersen v a s t g esteld door de in V errek en in g sk am er te B ru ssel v e r gad erd e b a n k ie rs voor de h ie rn a volgende deviezen m et in g an g v a n de d a ta die voor elke v a lu ta zijn aan g eg ev en : Z w itserse fra n k, 18 N o v em b er 1949; U. S.-dollar, 30 N o v em b er 1949; F ra n se fran k, 19 J u n i 1950 en C an a dese d o llar, 26 J u n i 1950. N. B. E e n ta b e l o ver de d eviezenreserves v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië k o m t voor o n d er h e t h o o fd s tu k : «G e ld sta tistie k e n : A. B alan sen en w eeksta te n v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië». G E P U B L IC E E R D E T A B E L L E N G em iddelde w isselkoersen te B ru ssel. O fficiële w isselkoersen door de b an k iers v a stg e ste ld... N r B lz. 4 43 5 44 (8) Cf. Belgisch-Luxemburgs Instituut voor de Wissel, Verslag voor de periode gaande van 6 October 1944 tot 31 December 1946, blz. 14 e.v. (9) Hoewel de belga pas werd afgescliaft bij besluit van 8 Januari 1946, dat bekend gemaakt werd in het Belgisch Staatsblad van 11-12 Februari 1946 en de dag van zijn publicatie in werking trad, worden de wisselkoersen sedert de bevrijding tegelijkertijd in franken en belga's uitgedrukt. C. T E R M I J N W IS S E L K O E R S E N B r o n : N ationale Bank van Belgie. L u id en s reg lem ent n r 21 v a n h e t B elgisch-l uxem burgs I n s titu u t v o o r de W issel zijn de door d it o rg aan erkende b a n k e n g e m achtig d term ijn d ev iezen te v erk rijg e n en over te d ragen tegen de v o o rw aard en en m o d aliteiten die in bed o eld reg lem en t zijn v astg esteld. Zij m oeten de N atio n ale B a n k v a n B elgië v rag en h e t dagelijks n e tto -o v e rsc h o t v a n de v erk o p en boven de aan k o p en in elke v reem de v a lu ta op te rm ijn te d ekken teg en de officiële verkoopkoers. M et in g an g v a n 1947 a a n v a a rd t de N atio n ale B an k te rm ijn c o n tra c te n te slu iten m e t h a a r rekeninghouders, d isc o n ta n te n (door h e t B. L. I. W. erk en d e b a n k en ), o nder de v o o rw aard en voorzien in h e t re g le m e n t n r 21 v a n h e t B. L. I. W. H e t d esb etreffen d e re p o rt en h e t d e p o rt w orden door de B a n k opgenóm en in de koers d er op te rm ijn v e rh a n d e ld e deviezen (10) (tab el 6). A lleen de h ie rn a volgende m u n te n kom en in a a n m e r king voor te rm ijn w isse lc o n tra c te n (artik e l 3 v a n h e t reg lem en t n r 21) : Z w itserse fra n k e n, U. S.-dollars, C anadese dollars, p o n d en sterlin g, Zw eedse k ro n en, (10) Sedert 18 Januari 1947. Eerst voorzagen de onderrichtingen dat de erkende banken het bedrag van het report of deport bij de Nationale Bank van België moesten storten zodra zij met deze laatste een contract afsloten. 11

N ed erlan d se guld en s, escudo s, D eense k ro n en, N oorse k ro n en, T sjechoslow aakse k ro n en, D eutsche M arken. D e c o n ta n tb e ta lin g op de v erk o o p v a n term ijn d e v ie z e n is v a stg e ste ld op 20 p C t. v a n h e t to ta a l b e d ra g d er tr a n s a c tie en de v e rv a ld a g e n v o o r de tra n sa c tie s zijn de 10, de 20e en h e t einde v a n de m a a n d (of de w erk d ag die de v erv ald ag v o o ra fg a a t zo deze la a ts te een feestd ag is). M et in g an g v a n 16 O cto b er 1950 v e rk o o p t de N atio n ale B a n k geen p o n d en sterlin g en Zw eedse k ro n en m eer op te rm ijn. T e n slo tte w o rd en de v o o rw a ard en op de te rm ijn - tra n sa c tie s (rep o rt- e n d e p o rtre n te, te s to rte n b ed rag, te v e rstre k k e n w aarb o rg en, enz.) se d e rt 20 N o v em b e r 1950 v rij op de m a rk t v a stg e ste ld en de erk en d e b a n k e n m ogen voor de m eeste deviezen h u n te rm ijn - p o sities m e t h u n c o n ta n tte g o e d e n d ekken; d e basisw isselkoersen zijn h etzij d e officiële d o o r d e N atio n ale B a n k v a n B elgië g epubliceerde aan k o o p - o f verkoop- koersen, h etzij de k oersen v a n de v rije m a r k t voor de op de B eu rs te B ru ssel g en o teerd e v a lu ta s. D e tu s s e n k o m st v a n de N atio n ale B a n k te r d ek k in g v a n de te r- m ijn p o sities w erd sin d sd ien b e p e rk t to t de v erk o p en v a n U. S.-dollars en C anadese d o llars en w el o n d er de h ie rn a volgende v o o rw aard en : 1 c o n ta n tb e ta lin g v a n 40 p C t. te n g u n ste v a n de N atio n a le B a n k v a n de teg e n w a a rd e in B elgische fran k en v a n h e t c o n tra c t d a t tu sse n d e N atio n a le B a n k en de e rk en d e b a n k gesloten w erd; 2 re p o rtre n te b erek en d op 3,75 p C t. p e r ja a r; 3 p erio d en v a stg e ste ld op 1, 2, 3, 4, 5 o f 6 m aan d e n ; 4 v e rv a ld a g e n v a stg e ste ld op 10, 20 en ein d e m aan d. G E P U B L IC E E R D E T A B E L N ' B lz. A ankoop- en v erkoopkoersen op de te rm ijn m a rk t... 6 45 en 46

Geldstatistieken A. B A L A N S E N E N W E E K S T A T E N V A N D E N A T IO N A L E B A N K V A N B E L G IË B r o n : N a tio n a le B an k v a n B elgiö. L i t e r a t u u r : B e lg is c h S ta a ts b la d. T ijd s c h r if t vo o r D o c u m e n ta tie e n V o o r lic h tin g v a n d e N a tio n a le B a n k v a n B e lg ië. S ta tis tis c h B u l le t in u itg e g e v e n d o o r h e t N a tio n a a l I n s t i t u u t v o o r d e S ta tis tie k. B u lle tin de VI n s titu t de Recherches économ iques et sociales de L o u v a in. T w ee ondersch eid en reeksen ta b e lle n w erd en in d it Tijdschrift g epubliceerd. E ensdeels k o m t er een sa m e n v a ttin g in v o o r v a n de h o o fd ru b riek en d e r b alan sen v a n 1940 to t 1950, w aarb ij ta b e lle n w erd en gevoegd m e t een sp ecificatie d er ru b rie k e n die in bedoelde sa m e n v a ttin g w erden gegroepeerd : D eviezen en ' in te r n a tio n a le A kkoord en, V o o rsch o tten a a n de S ta a t en a a n de p u b liek rech telijk e L icham en, D ad elijk o p v ra a g b a re V erp lich tin g en ; n o c h ta n s w erd een nieuw e ta b e l opgenom en n a diegene o v er de d eviezen en de in te rn a tio nale a k k o o rd en : zij b e tre ft d e w isselvoorraden w aarin de gegevens v a n de vorige ta b e l voork o m en doch m e t in b eg rip v a n de cijfers b etreffen d e de g o u d v o o rraad, de a k k o o rd en voor m u ltila te ra le co m p en satie en de E u ro p ese B etalin g su n ie, n a a ftre k v a n de v erp lich tin g en a a n h e t b u ite n la n d. A n d erzijd s zijn in enkele ta b e lle n de m aan d g em id - delden sin d s 1945 (1) opgenom en v a n som m ige gegevens die in de w e e k sta te n voork o m en (4 o f 5 p e r m aan d, a l n a a r gelang h e t geval). Goudvoorraad I n beginsel regelen de b ep alin g en v a n a rtik e l 7 v a n de organieke w e t v a n 1926 nog steed s de m inim um - d ekkin g d e r d ad elijk o p v ra a g b a re v erp lich tin g en in goud of in g o u d inw isselbare deviezen (2); doch de b eslu itw et n r 5 v a n 1 Mei 1944 die de b ep alin g en v a n a rtik e l 7 v a n h e t k o n in k lijk b e slu it d d. 24 A u g u stu s 1939 sch o rst, o n t s la a t de N a tio n a le B a n k v an de v e rp lic h tin g een g o u d en d ev iez en v o o rraad te h a n d h a v e n die te n m in s te gelijk is a a n 40 p C t. v a n h a a r d ad elijk o p v raag b are v e rp lic h tin gen. O nder de d ra n g d er g eb eu rten issen w as de g o u d en d ev iezen v o o rraad reed s in 1940-1945 o nder die grens g ed aald en de b eslu itw et n r. 5 w as d a n ook slechts de b ek rach tig in g v a n een feitelijk e to e sta n d. (1) Het werd niet nuttig geoordeeld de maandgemiddelden voor de weekstaten van 1940 tot 1944 te publiceren want alleen in de balanscijfers werd rekening gehouden met de operatiën tijdens de oorlog te Londen gedaan. (2) Art. 7 : «De Bank is er toe gehouden een kasvoorraad in goud of.in goud omzetbare deviezen te bezitten, ten minste gelijk aan 40 pct. van het bedrag barer verbintenissen op zicht, waarvan tenminste 30 pct. goud». T o t 31 A u g u stu s 1944 w erd de v o o rra a d g e ra a m d op basis v a n h e t g o u d g eh alte v a n de belga, v a stg e ste ld bij k o n in k lijk b e slu it v a n 31 M a a rt 1936 d. i. 0,150632 gr. fijn goud. D e b e slu itw e t n r 5 v a n 1 M ei 1944, d ie m e t in g an g v a n 5 S ep tem b er 1944 v a n k ra c h t w erd, sch afte h e t k o n in k lijk b e slu it v a n 31 M a a rt 1936 af; d e rh alv e w o rd t de g o u d v o o rraad, se d e rt 25 S ep tem b er 1944, b erek en d volgens een fijn -g o u d g ew icht p e r fra n k op basis v a n de w isselkoersen die door de N a tio n a le B a n k k ra c h te n s h e t b e slu it n r 6 v a n 1 M ei 1944 w erden v astg esteld. O p g ro n d v a n de v erh o u d in g tu sse n de B elgische fra n k, h e t p o n d sterlin g en de d o llar, is h e t gew ich t v a n de B elgische fra n k (3) gelijk a a n 0,0202765 gr. fijn goud. D e d e v a lu a tie v a n 22 S eptem b er 1949 v erlaag d e h e t fijn - g o u d g ew ich t v a n de B elgische fra n k to t 0,0177734 (4). N o c h ta n s w erd de v ó ó r d e d e v a lu a tie b e sta a n d e g o u d v o o rra a d e e rst op 12 A u g u stu s 1950 h e rw a a rd e e rd (5). V an 1940 to t 1943 is de g o u d v o o rra a d als v o lg t ingedeeld : g o u d in h e t b u ite n la n d ; reserv e bij de B an q u e de F ran ce; goud in België; g o u d a a n de E ngelse reg erin g geleend op v erlangen v a n de B elgische reg erin g (in 1941 en 1942). V an 1944 to t 1947 k o m t n a a s t de g o u d v o o rra a d h e t «o n b eschik b aar g o udsaldo n a h erw aard erin g v a n de g o u d v o o rraad (beslu itw et n r 5 v a n 1 M ei 1944)» voor, te n b e d ra g e v a n 10.493 m illioen fra n k w aarteg en o v er op de p assiefzijde s ta a t : «S c h a tk ist, o n b esch ik b are rek en in g w egens h erw aard erin g (b eslu itw et n r 5 v a n 1 Mei 1944)». D it b e d ra g w erd in de g o u d v o o rra a d opgenom en op 13 S ep tem b er 1948 v a n w elke d a tu m a f n o g alleen de «g o u d v o o rraad» v o o rk o m t. T en gevolge v a n de d e v a lu a tie in S ep tem b er 1949 w erd en de sin d s d ien u itg ev o erd e o p e ra tië n g e b o ekt te g e n de nieuw e (3) De belga werd afgeschaft door de besluitwet van 8 Januari 1940 die op 11-12 Februari 1946 van kracht werd. (4) D it gewicht vloeit steeds voort uit een eenvoudige berekening en steunt niet op een wettelijke pariteit. (5) W et van 10 Augustus 1950, verschenen in het B elgisch Staatsblad van 12 Augustus 1950. 13

g o u d p rijs, d o ch de op d it tijd s tip b e sta a n d e g o u d v o o r ra a d w erd, zoals reed s gezegd, p a s m e t in g an g v a n 12 A u g u stu s 1950 h erw aard eerd. D e v ie z e n en in t e r n a tio n a le a k k o o r d e n B IL J E T T E N E N M U N T E N D O O R D E B A N Q U E D E F R A N C E T E L E V E R E N D it is h e t saldo v a n de B elgische b ilje tte n die in Mei en J u n i 1940 door de B elgische v lu ch telin g en w erden uitgew isseld en die de B an q u e de F ra n c e tijd e n s de D u itse b e z e ttin g n ie t a a n de N atio n a le B a n k k o n o v e r m aken; die b ilje tte n, te n b ed rag e v a n 452,5 m illioen fra n k, w erd en bij h e t einde 1944 geleverd. V O R D E R IN G E N I N D E V IE Z E N D e b ed rag en w elke o n d er die ru b rie k voorkom en, verteg en w o o rd ig en de teg en w aard e v a n deviezen in bew arin g gegeven bij de co rresp o n d enten v a n de B a n k in h e t b u ite n la n d. D ie w aard en zijn beg rep en in de ru b rie k «G oud en deviezen» op 25 D ecem b er 1939; op 25 D ecem b er 1940 k o m t eveneens een b edrag g ro o t 0,95 m illioen fra n k v o o r o n d er de p o st «R eich sk red itk asse» b etreffen d e de v o rd erin g v a n de N atio n ale B a n k in m a rk e n teg en o v e r die in stelling, w elke v o rd erin g in A pril 1941 gesaldeerd w erd. V R E E M D E M U N T E N E N B IL J E T T E N a) Reichskreditkassenscheine. T eg en w aard e in B e l gische fra n k e n v a n «R eichsk red itk asse n schein e» door de b e z e tte r u itg eg ev en en d o o r de B a n k aan g eh o u d en, alsook v a n D u itse m e ta le n m u n te n ; de w a a rd e n in die rek en in g b eg rep en, w erden la te r o vergenom en d o o r de E m issieb an k te B russel. b) Andere. O nder die ru b rie k k o m t de teg enw aard e voor v a n de b u ite n la n d se m u n tstu k k e n en b ilje tte n in h e t b e z it v a n de B a n k, b u ite n de h ierb o v en verm elde m u n te n. D ie deviezen w erden m e t in g an g v a n 25 D ecem b er 1949 a a n g e te k e n d o n d er de ru b rie k «V o rderingen in deviezen». D e d ev iezencontróle bij de b e v rijd in g in g esteld, g a f aan leid in g to t v erscheidene nieuw e d ev iezenrekeningen in de b alan sen, w elke in de p la a ts tre d e n v a n de oude reken in g «P a p ie r op h e t b u ite n la n d». tu sse n d e B elgische en de N ederlandse reg erin g en w erd gesloten; in 1945 : F ra n s e sc h a tk istb o n s; in 1946 : E ngelse en F ra n s e sc h a tk istb o n s en h a n d e lsp a p ie r in d ollars; v e r d e r in 1947 : N ed erlan d se, D eense en N oorse s c h a tk is t bons, alsm ede 3,22 m illioen F ra n s e deviezen g eb lokkeerd ingevolge de b u ite n la n d se w etgevingen op h e t deviezen - v erkeer. T o t 13 S ep tem b er 1948 zijn o n d er de ru b rie k «T eg o e d en in deviezen» de teg o ed e n en v reem d e m u n te n g eb o ek t, d ie in h e t ra a m v a n de b etalin g sak k o o rd en w erden v erkregen. P A P IE R I N B E LG ISC H E F R A N K E N OP H E T B U IT E N L A N D H e t saldo v a n die rek en in g v e rtegenw o o rd ig t n o rm aal h e t b e d ra g d er n ie t v erv allen in B elgische fra n k e n g estelde en in h e t b u ite n la n d b e ta a lb a re w issels die d o o r de N atio n a le B a n k w erden ged isco n teerd en in h a a r b e z it w aren op de b a la n s d a tu m ; n o c h ta n s w aren op 25 D ecem b er 1944 en 1945 h ierin n o g alleen de vóór de v ija n d e lijk h e d e n g ed isco n teerd e w issels b eg rep en en w aaro v er de B a n k ingevolge de tij d so m stan d ig h ed en t nog in de o n zerk erh eid v erkeerde. V O R D E R IN G E N I N B E LG ISC H E F R A N K E N OP H E T B U IT E N L A N D D ie ru b rie k b e s ta a t se d e rt 1946 en v e rtegenw o o rd ig t h e t p a p ie r in B elgische fra n k e n op h e t b u ite n la n d, alsm ede v o rd erin g en in B elgische fra n k e n op b u ite n la n d se c irc u la tie b a n k e n v o o rtv lo eien d e u it de m e t die lan d en gesloten m o n e ta ire o v ereen k o m sten ; in 1947 is in die ru b rie k eveneens beg rep en een reserv e in B elgische fra n k en b ij een Z w itserse co rresp o n d en t voor de u itb e ta lin g d er coupons v a n de N atio n ale M aatschappij v a n B elgische Spoorw egen. M et in g an g v a n 16 S ep tem b er 1948 w ijzigde de B a n k de v o o rstellin g d er reken in g en b etreffen d e de v reem de deviezen te n einde een d u id elijk er in z ic h t te geven in de resp ectiev elijk e b etek e n is v a n de v o rd erin g en en schulden v o o rtv lo eien d e u it de b etalin g sak k o o rd en w elke tu ssen B elgië en som m ige v reem d e la n d e n gesloten w erden. D e oude ru b rie k e n v a n d e actiefzijd e : B U IT E N L A N D S E D E V IE Z E N op zich t op te rm ijn t e g o e d e n i n d e v i e z e n (v an 1944 to t 1947) Tegoeden op zicht. O nder die ru b rie k zijn de d ad elijk o p v ra a g b a re teg o ed en v an de N atio n ale B a n k v a n B elgië gegroepeerd die bij co rresp o n d en ten v a n de B a n k in h e t b u ite n la n d in b ew arin g w erden gegeven, alsook de v reem de m u n te n en b ilje tte n in de k assen v a n de B an k. Tegoeden op termijn. D ie ru b rie k v ertegenw o o rd ig t de chèques op h e t b u ite n la n d w a a rv a n de incassering w egens de o m standig h eden u itg e ste ld w erd, alsook, in 1944, een v o rd erin g op de N ed erlan d sch e B a n k u it hoofde v a n de voorlopige m o n e ta ire o v ereen k o m st die V O R D E R IN G E N I N B E LG ISC H E F R A N K E N OP H E T B U IT E N L A N D w erden v erv an g en d o o r :. V O R D E R IN G E N OP H E T B U IT E N L A N D I N H E T K A D E R V A N D E B E T A L IN G S A K K O O R D E N à) in b u ite n la n d se deviezen b) in B elgische fra n k e n TE G O E D OP H E T B U IT E N L A N D a) in b u ite n la n d se deviezen b) in B elgische fra n k e n. 14

V O R D E R IN G E N OP H E T B U IT E N L A N D I N H E T K A D E R V A N D E B E T A L IN G S A K K O O R D E N O nder die ru b rie k k o m t h e t saldo v oor, o n ts ta a n door d e u itv o erin g, v o o r reken in g v a n de S ta a t (6), v a n de b e talin g sakkoord en m e t h e t b u ite n la n d, zo h e t saldo in h e t voordeel v a n de B elgische m o n etaire zone is. E e n g ro o t deel d e r deviezen is belegd in sc h a tk istb o n s v a n de V erenigde S ta te n, o v ereen k o m stig de b ep alin g en v a n som m ige b e ta lin g sak k o o rd en. V óór 13 S ep tem b e r 1948 kw am en die beleggingen v o o r o n d er de ru b rie k «B u iten lan d se deviezen op te rm ijn» (zie die ru b riek). I n de b a la n s p e r 31 D ecem b er 1949 is rek en in g g eh o u d en m e t d e aan p assin g en v o o rtv lo eien d e u it de p a rite itsh erzien in g in S ep tem b er 1949; die aan p assin g en geschied e n overeen k o m stig de besch ik k in g en v a n de vigerende b e talin g sak k o o rd en, b eh alv e v o o r som m ige lan d en, w aarv o o r de m o d a lite ite n v a n to ep assin g een bijzo n d ere aan p assin g vereisen (7). TE G O ED OP H E T B U IT E N L A N D a) In deviezen. D ie ru b rie k v erteg en w o o rd ig t de tegenw aard e v a n de d a d e lijk o f op te rm ijn om w isselbare deviezen (8) b u ite n b etalin g sak k o o rd en, b ij co rresp o n d e n te n v a n de B a n k in h e t b u ite n la n d, alsook de v reem de b ilje tte n in de k assen v a n d e 'B a n k. b) In Belgische franken. D ie b edrag en v e rte g e n w oordigen de w issels in B elgische fra n k e n op h e t b u ite n la n d in h e t b e z it v a n de B a n k ingevolge d isco n to v errich - tin g en (9). Akkoorden voor multilaterale compensatie D e B a n k v e rz e k e rt v o o r reken in g v a n de S ta a t de u itv o erin g v a n d e b etalin g s- en co m p ensatieovereen- k o m sten tu sse n d e E u ro p ese lan d en ; de e erste o v ereen k o m st w erd te P a rijs o n d e rte k e n d op 16 O cto b er 1948, en de tw eed e, v o o r h e t d ie n s tja a r 1949-1950, op 7 S epte m b e r 1949, eveneens te P a rijs. I n b o vengenoem de rek en in g w o rd t h e t b e d ra g geb o ek t v an h e t v o o rsch o t v a n d e B a n k a a n de S ta a t voor de verv ro eg d e m o b ilisatie v a n de tre k k in g sre c h te n, w elk v o o rsch o t geleid elijk w o rd t afg elo st door m iddel v a n de (6) Luidens art. 1 van da wet van 28 Juli 1948, houdende wijziging van de besluitwet nr 5 van 1 Mei 1944, wordt de uitvoering der betalingsakkoorden gedaan voor- rekening van de Staat, die om het even welke risico s, kosten, commissielonen, interesten en lasten er van op zich neemt en er de winsten en voordelen van incasseert. Overeenkomstig de bepalingen van dezelfde wet waarborgt de Staat de Bank tegen elk disagio of ander verlies, dat deze laatste zou kunnen ondergaan bij de uitvoering der met het buitenland gesloten of nog te sluiten internationale betalings-, wissel- en compensatieakkoorden, alsmede der akkoorden gehuldigd door de eindakte der financiële en monetaire Conferentie van Bretton-Woods, goedgekeurd bij de wet van 26 December 1945. De Staat waarborgt in het bijzonder aan de Nationale Bank de terugbetaling van elk open krediet of voorschot in Belgische franken, waartoe zij. ten voordele van een buitenlandse instelling, centrale bank of ander organisme zou kunnen overgaan met het oog op de uitvoering van een internationaal betalingsakkoord en binnen de perken er van. De waarborg welke uit de hierboven vernoemde beschikkingen resulteert, dekt bijgevolg de verrichtingen gedaan in het kader van de Europese Betalingsunie. Krachtens de overeenkomst van 25 ïebruari 1947 tussen de Staat en de Bank, vergoedt de Schatkist aan deze laatste een interest van 0,75 pct. s jaarfi op de voorschotten die haar voor de hierboven bepaalde doeleinden worden verleend. De opbrengst van de beleggingen in buitenlandse Bchatkistbons, alsmede het overschot der interesten, betaald door en verschuldigd aan de vreemde landen, komen daarentegen aan de Staat toe. De rekening van de Schatkist werd voor deze ontvangsten gecrediteerd'. (Verslag 1950, biz. 83 en 84). (7) Zie Verslag van 1949, blz. 81.. (8) In 1948 gaat het alleen om deviezen op zioht. (9) In 1948 vertegenwoordigen die tegoeden «Vorderingen in Belgische franken op het buitenland i buiten betalingsakkoorden. o n tv a n g s te n in B elgische fra n k e n u it de aan w en d in g d er d o o r d e E. C. A. (E u ro p ean C o o peration A d m in istra tio n ) als v o o rw aard elijk e h u lp v erlen in g a a n België b e sch ik b aar g estelde dollars. H e t v o o rschot verleen d k ra c h te n s de eerste o v ereenk o m s t w erd in de loop v a n 1949 afgelost; h e t sald o v an h e t v o o rsch o t verleen d v o o r h e t tw eed e M arsh alljaar b e d ra a g t p e r 31 D ecem b er 1949 2.547 m illioen fran k ; die reken in g w erd in N o v em b er 1950 geliq u id eerd. Akkoord «Europese Betalingsunie» : Belgische franken (10) D e B a n k v e rz e k e rt voor reken in g v a n de S ta a t de to ep assin g v a n h e t A k k o o rd b etreffen d e de o p rich tin g v a n een E u ro p ese B etalin g su n ie, d a t door de deeln em ende la n d e n v a n de E u ro p ese O rg an isatie v o o r E conom ische S am enw erking op 19 S ep tem b er i9 5 0 te P a rijs w erd o n d ertek en d. L u id en s de b ijlag e n r 1 v a n d it a k k o o rd, is B elgië er to e geh o u d en de h e lft v a n d e h u lp die h e t voor h e t ja a r 1950-1951 b in n e n h e t k a d e r v a n h e t E. R. P.- p ro g ra m m a (E u ro p e a n R eco v ery P ro g ram ) o n tv a n g t, te r b esch ik k in g v a n d e E u ro p ese B etalin g su n ie te stellen. H e t d a a rto e v erleen d v o o rsch o t, d a t o v ere e n ste m t m e t de v a ste toew ijzing v a n 44,05 m illioen d o llar (11) die door de E. C. A. (E u ro p e a n C ooperatio n A d m in istra tio n ) b e te k e n d w erd a a n de B a n k, b elo o p t fr 2.202,5 m illioen. H e t zal te ru g b e ta a ld w orden door m id d el v an de te g e n w aard e in B elgische fra n k e n v an d e d o llars d ie d e E.C.A. te r b esch ik k in g v an B elgië zal stellen. Deviezenreserves van de Nationale Bank van België T ab el 3 geeft h e t b e d ra g a a n d er d eviezenreserves v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië, d.w.z. h e t goud- en d eviezen b ezit en de v o rd erin g en in B elgische fran k en op h e t b u ite n la n d n a a ftre k d e r v erp lich tin g en a a n h e t b u ite n la n d. W isselportef euille V an 1939 to t 1943 o m v a t de w isselportefeuille een s deels de «W issels en chèques op h e t b in n e n la n d» (gedisco n teerd e w issels en coupons) en an d erd eels de «W issels en cheques op h e t b u ite n la n d». M et in g an g v a n 25 D ecem b e r 1944 is h e t de ru b rie k «H an d e lsp a p ie r» die beschouw d w o rd t als k re d ie t a a n h e t p a rtic u lie r bedrijfsleven; h e t a n d e r «P a p ie r op B elgië» w erd opgenom en o n d er de «V o orschotten a a n de S ta a t en de p u b liekrechtelijk e licham en», hoew el een deel v a n d it p a p ie r de huidige su b -ru b riek «A ndere overheidseffecten» h erd isco n to - p a p ie r v a n de b a n k e n is en a ld u s alleen b e te k e n t d a t de N atio n ale B a n k opnieuw een v o rd erin g op de S ta a t, die vroeger w erd to eg ek end, te h a re n la ste n eem t. Voorschotten op overheidsfondsen S ed ert h e t k o n in k lijk b eslu it v a n 24 A u g u stu s 1939 w erden die o p eraties g ed aan op g ro n d v a n de nieuw e p a ra g ra a f 8 v a n a rtik e l 17 d er s ta tu te n : (10) Blijkens het Verslag van de Bank voor 1950, blz. 82. (11) De toewijzing werd later tot 29,375 millioen dollar verminderd. 15

«D e v errich tin g en v a n de B a n k b e sta a n in : '»...» 8 V o o rsch o tten in re k en in g -co u ran t te doen en k o r t lopende b eleningen op o n d e rp a n d v a n overheidsfondsen op k o rte, h alflan g e o f lan g e te rm ijn, u itg eg ev en of gew aarb o rg d door d e B elgische S ta a t, de K olonie of h e t G ro o th erto g d o m L u x em b u rg en op de p referen te a andelen v a n de N atio n a le M aatschap p ij v a n B elgische Spoorw egen, die in h e t p u b lie k u itg eg ev en w erd en en zu lk s b in n en de p e rk e n en o n d er de v o o rw aard en d o o r de R e g e n te n ra a d v a stg e ste ld.» Voorschotten aan de Staat en aan de publiekrechtelijke lichamen O nder deze algem ene b en am in g w erd en v o rd erin g en v a n u iteen lo p ende a a rd op d e S ta a t en op b ep aald e p u b liek rech telijk e in stellin g en sam engebracht. «V O R D E R IN G O P D B S T A A T» ---- S C H A T K IS T B O N S (W E T V A N 27 D E C E M B E R 1930) T o t 13 S eptem b er 1948 verteg en w o o rd ig d e d ie p o st h e t saldo v a n de schuld v a n d e S ta a t teg enover de N atio n a le B an k, o n ts ta a n u it d e v o o rsch o tte n v a n deze la a ts te voor de in tre k k in g v a n de D u itse m u n te n in 1918 en 1919 (12). I n u itv o e rin g v a n de w e t v a n 28 J u li 1948 b e tre f fende de san erin g v a n de b a la n s v a n d e N a tio n a le B an k, w erd die sch u ld v a n 500 m illioen fra n k, die in beginsel n ie t v ó ó r 31 D ecem ber 1952, d a tu m w aaro p h e t v o o rrech t v a n de B a n k aflo o p t, m o est afg elo st w orden, opgenom en in d e sch u ld en en v o rd erin g en v a n de S c h a t k is t, w elke op 13 S ep tem b er 1948 s av o n d s v errekend w erden. «V O R D E R IN G O P D E S T A A T» ---- S C H U L D B R IE F V A N D E B E L G IS C H E S C H A T K IS T (W E T V A N 19 J U L I 1932) D ie ru b rie k o n ts to n d u it de o v ereen k o m sten afgeslote n tu sse n de S ta a t en de N atio n ale B a n k n a de d ev a lu a tie v a n h e t p o n d ste rlin g op 21 S ep tem b er 1931.(13); p as in 1947 w erd die sch u ld v a n d e S ta a t volledig afgelost. D e in v reem de g eld so o rt u itg eg ev en o verheidsfondsen.in h e t b e z it v a n d e N a tio n a le B a n k k ra c h te n s a rtik e l 3 v a n de o v ereen k o m st v a n 27 J u li 1932 (14), kom en voor in de b alan sen to t 1942, o n d er de ru b rie k : «O v erh eid sfo n d sen v erw o rv en k ra c h te n s o v ereen k o m st v a n 27 J u li 1932, geslo ten in u itv o e rin g v a n d e w e t v a n 19 J u li 1932», te n b edrage v a n 549,99 m illioen fran k. I n a k k o o rd m e t h e t M inisterie v a n F in an ciën, w orden deze overheidsfondsen in M a a rt en A p ril 1943 te gelde g em aakt; de o p b re n g st er v a n w o rd t g e b o ek t als a fs c h rijv in g d er schuld b rieven u itg eg ev en door d e S ta a t om h e t verlies, te n gevolge v a n d e d e v a lu a tie v a n h e t p o n d sterling, te dek k en, en de o v erh eid sfo n d sen w orden (12) Cf. T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950, blz. 84 en 85. (13) Cf. T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950, blz. 86 en 87. (14) Cf. T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950, blz. 87, en het extra-nummer van genoemd tijdschrift : o Belgische Economische Statistieken 1929-1940», blz. 43 en 44. I v e rv a n g e n d o o r een sc h a tk is tc e rtific a a t g ro o t fr 550 m illioen m e t v ijf ja a r lo o p tijd en 3 y2 p C t. re n te. D e in te re s te n v a n h e t c e rtific a a t w o rd en eveneens aan g ew en d to t a fsch rijv in g d er schuld b riev en. O p 13 S ep tem b er 1948 m a a k t d a t s c h a tk istc e rtific a a t deel u it v a n de sch u ld en v a n de S c h a tk ist die v o o r de san erin g sv errichtin g en in de b a la n s v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië in a a n m e rk in g kom en. O V E R H E ID S P A P IE R O P K O R T E T E R M I J N D e door de B a n k k ra c h te n s de open market-politiek aan g eh o u d en sc h a tk istc e rtific a te n, w erd en v a n 1940 to t 1943 aan g etekend (artik e l 17, 3, v a n de s ta tu te n ) (15) o n d er de hoofden «K o rtlo p e n d e overh eid sfo n d sen a) u itg eg ev en d o o r de B elgische S c h a tk ist; b) g e w a a r b o rg d door d e B elgische S c h a tk ist» en in 1946 en 1947 o n d er de ru b rie k «P a p ie r op B elgië c) o v erheidseffecte n». I n 1948 w erden deze ru b rie k e n h erg ro ep eerd, te n gevolge v a n de v errek en in g op 13 S ep tem b er 1948 d er sch u ld en en v o rd erin g en v a n de S c h a tk ist d ie h e t v o orw erp u itm a a k t v a n de o v ereen k o m st v an 14 S e p te m b e r 1948. B o v en d ien s ta a t o n d er de ru b rie k «P a p ie r op B elgië», v a n 1944 to t 1947, de p o s t «P a p ie r u itg eg ev en door in stellin g en w a a rv a n d e.v erbintenissen d o o r d e S ta a t gew aarb o rg d zijn». H e t g a a t h ie r om o v erh eid sp apier, k asb o n s en p ro m essen g ed isco n teerd v a n sem i-o p en b are org an en, w a a rv a n d e v e rb in te n isse n door d e S ta a t g ew aarborgd zijn. I n 1948 w o rd t d it p a p ie r geregeld door a rtik e l 20 d er s ta tu te n en h e t m a a k t d a n ook deel u it d e r v erric h tin g e n g e d a a n o v ereen k o m stig a rtik e l 17, 3 en 9, v a n boven g en o em d e s ta tu te n. K R E D IE T A A N D E S T A A T E N A A N D E O P E N B A R E L IC H A M E N (16) O nder die ru b rie k zijn v a n 1940 to t 31 A u g u stu s 1944, b eh alv e d e p a s m u n t en h e t teg o ed v a n de N a tio n a le B a n k bij h e t B e s tu u r d e r P o stch èq u es, d ie a fzonderlijk w erden a a n g e te k e n d, ook de re e d s v erm eld e p o sten opgenom en b etreffen d e d e w etten v a n 27 D ecem b er 1930 en v a n 19 J u li 1932, alsm ed e h e t k o rtlo p e n d o v erh eid s p a p ie r en de v o rd erin g en op de S ta a t o n ts ta a n k ra c h te n s de b e slu itw e t v a n 10 M ei 1940. V an 15 M a a rt to t 27 D ecem b er 1945 w as d e ru b rie k «V ord erin g en op d e S ta a t» in d rie su b -ru b riek en in g e d eeld : «C ertificaten A, E ig en rek en in g v a n de S c h a tk ist» : sc h a tk istc e rtific a te n d o o r d e S ta a t a a n d e B a n k o v erg e d ragen als teg e n w a a rd e v a n de v o o rsc h o tte n d ie hem v o o r zijn eigen b eh o eften w erden to eg estaan. «C ertificaten B, D ie n st voor O nderlinge H u lp v e r len in g» : c e rtific a te n overg ed rag en als teg en w aard e v an de v o o rsch o tte n v a n de S ta a t a a n d e O. M. A.; doel v a n die D ie n st is de u itv o e rin g d e r M u tu al A id- en R ev erse L en d L ease-ak k o o rd en d ie de B elgische reg erin g m e t d e re g e rin g en v a n G ro o t-b ritta n n ië en d e V erenigde S ta te n v a n (15) Cf. zelfde tijdschriften, respectievelijk blz. 87 en 88 en blz. 42 en 43. (16) De verschillende onder die rubriek vermelde besluiten en overeenkomsten komen voor in het T ijd sc h rift voor D ocum entatie en Voorlichting van September 1950, blz. 88 en 89. 16

D e N atio n a le B a n k van B elgië v e rle e n t de v ereiste v o o rsch o tten voor d e b e ta lin g d e r lev erin g en en p re s ta ties v o o rtv lo eien d u it d ie a k k o o rd en, en o n tv a n g t als teg en w aard e s c h a tk istc e rtific a te n B (17). D e certific a te n A en B w o rd en op 27 D ecem ber 1945 in een enkele ru b rie k «C ertificaten A» sam en g eb rach t. «C ertificaten C» : c e rtific a te n overgedragen als teg enw aard e d e r v o o rsch o tte n v a n de S ta a t a a n de g eallieerde legers voor d e b e ta lin g d e r soldij. D eze v o o rsch o tte n w o rd en g eleidelijk d o o r regeringen in h u n m u n t te ru g b e ta a ld. d e geallieerde D ie tw ee ru b rie k e n m ak en deel u it v a n de v o o rsc h o tte n a a n de S c h a tk ist w elke in aan m e rk in g k w am en v o o r de v errek en in g v a n d e sch u ld en en v o rd erin g en van de S ta a t op 13 S ep tem b er 1948. EM ISSIEBANK TE BRUSSEL I n deze ru b rie k s ta a t de v o rd erin g v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië op de E m issieb an k te B ru ssel a a n g e te k en d ; zij o n ts to n d h o o fd zak elijk u it de v o o rsch o tte n v a n de B a n k v o o r de w erking v a n de «clearin g», d a a r de b e z e tte r d e E m issieb an k er to e dw ong de «clearing» b ed rag en te v ereffenen zo n d er teg en w aard e en o nder w aarb o rg v a n h e t D e p a rte m e n t v a n F in a n c ië n (18). I n 1945 w erden h ierb ij fr 7,6 m illioen gevoegd, die v oorheen in de overg an g srek en in g en op de actief- en p assiefzijde voork w am en en h e t saldo v ertegenw oordigen d a t de E m issieb a n k te B russel op h e t ogenblik d er b e v rijding v a n h e t g ro n d g eb ied a a n d e B a n k v ersch u ld ig d w as w egens ged rag en o n k o sten v o o r h a a r w erking. D eze v o rd erin g v a n d e N a tio n a le B a n k op d e E m issieb a n k m a a k t deel u it v a n d e verrek en in g d e r sch u ld en en v o rd erin g en v a n d e S c h a tk ist die op 13 S eptem b er 1948 s a v o n d s w erd g ed aan, in u itv o e rin g d er besch ik k in g en v a n de w et v a n 28 J u li 1948 b etreffen d e de san erin g d er b a la n s v a n d e N atio n a le B a n k v a n B elgië (19). In g ev o lg e die bep alin g en w erden de v o o rsc h o tte n aan de S ta a t en a a n de p u b liek rech telijk e licham en sed ert S ep tem b er 1948 o n d er de volgende ru b rie k e n opgenom en : g e v e s t i g d e v o r d e r i n g o p d e s t a a t (artik e l 3, p a r a g ra a f b, v a n d e w e t v a n 28 J u li 1948) N a a ftre k v a n een eerste sto rtin g in D ecem ber 1945 h e t aandeel v a n B elgië in d e a a n v a n k e lijk e b e h e e rs O v e b h e i d s p a p i e r (artik e l 20 d e r S ta tu te n. O v ereen k o ste n v a n h e t F o n d s b e d ra a g t h e t te b e ta le n saldo k o m st v a n 14 S eptem ber. 1948) fr 9.860 m illioen, w a a rv a n fr 2.464 m illioen in g oud, a) Schatkistcertificaten. H e t b e tre ft h ier k o rtlo p en d fr 986 m illioen in n a tio n a le m u n t en fr 6.410 m illioen in k re d ie t d o o r d e B a n k a a n de S ta a t v erleen d. D e c e rtificaten d ie deze v o o rsch o tte n verteg en w o o rd ig en, b re n gen to t beloop v a n fr 2.465 m illioen, geen in te re s t op; la a tstg e n o e m d b e d ra g v erteg enw o o rd ig t op 13 S ep tem b er 1948 h e t o v ersch o t v a n h e t saldo d er v o rd erin g v an sc h a tk istc e rtific a te n. D e B a n k v e rle e n t h a a r b em id d elin g om a a n de S ta a t h e t goud en d e g eldm iddelen, v ereist v o o r de u 'tv o e rin g v a n zijn v erb in ten issen tegenover h e t F o n d s b esc h ik b a a r te stellen. Zij d o e t h e t eveneens voor h e t G ro o th erto g d o m L u x em b u rg w a t de girale d e N atio n a le B a n k teg en o v e r de S ta a t op de gevestigde b etaalm id d elen b e tre ft (v oorschot v a n 44 m illioen v o rd erin g {fr 35 m illiard ) en w aaro p a rtik e l 33 d e r o rg a L u x em b u rg se fran k ). nieke w et v a n to ep assin g is (20). B oven deze g ren s b rengen de sc h a tk istc e rtific a te n re n te op tegen d e d isco n to v o et d e r bij een b a n k gedom icilieerde g eaccep teerd e w issels. b) P a p ie r uitgegeven door instellingen waarvan de verbintenissen door de Staat gewaarborgd zijn c) Ander overheidspapier. D it zijn d e re n te d ra g e n d e sc h a tk istc e rtific a te n die op de m a r k t w orden in g ek o ch t. K ra c h te n s a rtik e l 4 v a n de w et v a n 28 J u li 1948 b etreffen d e de san erin g d er b a la n s v a n de N a tio n a le B an k v a n B elgië w o rd t de b e slu itw e t v a n 10 Mei 1940 inzake de v o o rsc h o tte n v a n de N a tio n a le B a n k a a n de S ta a t in g etro k k en ; an d erzijd s m ag h e t b e d ra g d e r o v e rh e id s effecten (a, b en c), d a t de B a n k ingevolge de v e rric h tin g en o v ereen k o m stig a rtik e l 17, 3 en 9, d er s ta tu te n a a n h o u d t, geen fr 10 m illiard o v ertreffen (a rtik e l 20 d e r s ta tu te n en d er o v ereen k o m st v a n 14 S eptem b er 1948). Tegoed bij het Bestuur der Postchèques I n 1948, w erd de ru b rie k «T egoed bij h e t B e stu u r d er P o stchèques» ingedeeld in rekenin g A en reken in g B. R ek en in g A v e rtegen w o o rd ig t zoals vro eg er de b e sc h ik b a re m iddelen v a n de B a n k bij h e t B e stu u r d e r P o stc h e ques; reken in g B b e tre ft h e t teg o ed v a n een b u ite n la n d se c irc u la tie b a n k d a t op p o stre k e n in g w erd g e b ra c h t in g e volge een overeen k o m st tu sse n de B elgische regering en de reg erin g v a n h e t la n d w a a rto e de b e tro k k e n c irc u la tie b a n k b eh o o rt. T egenover deze rek en in g, s ta a t op d e p assiefzijde de ru b rie k b) d e r rek enin g «B an k en in h e t b u ite n la n d, b etalin g sak k o o rd en». Deelneming aan het Internationaal Muntfonds. I n u itv o e rin g v a n da v erb in ten issen v o o rtsp ru ite n d u it d e b e k ra c h tig in g v an de ak k o o rd en v a n B re tto n W oods (21), m o est de regering ein d e F e b ru a ri 1947 h e t b e d ra g sto rte n v a n de B elgische deelnem ing a a n h e t In te rn a tio n a a l M u n tfo n d s, w elk b ed rag 225 m illioen U. S.-dollar, zijn d e fr 9.861 m illioen, beliep. (17) Voor meer bijzonderheden, zie Verslag over 1945, blz. 8-10. (18) Voor meer bijzonderheden, zie T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, Mei 1947 : «De Belgische financiën van 1939 tot 1944 ", blz. 293 297. (19) Zie Verslag van 1948, blz. 76 e.v., en T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting van September 1950, blz. 89 en 90.. (20) Art. 33. De vergoeding van 0,25 pct. s jaars bij de Overeenkomst van 19 Juli 1919 aan de Bank t^egekend voor onkosten van uitgiften, wordt berekend op het gedeelte van de omloop overeenkomend met de voorschotten aan de Staat. (21) Luidens het Verslag van 1947, blz. 59 en 60.. - ---- 17

H e t v o o rsch o t v a n d e B a n k voor de g o u d o v e rd ra c h t b re n g t 0,75 p C t. re n te p e r ja a r opj h e t w o rd t door de S c h a tk ist geleidelijk te ru g b e ta a ld en bed ro eg op 25 D ecem ber 1947 m a a r fr 550 m illioen m eer; d a t b ed rag k w am in a a n m e rk in g v o o r v errek en in g d e r sch u ld en en v o rd erin g en v a n de S c h a tk ist, op 13 S ep tem b er 1948 (22). D eze v o o rsc h o tte n a a n de B elgische S ta a t (in goud en in fran k en ) en a a n h e t G ro o th erto g d o m v o o r de b e ta lin g h u n n e r deelnem ing a a n h e t F o n d s, w aren to t 30 S ep tem b er 1948 o n d er de v olgende ru b rie k e n o p g e n o m en : D E E L N E M IN G A A N H E T IN T E R N A T IO N A A L M U N T F O N D S v o o rsc h o tte n a a n de S ta a t v o o r cessie v a n goud in B elgische fran k en v o o rsch o t a a n h e t G ro o th erto g d o m L u x em b u rg in B elgische fran k en. M et in g an g v a n 13 S ep tem b er 1948, lu id en die ru b riek en : BIJZONDERE VOORSCHOTTEN VOOR D EELN EM IN G A A N HET IN T E R N A T IO N A A L M U N T F O N D S а) a a n d e B elgische regering, in B elgische fran k en ; б) a a n de L u x em b u rg se regering, in L u x em b u rg se fran k en. O p d e p assiefzijde zijn tw ee re k e n in g e n -c o u ra n t voor h e t In te rn a tio n a a l M u n tfo n d s g eopend, w aarin de tegoeden v a n h e t F o n d s resp ectiev elijk in B elgische fran k en en L u x em b u rg se fra n k e n g ecred iteerd w orden. D a a r die teg o ed en op h u n g o u d w aard en m o eten g e h a n d h a a fd b lijv en, w erden deze re k e n in g e n -c o u ra n t a a n g e p a s t in de b a la n s v a n 31 D ecem b er 1949, op b asis v a n de nieuw e p a rite it v a n d e fra n k tegen o v e r h e t goud, ingevolge de S e p tem b er-d ev alu atie v a n 1949. Bij beslissing dd. 20 F e b ru a ri 1950 v a n de R a a d der «E x e c u tiv e D ire c to rs» v a n h e t In te rn a tio n a a l M u n tfo n d s w erd h e t m in im u m -teg o ed d a t m o e t b eh o u d en b lijv en op de rek e n in g -c o u ra n t in B elgische fra n k e n en L u x e m b u rg se fra n k e n a a n d it F o n d s geopend, te ru g g e b ra c h t v a n 10 p C t. to t 1 p C t. v a n de q u o ta v a n B elgië en h e t G ro o th erto g d o m L u x em b u rg (23). H e t nieuw e m in im u m b elo o p t v o o r B elgië ald u s 2,25 m illioen d o llar o f 112,5 m illioen fra n k. H e t verschil tu ssen h e t saldo in rek enin g op h e t ogenblik d er v e rric h tin g en h e t nieuw e m in im u m w erd g e d e k t d o o r een n ie t re n te n d e s c h a tk istb o n op z ich t d ie in een dossier v an h e t F o n d s bij de B a n k b e ru s t en g eb o ek t w erd in de «D iverse b ew aarn em in g en», o n d er d e o rderekeningen. D e L u x em b u rg se reg erin g h e e ft h e t beh eer v a n h a a r deelnem ing in h e t In te rn a tio n a a l M u n tfo n d s o v erg e nom en en a a n de B a n k h e t saldo van h e t h a a r to egestano v o o rschot te ru g b e ta a ld. Overheidsfondsen H e t b e tre ft h ie r d e overh eid sfo n d sen en an d ere effecten verw o rv en k ra c h te n s a rtik e l 18 en 21 der s ta tu te n (24). (22) Zie blz. 16 en 17. (23) Volgens het Verelag van 1950, blz. 87. (24) Zie T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950. blz. 82 en 83. Bankbiljetten in omloop (25). E v e n a ls in 1914 sc h o rst de b eslu itw et v a n 10 Mei 1940 de in w isselb aarh eid d e r b ilje tte n v a n de N atio n ale B a n k v a n B elgië, w elke in w isselb aarh eid bij konin k lijk b e slu it v a n 31 M a a rt 1936 w as h e rste ld gew orden. T o t d u sv e r w erd de gedw ongen k o ers g eh an d h aafd, alhoew el de s ta tu te n v a n 1945 (26) b ep ale n d a t de b ilje tte n te ru g b e ta a lb a a r zijn op zich t, o n d er de door de w et v o o rgeschreven v o o rw aard en. Rekeningen-courant O nder d e v o o rn a a m ste w ijzigingen d ie a a n deze ru b rie k w erden a a n g e b ra c h t (27) dien en v erm eld : de o n d erv erd elin g sin d s 1946 v a n d e p o s t «B a n k e n» in «B a n k e n in B elgië» en «B an k en in h e t b u ite n la n d» (deze la a ts te o n d erv erd elin g o m v a t voor h e t g ro o tste gedeelte de tegoeden d e r b u ite n la n d se circulatieban k en); h e t open en in 1947 v a n rek enin g en die de teg en p o sten v o rm en v a n de op d e actie fz ijd e v o o rk o m en d e ru b riek en «D eelnem ing a a n h e t In te rn a tio n a a l M u n tfo n d s», de o n d erv erd elin g v a n 1948 a f d er rek enin g o p en b are S c h a tk ist, d ie sin d sd ien n a a s t d e gew one rek en in g ook d e «R ek en in g en A k k o o rd voor E co n o m isch e S am enw erking» o m v a t, w a a rin v e rric h tin g e n m e t d e E. C. A. in h e t ra a m v a n h e t M arsh allp lan w erd en g eb o ek t. I n 1949 w erd d e rekenin g «B a n k e n in h e t b u ite n la n d» op h a a r b e u rt o nder verd eeld in B etalin g sakkoord en a en 6 en an d e re rek en in g en ; h e t ja a r d a a ro p o m v a tte ze nog sle c h ts de «gew one rek en in g en» en een nieuw e ru b rie k w erd g ev o rm d, b u ite n de re k e n in g e n -c o u ra n t, m a a r n ie tte m in v e rv a t in de v e rb in te n isse n op zich t. H e t b e tre ft h ie r de «V erb in ten issen tegenover h e t b u ite n la n d in h e t k a d e r v a n b etalin g sak k o o rd e n». Ze o m v a t volgende o n d erv erd elin g en : B a n k e n in h e t b u ite n la n d o) en b) e n E u ro p e se B etalin g su n ie. T egenover «B a n k e n in h e t b u ite n la n d 6)» s t a a t op de actiefzijd e de ru b rie k «T egoeden bij de D ie n st der P o stch èq u es, rekenin g B». H e t b e d ra g v erm eld in de ru b rie k «E u ro p ese B e ta lingsunie» w o rd t als v o lg t v e rk la a rd (28) : L u id en s h e t A kkoord v a n P a rijs d d. 19 S ep tem b er 1950 h e e ft de E u ro p ese B etalin g su n ie, in h a a r boeken, op h e t d e b e t v an de B a n k 44.050.000 rek en in g seen h ed en geboekt, die o v ereen stem m en m e t h e t «a a n v a n k e lijk d e b e t» v an B elgië, en die de B a n k, voor co n fo rm iteit, in h a a r boek en op h e t c re d it v à n de U n ie opgenom en h eeft v o o r een te g en w aard e v a n fr 2.202.500.000,. D e co m p en satiev errich tin g en einde N o v em b er 1950 h ebben d it b ed rag to t 1.812.000.000, te ru g g e b ra c h t, d.i. h e t saldo p e r 31 D ecem ber 1950. Verbintenissen op zicht D e v e rb in te n isse n op z ic h t v a n de N a tio n a le B a n k zijn sam en g esteld u it h e t to ta a l d er b ilje tte n in om loop en d e r re k e n in g e n -c o u ra n t zow el d ie v a n p a rtic u lie re n als deze v a n de S c h a tk ist. V an 1950 a f o m v a tte n ze (25) Voor nadere bijzonderheden : cf. T ijd sc h rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950, blz. 91-96. (26) Art. 25, Ie alinea. (27) Voor nadere bijzonderheden : cf. T ijd sch rift voor D ocum entatie en Voorlichting, September 1950, blz. 96 en 97. (28) Volgens het verslag van 1950, blz. 93. 18