Van anderstalig tot zelfredzaam Geletterdheid bevorderen bij analfabete nieuwkomers
Nood werkveld kader aanpak alfabetisering en beginnende geletterdheid + aangepaste materialen (digi info) Bevraging / observatie Aparte klassen of uren; zorgklas (weinig samen) Vaak laaggeletterd in eigen taal Tweede okanjaar: vraag naar zin en invulling Uitstroom BSO / BUSO / schakelinitiatieven Frustratie
Geobserveerde pijnpunten: kinderlijke activiteiten / teksten (of volw.) veel aandacht schoolse vaardigheden kader? / doelen? snel begin met technisch leesproces zwakke mondelinge taalvaardigheid lln. stagnatie lln begrijpend lezen afwezig laag zelfbeeld lln
Literatuur en methodieken CTO-projecten en onderzoeken Literatuur Nederlands taalgebied: Kurvers Internationale literatuur o.a. Beginning to read. Jager Adams ( 94) Developing literacy in second-language learners (report o/t National Literacy Panel) (2006) NT1 didactiek geletterdheid kinderen Verhoeven Studie methodieken: phonetics - whole language structuurm. globaalm. leesmodellen Freinet moedertaalmethode V. Uden
www.anderstaligenieuwkomers.be Achtergrondteksten en materialen Achtergrondteksten: kader scheppen v. didactiek Stand van zaken? Wat is geletterdheid? Hoe leren lezen / in welke fases? Moeilijkheden? Vertaling fasering lespraktijk? Didaktische invulling fasering? Leesvoorwaarden en deelvaardigheden + Praktische tips Klein Woordenboek Literatuurexcerpt Kurvers
Achtergrondteksten: verklaren kader, bvb: mondelinge basis als belangrijke voorwaarde omwille van moeilijkheden analfabete tweedetaalleerder; breder werken aan geletterdheid nodig omwille van profiel ll. Kaders scheppen: voor lk. vertrekken vanuit gekende, maar nuanceren en aanvullen Aantonen dat sommige fasen (technisch alfabetiseren) en sommige deelvoorwaarden (motoriek en waarneming) overbelicht zijn tov andere Aantonen hoe je fasen alternatief en effectief kunt invullen Gebruiksvriendelijke tips oa gebruik gekende woorden; aandachtspunten bij gebruik van visuele ondersteuning
Fase Wat Hoe Vb.-materiaal A Ontluikende Mond. vaard. Oa Geletterdheid Deelvaard. / leesvoorwaard. Experimenteel en globaal lezen Interactieve taken / funct. taken die werken aan leesvoorwaard. / groepsteksten / interactief voorlezen /... Groepstekst, Smoorverliefd, Het T-shirt is beter,... B Alfabetisering / beginnende geletterdheid Verderzet. A Elem. leeshandeling en automatisering Beginnend functioneel en genietend lezen Oa Teksten - woorden uit eerste fase gebruiken als basis v. aanbrengen leeshandeling / zeer eenvoudige leesteksten vb. instructies, onderschriften afb. Zeg het met een T- shirt, Post een geheim,...
C Gevorderde geletterdheid Verderzet. B Verderzet. functioneel en genietend lezen Oa eenvoudige teksten en verhalen op maat v. lln mbt leesniveau, leefwereld, interesses, behoeftes,... Hoe tune ik een auto, leesverhalen, De juiste boor,...
Type leesvoorwaarden / deelvaardigheden Wat Hoe Vb.-materiaal Vertrouwdheid met taal Mondel. basistv. Vertrouwd met functies schrift Vertrouwd met boeken en verhalen Vb: begrip opbouw verhaal Vb. zelf verhaal reconstrueren Oa leesteksten Taalbewustzijn Letterkennis Begrippenkennis Vb: letters kunnen benoemen Vb. vertrekken van eigen naam Oa Letters met je lijf Objectivatie Begrip symbol. functie schrift
Type leesvoorwaarden / deelvaardigheid Wat Hoe Vb.-mat. Waarneming en motoriek Auditief waarnemen / fonemisch bewustzijn Vb. = en verschillen tssn. gesproken uitingen opmerken Oa zelf wisselrijtjes maken (vergt mondelinge taalv!) Oa Smoorverliefd Visueel waarnemen Motorische vaardigheden
Geletterdheid bevorderen algemeen: Altijd aandacht voor mondelinge basis Functioneel lezen en schrijven kan vanaf de allereerste fase (als technisch lezen nog niet ontw.) vb. groepsteksten maken of takenbord mee opstellen Vertrekken vanuit de eigen ervaringen, leefwereld en interesses voor keuze teksten (of eigen teksten maken) Vertrekken vanuit de eigen noden vb. meer praktijkgerichte activiteiten Eenvoudige teksten, maar (tenzij in fase eigenlijke alfabetisering): niet elk woord hoeft te worden begrepen; leesstrategieën aanreiken om tekst te begrijpen Authentieke teksten zo snel mogelijk plaats geven Ruim aanbod teksten, verhalen,...
Materialen Voorlopig: twintigtal voorbeeldactiviteiten verdeeld over verschillende fasen Zie materialenbank www.anderstaligenieuwkomers.be Meestal in thema in te passen Ook enkele taken voor schakelfase: praktische vakken Accenten: functionaliteit; genietend en begrijpend lezen aangepast aan leeftijd en leefwereld; tonen van mogelijkheden transfer methodieken Extra: differentiatie visuele ondersteuning bruikbaar in heterogene groepen breder inzetbaar interactieprotocols ook voor ondersteuning technisch en begrijpend lezen