PERMANENT ARCHITECTURE IMPERMANENT STRUCTURE

PERMANENT ARCHITECTURE IMPERMANENT STRUCTURE SOCIALE SAMENHANG IN TIJDELIJK(E) VERBLIJVEN?! 0 OOOOO PA IS 00000 0 NG.OBISPO 0823794

SOCIALE INTERACTIE DOOR RUIMTELIJK ONTWERP & ARCHTECTUUR Wat hebben ruimtelijk ontwerpen architectuur en het dagelijks leven met elkaar te maken? Heel veel, want als ontwerper architect bepalen we het ruimtelijk kader waarin het dagelijks leven zich afspeelt. Maar tegenwoordig zijn we behalve het ruimtelijk kader vanaf de 19de eeuw ook verbonden met politieke strategieen van maatschappelijke emancipatie en inburgering van verschillende groepen. Samenlevingen zijn constant in verandering. Dit leidt tot een steeds complexere sociale samenleving. Deze veraderingen in het dagelijks leven zijn de uitgangspunten voor de vormgeving van de alledaagse omgeving. Alls onderzoekende, ruimtelijke ontwerper architect ligt mijn fascinatie in maatschappelijke, sociale hedendaagse aspecten & dynamieken. Deze aspecten zijn altijd leidraden geweest voor mijn redeneringen wat ik vervolgens vertaal in ruimtelijke ontwerpen passende bij de opdracht. Alles in het leven heeft een connectie met elkaar. Menselijke aspecten en sociale verwevingen van overeenkomsten en contrasten zijn altijd inspiratie geweest voor mijn projecten. Ik ontwerp nooit simpelweg vanuit een estetisch standpunt, maar vind het belangrijk dat mijn ontwerpen iets zeggen over zijn vorm & functie en positie in architectuur en de samenleving. Voor mijn afstuderen wilde ik dan ook een thema aankaarten wat momenteel grote invloed heeft op ruimtelijk ontwerp, architectuur en de sociale interactie tussen mensen en ruimte. ONDERWERP. IIn Nederland is er nu een opkomst van tijdelijk verblijf wat de toekomstige woningvoorraad beinvloed. Dit wordt veroorzaakt door de toenemende mobiliteit van bedrijven, reizen, en de arbeidsmarkt die steeds internationaler wordt. Dit heeft allemaal consequenties voor de manier waarop mensen wonen. De vraag naar tijdelijke verblijven wordt dan steeds groter en internationaler.de doelgroepen die zich hierin bevinden zijn buitenlandse studenten, kenniswerkers, toeristen, zakenmensen, stagiares, arbeiders, migranten en expats. De VROM Raad spreekt van de vormen: transnational wonen, meerhuizigheid & fluide wonen. Hierin zitten diverse vormen van tijdelijk(e)verblijven die aansluiten op de doelgroepen. Deze ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van steden en gebieden, en vragen om nieuwe mogelijkheden van ruimtelijke inrichtingsprincipes voor wijken en gebouwen. Deze groeiende pluriformiteit van nieuwe woonvormen heeft zijn weerslag op het gebruik van de ruimte. Op Rotterdam Zuid - Charlois in een wijk genaamd de Tarwewijk heerst er een grote mutatiegraad van bewoners die zich tijdelijk vestigen en vervolgens weer verhuizen. De wijk wordt gekenmerkt door de functionele kenmerken van een hotel. Statistieken geven ook aan dat er in de wijk 35% van de bewoners in een jaar tijd weer vertrekken. Tussen 1900 & 1930 is de wijk gebouwd om arbeiders die in de haven werkten een tijdelijke woonvestiging aan te bieden. Met bewoners die entree nemen en een opstart maken, waarna ze vervolgens vertrekken naar iets beters, is de Tarwewijk eigenlijk altijd een wijk geweest met een doorgangsfunctie. Nederland en Rotterdam als stad ervaart dit dynamische proces door de komst & roulatie van bewoners van diverse etnische en sociaal culturele achtergronden, namelijk arbeidsmigranten. Sinds 2007 is arbeidsmigratie het belangrijkste migratiemotief voor niet- nederlanders om naar Nederland te komen. Bijna 80 procent van de arbeidsnmigranten komt uit een van de EU lidstaten. Met name uit het Midden & Oost Europese landen zoals Polen, Bulgarije en Roemenie. Ze worden ook wel MOE landers genoemd. De doorstroming van arbeidsmigranten in de Tarwewijk zijn ook MOE landers. In de Tarwewijk verblijven ze voornamelijk in woningen met een huisbaas / huismelker. Door malafide handelingen van zowel huisbazen als uitzendbureaus werkt huisvestinging voor arbeidsmigranten met het huidige woningvoorraad in de wijk niet waardoor er problemen zoals overbewoning ontstaat. Een woonbestemming en zijn traditionele bijhorende regelgevingen die zich hierin bevinden passen niet bij de behoeftes en huidige woonvraag van deze doelgroep. Het huidige aanbod van verblijf in de Tarwewijk past niet bij de sociaal culturele eigenschappen van arbeidsmigranten. Hierdoor moet er een aangepast ruimtelijk planologische aanbod van (tijdelijk) woonruimte komen voor zulke oftewel mobiele doelgroepen in de Tarwewijk. Een aangepast opgave van programma, ontwerp, inrichting & beheer. Een ruimtelijk ontwerp dat rekening houdt en aansluit met de vraag naar huisvesting van arbeidsmigranten in de Tarwewijk en zich sociaal integreert / verbind met de diverse leefwerelden in de wijk. Zonder immigratie krimpt de Nederlandse bevolking op dit ogenblik al, en door de vergrijzing zal de arbeidsparticipatie hier eerder af - dan toenemen. Hierdoor zal er tot in lengte van dagen tijdelijke arbeidsmigranten nodig zijn. In de toekomst zal dit allleen maar toenemen. Dat betekent een permanente behoefte aan tijdelijke behoefte.

Vraagstelling: PERMANENT ARCHIITECTURE IMPERMANENT STRUCTURE - SOCIALE SAMENHANG IN TIJDELIJK(E) VERBLIJVEN?1 Een van de doelstellingen binnen de Rotterdamse diversiteitsbeleid is ook het bevorderen van ontmoetingen tussen Rotterdammers. ONDERWERP. IIn grote steden zijn arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa voornamelijk gevestigd in stadswijken met een oude, goedkope woningvoorraad. De woonpanden zijn meestal in handen van particuliere eigenaren en er is volgens geïnterviewde gemeente- en politie- functionarissen sprake van zowel legale als illegale verhuur aan migranten. De verhuur vindt deels plaats via uitzendbureaus en werkgevers. In de eerste plaats wonen tijdelijke arbeidsmigranten vaak kamergewijs in oude, gehorige panden, terwijl mensen die hier permanent verblijven vaker een zelfstandige woning hebben. Zowel in grote steden als in landelijke gebieden wordt er gewezen op de uitwassen van de krappe huisvesting in relatie tot overlast. Kleine behuizing en een gebrek aan privacy leiden ertoe dat arbeidsmigranten in hun vrije tijd de straat op gaan. Arbeidsmigranten die in hun vrije tijd de straat op gaan, treffen daar soms andere groepen die eveneens van de openbare ruimte gebruik maken. De openbare ruimte is immers een ruimte die in principe voor iedereen toegankelijk is en waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en kunnen ontspannen. In de Tarwewijk komen de meeste Midden - en Oost Europese bewoners uit Roemenie, Polen & Bulgarije. De groep arbeidsmigranten is enorm divers. Ook al gaat het in Rotterdamse wijken zoals de Tarwewijk voornamelijk om arbeiders uit het Midden & Oost Europa, ook binnen deze landen zijn er weer verschillen tussen de bevolkingsgroepen. Migratie verloopt in 4 patronen.: 1. circulaire- en seizoensmigratie, 2. transnationale of bi nationale migratie, 3. Vestigingsmigratie & 4. Footloose migratie. In Rotterdam komen alle patronen voor, maar komt Vestigingsmigratie en Footloosemigratie het meeste aan orde. In de Tarwewijk is er vooral sprake van Footloose migratie. De Footloose migranten baren Rotterdam gezien hun kenmerken de meeste zorgen. Deze groep beweegt zich geheel buiten het blikveld van de gemeente, maar is wel merkbaar aanwezig in de Rotterdamse wijken, zo ook de Tarwewijk. De meeste objectieve informatie over deze groep ontbreekt, omdat de migranten niet registreren. Als het gaat om het woon en leefsituatie, dan wonen Poolse en Bulgaarse arbeidsmigranten vaak samen in een kleine ruimte. Overbewoning is dan ook een probleem. Dit heeft ook effect op binnenvoorzieningen zoals w.c, douche, keuken ect. Op zich is het delen van deze voorzieningen geen probleem, maar het aantal in het beschikte hoeveelheid ruimte maakt het juist ongemakkelijk. Overbewoning en meer behoefte aan ruimte oftewel betere verdeling is een punt bij de woon en leefsituatie voor arbeidsmigranten. Als het gaat om publieke voorzieningen is het gebrek aan informatieve meld of hulppunten een belangerijke behoefte. Taal is iets waar arbeidsmigranten behoefte aan hebben. Tijdens het veldonderzoek in de wijk zijn de meeste punten uit het onderzoek ook bevestigd door de arbeidsmigranten zelf. Er waren geen grote klachten over de woonruimte, behalve de hoge huur in vergelijking met het verkregen woonruimte. Een punt wat wel vaak naar voren kwam bij de migranten was dat zij geen plek hebben om samen te komen. Zowel onder elkaar als met de andere bewoners van de wijk. Zij hebben weining sociale contacten in de wijk. Ze zouden graag een plek willen hebben waar ontmoetingen plaats kunnen vinden. Zij denken dat een plek voor samenkomst ook zal helpen om hun Nederlandse taal te verbeteren omdat ze met andere ( Nederlands sprekende) bewoners in contact komen. Ook kwam er naar voren dat ze dit liever onder een informele sfeer zien gebeuren dan een formele sfeer. ONDERWERP. De wijk heeft behalve arbeidsmigranten ook andere doelgroepen / leefwerelden wonende in de wijk. Dit zijn ouderen. jonge gezinnen, starters en studenten. Ouderen zijn een kleine aantal in vergelijking met de jongere bewoners. Tarwewijk heeft ook een relatieve jonge bewoners samenstelling. Als we kijken naar de connectie met arbeidsmigranten, tijdelijkheid en het mobiele patroon, dan hebben studenten het meeste gemeen. Statistieken geven aan dat de meeste arbeidsmigranten tussen 1 & 5 jaar in Nederland blijven. Studenten hebben ook een gemiddelde van 4 tot 5 studiejaren. Voor een ontwerp waarbij de situatie van arbeidsmigranten op het gebied van geschikte huisvestiging, integratie, zichtbaarheid, en gemeenschap wordt bevordert zijn studenten als leefwereld een goede match. Hierdoor ben ik gaan nadenken over de (sociale) samenhang in tijdelijk(e) verblijven in relatie tot zowel menselijke als ruimtelijke aspecten. Door de roulatie van bewoners wordt de ruimte waarin ze zich in bevinden tijdelijk of flexibel. De vraagstelling en thema voor dit project relateert naar de relatie en samenhang tussen ruimte en type bewoner (leefwereld, sociaal culturele aspecten). De vraagstelling spreekt met Sociale samenhang in tijdelijk(e) verblijven?! van zowel de handeling tijdelijk verblijven als de fysieke ruimte tijdelijke verblijven. Ook bezit de vraagstelling Sociale samenhang in tijdelijk(e) verblijven?! zowel een vraag als een statement bedoelt om met het uiteindelijke project & ontwerp de vraag? te beantwoorden als de statement! te onderbouwen. Het aanbieden van kwalitatief en kwantitatief voldoende huisvestiging voor het hudige aantal arbeidsmigranten is nu vaak al een probleem. Door de groei van de groep arbeidsmigranten oftewel tijdelijke mobiele doelgroepen, neemt de vraag naar goede en passende flexibele huisvestiging alleen maar toe. Op dit moment worden er veel grootschalige huisvestigingen zoals kantoorgebouwen en schoolgebouwen beschikbaar gesteld voor arbeidsmigranten. Maar Tarwewijk is een woonwijk waar dit soort aanpak door de ruimte en woningvoorraad niet mogelijk is. Er moet op kleinere schaal binnen de wijk worden gedacht. Tevens ben ik ook van mening dat - ter bevordering van integratie & samenhang - voor arbeidsmigranten die tijdelijk in Nederland wonen het beter is om ze te huisvesten in de bewoonde wereld en ze niet ` weg te stoppen. Voorkomend uit het onderzoek zijn 3 belangrijke punten voor het uiteindelijke ontwerp: 1. Aanbieden van passende huisvestiging 2. Wijk Integratie, participatie, & zichtbaarheid 3. Bevorderen van de leefbaarheid en gemeenschap.

WOONLAAG CONCEPT. Op basis van het Risbo-rapport blijkt dat het merendeel van de migranten in een kamer (42%) of in een zelfstandige woonruimte (38%) woont. Slechts een klein deel woont in een voorziening zoals een pension die gericht is op wat zij eigenlijk juist zoeken: Tijdelijk Verblijf. PERMANENT ARCHITECTURE IMPERMA- NENT STRUCTURE richt zich op transformatie van bestaand vastgoed met tijdelijke structuur. Tijdelijke structuur die het comfort van een permanent gebouw combineert met de flexibiliteit van een pension ( logement ). Het concept is om huisvestiging geschikt voor een woonwijk te creeren dat dient als pension voor arbeidsmigranten ( en studenten). Om sociale controle te krijgen zal het onder beheer zijn van een woningcooperatie ( zoals Woonstad Rotterdam). Hierdoor wordt het aantal arbeidsmigranten in een pand gereguleerd en ingeschreven. Ook zorgt dit ervoor dat malafide uitzendbureaus en huisbazen worden aangepakt, uitbuiting wordt tegengegaan en de procedure voor het bieden van tijdelijk verblijf en het verblijf zelf goed verloopt. Arbeiders worden zo op een fatsoenlijke manier geholpen, en problemen zoals overlast en dichtbevolkte panden uit de wijk gedreven. Door studenten samen te brengen in het ontwerp kunnen arbeidsmigranten op een laagdrempelige manier geintegreerd worden in de wijk en pak je hierdoor ook de nood voor tijdelijk verblijf aan bij beide mobiele doelgroepen. Omdat de Tarwewijk zowel een blijverswijk is als een doorgangswijk met ouderen, jonge gezinnen, starters, studenten en arbeidsmigranten ben ik gaan nadenken over hoe de huisvestiging ook voor de wijkgemeenschap kan dienen. Een van de opmerkingen van de gemeente en bewoners was dat door de mutatiegraad er weining sociale samenhang is en er hierdoor niet wordt geinvesteerd in de wijk. IEDEREEN IS WEL EEN BEETJE OP ZICHZELF IN DE TARWEWIJK. WAT IK GRAAG ZOU WILLEN IS MEER SOCIALE OMGANG ONDERLING. MAAR HET IS OOK WEL MOEILIJK DOOR DE DOORSTROOM VAN BEWONERS. ALS BUREN MAAK JE WEINIG KENNIS MET ELKAAR. IK ZOU GRAAG WILLEN DAT MEER MENSEN NAAR BUITEN TREDEN. - ANS LEMMEN, 69 JAAR. MIJNSHERENLAAN. 1. 2. HUIDIGE SITUATIE STRUCTUUR NIEUWE SITUATIE STRUCTUUR PRIVE. SLAAP STUDIE DOUCHE W.C MAATSCHAPPELIJKE LAAG VOORZIENINGEN SLAAP DOUCHE KEUKEN WASRUIMTE WOON STUDIE W.C GEZAMELIJK WOON KEUKEN WASRUIMTE Ook gaven de arbeidsmigranten aan dat zij weing sociale contacten in de wijk hebben en graag een plek zouden willen hebben waar zij als gemeenschap en met de bewoners samen kunnen komen. Een plek voor ontmoeting onder elkaar en met de Nederlandse samenleving. Hierdoor wil ik bij het huisvestigingsontwerp een gezamelijke maatschappelijke voorziening creeren waar zowel de arbeidsmigranten en studenten gebruik van kunnen maken, en wat openbaar is voor de hele wijk. Dit om integratie en participatie te bevorderen en zo de leefbaarheid in en van de wijk te versterken. 3. MAATSCHAPPELIJKE LAAG WOONLAAG OPBOUW FUNCTIES ARBEIDSMIGRANT STUDENT WIJKBEWONERS WOONLAAG

RUIMTELIJK CONCEPT. Pension Mid Stay: Het ontwerp neemt van de Deense principe co-housing waarbij prive en gedeelde ruimtes gecreeerd worden in een ruimtelijke landschap van natuurlijke, voorkomende ontmoetingen en interactie. De woonlaag bestaat uit kleine studio s met eigen slaapruimte, studie, douche en w.c. Deze studio s zijn verbonden met een gezamelijke keuken / eetruimte & wasruimte. Het ontwerp maakt gebruik van een open vloerplan om zo organisch plekken te creeren waar er gewoond en geleefd kan worden. Voor de maatschappelijke laag is er een plek gecreerd voor zowel arbeiders & studenten als de wijkgemeenschap. Urban Living Room: Een plek als woonkamerfunctie, waar je kan zitten, converseren en sociale contacten kan maken. Doelgroepen komen zo in aanraking met elkaar. Informele contacten helpen met het verbeteren van het sociale interactie. Arbeiders komen door hun situatie aangaande de Nederlandse taal op een informele manier in contact met Nederlandse burgers. Het kan ook een plek zijn waar arbeiders, studenten, of de wijkgemeenschap zelf zijn eigen activiteiten kan organiseren of uitvoeren.: Het geven van diverse workshop voor handvaardigheid, taal, of lezingen. LOCATIE. Voor de locatie is er gekozen voor de Polslandstraat in de Tarwebuurt met het idee om het ruimtelijk ontwerp hier uit te voeren als een link naar het verleden aangezien de Tarwebuurt tussen 1900 & 1930 werd gebouwd voor huisvestiging van arbeiders en nu het zelfde doel van sprake is. Met de locatie wil ik een link maken naar de oorsprong en de DNA van de wijk. Ook is de straat met zijn kleine lage huisjes een goede keuze voor kleinschalige huisvestiging. Er is gebruik gemaakt van de bestaande bouw en traditionele vorm van de woning om het ontwerp hierop verder uit te werken. Belangrijk is het integreren van het thuisgevoel voor zowel de doorgangsgemeenschap als de blijversgemeenschap. Het social samenbrengen van elementen, gemeenschappen en behoeftes, of het nou permanent of tijdelijk is.

B PLATTEGROND. A A B BEGANE GROND B A A B 1STE VERDIEPING B A A B 2DE VERDIEPING

VOORAANZICHT 17218 5399 5850 5549 AANZICHT DOORSNEDE ZIJAANZICHT DOORSNEDE B-B ACHTERAANZICHT ZIJAANZICHT DOORSNEDE A-A BEGANE GROND. 12573 5000 2773 4000 5950 4900 10468

17218 5000 1318 5850 5568 1STE VERDIEPING. 12573 4000 2773 5000 DIAGRAM AXO 5950 1647 3253 8821

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 1STE STRAATZICHT GEBOUW

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 2DE STRAATZICHT GEBOUW

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL BEGANE GROND ENTREE

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 1STE VERDIEPING WOONHAL UNITS VIDE

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 2DE VERDIEPING ZOLDER ACTIVTEITEN WORKSHOPS

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 2DE VERDIEPING ZOLDER GLAS RAAMPARTIJ UITZICHT

VISUAL. 0 OOOOO 0 PA PA IS 00000 0 VISUAL 2DE VERDIEPING ZOLDER LEZINGEN CONVERSEREN LEZEN