Frans, Roger Visual Basic.NET 1/2 / Roger Frans; Geel: Campinia Media vzw, 2003-2de druk september 2005; 229 p; index; 25,5 cm; gelijmd. ISBN: 90.356.1174.8; NUGI 854; UDC 681.3.06 Wettelijk depot België: D/2003/3941/17 Campinia Media vzw Kleinhoefstraat 4 B 2440 GEEL (Belgium) Tel.: (+32) 014/59 09 59 Fax: (+32) 014/59 03 44 e-mail: <info@campiniamedia.be> URL: <www.campiniamedia.be> Copyright 1999: No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission of the publisher. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, print, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inleiding De programmeertaal Basic (Beginners All Purpose Symbolic Instruction Code) werd in 1965 ontwikkeld aan het Darthmouth College. De taal werd ontworpen om te programmeren op kleine systemen. Het was immers de tijd dat de eerste microcomputers het daglicht zagen. De oorspronkelijke taal Basic heeft heel wat kritiek moeten slikken. Het was een taal die weinig structuren bezat en die niet erg krachtig was. In de loop der jaren is Basic uitgegroeid tot een volwaardige programmeertaal. Visual Basic is de versie van Basic voor het programmeren van Windows-toepassingen. De versie Visual Basic 6.0 wordt nog zeer veel gebruikt. De opvolger van Visual Basic 6.0 is Visual Basic.NET. Het is meer dan een update. Visual Basic is nu een objectgeoriënteerde taal. Deze cursus is geen gewone cursus over Visual Basic. Het is in eerste instantie een cursus programmeren voor lezers die geen of zeer weinig ervaring hebben met het programmeren. In de cursus wordt m.a.w. heel wat aandacht besteed aan de technieken van het programmeren: de basisstructuren (sequentie, selectie, gewone iteratie), de complementaire structuren (iteratie met onderbreking, zelftellende lus, meervoudige selectie), procedures, tabellen, enz. Visual Basic.NET is een objectgeoriënteerde taal. Hoewel we in dit deel niet de klemtoon leggen op het objectgeoriënteerd programmeren, zullen we al vrij snel enkele concepten moeten verduidelijken. We gaan niet teveel in detail om niet te verzuipen. Het tweede deel van de cursus vertrekt van objectgeoriënteerd programmeren en illustreert de verschillende principes van objectgeoriënteerd programmeren in Visual Basic.NET, bv. overerving en polymorfisme. We gaan in dit deel ook in op gegevensstructuren, collecties, bestanden, Leren programmeren in Visual Basic.NET is een doe-cursus. Dit betekent dat u de cursus doorneemt terwijl u voor de computer zit. U neemt per hoofdstuk de cursustekst door. Daarna maakt u de oefeningen die achteraan elk hoofdstuk zijn opgenomen. U maakt een map VB- Net1_Oef aan waarin u de voorbeelden en oefeningen bewaart die u in deze cursus aanmaakt. Bij deze herziene druk werd de geïntegreerde ontwikkelomgeving Visual Studio.NET 203 met het.net Framework 1.1 gebruikt. Indien u een oudere versie van Visual Studio.NET hebt, kunnen sommige schermen lichtjes anders zijn. Bij de cursus hoort een cd-rom. Op deze cd-rom vindt u in de map VBNet1_Vbn bestanden die u nodig hebt om de voorbeelden en oefeningen te kunnen uitwerken. U kopieert de map best naar de harde schijf. Ook de voorbeelden uit de verschillende hoofdstukken, staan op de cdrom. Op de cd-rom bevindt zich ook een bestand Lees mij.doc met last minute informatie. U kunt de inhoud van het bestand lezen door te dubbelklikken op het bestand. Inleiding 1
Ik hoop dat deze cursus u vertrouwd mag maken met het programmeren en met Visual Basic.NET. Indien u opmerkingen hebt die een latere uitgave kunnen verbeteren, kunt u die steeds kwijt aan de auteur. Roger Frans september 2003 augustus 2005 (herziene druk) 2 Leren programmeren in Visual Basic.NET 1/2
Inhoudsopgave INLEIDING...1 INHOUDSOPGAVE...3 1 PROGRAMMEREN EN PROGRAMMEERTALEN...11 1.1 Inleiding... 11 1.2 Gegevens versus informatie... 11 1.3 Hardware en software... 12 1.4 Computerconfiguratie... 12 1.5 Algoritmen... 13 1.6 Programma en programmeren... 15 1.7 Categorieën en karakteristieken van programmeertalen... 15 1.7.1 Machinetalen... 16 1.7.2 Lagere programmeertalen of assembleertalen... 16 1.7.3 Hogere programmeertalen... 17 1.7.4 Vertaalprogramma s... 18 1.8 Enkele belangrijke hogere programmeertalen... 19 1.8.1 FORTRAN... 19 1.8.2 COBOL... 19 1.8.3 RPG... 20 1.8.4 BASIC... 20 1.8.5 PASCAL... 21 1.8.6 C en C++... 22 1.8.7 Java... 22 1.9 Fasen in het ontstaan van een bronprogramma...22 1.9.1 De probleemdefinitie... 23 1.9.2 De probleemanalyse... 23 1.9.3 Het opstellen van een schema... 23 1.9.4 Het schrijven van het bronprogramma... 23 1.9.5 Het testen van het programma... 24 1.9.6 De documentatiefase... 24 1.10 Gestructureerd programmeren... 24 1.11 Procedureel en modulair programmeren... 25 1.11.1 Ongestructureerd programmeren... 25 1.11.2 Procedureel programmeren... 25 1.11.3 Modulair programmeren... 25 1.12 Objectgeoriënteerd programmeren... 26 1.13.NET... 26 1.13.1 De oorsprong... 26 1.13.2 Het.NET Framework... 27 1.14 Visual Studio.NET... 27 1.15 Afspraken... 28 2 KENNISMAKEN MET VISUAL BASIC.NET...29 2.1 Inleiding... 29 2.2 Creatura (H02VB01)... 29 2.2.1 Probleemdefinitie... 29 2.2.2 Probleemanalyse... 30 2.2.3 Schema in pseudo code... 31 2.2.4 Bronprogramma en korte bespreking... 32 Inhoudsopgave - 3
2.3 Visual Studio.NET 2003 starten...33 2.4 Windows Form Designer...37 2.5 Solution Explorer...38 2.6 Het eigenschappenvenster...39 2.7 De toolbox...40 2.8 De gebruikersinterface maken...41 2.8.1 Een object toevoegen door te slepen...41 2.8.2 Een object toevoegen door te dubbelklikken...42 2.8.3 Verplaatsen van het label...42 2.8.4 Een object van grootte wijzigen...42 2.8.5 Een object toevoegen door het te kopiëren...43 2.8.6 Een object verwijderen...43 2.8.7 De naam Name van een object instellen...43 2.8.8 De eigenschap Text instellen...44 2.8.9 Tekstvakken aanbrengen...45 2.8.10 Selectie van meerdere objecten...45 2.9 De oplossing bewaren...46 2.10 Het programma uitvoeren...46 2.11 Een opdrachtknop of button...48 2.12 Programmacode toevoegen...48 2.12.1 Het venster voor programmacode...48 2.12.2 IntelliSense...51 2.12.3 Commentaar...52 2.12.4 Declaratie van variabelen...52 2.12.5 De waarde uit een tekstvak lezen...52 2.12.6 Een waarde in een tekstvak plaatsen...52 2.12.7 Een syntaxisfout...53 2.12.8 Het voorbeeld verder afmaken...53 2.12.9 De code bekijken vertrekkend vanaf het projectvenster...54 2.13 De helpfunctie...55 2.14 Commentaar...56 2.15 Variabelen...57 2.15.1 Een variabele...57 2.15.2 Datatypes...57 2.15.3 Declareren van variabelen...58 2.16 Operatoren...59 2.16.1 Rekenkundige operatoren...59 2.16.2 Operatoren voor tekenreeksen...59 2.17 Typeconversie...60 2.17.1 Conversiefuncties...60 2.17.2 De functie CType()...60 2.18 Problemen als...60 2.19 Een Console-applicatie...61 2.19.1 Programmacode...62 2.19.2 De klasse Console en de methoden Write en Read...63 2.19.3 Naam van de module...64 2.19.4 Uitvoeren van de Console-toepassing...64 2.20 Oefeningen...65 3 DE SELECTIE... 69 3.1 Inleiding...69 3.2 CreaTura (H03VB01)...69 3.2.1 Probleemdefinitie...69 3.2.2 Probleemanalyse...70 4 Leren programmeren in Visual Basic.NET 1/2
3.2.3 Schema... 70 3.3 De selectie... 71 3.3.1 Definitie en betekenis... 71 3.3.2 Eenzijdige selectie... 72 3.4 Het programma... 72 3.5 Het IF-statement... 73 3.6 Logische uitdrukkingen (Conditions)... 74 3.6.1 Relationele operatoren... 74 3.6.2 Samengestelde logische uitdrukkingen en logische operatoren... 75 3.6.3 Logische operatoren in Visual Basic... 76 3.7 Constanten en constantendeclaratie... 77 3.7.1 Eigen constanten... 77 3.7.2 Ingebouwde constanten... 77 3.8 De optie Strict... 77 3.9 Een tweede voorbeeld... 78 3.9.1 Probleemdefinitie... 78 3.9.2 Probleemanalyse... 79 3.9.3 Schema... 79 3.9.4 Programmacode... 80 3.10 De operatoren +=, -=,... 81 3.11 Een Windows-toepassing... 82 3.11.1 Het formulier... 82 3.11.2 De gebruikersinterface... 82 3.11.3 Bronprogramma... 83 3.12 Tabvolgorde en tabulatorstops... 85 3.13 De klasse Math... 85 3.13.1 Namespaces... 85 3.13.2 Constanten, methoden en eigenschappen van de klasse Math... 85 3.13.3 De functie Round()... 86 3.14 De methode ToString... 87 3.15 Raadspelletje (H03VB04)... 87 3.15.1 Probleemdefinitie... 87 3.15.2 Probleemanalyse... 88 3.15.3 Pseudo code... 88 3.15.4 Bronprogramma en korte bespreking... 88 3.15.5 Ontwerpen van het formulier... 90 3.15.6 Programmacode en uitvoeren... 91 3.16 De methode Focus()... 92 3.17 De opdracht Randomize en de functie Rnd()... 92 3.17.1 Randomize... 92 3.17.2 Rnd-functie... 92 3.17.3 Getallen tussen... 92 3.18 De Int- en Fix-functie... 93 3.18.1 De Int-functie... 93 3.18.2 De Fix-functie... 93 3.19 Kopiëren en plakken... 94 3.20 Oefeningen... 94 4 DE GEWONE ITERATIE...99 4.1 Inleiding... 99 4.2 CreaTura (H04VB01)... 99 4.2.1 Probleemdefinitie... 99 4.2.2 Probleemanalyse... 100 4.2.3 Schema... 100 Inhoudsopgave - 5
4.3 De gewone iteratie...100 4.4 Het programma...101 4.5 De iteratie Do While / Loop...101 4.5.1 Voorlopige syntaxis...101 4.5.2 While / End While...102 4.6 Som van getallen (H04VB02)...102 4.6.1 Probleemdefinitie...102 4.6.2 Probleemanalyse...102 4.6.3 Schema...102 4.6.4 Bronprogramma...103 4.7 Samengestelde interest (H04VB03)...103 4.7.1 Probleemdefinitie...103 4.7.2 Probleemanalyse...104 4.7.3 Schema...104 4.7.4 Het bronprogramma...105 4.7.5 De interface maken...105 4.8 Oefeningen...106 5 EEN FOUTJE MEER OF MINDER... 109 5.1 Inleiding...109 5.2 Syntaxisfouten...109 5.3 Run time fouten...110 5.3.1 Een eerste voorbeeld (H05VB02)...110 5.3.2 Een tweede voorbeeld (H05VB03)...112 5.4 Logische fouten...112 5.4.1 Eerste voorbeeld (H05VB04)...112 5.4.2 Tweede voorbeeld (H05VB05)...113 5.5 Mijn programma, een bug?...115 5.6 Step Into, Step Over, Breakpoint...116 5.6.1 Step Into...116 5.6.2 Een breakpoint...117 5.6.3 Step Over...119 5.6.4 Step Out...120 5.6.5 Een onderbrekingspunt verwijderen...120 5.6.6 Programmacode wijzigen?...120 5.7 Enkele handige vensters...120 5.7.1 Het venster Autos...120 5.7.2 Het venster Watch...121 5.7.3 Het Command Window...121 5.7.4 Het venster Output...122 6 FOR/NEXT, DE ITERATIE MET TELLER... 125 6.1 Inleiding...125 6.2 Het voorbeeld Optelsommen (H06VB1)...125 6.2.1 Probleemstelling...125 6.2.2 Probleemanalyse...126 6.2.3 Schema...126 6.3 De iteratie met teller...127 6.3.1 Definitie en betekenis...127 6.3.2 Enkele voorbeelden...127 6.3.3 Belangrijke opmerking...128 6.4 Het programma...128 6.5 De interface maken...129 6.6 De iteratie For / Next...130 6.6.1 Uitleg For / Next...130 6 Leren programmeren in Visual Basic.NET 1/2
6.6.2 Syntaxis For / Next... 130 6.7 Een InputBox... 131 6.7.1 Uitleg... 131 6.7.2 Syntaxis... 131 6.7.3 Twips... 131 6.8 Beep... 132 6.9 Bijkomende voorbeelden... 132 6.10 Dynamisch laden van een figuur... 135 6.11 Spelen met de tijd (H06VB04)... 136 6.11.1 Probleemdefinitie... 136 6.11.2 Pseudo code... 137 6.11.3 Aanmaken van het project... 137 6.11.4 Programmacode... 138 6.12 Datum- en tijdfuncties... 138 6.12.1 Aantal dagen op deze aardbol (H06VB05)... 138 6.12.2 Datum- en tijdfuncties... 139 6.13 Oefeningen... 141 7 DE HERHALING MET ONDERBREKING...145 7.1 Inleiding... 145 7.2 Juiste invoer (H07VB01)... 145 7.2.1 Probleemdefinitie... 145 7.2.2 Probleemanalyse... 146 7.2.3 Pseudo code... 146 7.2.4 Programmacode... 146 7.2.5 Aanmaken van het project... 147 7.3 Een herhaling met onderbreking... 147 7.3.1 Definitie en betekenis... 147 7.3.2 Vergelijking met while / ewd... 148 7.4 Do / Loop Until... 148 7.5 MessageBox.Show... 148 7.5.1 De methode Show van de klasse MessageBox... 148 7.5.2 Resultaat van de methode Show... 149 7.5.3 De functie MsgBox()... 151 7.6 Algemenere vorm van Do / Loop-statements...151 7.6.1 De gewone iteratie... 151 7.6.2 Iteratie met onderbreking... 151 7.7 Voorbeeld van Do Until / Loop (H07VB03)... 152 7.7.1 Probleemdefinitie... 152 7.7.2 Probleemanalyse... 152 7.7.3 Pseudo code... 152 7.7.4 Programmacode... 153 7.7.5 Aanmaken van het project... 154 7.8 Oefeningen... 154 8 DE MEERVOUDIGE SELECTIE...157 8.1 Inleiding... 157 8.2 Inleidend voorbeeld... 157 8.2.1 Probleemdefinitie... 157 8.2.2 Probleemanalyse... 158 8.2.3 Schema... 158 8.3 De meervoudige selectie... 159 8.4 Het programma... 160 8.5 Een menu opbouwen... 161 Inhoudsopgave - 7
8.5.1 Het project Optelsommen...161 8.5.2 De control MainMenu...161 8.5.3 Menu's en menu-items toevoegen...162 8.5.4 Naamgeving bij menu's...163 8.5.5 Sneltoetsen of Shortcut keys...164 8.5.6 Checked...164 8.5.7 Enabled...165 8.5.8 Een horizontale streep...165 8.6 Instellen van het vinkje optie Checked...165 8.7 De overige menukeuzen...166 8.7.1 De menukeuze Help / Info...166 8.7.2 De menukeuze Bestand / Einde...167 8.8 Enkele richtlijnen bij het maken van menu's...167 8.9 Select Case statement...167 8.10 Horizontale schuifbalk (H08VB02)...168 8.10.1 Probleemdefinitie...168 8.10.2 Schema...168 8.10.3 Ontwerp van het scherm...169 8.10.4 Programma...169 8.10.5 Grotere sprongen...170 8.10.6 Verticale schuifbalk...170 8.11 ComboBox (H08VB03)...170 8.11.1 Probleemdefinitie...170 8.11.2 Ontwerp van het formulier...171 8.11.3 Programmacode...172 8.12 Oefeningen...173 9 PROCEDURES... 177 9.1 Inleiding...177 9.2 Een voorbeeld van een functieprocedure...177 9.2.1 Een zelfgedefinieerde functieprocedure...177 9.2.2 Het formulier ontwerpen...178 9.2.3 Een functieprocedure toevoegen...178 9.2.4 Een functie oproepen...179 9.2.5 Een functie in een algemene module...179 9.3 Functieprocedures...180 9.4 Een voorbeeld van een subprocedure (H09VB02)...181 9.4.1 NietAf (H09VB02)...181 9.4.2 Het formulier frmnietaf ontwerpen...181 9.4.3 Een procedure in een algemene module...182 9.5 Subprocedures...182 9.6 Event procedures...183 9.7 Modules...184 9.7.1 Form module...184 9.7.2 Algemene module...184 9.7.3 Class module...184 9.8 Argumenten van een procedure...185 9.9 Optionele argumenten...187 9.10 Argumenten in event procedures...188 9.11 De functies Asc() en Chr()...189 9.11.1 Van ASCII tot ANSI naar UNICODE...189 9.11.2 De functie Asc()...189 9.11.3 De functie Chr()...190 9.12 Afronden van getallen...191 8 Leren programmeren in Visual Basic.NET 1/2
9.13 Procedures in pseudo code... 192 9.13.1 Subprocedure... 192 9.13.2 Functieprocedure... 193 9.14 Oefeningen... 194 10 ARRAYS...199 10.1 Inleiding... 199 10.2 Engelse woorden oefenen (H10VB01)... 199 10.2.1 Probleemdefinitie... 199 10.2.2 Probleemanalyse... 199 10.2.3 Schema... 200 10.2.4 Bronprogramma en korte bespreking... 200 10.2.5 Ontwerp van het formulier... 201 10.3 Arrays... 202 10.3.1 Declaratie... 202 10.3.2 Methoden en eigenschappen... 203 10.4 Tonen van de ingangen van een array... 203 10.4.1 Probleemdefinitie... 203 10.4.2 Schema... 204 10.4.3 Bronprogramma... 205 10.4.4 Ontwerp van het formulier... 205 10.5 Dynamische arrays... 206 10.6 Voorbeeld van een tweedimensionale array... 206 10.6.1 Probleemdefinitie... 206 10.6.2 Probleemanalyse... 207 10.6.3 Schema... 207 10.6.4 Bronprogramma... 208 10.6.5 Ontwerp van het formulier... 210 10.7 Voorbeeld van een driedimensionale array... 210 10.7.1 Grafische voorstelling... 210 10.7.2 Probleemdefinitie... 210 10.7.3 Probleemanalyse... 211 10.7.4 Schema... 211 10.7.5 Bronprogramma... 212 10.7.6 Ontwerp van het formulier... 212 10.8 Dynamische meerdimensionale arrays... 213 10.9 Oefeningen... 213 11 GESTRUCTUREERDE FOUTAFHANDELING...219 11.1 Inleiding... 219 11.2 Bestand niet gevonden (H11VB01)... 219 11.2.1 Probleemdefinitie... 219 11.2.2 Programmacode... 219 11.2.3 Ontwerp van het formulier... 220 11.2.4 Het bestand is niet beschikbaar... 220 11.2.5 Foutafhandeling... 221 11.3 Delen door 0 (H11VB02)... 221 11.3.1 Probleemdefinitie... 221 11.3.2 Programmacode... 222 11.3.3 Ontwerp van het formulier... 223 11.3.4 Foutboodschap van het framework... 223 11.4 Try / End Try... 224 TREFWOORDENREGISTER...225 Inhoudsopgave - 9