Ketenanalyse afvalverwijdering Besix bouwproject OVT Utrecht Besix Nederland B.V. 30 aug 2011 Eindrapport 9W2876.02
Barbarossastraat 35 Postbus 151 6500 AD Nijmegen +31 (0)24 328 42 84 Telefoon +31 (0)24 323 61 46 Fax info@nijmegen.royalhaskoning.com E-mail www.royalhaskoning.com Internet Arnhem 09122561 KvK Documenttitel Ketenanalyse afvalverwijdering Besix bouwproject OVT Utrecht Verkorte documenttitel Status Eindrapport Datum 30 aug 2011 Projectnaam Projectnummer 9W2876.02 Opdrachtgever Referentie Besix niveau 4&5 SKAO, specifiek voor het projectgedeelte m.b.t. de afvalketen Besix Nederland B.V. Rott Auteur(s) Collegiale toets T. Beffers, J. Vroonhof H. Thorborg Datum/paraaf 31 augustus 2011 Vrijgegeven door J. Vroonhof Datum/paraaf 31 augustus 2011
INHOUDSOPGAVE Blz. 1 INLEIDING 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Motivatie keuze keten 1 1.3 Doel 1 1.4 Professionele ondersteuning 1 1.5 Inhoud 2 2 OPZET VAN DE EMISSIE-INVENTARIS 3 2.1 Systeemgrens 3 2.2 Methodische aspecten 3 2.3 Referentieproject 4 2.4 Ketenpartners 4 3 KWANTIFICERING VAN DE SCOPE 3 EMISSIES 6 3.1 Transport van de bouwplaats naar Beelen te Houten 6 3.2 Verwerking bij Beelen te Houten 8 3.3 Hergebruik en vermeden emissies 9 3.4 Totale CO 2 -emissie van de afvalketen 11 4 BESPARINGSMOGELIJKHEDEN EN AANBEVELINGEN 12 Eindrapport - iii - 30 aug 2011
1 INLEIDING 1.1 Achtergrond De CO 2 -Prestatieladder is in 2009 gestart door ProRail en in maart 2011 overgegaan naar de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO). Voor de certificering vanaf niveau 4 op de CO 2 -Prestatieladder zijn twee ketenanalyses noodzakelijk. Deze studie presenteert één van die twee studies van Besix Nederland BV. Besix Nederland BV (Besix) is al enige tijd gecertificeerd op niveau 3 van de CO 2 - Prestatieladder. Voor de certificering op het hoogste niveau heeft zij door Royal Haskoning twee ketenstudies laten uitvoeren. De ene studie betrof de betonproductie, met als referentievoorbeeld het Lanayeproject de andere (dit rapport) betreft de verwijdering van het bouwafval van een bouwproject van Besix. In deze studie wordt uitgegaan van het project Openbaar Vervoer Terminal (OVT) in Utrecht. 1.2 Motivatie keuze keten Eis 4.A.1 van het handboek 1 luidt als volgt: Het bedrijf heeft aantoonbaar inzicht in de meest materiële emissies uit scope 3, en kan uit deze scope 3 emissies tenminste 2 analyses van GHG - genererende (ketens van) activiteiten voorleggen. Uit de analyse van de meest materiële emissies van scope 3 van Besix blijkt dat de verwijdering van bouwafval een belangrijke plek inneemt op de scope 3 CO 2 -scores van Besix. De keuze voor de verwijdering van bouwafval is reeds in mei 2011 vastgesteld, voordat de aangescherpte eisen in het handboek (gepubliceerd op 23 juni 2011) verschenen. 1.3 Doel Samen met afvalverwijderaar en -verwerker Beelen Recycling heeft Besix het initiatief genomen de CO 2 -emissie van de afvalketen te analyseren. Onderwerp van de studie is de bouw van de Openbaar Vervoerterminal in Utrecht. Het doel van de analyse is te achterhalen waar de CO 2 -reductiemogelijkheden liggen bij het ontstaan en het verwijderen van het bouwafval van dit project. Dit project is onlangs gestart waardoor de reductieopties die uit deze studie naar voren komen, voor zover deze haalbaar zijn, ook daadwerkelijk kunnen worden uitgevoerd. 1.4 Professionele ondersteuning De ketenanalyse in dit rapport is uitgevoerd door Thomas Beffers van Royal Haskoning met professionele ondersteuning door Jan Vroonhof van Royal Haskoning. 1 Handboek CO 2 -Prestatieladder 2.0 (23 juni 2011) Eindrapport - 1-30 aug 2011
1.5 Inhoud In hoofdstuk 2 is de opzet van de emissie-inventaris opgenomen. Hoofdstuk 3 bevat de emissie-inventarisatie. In de discussie (hoofdstuk 4) komen de beperkingen van dit onderzoek aan de orde. Hoofdstuk 5 geeft de conclusies en aanbevelingen. 30 aug 2011-2 - Eindrapport
2 OPZET VAN DE EMISSIE-INVENTARIS 2.1 Systeemgrens In figuur 1 is de systeemgrens aangegeven. Het te analyseren systeem van de afvalketen start bij het vrijkomen van het afval op de bouwplaats. Deels is dit bouwafval gemengd, deels wordt het bouwafval reeds op de bouwplaats gescheiden. Zowel de ongescheiden als de gescheiden afvalstromen worden door Beelen vanaf de bouwplaats getransporteerd naar de bewerkingslocatie van Beelen. De afvalstromen waarvoor nog sortering noodzakelijk is, worden bij Beelen gescheiden. De gescheiden stromen worden al dan niet na nog een bewerkingsstap (bijvoorbeeld na het breken van het puin) naar de afnemers getransporteerd. Daar vervangen ze primair geproduceerde materialen. Dit betreft dan een vermeden emissie. De vermeden emissie wordt in deze analyse meegenomen omdat de gehele afvalverwerking tot doel heeft deze vermeden emissie zo hoog mogelijk te maken. De vermeden emissies immers betekenen in de meeste gevallen een (grote) besparing op de CO 2 -emissie van de primaire productie. Deze besparing is vrijwel altijd (veel) hoger dan de CO 2 -emissie als gevolg van het energiegebruik van de afvalscheiding en het hergebruik. Bij de hergebruikstappen gaat het erom het afvalverwerkingsysteem zo efficiënt mogelijk te maken: meer scheiding bij minder energiegebruik. Figuur 1 Systeemgrens analyse afvalketen scheiding op bouwplaats deelstroom 1 bouwafval deelstroom 2 deelstroom x transport transport transport scheiding en bewerking bij Beelen deelstroom a deelstroom b deelstroom c deelstroom d deelstroom n vermeden primaire producties als gevolg van toepassing secundaire materialen De geel ingevulde blokken betreffen handelingen (en vermeden handelingen). Deze kennen een CO2-emissie 2.2 Methodische aspecten Geen LCA conform specificaties Dit rapport volgt de eisen en structuur van de CO 2 -Prestatieladder. Hierin speelt ook het GHG-protocol (ISO 14064-1) een rol. Het is nadrukkelijk geen LCA conform de specificaties als de PAS2050 en andere ISO-standaarden. Geen andere broeikasgassen In deze studie is alleen CO 2 in ogenschouw genomen en niet andere broeikasgassen als CH 4 (methaan), N 2 O (lachgas), HFK s, HCFK s en SF 6. Focus op de bouwafvalketen Besix heeft nadrukkelijk de samenwerking gezocht met Beelen om de bouwafvalketen te kunnen beschrijven. De inzameling en verwerking van sloopafval valt buiten deze analyse. De inzameling en verwerking van sloopafval kent andere karakteristieken dan bouwafval. Eindrapport - 3-30 aug 2011
Functionele eenheid Als functionele eenheid wordt gedefinieerd het ingeschatte afvalpakket dat vrijkomt bij de bouw van de Openbaar Vervoer Terminal Utrecht. In de volgende paragraaf wordt de raming van die samenstelling en hoeveelheid gegeven en toegelicht. 2.3 Referentieproject Het project van de OV Terminal Utrecht bevindt zich momenteel in de opstartfase. Met deze ketenanalyse wordt een verwachting gegeven van de CO 2 -emissie van de verwijdering van het bouwafval van de OV terminal wanneer het afval op dezelfde wijze wordt ingezameld en verwerkt als voorheen gangbaar is geweest. Daarnaast worden ook de mogelijkheden gegeven voor besparing op de CO 2 -emissie, uitgaande van gelijkblijvend of toenemend hergebruik. Om de hoeveelheid en samenstelling van het bouwafval te bepalen van de OV Terminal is als referentie de bouw van het station Amsterdam Bijlmer-ArenA genomen. Tabel 1 De op basis van de afvalstromen van het afgesloten referentieproject geraamde samenstelling en hoeveelheid van het afval van de OVT Utrecht Bijlmer samenstelling Inschatting OVT % In tonnen Bouwafval 48,81% 1057 Schoon metselpuin 46,04% 997 Afvalhout B-kwaliteit 4,04% 87 Schoon betonpuin 0,66% 14 Bedrijfsafval 0,35% 8 staal 0,06% 1 Archief / confidentieel 0,06% 1 Totaal 100,00% 2167 De berekening is gemaakt op basis van de hoeveelheden en de kosten van de afvalverwijdering van het station Amsterdam Bijlmer-ArenA en de geprognosticeerde afvalkosten van de OVT Utrecht. 2.4 Ketenpartners Beelen Sloopwerken B.V., onderdeel van de Beelen Groep (hierna: Beelen), vormt de belangrijkste partner van Besix in deze studie. Op verzoek van Besix kan zij containers leveren in de formaten 3, 6 of 9 m 3 die on-site op OVT Utrecht worden geplaatst. Op OVT Utrecht zal er beperkte scheiding plaatsvinden. Dit komt in belangrijke mate door de beperkte ruimte. Daarnaast is de raming van de bouwafvalstromen uit de vorige paragraaf erg onzeker. Op verzoek van Besix zal Beelen de volle containers komen ophalen. Deze worden naar de sorteer- op- en overslaglocatie op de Schonauwenseweg in Houten gebracht. Voor verdere verwerking in de keten werkt Beelen samen met diverse partners, afhankelijk van de afvalstroom. Zie tabel 3.1. 30 aug 2011-4 - Eindrapport
Tabel 2 Partners van Beelen te Houten in de afvalketen Partner Afvalstroom Eindproduct Rest Hout Nederland B-hout Blokjes voor pallets/spaanplaatindustrie Beelen (Amsterdam / Vlaardingen B.V.) Mengpuin Hergebruik, granulaat Attero (AVI te Wijster) Bedrijfsafval/Restfractie Elektriciteit Van Groningen Metaal Hergebruik betonijzer A&G Zeefzand Hergebruik bouwstoffen Rest Hout Nederland De sorteerinstallatie van Beelen scheidt het hout op basis van luchttechnieken / soortelijk gewicht. Rest Hout Nederland B.V. exploiteert een tweetal locaties waar afvalhout wordt op- en overgeslagen (Houtbank Roosendaal en RSB-Noord). Zij heeft contracten gesloten met bedrijven voor het bufferen van gebroken afvalhout. Op deze locaties wordt het afvalhout gereed gemaakt (ook op kwaliteit) om geleverd te worden aan de eindverwerkers al naar gelang hun specifieke behoeften. Beelen Amsterdam en Beelen Vlaardingen Het aangevoerde puin is homogeen van samenstelling en voor bewerking gecontroleerd op de aanwezigheid van ongewenst materiaal. De bewerking bestaat uit het verkleinen van het puin door een mobiele puinbreker, afkomstig van de zusterbedrijven Beelen Amsterdam B.V. of Beelen Vlaardingen B.V. Na het breken wordt het puin tijdelijk in depot gezet voordat het verder wordt getransporteerd. Attero in Wijster Bedrijfsafval van huishoudelijke aard dat wordt ingezameld op de bouwplaats, wordt gewogen en direct overgeslagen in containers. De overslag vindt inpandig plaats en het afval wordt nog dezelfde dag weer uit de inrichting afgevoerd naar de afvalverbrandingsinstallatie (AVI) van Attero in Wijster. Ook de kleinste restfractie (afgezien van het zeefzand) uit de sorteerinstallatie wordt naar Attero in Wijster gertransporteerd. Van Groningen B.V. De sorteerinstallatie bevat een magneetband waarmee het metaalhoudende afval wordt gescheiden. Een deel van het metaalafval wordt ook apart ingezameld. Van Groningen B.V. in Nieuw Vennep, actief in het verwerken van ferro en non-ferro metalen, is de partner van Beelen op dit gebied. Zij beschikken over diverse mobiele kranen met sorteergrijpers en scharen en een grote stationaire schaar. De afgescheiden metalen worden hergebruikt. A&G Het bouwafval wordt vooraf aan het breken gezeefd door Beelen. Dit zeefzand kan worden hergebruikt ter vervanging van primair gewonnen zand. Beelen maakt hierbij gebruik van de diensten van partner A&G. Deze partij houdt zich naast saneren en reinigen bezig met de productie van secundaire bouwstoffen (o.a. zand) voor bijvoorbeeld asfalt en beton. Eindrapport - 5-30 aug 2011
3 KWANTIFICERING VAN DE SCOPE 3 EMISSIES 3.1 Transport van de bouwplaats naar Beelen te Houten Beelen kan op de site van OVT Utrecht containers van 3, 6 of 9 m 3 plaatsen. Met behulp van een aanhanger is het mogelijk om tot vier containers per rit te vervoeren. De locatie van Beelen te Houten ligt op een afstand van 16 kilometer van de bouwplaats van OVT Utrecht. De berekening van de CO 2 -emissie van het afvaltransport van de OVT naar Beelen te Houten zijn verschillende mogelijkheden met verschillende nauwkeurigheid. De drie methoden met oplopende nauwkeurigheid zijn: 1 berekening via tonkilometer; 2 energiegebruik van een vrachtwagen in de stad, op de buitenweg en op de snelweg; 3 brandstofverbruik in liters. De berekening in deze ketenanalyse kan niet via de laatste, meest nauwkeurige methode worden uitgevoerd omdat de gegevens van het brandstofverbruik niet zijn bijgehouden. In het laatste hoofdstuk met aanbevelingen zal dan ook worden aanbevolen om deze gegevens in de toekomst te verzamelen. Met deze gegevens immers kan op de beste wijze worden gezocht naar het meest efficiënte transport. Methode 1 via tonkilometer In deze methode wordt het te transporteren tonnage vermenigvuldigd met de afstand en vermenigvuldigd met de conversiefactor voor het type vrachtwagen. Het type vrachtwagen is een wagen van 3,5-10 ton (non-bulk). De belading is in alle gevallen < 10 ton. Tabel 3 Berekening CO 2-uitstoot afvaltransport o.b.v. tonkilometer Onderdeel Waarde Eenheid Afstand Mineurslaan Utrecht - Schonauwenseweg Houten 16 km CO 2-conversiefactor vrachtauto 3,5-10 ton (non bulk) 480 g CO 2 / tonkm Totale hoeveelheid afval (zie tabel 1) 2167 ton CO 2-emissie 16,6 ton CO 2 Bij een gegeven tonnage en afstand heeft efficiëntieverbetering geen effect op de uitkomst. Methode 2 via energiegebruik Voor deze methode ontbreken enkele rekenfactoren in het handboek van de CO 2 - Prestatieladder. Wij hebben toch gemeend deze hier te kunnen presenteren om de volgende redenen. De methode via energiegebruik is nauwkeuriger dan methode 1 via tonkilometer. De gegevens voor de methode komen uit gerenommeerde bronnen, zie vermelding in tabel 4. 30 aug 2011-6 - Eindrapport
De berekening per afvalrit is in tabel 4 opgenomen. Tabel 4 Berekening per afvalrit via energiegebruik vrachtwagen CO2-emissieberekening o.b.v. energieverbruik portaalarmwagen Stookwaarde Diesel (MJ/kg, Protocol hernieuwbare energie Agentschap NL update 2010) 42,7 Dichtheid Diesel (kg/l, specificatie diesel Esso, Shell en Texaco) 0,832 CO2-conversiefactor Diesel (kg CO2 / liter diesel, handleiding CO2-prestatieladder) 3,135 Vrachtwagen 3,5-10 ton Energieverbruik stad (MJ/km, STREAM CE blz. 30) 7 Energieverbruik buitenweg (MJ/km, STREAM CE blz. 30) 5,3 Brandstofverbruik stad (liter Diesel / km) (=7 / (42,7*0,832) ) 0,197 Brandstofverbruik buitenweg (liter Diesel / km) (=5,3 / (42,7*0,832) ) 0,149 CO2-emissie stad (kg CO2/km) (=0,917 * 3,135 ) 0,618 CO2-emissie buitenweg (kg CO2/km) (=0,149 * 3,135) 0,468 % dat in de stad gereden wordt 50% % dat in over de buitenweg gereden wordt 50% CO2-emissie per rit over 18 km (kg CO2 bij 50% stad en 50% buitenweg) 8,68 In de tabel wordt een onderscheid gemaakt tussen energieverbruik in de stad en op de buitenweg. OVT Utrecht ligt midden in het centrum van de stad, terwijl de locatie aan de Schonauwenseweg in Houten in het buitengebied ligt (aan het Amsterdam-Rijnkanaal). Het energieverbruik in de stad ligt een stuk hoger vanwege meer stilstaan, optrekken en afremmen. In de berekening is gekozen om de stad en buitenwegen beide voor 50% van de afstand mee te nemen. Dit is een benadering van de werkelijke situatie. Om uit te rekenen hoeveel containers er nodig zijn en hoeveel ritten er worden gemaakt, moeten aannames worden gedaan voor het aantal ton afval per m 3 container. Ook deze inschatting kan worden gedaan op basis van informatie van het referentieproject. Tabel 5 Ton afval per m3 container bij het referentieproject Afvalsoort Gemiddeld Hoogste Laagste Overig bouwafval 0,197 0,248 0,136 Schoon metselpuin 1,028 1,076 0,978 Afvalhout B-kwaliteit 0,141 0,187 0,100 IJzer (Ferro metalen) 0,180 (één waarde) Schoon betonpuin 0,955 (één waarde) Bedrijfsafval 0,138 0,180 0,096 Totaal (gewogen gemiddelde) 0,345 1,076 0,096 Uit de tabel blijkt dat de hoeveelheid afval in tonnen per container sterk afhankelijk is van de afvalstroom. Binnen de afvalstroom kan ook nog een forse fluctuatie optreden. Gerekend wordt met het gemiddelde van 0,345 ton afval per m 3 container. Het totale te transporteren gewicht is 2167 ton (tabel 1). De CO 2 -emissie als gevolg van het energiegebruik per rit van 16 km is 8,68 kg CO 2 (tabel 4). Eindrapport - 7-30 aug 2011
Tabel 6 Berekening CO 2-emissie afvaltransport in ton CO 2 op basis van energiegebruik Container m3 Ton/container één container/rit twee containers/rit drie containers/rit vier containers/rit 3 1,04 36,3 18,2 12,1 9,1 6 2,07 18,2 9,1 6,1 4,5 9 3,11 12,1 6,1 4,0 nvt De CO 2 -emissie van het afvaltransport naar Beelen varieert dus tussen 4,0 ton CO 2 en 36,3 ton CO 2. De conclusie is dat de CO 2 -emissie afneemt bij het afnemen van het aantal ritten. Dit is op zich niet verbazingwekkend, maar de vergelijking met methode 1 is interessant. Vergelijking methode 1 en methode 2 Methode 1 geeft een vaste CO 2 -emissie van 16,6 ton CO 2. Methode 2 laat zien dat bij het transport van meerdere en grotere containers een aanmerkelijke lagere CO 2 -emissie wordt verkregen dan de CO 2 -emissie bepaald volgens methode 1. Methode 1 is veel te grof. De conclusie is dan ook gerechtvaardigd dat bij optimalisering van transport methode 1 geen geschikte methode is. In het referentieproject is geen specifieke aandacht besteed aan de CO 2 -emissie van het afvaltransport. Er vanuit wordt gegaan dat de CO 2 -emissie ergens in het midden ligt. Daarvoor wordt de CO 2 -emissie van methode 1 genomen. 3.2 Verwerking bij Beelen te Houten Op de recyclinglocatie van Beelen wordt het ingezamelde materiaal met de sorteerinstallatie gescheiden in secundaire materiaalstromen. Deze worden vervolgens afgezet bij de eindverwerkers. Enkele malen per jaar wordt de mobiele breker van een zusterbedrijf in Houten geplaatst voor de verwerking van het bouwafval. Ondersteunende onderdelen, zoals pompjes voor sproei-installaties om stof te reduceren en het energieverbruik in de gebouwen van Beelen worden niet meegenomen. Het elektriciteitsgebruik van de sorteerinstallatie is 6,06 kwh/ton input. De doorvoer door de installatie betreft het afval van de OVT minus het schoon metselwerkpuin en minus het schoon betonpuin. De doorvoer door de sorteerinstallatie is dan 1155 ton. Het brandstofverbruik van de mobiele puinbreker is 0,45 liter per ton input. De doorvoer van de OVT is het schoon metselwerkpuin, het schoon betonpuin en het afgescheiden puin uit de mengfractie bouwafval. Volgens gegevens van Beelen is 31% van de mengfractie puin, ofwel (0,31* 1057 ton=) 327,7 ton. In totaal gaat dan 1338,7 ton input in de puinbreker. De elektriciteitsleverancier van Beelen is Nuon (grijze stroom), daarom is hier 455 gram / kwh gekozen conform het handboek. 30 aug 2011-8 - Eindrapport
De CO 2 -emissie is berekend in tabel 7. Tabel 7 CO 2-emissie sorteerinstallatie en breker door afval OVT Utrecht Onderdeel CO 2-emissiefactor Doorvoer in ton Energieverbruik/ton CO 2-uitstoot Sorteerinstallatie 455 gram / kwh 1155 6,06 kwh 3,2 ton Breker 3135 gram / liter 1338,7 0,45 liter diesel 1,9 ton Totaal 5,1 ton 3.3 Hergebruik en vermeden emissies De scheiding van de gemengde bouwafvalfractie (1057 ton) resulteert in de volgende materiaalstromen: Tabel 8 Afgescheiden materiaalstromen in de sorteerinstallatie materiaal zeefzand puin restfractie B-hout metaal overig Totaal aandeel 31% 31% 20% 15% 2% 1% 100% tonnen 327,7 327,7 211,4 158,6 21,1 10,6 1057 Optelling van de scheidingsfracties bij de apart ingezamelde materiaalstromen resulteert in de volgende outputstromen van Beelen: Tabel 9 Materiaalstromen in tonnen na scheiding en bewerking door Beelen materiaal zeefzand Gebroken puin restfractie B-hout metaal overig Totaal scheiding 327,7 327,7 211,4 158,6 21,1 10,6 1057 Apart 997 + 14 8 87 1 1 1110 2 ingezameld totaal 327,7 1338,7 219,4 245,6 22,1 11,6 2167 Per materiaalstroom wordt aangegeven op welke wijze deze wordt toegepast en welke vermeden emissie daarbij van toepassing is. Zeefzand Het zeefzand wordt toegepast voor versterking onder wegen. Aangenomen is dat het hiermee ophoogzand vervangt dat in de Noordzee zou zijn gewonnen. De winning van zand en het transport ervan naar de Rotterdamse haven geeft een CO 2 -emissie van 0,02 ton CO 2 /ton zand 3. Gebroken puin Het gebroken puin wordt eveneens toegepast voor versterking onder wegen. Daarbij vervangt het eveneens ophoogzand gewonnen op de Noordzee. 2 Door afronding is de horizontale optelling niet geheel juist 3 Bron voor winning zand op de Noordzee: International Maritime Organization Prevention of air pollution from ships, april 2009 Eindrapport - 9-30 aug 2011
Restfractie De restfractie wordt afgevoerd naar de de AVI van Attero te Wijster. Uit een studie van CE Delft 4 blijkt dat het transport naar een AVI minder bijdraagt aan de CO 2 -emissie dan de keuze voor de meest efficiënte AVI. Volgens deze studie levert Attero in Wijster een vermeden CO 2 -uitstoot van 0,289 ton CO 2 per ton restafval en is deze AVI hiermee tiende op de lijst van twaalf onderzochte AVI s. Als het bedrijfsafval / de restfractie naar de best presterende AVI wordt gebracht, AZN Moerdijk, levert dit een winst van 0,482 ton CO 2 per ton afval op. De hoeveelheid te verbranden restfractie bedraagt 119,4 ton. Tabel 10 Verschillende CO 2-winsten bij verschillende AVI s AVI CO 2-winst (ton CO 2 / ton afval) Totale CO 2-winst (ton CO 2) Attero Wijster 0,289 34,5 AZN Moerdijk 0,482 57,6 Verschil 23,1 B-hout Aangenomen wordt dat het hout wordt ingezet in de spaanplaatproductie. Per ton resthout wordt 145 kg CO 2 vermeden. Dit is conform de analyse onder www.afvalwijzer.nl. Metaal Als gevolg van de herinzet van staal is de vermeden emissie 1,593 ton CO 2 /ton staal. (www.afvalwijzer.nl) Overig De samenstelling van de fractie overig is niet bekend. Door de geringe hoeveelheid, is de vermeden emissie hiervan te verwaarlozen. In tabel 11 zijn de vermeden emissies opgenomen. Tabel 11 Overzicht vermeden emissies materiaal zeefzand puin restfractie B-hout metaal Totaal Vermeden emissie ton CO 2/ton 0,02 0,02 0,289 Att 0,428 AZN 0,145 1,593 nvt tonnen 327,7 1338,7 219,4 245,6 22,1 2167 Vermeden emissie ton CO 2 6,6 26,8 34,5 Att 57,6 AZN 35,6 35,2 138,7 Att 161,8 AZN De vermeden emissies als gevolg van de afvalinzameling, scheiding en hergebruik bedragen 138,7 ton CO 2 bij verbranding van de restfractie bij Attero in Wijster en 161,8 ton CO 2 bij verbranding van de restfractie bij de AZN Moerdijk. 4 CE Delft: Beter één AVI met een hoog rendement dan één dichtbij, oktober 2010 30 aug 2011-10 - Eindrapport
3.4 Totale CO 2 -emissie van de afvalketen In tabel 12 is de totale CO 2 -emissie van de keten van de verwijdering van bouwafval weergegeven. Het is de CO 2 -emissie voor de verwijdering van het bouwafval van de OVT Utrecht wanneer deze op dezelfde wijze zou geschieden als de verwijdering van het bouwafval van het referentieproject. Tabel 12 CO 2-emissie van de verwijdering en verwerking van het bouwafval van de OVT Utrecht op dezelfde wijze als het referentieproject processtap Totale CO 2-emissie in ton CO 2 Inzameling van het bouwafval van de bouwplaats 16,6 Scheiding van het gemengde bouwafval door Beelen 3,2 Breken van het puin met behulp van de mobiele breker bij Beelen 1,9 Vermeden emissie door hergebruik zeefzand als wegondergrond -6,6 Vermeden emissie door toepassing van puin als wegondergrond -26,8 Vermeden emissie restafval bij verbranding in de AVI Attero te Wijster -34,5 Vermeden emissie toepassing B-hout voor spaanplaat -35,6 Vermeden emissie hergebruik staal -35,2 Totaal Directe emissies 21,7 Vermeden emissies 138,6 Eindrapport - 11-30 aug 2011
4 BESPARINGSMOGELIJKHEDEN EN AANBEVELINGEN Per processtap uit tabel 12 worden de besparingsmogelijkheden gegeven. Inzameling van het bouwafval op de bouwplaats Uit de analyse van het transport volgens de 2 e methodiek blijkt dat er een aanzienlijke besparing op CO 2 -emissie mogelijk is door grotere containers te gebruiken en meerdere containers per rit te vervoeren. Volgens deze methode kan de CO 2 -emissie dan afnemen naar ongeveer 4 ton CO 2. Door het brandstofverbruik te administreren, kan nog beter worden gezocht naar het optimale transport. Scheiding van het gemengde bouwafval door Beelen De scheiding door Beelen kan worden verminderd door de scheiding op de bouwplaats te verbeteren. Door een goede planning van het transport behoeft dit niet te betekenen dat de CO 2 -emissie van het transport toeneemt. De ruimte op de bouwplaats is de beperkende factor voor het plaatsen van meerdere containers. Betere scheiding op de bouwplaats kan ook mogelijk worden bereikt door betere handhaving van de scheidingsregels. Breken van het puin met de mobiele breker Een voorzichtiger en zorgvuldiger omgaan met de bouwmaterialen op de bouwplaats kan wellicht de hoeveelheid bouwafval dat ontstaat, verminderen. Het idee van BAM om de logistiek van de bouwmaterialen door een externe partij te laten verrichten (verhuisbedrijf) kan hier mogelijk een bijdrage aan leveren. De gedachte achter dit idee is dat door delivery just in time het materiaal korter op de bouwplaats is en in meer kant en klare porties wordt afgeleverd. Dit idee is echter nog onuitgewerkt. Vermeden emissie van toepassing zeefzand Mogelijk kan het zeefzand worden toegepast voor andere doeleinden die een hogere vervangende waarde hebben zoals toepassing in asfalt of beton. Vermeden emissie van toepassing gebroken puin Toepassing van betonpuin als grindvervanging heeft een hogere vermeden emissie dan de toepassing als wegondergrond. Deels vindt deze grindvervanging reeds plaats en er wordt ook al gestreefd naar een verruiming van deze toepassing. Vermeden emissies bij verbranding In het vorige hoofdstuk is reeds aangegeven dat de keuze van de AVI waarin het restafval wordt verbrand een aanzienlijk verschil kan maken wat betreft de vermeden emissie. Het verdient aanbeveling om na te gaan of de afzet van het restafval bij een efficiëntere AVI kan plaatsvinden. Vermeden emissies toepassing B-hout Uit analyses blijkt dat toepassing van B-hout in de spaanplaatindustrie een hoge vermeden emissie oplevert. Vermeden emissies hergebruik staal Bij het hergebruik van staal is geen verruiming van de vermeden emissies mogelijk. 30 aug 2011-12 - Eindrapport
In tabel 13 wordt een indicatie gegeven waar CO 2 winst is te behalen bij de verschillende processtappen. Het is aan Besix om hieruit een keuze te maken en een doelstelling te halen. Op termijn lijkt een reductie van de directe emissie met 50% haalbaar door optimalisering van het transport en optimalisering van de scheiding op de bouwplaats. De vermeden emissies kunnen toenemen. De mogelijkheden hiervoor liggen vooral bij de toepassing van zeefzand en puingranulaat (beide enkele procenten verbetering) en bij de verbranding van het restafval in een optimale AVI (verbetering tot meer dan 50%). Tabel 13 CO 2-emissie van de verwijdering en verwerking van het bouwafval van de OVT Utrecht met mogelijkheden voor reductie Processtap CO 2-emissie ton CO 2 Maatregel ter verlaging Inzameling van het bouwafval van de bouwplaats 16,6 Meer containers per rit en grotere containers Scheiding van het gemengde bouwafval door Beelen 3,2 Meer scheiding op de bouwplaats Breken van het puin met behulp van de mobiele breker bij Beelen 1,9 Voorzichtige behandeling op de bouwplaats Vermeden emissie door hergebruik zeefzand als wegondergrond -6,6 Zeefzand hoogwaardiger toepassen Vermeden emissie door toepassing van puin als wegondergrond -26,8 Betonpuin toepassen als grindvervanging in beton Vermeden emissie bij verbranding restafval in de AVI Attero te Wijster -34,5 Keuze van de AVI op grond van zijn prestaties Vermeden emissie toepassing B-hout voor -35,6 Geen spaanplaat Vermeden emissie hergebruik staal -35,2 Geen Totaal Directe emissies 21,7 Vermeden emissies 138,6 Eindrapport - 13-30 aug 2011