Memorandum van de Gemeentelijke Raad Ontwikkelingssamenwerking Zemst (GROZ) voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 De GROZ is een erkende gemeentelijke adviesraad die het bestuur van de gemeente adviseert rond ontwikkelingssamenwerking en internationale solidariteit en dit zowel op vraag vanuit het gemeentebestuur als op eigen initiatief. Op eigen initiatief stelden verenigingen die lid zijn van de GROZ een memorandum op waarin wensen / aanbevelingen / aandachtspunten geformuleerd zijn voor het gemeentelijk beleid inzake internationale (ontwikkelings)samenwerking voor de periode 2012-2018. A. Waardering voor het werk van het uittredend gemeentebestuur De verenigingen van de GROZ stellen een positieve evolutie vast tijdens het voorbije decennium in de benadering van ontwikkelingssamenwerking vanuit het gemeentelijk beleidsniveau. Er was een duidelijk toegewezen bevoegdheid voor ontwikkelingssamenwerking met een eigen, gemotiveerde schepen en een professionele administratie. De budgetten voor OS (Ontwikkelingssamenwerking) stegen, de verenigingen die werken op het terrein van OS en internationale samenwerking (IS) werden ondersteund, de subsidieprocedures werden in samenwerking met de GROZ verfijnd. De relatie tussen GROZ, schepen voor OS en administratie was goed. B. Middelen om de doelstellingen OS en IS te kunnen behalen De financiële crisis in de wereld raakt niet enkel de banken, maar tegenwoordig ook meer en meer de overheden. Een groot deel van de kosten voor de ambtenaar OS en het OS budget is gefinancierd met subsidies die Zemst van de Vlaamse gemeenschap via het Gemeentelijke Convenant Ontwikkelingssamenwerking verkrijgt. Dat de Vlaamse gemeenschap de subsidies voor gemeenten eventueel zou terugschroeven is in de toekomst niet helemaal uit te sluiten. Besparen op ontwikkelingssamenwerking is misschien wel de makkelijkste weg, maar zeker niet de meest ethische. Zo treffen de gevolgen van een wijzigend klimaat nu al het hardst de landen in het zuiden, terwijl deze het minst aan de basis ervan liggen. De verenigingen van de GROZ rekenen erop dat de gemeente zich hoe dan ook blijft engageren voor de Zuid- en Noordwerking die tot nu toe ontwikkeld werd met directe samenwerking in de stedenband, ondersteuning van de verenigingen OS, vorming en bewustmaking van de bevolking in zaken van OS en migratie uit OS landen. De zwaksten van de wereld mogen niet de grootste slachtoffers van de crisis worden. Zemst moet voor de stedenband Zemst Sokone ook de nodige eigen middelen besteden, naast de middelen die de Vlaamse gemeenschap ter beschikking stelt in het kader van het Convenant. Het doel moet zijn dat de stedenband Zemst Sokone en de gemeentelijke Noord- Zuidwerking verder kunnen ontwikkelen én groeien. GROZ-memorandum voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 1
C. Aandachtspunten en doelstellingen voor OS en IS in de komende legislatuur 1. De Zuidwerking voortzetten en uitbreiden 1.1. Stedenband Zemst Sokone Wat eerst een moeizaam aftasten was naar wat er mogelijk was in de samenwerking tussen beide gemeenten lijkt nu toch tot zinvolle resultaten te leiden. De expertise die geleidelijk aan opgebouwd wordt moet verder kunnen groeien en nog tot meer resultaten leiden. Voor de komende legislatuur moet Zemst ook overwegen om externe expertise van bijvoorbeeld universitaire onderzoekscentra in te schakelen en te financieren wanneer er behoefte aan is, eventueel uit eigen middelen, los van het convenant. Belangrijk is ook dat we onze partnergemeente als gelijkwaardig beschouwen en openstaan voor een wederzijds leerproces. 1.2. De GROZ en de Zemstse ontwikkelingsorganisaties ondersteunen De werkingen van de Zemstse verenigingen die actief zijn op vlak van ontwikkeling en internationale samenwerking worden financieel ondersteund op basis van prestaties. De GROZ heeft de afgelopen jaren energie gestoken in een transparant puntensysteem dat toelaat om een gefundeerd advies te geven aan het CBS voor de toekenning van deze gemeentelijke financiële ondersteuning. In de toekomst moet er nog meer aandacht gaan naar bevordering van deskundigheid, zowel bij de verenigingen van de GROZ als bij ieder die met OS en IS te maken krijgt. In het takenpakket van de ambtenaar OS moet er voldoende ruimte zijn om op dit punt een positieve evolutie te stimuleren. 1.3. Individuele initiatieven van Zemstse burgers aanmoedigen Ook inwoners uit onze gemeente trekken de wereld in en zetten zich in voor zinvolle projecten in ontwikkelingslanden. Vaak, maar niet alleen, zijn het studenten of pas afgestudeerden. Het is essentieel dat de gemeente de stages en projecten blijft aanmoedigen met een weliswaar bescheiden subsidie die afhankelijk is van een aantal criteria die door de GROZ zijn uitgewerkt. In de toekomst moet nog meer nadruk gelegd worden op het wederzijds engagement van de begunstigden van deze subsidies voor bewustmaking van de Zemstse bevolking over de concrete situaties van mensen in ontwikkelingslanden. 2. De Noordwerking voortzetten en uitbreiden Ontwikkelingssamenwerking en internationale solidariteit zijn bij uitstek thema s waarbij een goede communicatie cruciaal is om een draagvlak te creëren en te laten groeien. We zijn in de geglobaliseerde wereld steeds afhankelijker van elkaar. We zijn als individu of als lokale gemeenschap willens nillens betrokken bij de internationale handel, de scheef gegroeide verhoudingen tussen Noord en Zuid en de migratie. De communicatie naar de inwoners in onze gemeente is erg belangrijk om het nodige draagvlak te creëren. GROZ-memorandum voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 2
2.1. Vormingsavonden De GROZ verwacht dat de gemeente blijft helpen bij het opzetten van Open GROZ-avonden door financieel tussenbeide te komen en infrastructuur ter beschikking te stellen. Dit kan gaan over avonden met bekende of minder bekende sprekers, filmvoorstelling, tentoonstelling, Een aandachtspunt voor de toekomst is dat de GROZ samen met de gemeente ook andere erkende verenigingen wil kunnen uitnodigen opdat deze in hun kringen een activiteit over de thema s ontwikkeling en internationale solidariteit zouden organiseren. Een jaarlijkse contactgelegenheid, logistieke en financiële gemeentelijke steun kunnen hierbij helpen. 2.2. Samenwerking met scholen en met jeugdverenigingen De gemeente nodigt scholen uit om regelmatig aandacht te besteden aan mondiale vorming, ontwikkelingswerk en internationale solidariteit. Het aanleggen van een wereldmediatheek en een jaarlijkse ontmoeting met een school om de noden en mogelijkheden te bespreken is een stap in de goede richting. Een aandachtspunt voor de toekomst is meer inzet van de scholen op uitwisseling met scholen in ontwikkelingslanden. De jeugdverenigingen bij ontwikkelingssamenwerking en internationale solidariteit betrekken is tot nu toe moeilijk gebleken. De Jeugdraad en de jeugdverenigingen kunnen nochtans zelf ook een kanaal zijn om internationale solidariteit aan te moedigen, bijvoorbeeld door aandacht te besteden aan deelname aan stages en projecten in de ontwikkelingslanden. Aandachtspunt voor de Noordwerking in de toekomst is dus meer samenwerking met scholen en met jeugdverenigingen. Noden, mogelijkheden en concrete activiteiten moeten onderzocht en ingevuld worden in samenspraak van Gemeentebestuur en GROZ, scholen en jeugdverenigingen zelf. Een jaarlijkse contactgelegenheid en een budget om initiatieven op dit vlak te ondersteunen kunnen uiteraard helpen maar zijn hopelijk niet de enige motivatie om interesse te wekken. 2.3. Open Poort en Wereldfeest De GROZ en de organisaties die actief zijn rond ontwikkeling en internationale solidariteit moeten regelmatig een podium hebben waar ze op een laagdrempelige manier hun visie en werkingen naar een ruimer publiek kunnen kenbaar maken. Open Poort en Wereldfeest zijn daartoe initiatieven. Twee activiteiten lijken ons ook een minimum. 2.4. Zemst Info en cbs.kort Ook in de toekomst dient er ruimte te zijn in Zemst info en cbs.kort om de bevolking op de hoogte te houden van de samenwerking met Sokone, de activiteiten van de GROZ of Fair Trade gemeente, toekenning van de status erkende vluchteling of bijkomend beschermde. Gezien de verspreiding bij alle inwoners van de gemeente is dit een enorme troef. 2.5. Nieuwsbrief ontwikkelingssamenwerking en internationale solidariteit In de toekomst moet geprobeerd worden een nog ruimer, geïnteresseerd publiek aan te boren voor de per email verspreide nieuwsbrief ontwikkelingssamenwerking. In de nieuwsbrief moeten ook de scholen en eventueel andere verenigingen of betrokken inwoners kunnen meedelen wat ze op dit terrein realiseren. 2.6. Gemeentelijke website De GROZ vraagt dat het thema Ontwikkelingssamenwerking en Internationale solidariteit op de vernieuwde website duidelijk terug te vinden zal zijn, hetgeen nu echt niet het geval is. GROZ-memorandum voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 3
3. Het gemeentelijk FairTradebeleid In 2012 werd de titel van Fair Trade Gemeente behaald in samenwerking met de lokale vrijwilligerswerkgroep. Gezamenlijk moet Zemst deze titel blijven verdienen. Verduurzaming en uitbreiding betekent dat er ook in de toekomst geld, tijd en energie voor vrijgemaakt wordt. Naast de gemeentediensten moeten ook de afhankelijke diensten zoals scholen en concessiehouders aangemoedigd worden om meer Fair Trade producten aan personeel en klanten aan te bieden. Het Fair Trade engagement moet optimaal gerealiseerd worden in het aankoopbeleid van de gemeente met o.a. schone klederen, producten uit eerlijke handel, producten met lage milieu-impact, lokale producten. Op dit punt is meer sensibilisatie nodig via de gemeentelijke kanalen naar de plaatselijke middenstand, lokale producenten van land- en tuinbouw en politieke partijen. De 6 criteria moeten ook helpen om de ecologische voetafdruk van Zemst te verkleinen. Dezelfde doelstelling moet ook in de werking met de stedenband aanwezig zijn. Wat betreft financieel beleid moet de gemeente ook een duidelijk signaal geven door een groei te realiseren in ethische beleggingen. 4. Verbanden met andere beleidsdomeinen Gemeenten gaan binnenkort werken met een Beleids- en Beheerscyclus (BBC). In deze context is extra aandacht nodig voor de verbanden tussen het beleid voor ontwikkelingssamenwerking, internationale samenwerking en andere beleidsdomeinen. Met het oog hierop stelt de GROZ voor om een jaarlijks contact tussen de diverse gemeentelijke adviesraden te overwegen. Aandachtspunten en doelstellingen van de GROZ betreffen de onderstaande beleidsterreinen. 4.1. Milieu- en landbouwbeleid De gemeente Zemst moet zijn engagement voortzetten voor vermindering van de ecologische voetafdruk van de gemeente zelf en van de bewoners. De GROZ vraagt dat de gemeente op lokaal niveau, hier en in stedenband met Sokone, ook een duurzaam milieubeleid en o.a. duurzame landbouw bevordert. 4.2. Cultuurbeleid Zemst bouwt zelf een film- en cultuurprogramma uit. De GROZ vindt het belangrijk dat N-Z thema s en artiesten van vreemde herkomst in de programma s geïntegreerd worden, om bewustmaking en openheid van de bevolking te bevorderen. Ook de gemeentelijke communicatiekanalen moeten aangewend worden om thema s over N- Z-werking en internationale solidariteit, zoals millenniumdoelstellingen, stedenband, behandeling vluchtelingen te communiceren naar de bevolking. De gemeente kan sociaal-culturele verenigingen aanmoedigen om in hun jaarprogramma een samenwerkingsactie met de GROZ of één van de aangesloten verenigingen te voorzien. GROZ-memorandum voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 4
4.3. Welzijns- en integratiebeleid De gemeente is betrokken partij bij de behandeling van vreemdelingen met tijdelijk of langdurig verblijf, door het Lokaal Opvanginitiatief (LOI) van OCMW, door de rol van de gemeentediensten en de politie bij verblijfs- en werkvergunningen, het federaal uitwijzingsbeleid en het Vlaams integratiebeleid en onderwijs. OCMW Zemst geeft opvang aan 27 alleenstaande mannelijke asielzoekers in procedure. Velen van hen komen uit een ontwikkelingsland. De wettelijk voorziene begeleiding moet in al zijn aspecten, zowel juridisch, medisch als psychosociaal, uitgevoerd worden. Daartoe behoort ook een realistisch toekomstplan helpen opbouwen, in België, in het thuisland of in een ander land. Indien een persoon de geïnformeerde beslissing neemt om vrijwillig terug te keren, moet voorkeur gaan naar vrijwillige terugkeer met reïntegratiebegeleiding door Caritas of IOM (Internationale Organisatie voor Migratie). Deze organisaties betrekken immers lokale partnerorganisaties in het thuisland bij de terugkeer en bevorderen op deze manier een duurzame oplossing en lokale ontwikkeling. Voor wie toegang tot verblijf krijgt moet Zemst een gastvrije gemeente zijn. Het gebrek aan (goedkope) huurkamers en het criterium ingezetene zijn voor sociale woningen verhinderen toegang van erkende vluchtelingen en bijkomend beschermden tot lokale huisvestiging. Wonen in een kleinere gemeente is nochtans meer bevorderlijk voor integratie dan in grote oververzadigde steden. Dit kan ook aangewend worden om de betrokkenheid van nieuwkomers uit ontwikkelingslanden bij lokaal ontwikkelingsbeleid aan te moedigen. De integratiedienst die helpt om de toegankelijkheid van diensten, tewerkstelling en voorzieningen te verbeteren, moet ook de ingezeten bevolking bewustmaken van haar eigen rol in de toegankelijkheid. De gemeente moet dus een draagvlak voor diversiteit stimuleren in alle beleidsdomeinen en in het lokaal samenleven. 4.4. Jeugdbeleid Zoals al aangestipt onder 2.2. moet de gemeente inspanningen blijven leveren om jongeren actief te betrekken bij ontwikkelingssamenwerking, internationale solidariteit en vredesgedachte. Het gemeentelijk jeugdbeleid kan jeugdraad en de jeugdverenigingen met logistieke en financiële hulp aanmoedigen om in het jaarprogramma minstens eenmaal een activiteit rond het N-Z-gebeuren, internationale solidariteit of vredeseducatie op te nemen. De GROZ-verenigingen zijn gemotiveerd om hierbij betrokken te worden. 4.5. Lokaal vredesbeleid ( vredesgemeente Zemst ) Zemst sloot in 2007 aan bij de internationale actie vredesgemeenten. Sindsdien stimuleert de gemeente de deelname van de scholen aan de jaarlijkse vredesweek, engageerde zich tegen verspreiding van kernwapens en ondersteuning van de mensenrechten en vernieuwde de 11- novemberherdenking. Zemst draagt ook bij aan een verenigd Europa door de jumelage met Spermezeu. Het gemeentelijk vredesbeleid moet zich echter nog meer globaal ontwikkelen, met : - aanmoediging van scholen, jeugdverenigingen en erkende verenigingen om acties rond vredeseducatie te ondernemen. - beperking van geweld in alle vormen, door bijvoorbeeld preventieacties rond huiselijk geweld, zinloos geweld en burenruzies, wijkoverleg en/of een bemiddelingsdienst. - lobbying bij de hogere overheden om humanitaire hulp strikt gescheiden te houden van de politieke agenda en militaire veiligheidacties. GROZ-memorandum voor het gemeentelijk beleid 2013-2018 5