VDAB en de Limburgse ondernemerswereld

RAPPORT VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 MEI 2013 Dit rapport is gebaseerd op de resultaten van een bevraging door VKW Limburg en UNIZO-Limburg uitgevoerd in tussen 21 maart en 4 april 2013. De verwerking in dit rapport houdt rekening met de volledige antwoorden van 553 respondenten.

Samenvatting De grootste uitdagingen voor het personeelsbeleid in de komende jaren zijn het behouden van goed personeel (voor 7 op 10 Limburgse bedrijven) en het garanderen van tewerkstelling in het eigen bedrijf (voor 4 op 10). Daarna volgen voor telkens 1 op 4 het investeren in opleiding, een bredere inzetbaarheid van personeel, de aanpak van het gebrek aan motivatie en respect op de werkvloer, een goede balans tussen werk en privé voor medewerkers en het invullen van vacatures. Meer dan 1 op de 5 Limburgse bedrijven verwacht een daling van het personeelsaantal in de komende 12 maanden. Desondanks ondervindt nog steeds 50% van de bedrijven moeilijkheden bij het invullen van openstaande vacatures. Ondernemers zetten in op meerdere kanalen om hun vacatures bekend te maken: VDAB, spontane sollicitaties, interimkantoren en de eigen website (allemaal voor 4 op 10 van de bedrijven). Daarna volgen het netwerk van huidige medewerkers, selectiebureaus, vacaturemagazines en -websites en sociale media. 1 op de 4 maakt vacatures altijd (ook) bekend aan VDAB. 1 op 5 doet dit vaak. Kleine bedrijven met minder dan 10 werknemers doen dit zelden of nooit. 6 op 10 van de Limburgse ondernemingen die VDAB inschakelen voor de invulling van hun vacatures zijn tevreden. De tevredenheid ligt het hoogste bij de grote bedrijven. Ontevredenheid wordt veroorzaakt door kandidaten die niet voldoen aan het vooropgestelde profiel (voor 1 op 2), een gebrek aan motivatie of arbeidsattitude (telkens voor 4 op 10) en een (snellere) invulling van de vacature(s) via een andere weg dan VDAB (voor 1 op 3). 3 op de 4 Limburgse bedrijven die een beroep doen op VDAB voor vacatures is bereid om feedback te geven aan de VDAB over aangeboden kandidaten die volgens hen niet voldoen. Redenen om geen feedback te willen geven zijn het gebrek aan tijd (voor 1 op 2), het feit dat ondernemers dit niet als hun taak zien (voor 1 op 3) en de te verwachten extra administratie (voor 1 op 4). Ongeveer 1 op 10 vreest dat dit negatief kan afstralen op het bedrijf. 9 op 10 bedrijven vinden feedback van werkgevers aan VDAB over kandidaten die zich voor een vacature aanmelden een belangrijk element om de samenwerking te verbeteren. De helft van de bedrijven heeft geen ervaring met VDAB-opleidingen. 1 op de 3 heeft ervaring met de IBO-ondersteuning vanuit VDAB. 9 op de 10 ondernemingen die de VDAB al inschakelden voor opleidingen, zijn hierover tevreden. Ontevredenheid over de opleidingen vindt voornamelijk een oorzaak in de inhoud van de opleiding die te weinig praktisch/bruikbaar was (voor 1 op 2) of te weinig afgestemd op de noden van het bedrijf (voor 1 op 3). 1 op de 5 bedrijven geeft ook aan dat werkvloeropleidingen te veel tijd of inspanning van hen vragen. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 1

De helft van de Limburgse bedrijven ziet de VDAB als noodzakelijk. Daartegenover staat dat 1 op 3 de VDAB als bureacratisch bestempelen. Ongeveer 1 op 4 noemt de VDAB weinig bekend bij werkgevers. Naast arbeidsbemiddeling zijn werknemersopleidingen van VDAB (op de werkvloer of in de Competentiecentra) het beste bekend. Minder bekend en gebruikt zijn het HR-advies en informatie over tewerkstellingsmaatregelen, jobcoaching en advies en begeleiding bij ontslag en outplacement. Bedrijven die nog geen enkel beroep deden op VDAB geven aan dat VDAB-diensten niet interessant zijn voor hun onderneming (4 op 10) of dat de diensten onbekend zijn (1 op 3). Ruim 1 op de 10 werkt liever met privé-partners voor hun personeelsbeleid 9 op 10 Limburgse bedrijven vindt dat de VDAB vandaag in hoofdzaak gericht is op werkzoekenden. 3 op 4 stelt ook dat de werking van de VDAB zich nog te weinig richt naar de werkgevers. 7 op 10 geven aan dat een goede samenwerking met de VDAB kan een belangrijke rol spelen voor hun personeelsbeleid. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 2

Situering Economisch Limburg gaat op dit moment door een moeilijke periode, met een stijgende werkloosheidsgraad. Met de impact van de sluiting van Ford nog in het vooruitzicht, komt het er zeker nu op aan iedere vacature in Limburg snel en gedegen in te vullen. Desondanks blijven heel wat vacatures vandaag moeilijk invulbaar. De VDAB, de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, speelt een cruciale rol in de arbeidsmarktbemiddeling en focust sinds enige tijd met een 'sluitende aanpak' sterker op de dienstverlening t.a.v. werkgevers. UNIZO-Limburg en VKW Limburg polsten daarom graag naar de mening én ervaring van de Limburgse ondernemers over de dienstverlening van VDAB voor werkgevers. Naast gerichte vragen rond o.m. arbeidsbemiddeling, beroepsopleiding en de samenwerking tussen VDAB en het bedrijfsleven kregen alle bevraagde ondernemers ook twee algemene open vragen: Op welk vlak zou de werking van de VDAB volgens u nog kunnen verbeteren? In het algemeen of ten aanzien van uw onderneming? en Welke verwachtingen heeft u als ondernemer/bedrijfsleider ten overstaan van de VDAB?. Doorheen dit rapport vindt u in de kaderstukken met cursieve tekst een bloemlezing uit deze open antwoorden. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 3

1. Limburgse werkgevers en de arbeidsmarkt Uitdagingen voor het personeelsbeleid van morgen Alle bevraagde ondernemers kregen de vraag om de 3 grootste uitdagingen voor het personeelsbeleid in de komende jaren aan te geven. Het behouden (binden) van goed personeel staat voor 7 op 10 (71,4%) van de Limburgse bedrijven afgetekend bovenaan deze prioriteitenlijst. Het behouden of garanderen van de tewerkstelling in het eigen bedrijf volgt op een tweede plaats voor 44,4% van de ondernemers. De volgende uitdagingen komen telkens voor ongeveer 1 op 4 bedrijven voor in hun top 3: het investeren in de opleiding van medewerkers (26,6%), een bredere inzetbaarheid van personeel voor verschillende functies (26,2%), het aanpakken van het gebrek aan motivatie en respect op de werkvloer (26,0%), het toenemend belang van een goede balans tussen werk en privé voor medewerkers (25,8%), en het invullen van vacatures (23,7%). De andere antwoordmogelijkheden krijgen een lagere score, maar staan toch nog voor telkens ongeveer 1 op de 10 ondernemers in hun top 3: het toenemend belang van loon en extralegale voordelen voor medewerkers (14,4%), het aantrekkelijk maken van bedrijf en functies (Employer Branding, 14,0%), de communicatie tussen verschillende generaties op de werkvloer (12,6%) en nieuwe leiderschapsstijlen op werkvloer: meer coaching (10,8%). Zaten niet tussen de antwoordmogelijkheden, maar werden wel nog spontaan als prioriteit vermeld door de respondenten: aanpak van de loonkosten en van het statuut arbeider-bediende (voor 3,6%). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 4

Cruciaal: de vraagzijde op de arbeidsmarkt De tewerkstelling in de Limburgse bedrijven dreigt in de komende 12 maanden terug te lopen: meer dan 1 op de 5 Limburgse bedrijven (22%) verwacht een daling van het personeelsaantal, daar waar slechts 17% in het komende jaar een stijging in het vooruitzicht stelt. Gemiddeld 6 op de 10 Limburgse bedrijven verwachten een status quo in hun personeelsaantal. Per saldo (-5%) is de tewerkstellingsverwachting een duidelijke verslechtering t.o.v. de vorige bevragingen in oktober 2012 (-2%). In oktober 2010 bedroeg dit saldo nog +22% in Limburg. De daling van de tewerkstelling is bovendien nagenoeg volledig in de sector van de productiebedrijven gesitueerd (een voorspelde afname bij 40% en een toename bij 11%; per saldo - 29%). Ook de detailhandel is met een saldo van -9% negatief gestemd. De groothandel is het meest optimistisch gestemd, met een positief saldo van +28% (toename van het personeelsaantal bij 42% en een afname bij 14%). Verwachting evolutie tewerkstelling in eigen bedrijf in komende 12 maanden Afname Status quo Toename Saldo Bouw 16% 69% 15% -1% Detailhandel 21% 67% 12% -9% Diensten 16% 65% 19% 3% Groothandel 14% 44% 42% 28% Productie 40% 49% 11% -29% Eindtotaal 21% 61% 17% -4% VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 5

2. De A van arbeidsbemiddeling Het vinden van personeel Uit het voorgaande bleek al dat het invullen van vacatures met 23,7% op dit moment niet in de top 3 van de prioriteiten van de Limburgse bedrijven staat, en dat het saldo van de tewerkstellingsverwachting in Limburg in het komende jaar negatief is. Het feit dat de tewerkstelling bij de Limburgse bedrijven de komende 12 maanden in globo dreigt terug te lopen, vermijdt echter niet dat nog steeds 50% van de Limburgse bedrijven moeilijkheden ondervindt om geschikt personeel te vinden om de openstaande vacatures in te vullen of om vertrekkende werknemers te vervangen. Het probleem wordt vooral vermeld door middelgrote (10 tot 100 werknemers) en grote (100 tot 500 werknemers) bedrijven, zoals blijkt uit de tabel hieronder. De hoogste scores van bedrijven die eerder of helemaal akkoord gaan met de stelling dat zij op dit moment moeilijkheden ondervinden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel vinden we terug bij de bedrijven met 50-99 werknemers (71,1%) en de bedrijven met 100 tot 249 werknemers (71,9%). Qua sector kampen vooral de bouwbedrijven (56,1%) verhoudingsgewijs met meer problemen om vacatures in te vullen. Mijn bedrijf ondervindt op dit moment moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel Helemaal niet Eerder niet NIET eerder helemaal Aantal werknemers akkoord akkoord AKKOORD akkoord akkoord AKKOORD minder dan 5 25,4% 36,2% 61,6% 28,8% 9,6% 38,4% 5-9 11,5% 44,3% 55,7% 34,4% 9,8% 44,3% 10-19 5,0% 36,7% 41,7% 33,3% 25,0% 58,3% 20-49 6,9% 33,3% 40,2% 35,6% 24,1% 59,8% 50-99 2,6% 26,3% 28,9% 50,0% 21,1% 71,1% 100-249 9,4% 18,8% 28,1% 65,6% 6,3% 71,9% 250-499 20,8% 37,5% 58,3% 16,7% 25,0% 41,7% meer dan 500 5,9% 47,1% 52,9% 41,2% 5,9% 47,1% Eindtotaal 14,5% 35,0% 49,5% 35,0% 15,5% 50,5% Mijn bedrijf ondervindt op dit moment moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel Helemaal niet Eerder niet NIET eerder helemaal Sector akkoord akkoord AKKOORD akkoord akkoord AKKOORD Bouw 14,0% 29,9% 43,9% 36,4% 19,6% 56,1% Detailhandel 14,9% 35,1% 50,0% 35,1% 14,9% 50,0% Diensten 17,7% 36,6% 54,3% 29,1% 16,6% 45,7% Groothandel 11,8% 35,3% 47,1% 41,2% 11,8% 52,9% Productie 9,4% 38,7% 48,1% 41,5% 10,4% 51,9% Eindtotaal 14,5% 35,0% 49,5% 35,0% 15,5% 50,5% VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 6

Het probleemcijfer om vacatures ingevuld te krijgen ligt met 50,5% dan wel lager dan bij de laatste bevraging in oktober 2012 (60%) en vooral eerdere bevragingen in april 2008 (79%) en juni 2007 (91%!), maar blijft een schrikbarend hoog cijfer, en nog meer in moeilijke economische tijden. De duizenden openstaande vacatures voor vb. technische of andere profielen vallen niet te rijmen met de belangrijke werkloosheid. Aantal bedrijven met moeilijkheden om vacatures in te vullen maart 2006 71% september 2006 80% juni 2007 91% maart 2008 79% oktober 2008 77% oktober 2010 67% oktober 2012 60% april 2013 50% De juiste wervingskanalen? Aan alle respondenten ongeacht of ze in de komende maanden een toename dan wel een afname van hun personeelsaantal verwachten werd gevraagd op welke manieren ze vandaag op zoek zouden gaan om personeel aan te werven. De ondernemers konden meerdere antwoorden aankruisen. Opvallend is alvast dat ondernemers inzetten op meerdere kanalen om hun vacatures bekend te maken: in hoofdzaak via de VDAB (41,6%), spontane sollicitaties (ook 41,6%), interimkantoren (40,0%) en de eigen website of nieuwsbrief (39,8%). Op enige afstand worden ook de huidige medewerkers ingeschakeld (27,1%), met eventueel een loonbonus voor het aanbrengen van geschikte kandidaten, selectiebureaus (22,6%) en vacaturemagazines en -websites (19,0%). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 7

Iets lagere maar zeker geen onbelangrijke scores zijn weggelegd voor sociale media (13,4% voor LinkedIn en 12,1% voor Facebook, Google+ en co), het Jobkanaal-netwerk van de Vlaamse werkgeversorganisaties (8,0%), een zoektocht naar medewerkers bij concurrenten (5,1%) en diverse trajecten via stagiairs, mond-tot-mondreclame of aanwervingen in het buitenland (4,0%). VDAB op 1? VDAB wordt tussen alle mogelijke wervingskanalen dan wel het vaakst vermeld, toch blijkt hieruit ook dat slechts 4 op de 10 Limburgse bedrijven effectief een beroep (zouden) doen op de VDAB om hun vacatures te communiceren. Expliciet gevraagd naar de inschakeling van de VDAB voor de bekendmaking van hun vacatures, antwoordt ruim 1 op 4 (28,1%) dat ze altijd en 1 op 5 (19,8%) dat ze vaak hun vacatures (ook) aan VDAB bekend maken. 1 op 4 bedrijven (26,9%) doet dit nooit en 25,2% zelden. Vooral de kleine bedrijven met minder dan 5 werknemers (61,3%) en met 5 tot 9 werknemers (62,9%) doen dit zelden of nooit. De inschakeling van de VDAB voor de invulling van vacatures gebeurt dus vooral door middelgrote en grote bedrijven, met als uitschieter 68,3% van de bedrijven met 10-19 werknemers die vaak of altijd een beroep doen op de VDAB. Indien u vacatures heeft, maakt u deze dan (ook) bekend aan de VDAB? Aantal werknemers Nooit Zelden Zelden of nooit Vaak Ja, altijd Vaak of altijd minder dan 5 45,0% 16,2% 61,3% 10,5% 28,3% 38,7% 5-9 30,6% 32,3% 62,9% 12,9% 24,2% 37,1% 10-19 13,3% 18,3% 31,7% 33,3% 35,0% 68,3% 20-49 21,6% 29,5% 51,1% 21,6% 27,3% 48,9% 50-99 7,9% 31,6% 39,5% 39,5% 21,1% 60,5% 100-249 6,1% 39,4% 45,5% 24,2% 30,3% 54,5% 250-499 10,3% 41,4% 51,7% 27,6% 20,7% 48,3% meer dan 500 0,0% 38,9% 38,9% 33,3% 27,8% 61,1% Eindtotaal 26,9% 25,2% 52,1% 19,8% 28,1% 47,9% VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 8

Tevreden over de A van VDAB? Net geen 6 op 10 van de Limburgse ondernemingen die een beroep doen op de VDAB (altijd, vaak of zelden) voor de invulling van hun vacatures zeggen hierover tevreden te zijn: 6,0% is/was altijd tevreden, 51,6% meestal. Ongeveer 1 op 3 (35,2%) is genuanceerd en zegt niet altijd tevreden geweest te zijn, en 7,3% is rechtuit ontevreden. De hoogste ontevredenheid vinden we in de grootteklassen van 5 tot 49 werknemers (met scores tussen 44,2% en 49,3% van bedrijven die niet of niet altijd tevreden waren over de VDAB) en in de groep van 100 tot 249 werknemers (48,4%). De middelgrote bedrijven die in de voorgaande vraag dus aangaven dat ze vaak, altijd of zelfs zelden een beroep doen op VDAB, blijken dus evenwel ook de groep te zijn die het minst tevreden zijn over de arbeidsbemiddeling door de VDAB. De tevredenheid ligt het hoogste bij de grote bedrijven (meer dan 250 werknemers), voor ongeveer 2 op de 3 bedrijven uit deze grootteklasse die meestal of altijd tevreden zijn. Ook de kleinste bedrijven met minder dan 5 werknemers die een beroep doen op de VDAB blijken daar heel tevreden over te zijn (62,9%; maar liefst 15,2% zegt altijd tevreden te zijn). Bent u tevreden over de invulling van uw vacature(s) via de VDAB? Aantal werknemers Neen Neen, niet altijd NEEN Ja, meestal Ja, altijd JA minder dan 5 6,7% 30,5% 37,1% 47,6% 15,2% 62,9% 5-9 13,6% 34,1% 47,7% 50,0% 2,3% 52,3% 10-19 3,8% 40,4% 44,2% 50,0% 5,8% 55,8% 20-49 7,2% 42,0% 49,3% 47,8% 2,9% 50,7% 50-99 11,1% 27,8% 38,9% 61,1% 0,0% 61,1% 100-249 3,2% 45,2% 48,4% 51,6% 0,0% 51,6% 250-499 3,8% 30,8% 34,6% 61,5% 3,8% 65,4% meer dan 500 11,1% 22,2% 33,3% 66,7% 0,0% 66,7% Eindtotaal 7,3% 35,2% 42,5% 51,6% 6,0% 57,6% De belangrijkste redenen tot ontevredenheid over deze dienstverlening van de VDAB zijn in volgorde van belangrijkheid: kandidaten die niet voldeden aan het vooropgestelde profiel (47,2%), een VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 9

gebrek aan motivatie of arbeidsattitude (resp. 42,3% en 38,0%) bij de kandidaten, en een (snellere) invulling van de vacature(s) via een andere weg dan de VDAB (28,8%). Belangrijke vermeldingen waren er ook voor het feit dat de kandidaten niet voldoende geschoold waren (21,5%), dat er te weinig kandidaten waren (20,2%) of dat er geen goede opvolging door VDAB ervaren werd van hun dossier (10,4%). Voor 4,9% waren er ook te veel (ongeschikte) kandidaten. Feedback over aangeboden kandidaten 3 op de 4 Limburgse bedrijven die een beroep doen op de VDAB voor hun vacatures is bereid om in discretie feedback te geven aan de VDAB over aangeboden kandidaten die volgens hen niet voldoen: 19% zegt dit vandaag al te doen, en 58% zegt dit te willen doen indien dit kan met een minimale werklast. Ongeveer 1 op de 4 bedrijven (23%) doet dit liever niet. De bereidheid tot feedback ligt het laagste bij de grotere bedrijven (100-249 en 250-499 werknemers, met respectievelijk 38,7% en 32,0% die liever geen feedback geven) en de kleinste bedrijven (minder dan 5 werknemers; 28,2% liever geen feedback). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 10

Zou u (of uw bedrijf) bereid zijn om aan de VDAB in discretie feedback te geven over de reden waarom aangeboden kandidaten volgens u niet voldoen (competentie, taal, werkwilligheid, )? Neen, liever niet JA Ja, indien minimale Ja, doen we al Aantal werknemers werklast minder dan 5 28,2% 71,8% 55,3% 16,5% 5-9 19,0% 81,0% 64,3% 16,7% 10-19 15,4% 84,6% 63,5% 21,2% 20-49 17,6% 82,4% 55,9% 26,5% 50-99 14,3% 85,7% 62,9% 22,9% 100-249 38,7% 61,3% 51,6% 9,7% 250-499 32,0% 68,0% 48,0% 20,0% meer dan 500 16,7% 83,3% 66,7% 16,7% Eindtotaal 22,6% 77,3% 58,2% 19,1% Redenen om geen feedback te willen geven zijn het gebrek aan tijd (45,9%), het feit dat ondernemers dit niet als hun taak zien (36,5%) en de te verwachten extra administratie (25,9%). Ongeveer 1 op 10 doet dit niet omdat ze niet systematisch beroep doet op VDAB (12,9%) of uit vrees dat dit negatief kan afstralen op het imago van hun bedrijf (10,6%). Respectievelijk 7,1% en 3,5% geeft liever geen feedback om problemen met de betrokkene(n) of met de vakbonden te vermijden. Wanneer komt VDAB in beeld? Aan de respondenten die aangaven vaak of zelden hun vacatures via VDAB bekend te maken werd gevraagd voor welke vacatures zij dit dan specifiek doen. Voor 4 op de 10 bedrijven (41,5%) gaat het om arbeidersfuncties. Ongeveer 1 op de 4 bedrijven geeft aan dat er geen specifieke criteria gehanteerd worden, en dat het aanmelden eerder bij toeval gebeurt (24,2%). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 11

De doorgegeven vacatures blijken zich daarna te richten op technische profielen (18,2%), bediendenof kaderfuncties (ook 18,2%), knelpuntberoepen (15,3%) en vacatures waarvoor het bedrijf via andere kanalen eerder geen kandidaten vond (14,8%). Profielen zonder diplomavereiste (10,2%) en van secundair onderwijsniveau (7,6%) volgen daarna. Voor 6,8% van de bedrijven gaat het enkel om specifieke vacatures. Ondanks het feit dat bedienden- en kaderfuncties met 18,2% een hogere score krijgen, krijgen worden profielen van universitair of hoger onderwijsniveau de laagste score van 1,7%. Intermezzo - citaten uit de open antwoorden m.b.t. arbeidsbemiddeling en vacatures: Essentieel is de begeleiding van werkgevers in het vinden van geschikte kandidaten. VDAB moet realistisch zijn in het selecteren en doorsturen van kandidaten. Investeren in een betere screening van werkwilligen en niet-werkwilligen. Deze laatste groep zorgen bij werkgevers voor tijdverlies in sollicitatieprocedures als ze al komen opdagen. De VDAB moet gemotiveerde mensen aanbieden. Bij het invullen van een job is rendement het einddoel, zowel de kandidaat als de VDAB moeten daarin meegaan om te kunnen slagen. De hangmat waarin werklozen (of zogenaamde werkzoekenden ) zich bevinden moet afgeschaft worden. Beperk de werkloosheidsvergoeding in de tijd en de rol van de vakbonden. Medewerkers van VDAB hebben geen middelen om mensen die niet willen werken op één of andere manier te sanctioneren. Mensen die onvoldoende gemotiveerd om te werken zijn moeten daadwerkelijk bestraft kunnen worden, en de VDAB moet hier meer bevoegdheid in krijgen. Meer en meer is de attitude en de ingesteldheid van jongere werkzoekenden een probleem. Ze kennen hun rechten, maar niet hun plichten. Wij zitten in de carrosseriebranche en daar vinden wij nooit personeel via de VDAB, zelfs geen kandidaten. Zolang werken niet meer beloond wordt in vergelijking met niet-werken zal je een groot aantal werklozen nooit meer aan het werk krijgen en zullen bepaalde vacatures nooit ingevuld raken. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 12

VDAB moet meezoeken naar kandidaten maar moet ook zelf bekwaam zijn om een goede selectie te maken. Dit is ook een voorwaarde om iemand een goede opleiding te kunnen geven. Mensen die wij zoeken dienen een bepaald (hoog opgeleid) niveau te hebben; deze mensen wenden zich bijna nooit tot een organisatie als de VDAB. Met de Fruitcel zijn ze goed bezig, het probleem situeert zich enkel bij het personeel dat niet meer wil werken. De opvolging van doorgestuurde kandidaten verbeteren. Nepsollicitaties detecteren en de daders bestraffen. Nog een betere doorlichting van de kandidaten naar specifieke doelgroepen. Meer sectorgerichte profielen voorstellen. No-nonsense info over kandidaten meegeven aan werkgevers. Regelmatig publiceren van kandidaat-werknemers met hun capaciteiten in tijdschriften of vakbladen voor werkgevers. Stuur mensen door die willen werken, niet mensen die moeten komen om hun uitkering te behouden. VDAB heeft niet de competenties om hogere profielen te werven en begeleiden en moet deze competenties ook overlaten aan privé partners. Strenger optreden bij misbruiken door nepsollicitanten, werkweigeraars, profiteurs,... Via een site de vavatures kenbaar maken. De mensen meer motiveren tot werken en sancties opleggen bij niet aanvaarden van werk. Landurig werklozen inzetten in maatschappelijk werk. Zorgen dat méér mensen zich bij hen aanmelden, nu mogen ze zich pas aanmelden als ze effectief werkloos zijn, niet als ze weten dat ze ontslagen worden. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 13

3. De B van beroepsopleiding VDAB als opleidingsinstantie? Het investeren in de opleiding van medewerkers werd door 26,6% van de Limburgse bedrijven benoemd als een top-3 prioriteit in het personeelsbeleid voor de komende jaren. De helft (50,6%) van de bedrijven heeft echter (nog) geen ervaring met VDAB-opleidingen. 1 op de 3 heeft ervaring met de IBO-ondersteuning vanuit VDAB (36,6%). De scores voor de andere opleidingen zijn uiteenlopend, en variëren van 10,8% op de totale groep bevraagde bedrijven voor sectorspecifieke opleidingen over 7,7% voor instapstages en 6,5% voor werkvloeropleidingen (andere dan IBO) tot 1,4% voor Nederlands op de werkvloer en andere opleidingen. Tevreden over de B van VDAB? 9 op de 10 ondernemingen die VDAB al inschakelden voor opleidingen, zijn hierover tevreden (86%). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 14

Ontevredenheid over de opleidingen vindt voornamelijk een oorzaak in de inhoud van de opleiding die te weinig praktisch/bruikbaar was (50,0%) of te weinig afgestemd op de noden van het bedrijf (32,4%). 1 op de 5 bedrijven geeft ook aan dat werkvloeropleidingen te veel tijd of inspanning van hen vragen (20,6%). Nog eens 17,6% is ontevreden over de begeleiding vanuit VDAB, en 14,7% geeft aan dat er voor hun bedrijf/sector geen opleidingen beschikbaar waren. Prijs en plaatsgebrek waren redenen voor respectievelijk 8,8% en 5,9% ondernemingen. Intermezzo - citaten uit de open antwoorden m.b.t. opleidingen: De opleidingen moeten op het zelfde niveau zijn van de bedrijven. De kwaliteit van het opleidingsaanbod is prima. Graag flexibelere uurregelingen (aangepast aan het bedrijf) en meer beschikbare data/uren. VDAB moet investeren in een betere en efficiëntere opleiding naar de realiteit toe. Ongeïnteresseerden na een korte tijd weigeren en verder geen geld insteken. Lesgevers kiezen met een inzicht in ondernemerschap. Een eigenlijke opleiding gebeurt op de werkvloer, dus door de werkgever. Hier kruipt veel tijd en energie in. Kunnen extra voordelen voor de werkgever voorzien worden? Meer correcte opvolging van dossiers. IBO-opleidingen hebben door een te slordige opvolging aan mijn bedrijf veel geld gekost! De VDAB moet volgens mij niet alleen de werkzoekende opleiding bieden maar ook de mensen die een overstap willen maken naar een andere job. Wij hebben geen specifieke verwachtingen naar VDAB. De eigen motivatie van de werkwillige is veel voornamer; opleiding voorzien we dan zelf of via andere externe kanalen. Bijkomende opleidingen voorzien voor werkzoekenden. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 15

Niet alle lesgevers zijn zelf gemotiveerd en brengen hun kennis goed over. Dit is volgens ons nochtans de basis. Een nog grotere focus leggen op de opleiding van zowel werkzoekenden als werkenden. Omscholing van werklozen naar knelpuntberoepen, werkzoekenden verplichten voltijdse opleidingen te volgen i.s.m. bedrijven die mensen zoeken. Opleidingen aan de realiteit op de werkvloer aanpassen, omgangsregels aanleren. Opleidingen afstemmen op noden in ondernemingen en een cursus werkwilligheid voorzien. Als we zo doorgaan valt binnenkort iedere job onder de term knelpuntberoep. Versterken van samenwerking met werkgevers op het vlak van IBO, met ook het uitbesteden door VDAB van opleiding en begeleiding van IBO-trajecten aan gespecialiseerde HR-begeleiders. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 16

4. Onbekend en/of onbemind? Het imago van VDAB: noodzakelijk, bureaucratisch en onbekend De helft van de Limburgse bedrijven ziet de VDAB als een noodzakelijke organisatie voor de arbeidsmarkt (50,2%). Andere positieve imago-elementen zijn: Efficiënt (12,6%) Maatwerk (8,7%) Innovatief (3,3%) De negatieve elementen in het beeld dat werkgevers van de VDAB hebben zijn de bureaucratie (vermeld door 33,7%) en het wereldvreemde (8,5%). Ongeveer 1 op 4 respondenten (22,6%) wijzen er expliciet op dat de VDAB weinig bekend is bij werkgevers. Intermezzo - citaten uit de open antwoorden m.b.t. het imago van VDAB: Een beter imago aannemen, flexibeler worden, de relatie met de werkgevers verbeteren. Investeren in betere communicatie en meer begrip voor de noden van de werkgever vanuit de VDAB. Betere dienstverlening, ambtenarenmentaliteit ombuigen naar servicegericht en resultaatgericht werken. Flexibeler worden door minder papierwerk, niveau van trainingen en de inhoud hiervan opkrikken ofwel hiermee stoppen en middelen in iets anders investeren. Aandachtspunten: flexibiliteit, snelle respons en opvolging, pro-actief benaderen van de arbeidsmarkt. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 17

Loskomen van de binding met de overheid. Partnerschap met ondernemingen uitvouwen, investeren in effectieve en efficiënte communicatie en overleg en informatie-uitwisseling. Persoonlijk contact met bedrijven zoeken. De VDAB zou zich moeten realiseren wat er gaande is in de realiteit. Bij contactname door mij met de VDAB wordt maar al te vaak uit de hoogte gepraat. Proactief meedenken en begrijpen wat er in een onderneming leeft. Pro-actiever naar werkgevers; modernere uitstraling. Resultaatgericht werken. Aandacht hebben voor een soepelere werking, met minder papierwerk. VDAB draagt het label "noodzakelijk kwaad", dit zal ook zo blijven zolang de bestaansreden onveranderd blijft. De VDAB-dienstverlening voor werkgevers Bij alle ondernemers werd gepolst naar hun kennis en ervaring met enkele diensten van de VDAB voor werkgevers, naast de al eerder bevraagde arbeidsbemiddeling: HR-advies en informatie over tewerkstellingsmaatregelen: de grote onbekende voor meer dan 1 op 4 bedrijven (28,7%). Nochtans een belangrijke dienstverlening die bedrijven geld kan opleveren Werknemersopleidingen op de werkvloer in het bedrijf (op maat): samen met de opleidingen in de Competentiecentra het beste bekend bij bedrijven, en ook al gebruikt door ruim 1 op 4 bedrijven (18,0% ooit gebruikt en 4,6% regelmatig gebruik). Werknemersopleidingen in de VDAB-Competentiecentra: al gebruikt door 15,5% van de bedrijven. Jobcoaching (integratie van kansengroepen (allochtonen, arbeidsgehandicapten, 50+,...) op de werkvloer): nog niet veel gebruikt (7,3%), maar ruim 7 op 10 bedrijven (69,5%) geven wel aan dat ze hier minstens al van gehoord hebben Advies en begeleiding bij ontslag en outplacement: een gelijkaardig beeld als de jobcoaching: gebruikt door 7,7%, in meer of mindere mate bekend bij 7 op 10 (68,7%). In hoeverre zijn de volgende diensten van de VDAB voor werkgevers u bekend? Niet gekend Van gehoord Gekend/nooit Ooit gebruikt Regelmatig gebruikt gebruik HR-advies en informatie over 28,7% 27,1% 30,3% 11,9% 2,0% tewerkstellingsmaatregelen Werknemersopleidingen op de werkvloer in het 16,4% 23,2% 37,8% 18,0% 4,6% bedrijf (op maat) Werknemersopleidingen in de VDAB- 16,4% 24,2% 44,0% 13,1% 2,4% Competentiecentra Jobcoaching (integratie van kansengroepen 23,2% 30,9% 38,6% 5,7% 1,6% (allochtonen, arbeidsgehandicapten, 50+,...) op de werkvloer) Advies en begeleiding bij ontslag en outplacement 23,6% 29,7% 39,0% 6,5% 1,2% VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 18

Niet noodzakelijk van A naar B? De bedrijven die voor hun vacatures nooit een beroep doen op de arbeidsbemiddeling door de VDAB kregen een aantal bijkomende vragen voorgeschoteld. Zij doen vooral geen beroep omdat zij van oordeel zijn dat de profielen die zij zoeken niet solliciteren via de VDAB (24,8%). 17,0% zien er het nut niet van in, en ook 16,3% van de bedrijven geeft aan nog geen externe aanwervingsprocedures te hebben moeten opstarten, aangezien zij een familiebedrijf zijn of personeel uit de nabije omgeving hebben kunnen aanwerven. 12,1% heeft geen vertrouwen in de VDAB en 11,3% maakt melding van minder goede ervaringen in het verleden. De onbekendheid is ook wel een factor: 8,5% geeft aan niet te weten bij wie zij daarvoor terecht kunnen, en nog eens 5,7% heeft er gewoonweg nog niet aan gedacht. Eveneens 5,7% zegt gebruik te maken van andere kanalen (via de aanwerving van stagiairs na hun stage, of aanwervingen die verlopen via hun hoofdkantoor). Een gebrek aan tijd (4,3%) en minder goede ervaringen van anderen (2,8%) spelen minder een rol. Opmerkelijk: de kostprijs is voor niemand (0,0%) een struikelblok. 1 op de 5 van de bedrijven die nog nooit een vacature aan de VDAB meldden, deden toch wel al een beroep op een andere dienst van de VDAB. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 19

Voor 8 op de 10 die nog geen enkel beroep deden op de VDAB worden als voornaamste redenen opgegeven dat de VDAB-diensten niet interessant zijn voor hun onderneming (41,7%) of dat de diensten onbekend zijn (33,3%). Ruim 1 op de 10 werkt liever met privé-partners voor hun personeelsbeleid (12,5%), en 10,1% vermeldt diverse redenen zoals het feit dat zij bijvoorbeeld een familiebedrijf zijn en dus anders aanwerven of gewoonweg andere kanalen verkiezen. Een gebrek aan tijd (10,4%) en de slechte ervaringen van anderen (4,2%) sluiten ook hier weer het rijtje. De relatie tussen VDAB en werkgevers Alle respondenten kregen ongeacht hun specifieke ervaring met de VDAB-diensten een aantal stellingen voorgeschoteld. Gaat u akkoord met volgende stellingen? Helemaal niet akkoord Niet akkoord Akkoord Helemaal akkoord De VDAB is vandaag in hoofdzaak gericht op werkzoekenden 1,8% 8,7% 68,0% 21,5% De werking van de VDAB richt zich nog te weinig naar de werkgevers Feedback van werkgevers aan de VDAB over kandidaten die zich voor een vacature aanmelden is een belangrijk element om de samenwerking nog te verbeteren Een goede samenwerking met de VDAB kan een belangrijke rol spelen voor mijn personeelsbeleid 2,0% 23,5% 59,2% 15,3% 1,4% 8,3% 69,6% 20,7% 4,8% 24,5% 64,2% 6,6% De VDAB is vandaag in hoofdzaak gericht op werkzoekenden: bijna 9 op de 10 Limburgse bedrijven volgen deze stelling (89,5%). VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 20

De werking van de VDAB richt zich nog te weinig naar de werkgevers: aansluitend bij het vorige resultaat, maar iets meer genuanceerd, gaan 3 op de 4 bedrijven akkoord met deze stelling (74,5%). Ongeveer 1 op 4 merkt dus wel een zekere focus op werkgevers. Feedback van werkgevers aan de VDAB over kandidaten die zich voor een vacature aanmelden is een belangrijk element om de samenwerking nog te verbeteren: bijna 9 op 10 vinden feedback een belangrijk aandachtspunt (91,3%). Dit is zelfs nog een hogere score dan de 3 op 4 bedrijven die eerder aangaven bereid te zijn tot feedback over hun ervaringen met de arbeidsbemiddeling van de VDAB. Een goede samenwerking met de VDAB kan een belangrijke rol spelen voor mijn personeelsbeleid: 7 op de 10 bedrijven zien heil in een versterkte samenwerking met de VDAB. Uitgesplitst volgens grootte merken we dat vooral de grootste bedrijven (vanaf 250 werknemers) het belang van VDAB onderschrijven, met scores van 83,3% en 94,1%. De kleinste bedrijven met minder dan 10 werknemers volgen deze stelling het minste. Een goede samenwerking met de VDAB kan een belangrijke rol spelen voor mijn personeelsbeleid. Helemaal niet Eerder niet NIET eerder helemaal Aantal werknemers akkoord akkoord AKKOORD akkoord akkoord AKKOORD minder dan 5 7,3% 27,1% 34,5% 57,1% 8,5% 65,5% 5-9 3,3% 27,9% 31,1% 63,9% 4,9% 68,9% 10-19 3,3% 21,7% 25,0% 68,3% 6,7% 75,0% 20-49 4,6% 25,3% 29,9% 65,5% 4,6% 70,1% 50-99 2,6% 21,1% 23,7% 73,7% 2,6% 76,3% 100-249 3,1% 28,1% 31,3% 56,3% 12,5% 68,8% 250-499 4,2% 12,5% 16,7% 83,3% 0,0% 83,3% meer dan 500 0,0% 5,9% 5,9% 88,2% 5,9% 94,1% Eindtotaal 4,8% 24,5% 29,3% 64,2% 6,6% 70,8% Intermezzo - citaten uit de open antwoorden m.b.t. de samenwerking tussen VDAB en bedrijven: Nog nooit zocht de VDAB contact met onze onderneming. Zij kennen ons gewoonweg niet. Meer frequent uitleg en een update geven over nieuwe/bestaande tewerkstellingsmaatregelen aan bedrijven. VDAB zou groeiende bedrijven beter moeten consulteren om hun noden op te kunnen vullen. Begeleiden naar het zoeken van personeel met de laagste loonkost / beste prestaties. Als kleine werkgever hebben wij de hoop op samenwerking met de VDAB al lang opgegeven. Ik ben tevreden over de (samen)werking met/van de VDAB. VDAB moet meer denken in functie van de werkgever in plaats van de werknemer. De diensten van de VDAB toegankelijker en bekender maken bij de werkgevers. De VDAB moet zichzelf gaan aanbieden bij een bedrijf, zelf een relatie opbouwen met de bedrijven en zo gaan bewijzen wat ze kunnen en te bieden hebben. Duidelijke informatie verschaffen, afstemming zoeken tussen de publieke en private sector voor een ondersteuning van het personeelsbeleid bij bedrijven. Ik mis bij de contactpersonen van de VDAB echte bedrijfskennis om efficiënter te kunnen werken en geen overbodige discussies te voeren. VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 21

Korter op de bal spelen door werkgevers te informeren wanneer er interessante tewerkstellingsmaatregelen zijn. Maatwerk, advies bij de implementatie van opleidingen en dergelijke... We moeten te veel zelf uitdokteren in het hele aanbod, dit zou meer automatisch door VDAB zelf aangeboden moeten worden op maat van bedrijven. Meer bedrijfsgericht nadenken over personeelszaken. Meer info naar de ondernemer toe voorzien over de werking van de VDAB. Stop de afbouw van VDAB om redenen van besparingen op Vlaams niveau. VDAB moet slagkrachtig blijven, maar de taal van de ondernemers spreken. Wij zijn tevreden over de diensten van de VDAB waarvan wij gebruik maken! VKW Limburg en UNIZO-Limburg VDAB en de Limburgse ondernemerswereld 1 mei 2013 22