Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw OVERZICHT AUTOPSIES RUNDVEE 2008 In onderstaande tabellen wordt het aantal diagnoses weergegeven op dierniveau. FOETI/DOODGEBOREN KW 1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 85 67 55 56 263 aantal dieren 90 69 58 58 275 geen etiologische diagnose 25 27 18 20 90 anoxie 0 1 1 0 2 isolatie reincultuur (longen/lebmaag) gisten/schimmels 1 4 4 0 9 Listeria sp. 6 6 3 4 19 Salmonella sp. 0 2 1 0 3 opportunistische bacteriën 27 21 17 21 86 BT 6 3 1 0 10 BVD 3 2 6 1 12 Neospora caninum 5 9 8 11 33 sepsis* 0 0 3 2 5 leptospirose 1 0 0 0 1 IBR-vermoeden 0 1 0 2 3 congenitale afwijking 1 0 1 0 2 *sepsis: bij 5 foeti werden in de bloedvaten van longen en hersenen ontstekingscellen teruggevonden. Dit wijst op een septicemie. Maatschappelijke zetel Administratie Deinse Horsweg 1 9031 Drongen www.dgz.be BTW BE 0409.450.856 KBC 734-3540380-83 Identificatie & Registratie Deinse Horsweg 1 9031 Drongen Laboratorium West Industrielaan 29 8820 Torhout Laboratorium Oost Gezondheidsadministratie Hagenbroeksesteenweg 167 2500 Lier
Van de 275 foeti die voor autopsie werden aangeboden, kon in 32% van de gevallen geen enkel agens aangetoond worden. De laatste jaren werd het abortusprotocol sterk uitgebreid, waardoor een daling in het percentage zonder etiologische diagnose kon gerealiseerd worden. Dit cijfer bedroeg in 2006 nog 61% en in 2007 38%. Bij een autopsie van een foetus wordt standaard bacteriologie uitgevoerd op de longen en de lebmaag. In 31% van de gevallen werd een reincultuur geïsoleerd, in minder dan de helft van die reinculturen werd alveolitis gezien op histologie van de long. Meer gegevens zijn terug te vinden in onderstaande tabel. De alveolitis toont aan dat de geïsoleerde kiemen wel degelijk aan de basis (kunnen) liggen van een incidentele abortus. Longen en lebmaag werden ook geënt voor Salmonella sp., Listeria sp. en gisten/schimmels. In 60% van de listeriosegevallen werd Listeria monocytogenes geïsoleerd, in de overige gevallen werd vooral Listeria innocua geïsoleerd. Bij de schimmels ging het meestal om Aspergillus fumigatus. Verder wordt standaard ook histologisch onderzoek verricht op hart en hersenen om de letsels van Neospora caninum op te sporen. In 12% van de foeti was er een sterk vermoeden van verwerping door neosporose (antistoffen in thoracaal vocht en/of serum moederdier), in bijna 65% van de vermoedens werd de diagnose bevestigd op histologie. Er wordt bij elk dossier tevens milt onderzocht voor BVD-antigen: in 4% van de gevallen was dit positief. Van de 10 gevallen met een sterk vermoeden voor blauwtong, kon slechts in 3 gevallen het virus aangetoond worden via PCR. Tabel: overzicht reinculturen opportunistische kiemen uit longen/lebmaag isolaties in reincultuur waarbij alveolitis (histologie) Staphylococcus sp. 11 2 Bacillus sp. 9 9 Escherichia coli 29 9 Arcanobacter pyogenes 20 8 Pseudomonas aeruginosa 1 0 Klebsiella sp. 2 0 Globicatella sp. 1 1 Aeromonas sp. 1 1 Histophilus somnus 1 1 overige 11 2 geen isolatie 0 1
KALVEREN <1 MAAND KW1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 74 47 26 28 175 aantal dieren: -volledig 100 44 28 27 199 -organen 1 4 2 1 8 geen etiologische diagnose 5 6 2 2 15 enteritis 28 16 13 13 70 Escherichia coli 1 3 7 0 11 Clostridium perfringens 4 1 2 2 9 coccidiose 1 0 0 0 1 Salmonella sp. 3 0 2 1 6 rotavirus 10 4 2 4 20 coronavirus 5 2 2 1 10 cryptosporidiose 9 5 2 6 22 Giardia 3 0 0 0 3 (broncho)pneumonie 37 10 6 7 60 met pleuritis 6 0 0 2 8 met uitgebreid emfyseem 2 6 0 0 8 RSV 8 0 0 0 8 Mannheimia haemolytica 7 1 0 0 8 Pasteurella multocida 10 1 0 2 13 Mycoplasma sp. 4 0 0 1 5 verslikkingspneumonie 0 1 0 3 4 algemene aandoening schurft 11 3 0 0 13 peritonitis 3 1 0 0 4 sepsis 4 1 1 3 9 torsie/invaginatie/obstructie 3 1 1 2 7 abomasitis/lebmaagulcera 3 1 0 1 5 pensdrinker 0 0 0 1 1 navelabces/arthritis 3 1 0 1 5 Histophilus somnus 5 0 0 0 5 spierdegeneratie 0 0 3 0 3 endocarditis 1 0 0 0 1 BVD 11 1 1 3 16 bloedingsneiging - onbekende etiologie 2 0 4 1 7 congenitale afwijking 5 2 1 0 8 afwijking centraal zenuwstelsel anencephalie/hydrancephalie 13 5 0 1 19 BT 3 3 2 2 10 meningo-encephalitis (L. monocytogenes) 0 0 0 1 1
Bij het grootste aantal kalveren jonger dan een maand, was de doodsoorzaak enteritis. Daarbij werden vooral cryptosporidiose en rota aangetoond. Bij de longproblematiek werd bij deze leeftijd het meest Pasteurella multocida geïsoleerd. Bij de algemene infecties is vooral BVD en in tweede instantie sepsis van belang. Opmerkelijk in 2008 werden een 7-tal kalveren jonger dan een 1 maand aangeboden met bloedingsneiging zonder dat een etiologie kon aangetoond worden.
KALVEREN 1-3 MAANDEN KW1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 26 22 11 17 76 aantal dieren: -volledig 23 22 9 20 74 -organen 4 0 2 1 7 geen etiologische diagnose 1 1 2 1 5 enteritis 6 7 2 12 27 Escherichia coli 0 0 2 0 2 coccidiose 1 1 0 3 5 nematodeninfestatie 0 0 0 1 1 Clostridium perfringens 2 4 1 2 9 Giardia 1 1 0 0 2 rota-/coronavirus 0 2 1 3 6 cryptosporidiose 0 1 0 0 1 (broncho)pneumonie 13 8 4 3 28 met pleuritis 1 3 1 1 6 met uitgebreid emfyseem 2 1 1 0 4 RSV 2 0 0 0 2 Pasteurella sp. 4 1 2 0 7 Histophilus somnus 2 0 0 1 3 Mannheimia haemolytica 1 2 0 2 5 Mycoplasma sp. 2 0 0 0 2 algemene aandoening leverbot 0 1 1 0 2 endocarditis/pericarditis 0 4 0 1 5 leknavel 0 0 0 1 1 mesenteriumtorsie/darminvaginatie 1 1 0 0 2 peritonitis 0 1 0 4 5 pensdrinker 0 1 0 0 1 verbloeding 1 0 0 0 1 BVD 3 0 2 2 7 sepsis 0 1 0 0 1 schurft 0 2 0 0 2 trauma 0 1 0 0 1 cachexie 3 2 0 2 7 polyserositis 0 1 0 0 1 congenitale afwijking 0 1 0 1 2
Bij deze leeftijdscategorie is het percentage long- en darmproblemen ongeveer even groot. Bij de darmproblemen werd voornamelijk een clostridiuminfectie vastgesteld, bij de longaandoeningen werd vooral Pasteurella sp. geïsoleerd.
KALVEREN 3-6 MAANDEN KW1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 31 14 9 22 76 aantal dieren: -volledig 28 7 7 24 66 -organen 6 8 2 5 21 geen etiologische diagnose 2 2 1 3 8 enteritis 1 3 1 6 11 Clostridium perfringens 1 0 0 4 5 coccidiose 0 2 1 2 5 Giardia 0 0 0 1 1 (broncho)pneumonie 14 1 2 11 28 met pleuritis 2 0 1 4 7 met bulleus emfyseem 5 1 0 2 8 RSV 4 1 0 0 5 Mannheimia hemolytica 1 0 0 1 2 Mycoplasma sp. 5 0 0 1 6 Histophilus somnus 0 0 0 3 3 Pasteurella multocida 4 0 0 2 6 IBR 0 0 0 1 1 necrobacillose 0 0 0 2 2 algemene aandoening pericarditis/endocarditis 1 0 0 0 1 peritonitis 1 1 0 5 7 darminvaginatie/torsie 1 0 1 0 2 sepsis 1 0 0 1 2 botulisme vermoeden 2 0 0 0 2 BT 0 0 0 0 0 BVD 5 1 0 2 8 ectoparasieten 0 0 0 2 2 lebmaagulcera 0 1 0 2 3 congenitale afwijking 0 0 0 2 2
Het percentage kalveren met diagnose enteritis is bij deze leeftijdscategorie lager terwijl het percentage kalveren met als doodsoorzaak een ademhalingsstoornis hoger ligt. Bij pneumonie werden vooral Mycoplasma sp. en Pasteurella multocida geïsoleerd.
RUNDEREN 6 MAAND-2 JAAR KW1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 17 7 14 19 57 aantal dieren: - volledig 15 6 14 19 54 - organen 5 0 0 1 6 geen etiologische diagnose 6 2 3 0 12 enteritis 1 0 4 4 9 Salmonella sp. 0 0 0 1 1 Clostridium perfringens 0 0 0 4 4 coccidiose 1 0 1 3 5 Giardia 0 0 1 0 1 (broncho)pneumonie 8 5 3 10 26 met pleuritis 1 3 1 1 6 met uitgebreid emfyseem 1 0 0 3 4 RSV 3 0 0 1 4 Mycoplasma sp. 2 0 0 1 3 Pasteurella sp. 0 0 1 2 3 Histophilus somnus 2 0 0 2 4 tracheïtis + fibrinonecrotiserende pneumonie 1 1 0 2 4 IBR 1 0 1 1 3 Mannheimia haemolytica 0 1 1 0 2 longwormen 0 0 0 1 1 algemene aandoening schimmelinfectie huid 0 0 1 0 1 BT 0 0 0 1 1 BVD 1 0 2 0 3 traumatische reticuloperitonitis 0 0 0 1 1 intoxicatie-vermoeden 0 0 0 1 1 septicemie-vermoeden 0 0 0 1 1 endocarditis/pericarditis 0 1 0 1 2 afwijking centraal zenuwstelsel 0 0 0 1 1 meningitis 0 0 0 1 1
Bij deze leeftijd zijn longpathologie, darmpathologie en algemene aandoeningen ongeveer gelijkmatig vertegenwoordigd. Longproblemen zijn divers, met onder andere isolatie van Histophilus somnus en positieve PCR-testen voor IBR.
RUNDEREN > 2 JAAR KW1 KW2 KW3 KW4 TOTAAL aantal inzendingen 41 21 32 23 117 aantal dieren: - volledig 43 22 30 22 117 - organen 1 0 3 2 6 geen etiologische diagnose 2 5 4 5 16 enteritis 7 0 0 0 7 (broncho)pneumonie 11 0 3 7 21 met pleuritis 3 0 1 1 5 met bulleus emfyseem 5 0 0 0 5 Mannheimia haemolytica 1 0 0 0 1 Histophilus somnus 0 0 1 0 1 Mycoplasma bovis 0 0 0 2 2 Pasteurella multocida 2 0 1 0 3 IBR 0 0 0 2 2 verslikkingspneumonie 0 0 0 1 1 algemene aandoening sepsis 0 2 3 4 9 cachexie 3 0 0 0 3 shock 2 2 0 3 7 BVD 1 0 2 0 3 BT 1 0 1 0 2 traumatische reticuloperitonitis 0 0 1 0 1 leverbot 3 1 4 2 10 leververvetting 1 0 0 0 1 baarmoederruptuur/-ontsteking/-prolaps 5 3 3 0 11 verbloeding 1 2 0 2 5 peritonitis 2 0 0 1 3 pensacidose 0 0 2 2 4 botulisme-vermoeden 13 0 4 0 17 mastitis 6 0 1 3 10 beeld hemorrhagic bowel disease 2 1 0 3 6 longbloeding 0 1 0 1 2 perforerende lebmaag-/darmulcus 0 0 1 1 2 lebmaagdilatie links 2 1 0 0 3 sarcosporidiose 0 0 2 0 2 taxusintoxicatie 0 0 1 2 3 fractuur/trauma/wonde 1 1 1 1 4
Bij de volwassen runderen worden meer algemene aandoeningen gediagnosticeerd. Hierbij zijn sepsis, baarmoederruptuur/ontsteking/prolaps en shock de belangrijkste. In 2008 waren er in totaal 17 gevallen met vermoeden van sterfte ten gevolge van botulisme maar slechts in 1 geval werd dit vermoeden bevestigd. Belangrijk hierbij is dat een negatief resultaat voor C. botulinum-toxine niet toelaat om botulisme als doodsoorzaak uit te sluiten.