Bereikbaarheid, MKBA en bekostiging De MKBA is meer dan alleen maar een instrument om subsidie op te halen Dag van de lightrail, 28 Januari 2015 Barry Ubbels www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630
Programma Bereikbaarheid, openbaar vervoer, MKBA en financiering: waarom? Waar staan we op dit moment met MKBA in stedelijke bereikbaarheid (informeren)? Relatie MKBA, bekostiging en financiering (inspireren): Financiering en MKBA vanuit theorie Gebruik in de praktijk: Amstelstation Waar slaan baten en kosten neer? Inzichten/mogelijkheden voor bekostiging en financiering Interactie/stellingen/discussie: uw mening en praktijkervaring om besluitvorming te verbeteren Resultaten/aanbevelingen in publicatie
MKBA in transport: huidige situatie Effect van interventie op welvaart (efficiëntie) Veelvuldig toegepast in transport (106 MKBA s in 12 jaar: Annema et al (2013) met leidraad (OEEI)) MKBA in besluitvormingsproces: Nut en noodzaak van beleidsalternatief Prioriteren van alternatieven Optimaliseren van alternatieven Ingebed in proces (onderdeel MIRT verkenning) Knelpunten in proces (Beukers et al 2011): black box, doelstellingen komen niet terug, zachte effecten worden niet meegenomen
MKBA in besluitvorming transport (Rienstra 2008) MKBA saldo positief MKBA saldo negatief Besluit Go No go 47% 30% 5% 18% Volkskrant, 28 november 2014
Evaluatie MKBA nota Ruimte projecten (B&A Consulting, 2010)
MKBA en openbaar vervoer Uithoflijn, OV SAAL, maar niet voor Noord-Zuidlijn Investerings- en beheerkosten Baten: Reistijd Betrouwbaarheid Externe effecten door modal split Comfort Exploitatiewinst Discussie over zachtere effecten en beleidsdoelstellingen in stedelijke gebieden Komen minder positief uit MKBA
MKBA, bekostiging en financiering (theorie) Business case (bekostiging): vervoerwaarde, exploitatiekosten en opbrengsten van alternatieven MKBA: maatschappelijke effecten Financiering: risico en rendement, overheid, publiek private financiering (zie Wijkertunnel)?
Inzet MKBA en financiering (praktijk) Verminderde beschikbaarheid (BDU) Behoefte aan aanvullende financiers/andere vormen (binnen overheid en daarbuiten) MKBA als instrument voor ophalen financiële bijdragen: MKBA noodzakelijk kwaad voor financiering door Rijk Juiste moment MKBA: toen noodzaak Rijksondersteuning helder werd
MKBA in praktijk: herinrichting Amstelstation Infrastructuur, vastgoed en openbare ruimte Veel stakeholders (gemeente, SRA, NS Stations, GVB, bedrijven) Projectbureau: binnen 2 weken quick scan MKBA >1 om subsidie aan SRA te vragen Beperkte baten voor stakeholder: geen geld en/of aanpassing project Kijk niet alleen naar gemeentebelang, maar naar alle voor- en nadelen partijen in samenleving en gebruik dit in proces en optimalisatie project
MKBA: nuttig voor bepalen waar effecten optreden en wie betrokken is Effect Stakeholder Bekostiging/ Financiering
MKBA: nuttig voor bepalen waar effecten optreden Effect Stakeholder Bekostiging/ Financiering Reistijdwinst/bereikbaarheid Reizigers/automobilist/ vervoerder Veiligheid/leefbaarheid (omgeving/verkeer) Vastgoedwaarde/ grondexploitatie Omwonenden/reiziger/woning corporatie Bedrijven/grondeigenaren/ vastgoedbeheerders Europese corridor Internationaal vervoer EU Kaartje/belasting /vervoerders Grondprijs, belasting, crowd funding Verkoop grond Avenida de America station in Madrid: Na MKBA, financiering en bekostiging deels door publiek en private vervoerders
Herinrichting Avenida de America in Madrid: mogelijkheden Privaat consortium met vervoerder financiering Bekostiging door fees van vervoerders en retailinkomsten (business case) MKBA maakte bredere effecten inzichtelijk met eventuele bijdrage van overheden
MKBA en financiering: let op! Verschil tussen welvaartseffecten (MKBA), economische effecten en terugverdieneffecten Let op herverdeling en dubbeltelling: 0 in MKBA Maar wel belangrijk voor eventuele bekostiging en terugverdien mogelijkheid overheid Earmarking als financiering/bekostiging: value capturing zoals Versement in Frankrijk waarbij verbetering stationslocatie leidt tot waardevermeerdering van vastgoed Congestieheffingen, parkeerheffingen, maar ook belasting op alcohol voor OV Acceptatie, stabiliteit, welvaart, lokale invoering mogelijk?
MKBA, bekostiging en financiering: lessen Verken noodzaak MKBA in relatie tot bekostiging en financiering vroeg in het besluitvormingsproces en stem af (zie MIRT aanpak) Beschouw MKBA niet alleen als instrument voor onderbouwing subsidie (en dus alleen nodig als er tekort financiering is) Benut mogelijkheden maatschappelijke analyse: Optimalisatie van project Inzicht in winnaars en verliezers: nuttig voor bekostiging en financiering Draagvlak/commitment in proces (transparant en begrijpelijk)
Besluitvorming: MKBA, bekostiging en financiering Bereikbaarheid en Connectiviteit MKBA Financiering Bekostiging Besluitvorming
Stellingen De MKBA is meer dan alleen een instrument om subsidie op te halen Een goede MKBA geeft overzicht van winnaars en verliezers, en bevat daardoor relevante informatie voor bekostigings- en financieringsvraagstukken Toets op effectiviteit, efficiëntie en rechtvaardigheid vroeg in het proces is nodig voor goede en snellere besluitvorming