RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ De Willem Teellinckschool Plaats : Achterberg BRIN-nummer : 06IW Arrangementsnummer : 71750 Onderzoek uitgevoerd op : 19 april 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op : 7 juli 2010 HB 2811938/10 documentnummer: H2914173
Pagina 2 van 11
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...5 2. BEVINDINGEN...7 3. TOEZICHTARRANGEMENT...11 Pagina 3 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 19 april 2010 een onderzoek uitgevoerd op de Willem Teellinckschool naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor de Willem Teellinckschool een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn op de Willem Teellinckschool. Op 23 februari 2010 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke vereisten voldoet. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van enkele verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan, die in het kader van het programmatisch handhaven zijn gecontroleerd. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten de toetsresultaten van dit schooljaar. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijstijd, didactische kwaliteit, afstemmen, begeleiding, zorg, en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Pagina 5 van 11
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten weergegeven. Deze worden gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 11
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Opbrengsten 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2*. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Leerstofaanbod 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Pagina 7 van 11
Didactisch handelen 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk*. Pagina 8 van 11
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de onderwijskwaliteit op de Willem Teellinckschool als voldoende. De eindresultaten zijn wel risicovol, maar laten een positieve ontwikkeling zien en worden als geheel als voldoende beoordeeld. De mogelijke oorzaken voor de wisselende resultaten zijn te vinden in de te geringe opbrengstgerichte cultuur, die niet voldoende doorwerkt op het niveau van de groep en de individuele leerling. Aan de beschikbare toetsgegevens worden te weinig consequenties verbonden voor het inrichten van de lessen en voor de leerlingenzorg. Een andere oorzaak is te vinden in het grote aantal personele wisselingen in het team en er nu grote verschillen te zien zijn in het didactisch handelen van leraren in de groepen. Ook in de pedagogische benadering van de leerlingen zijn verschillen waargenomen tussen de leraren. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten beoordeelt de inspectie aan de hand van de Cito eindtoetsen over de laatste drie schooljaren. In 2008 en 2009 waren de eindresultaten onvoldoende, maar in 2010 waren ze voldoende. De inspectie beoordeelt de eindresultaten in het geheel daarom als voldoende. Het oordeel over tussentijdse resultaten baseert de inspectie op de gemiddelde leerlingenresultaten van de volgende onderdelen: technisch lezen in leerjaar 3 en 4, rekenen en wiskunde in leerjaar 4 en 6 en begrijpend lezen in leerjaar 6. Alleen het onderdeel over technisch lezen in groep 4 is onvoldoende, de andere onderdelen zijn van voldoende niveau. Voldoende leerlingen doorlopen de school in 8 jaren waardoor het doorstroompercentage als voldoende wordt beoordeeld. Over de vraag of leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen, kan de inspectie geen uitspraak doen, omdat de school de uitwerking van de persoonlijke ontwikkelingsperspectieven in onvoldoende mate heeft gerealiseerd. De inspectie heeft enkele mooi vormgegeven plannen gezien die de school nu verder uitwerkt in de praktijk. Ook ten aanzien van de beoordeling over de sociale competenties van leerlingen onthoudt de inspectie zich van een oordeel, omdat de school hiervoor een instrument gebruikt dat niet landelijk genormeerd is en daarom niet beoordeeld kan worden door de inspectie. Leerstofaanbod De school heeft een dekkend aanbod. De nieuwe methode Taalfontein is inmiddels geïmplementeerd door de hele school. De onderzochte indicatoren van dit kwaliteitsaspect zijn als voldoende beoordeeld. Onderwijstijd De leraren gaan efficiënt om met de onderwijstijd, maar een evenwichtige verdeling van de onderwijstijd voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde vraagt de aandacht. De tijd die nu is ingepland voor de basisvaardigheden is te krap en niet conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare populatie. Dat geldt voor de beide onderdelen. Onderwijsleerproces Zoals al bij het algemeen beeld werd opgemerkt, is de laatste jaren meer dan de helft van de leraren vertrokken en zijn er meerdere nieuwe leraren aangesteld. Mede hierdoor is de kwaliteit van het lesgeven sterk verschillend, zoals uit de lesobservaties is gebleken. Op schoolniveau beoordeelt de inspectie de didactische kwaliteiten van leraren toch als voldoende, omdat het merendeel van de lessen positief kon worden beoordeeld. Het geven van goede uitleg vraagt om verdere afstemming en borging om zo meer eenheid in de werkwijze te krijgen en deze kwaliteit als geheel te versterken. Dit onderdeel is niet los te zien van de actieve betrokkenheid van leerlingen en een taakgerichte werksfeer. De Pagina 9 van 11
leerlingen waren tijdens de bezochte lessen weliswaar in voldoende mate betrokken, maar ze toonden wel onrust, met name wanneer de les niet duidelijk werd uitgelegd, de instructie te lang duurde en de instructie onvoldoende was afgestemd op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. Ook de mate waarin de leerlingen eigen verantwoordelijkheid kregen voor hun leerproces verschilde per les en leidde tot een zekere mate van onrust. Het afstemmen van de instructie, de verwerking en de onderwijstijd beoordeelt de inspectie als onvoldoende, omdat leraren niet planmatig differentiëren. Sommige leraren spelen in grote lijnen in op duidelijke niveauverschillen tussen leerlingen, maar zij baseren zich niet op een groepsplan waarin de specifieke aanpak en het aangepaste aanbod zijn uitgewerkt. Ook kan de onderwijstijd meer als sturingsinstrument worden gebruikt dan nu gebeurt om tegemoet te komen aan de verschillende leerlingen. Zorg en begeleiding De school gebruikt voldoende landelijk genormeerde toetsen naast de methodetoetsen. Deze toetsgegevens worden echter onvoldoende benut voor het analyseren van de resultaten op groeps- en leerlingniveau. De leerwinst die door individuele leerlingen geboekt wordt of door de jaargroep als geheel, komt daarom nog onvoldoende in beeld terwijl dat juist belangrijk is om vast te kunnen stellen op welke leerlingen of groepen leerlingen de les afgestemd dient te worden dan wel voor welke leerlingen tijdelijk extra begeleiding nodig is. De zorgleerlingen worden vroegtijdig gesignaleerd op basis van verschillende toetsen en observaties en besproken tijdens de leerlingbesprekingen. Tijdens deze besprekingen worden afspraken gemaakt over de aanpak van zorgleerlingen. Zo brengt de school de (zorg)leerlingen in kaart. Een zorgleerling wordt gedefinieerd als een leerling die structureel aangewezen is op een aangepaste werkwijze. Kenmerkend is dat de school de leerlingen volgt in hun ontwikkeling, ook als zij functioneren onder hun eigenlijke niveau, en geen tijdige actie onderneemt wanneer het leerrendement achter blijft. Deze leerlingen krijgen nu dus niet op tijd (tijdelijke) extra zorg geboden om hun ontwikkeling weer op voldoende niveau te brengen. De vraag: of alle leerlingen zich naar verwachting ontwikkelen is daarom niet in alle gevallen positief te beantwoorden. Deze werkwijze vraagt binnen het systeem van de leerlingenzorg om een nadere bezinning. Allereerst is het van groot belang duidelijke criteria vast te stellen voor individuele zorgtrajecten. Vervolgens is voor gerichte handelingsplanning een goede analyse/diagnose nodig om op basis daarvan de doelen vast te stellen. Pas dan kan de begeleiding goed worden ingezet en kunnen de effecten van het individuele handelingsplan worden geëvalueerd. Kwaliteitszorg Voor het vaststellen, volgen en verbeteren van de onderwijskwaliteit heeft de school een kwaliteitszorgsysteem ontwikkeld. De leerlingenpopulatie wordt in kaart gebracht en de opbrengsten en het onderwijs en leren worden regelmatig en uitgebreid geëvalueerd. Op basis hiervan worden verbeteractiviteiten ingezet. De directie werkt aan een cultuuromslag binnen het team om te komen tot een meer opbrengstgerichte werkwijze. Een ander belangrijk aandachtspunt is het borgen van de onderwijskwaliteit. Het is belangrijk de afspraken en werkwijzen op schoolniveau goed vast te leggen, zeker omdat er veel wisselingen zijn geweest binnen het team en er nu grote verschillen in de didactische kwaliteiten zijn vastgesteld. Pagina 10 van 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Willem Teellinckschool het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag of themaonderzoeken of een vierjaarlijks bezoek. Tekortkomingen in de naleving Er zijn tekortkomingen in de naleving van wettelijke vereisten geconstateerd, die in het kader van programmatisch handhaven zijn gecontroleerd. Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids en het schoolplan geconstateerd. De volgende onderdelen ontbreken in de schoolgids: de resultaten van de veranderingsdoelen en het beleid ten aanzien van de veiligheid. Het volgende onderdeel ontbreekt in het schoolplan: de vermelding van gebruikte methoden. Het beleid van de inspectie is deze tekortkomingen op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicatoren over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen. Pagina 11 van 11