Bietplanter LEONELLA KWS * XAVIERA KWS. Zeldzame parels

De Bietplanter MAANDBLAD CBB JAARGANG 52 NR 543 JANUARI 2018 P 806265 LEONELLA KWS * XAVIERA KWS www.kwsbenelux.com SEEDING THE FUTURE SINCE 1856 *MEEST VERKOCHT IN 2017 Zeldzame parels Niets is toeval: Leonella KWS, het meest verkochte ras in 2017 + super Belgische bietentelers = een record opbrengst in 2017! LEONELLA KWS en XAVIERA KWS bieden u: hoog financieel inkomen evenwichtig type goede bladziektentolerantie Resultaten KBIVB aaltjesrassen besmette velden (2015) 16 17 suiker % 103 EVAMARIA KWS GAUSS 102 PURAMAX 101 LISANNA KWS BAMBOU LEONELLA KWS 100 99 98 97 BONSAI LUMIERE EGLANTIER EUCALYPTUS ACACIA JINX BAZIN 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 netto financieel

Uw partner bij het herzaaien Is het u al overkomen dat uw bieten opnieuw moesten worden gezaaid omwille van verscheidene redenen zoals vorst, beschadiging door herbiciden, een onweer na de zaai,? Dan bieden wij u graag onze nieuwe dienst aan, de KWS Beet Seed Service. KWS biedt u zaad aan bij het herzaaien aan 50 % van de oorspronkelijke prijs. Het enige wat u moet doen is een ras van KWS kiezen en uw bietenveld registreren op www.kwsbenelux.be De registratie zal mogelijk zijn van 30 januari tot en met 4 april 2018. De terugbetaling gebeurt via de suikerfabriek. Voor het herzaaien, gelieve contact op te nemen met uw Landbouwkundige dienst of KWS en geniet van de KWS Beet Seed Service.

De Bietplanter MAANDBLAD CBB JAARGANG 52 NR 543 JANUARI 2018 P 806265 Beste wensen voor 2018! kort geoogst 11 De Europese Commissie stelt voor om 116,3 miljoen euro terug te betalen aan de EU-suikerfabrikanten, ingevolge een arrest van het Europese Hof van Justitie nadat fouten werden gevonden in de berekening van de productieheffingen voor de campagnes 1999/2000 en 2000/2001. In haar voorstel legde de Commissie ook de bedragen vast die de suikerproducenten zouden moeten terugbetalen aan de bietentelers. In Polen zou de suikerproductie van de campagne 2017/18 ongeveer 2,1 miljoen ton bedragen, net als vorig jaar. Met een binnenlands verbruik van 1,75 miljoen ton, blijft er 350.000 ton suiker beschikbaar voor export. Van januari tot juli 2017 werd 346.000 ton suiker geëxporteerd, waarvan 60 procent naar andere EU-landen aan de gemiddelde prijs van 534 euro per ton. De gemiddelde prijs van de suiker uitgevoerd naar derde landen bedroeg 438 euro per ton. De productie van aardappelen is in minder dan 40 jaar meer dan verdrievoudigd, volgens de Kerncijfers Landbouw van de FOD Economie. Van 2001 tot in 2008 was er een sterke groei van de granen, gevolgd door een licht dalende trend en een stabilisering. Ook de oppervlakte suikerbieten is gelijkmatig gedaald. Die afname is vooral de aardappelteelt ten goede gekomen. Sinds 1980 is de aardappelteelt meer dan verdrievoudigd. Daardoor is de aardappel, na de groenten, qua waarde het belangrijkste akkergewas geworden. België voert de strijd tegen de klimaatverandering minder doeltreffend dan gemiddeld in de Europese Unie. Dat blijkt uit een nieuwe Climate Change Performance Index van Climate Action Network. België scoort slecht omdat het niet op schema zit om de Europese klimaatdoelstellingen voor 2020 te halen. Twee jaar geleden was België nog bij de beste leerlingen van de klas, nu staat ons land pas op de tweeendertigste plaats. De consumptieprijsindex steeg met 0,13% tussen oktober 2017 en november 2017. Tijdens dezelfde periode stegen de prijzen voor suiker en gesuikerde producten (confituur, honing, chocolade en snoep) met 1,37%. De totale waarde in euro van de landbouwproductie in de EU daalde met 2,8 procent in 2016 ten opzichte van een jaar eerder, volgens het EU-bureau voor de statistiek. In 2016, werd 59 procent van de waarde van de landbouwproductie besteed aan het intermediair verbruik (productiemiddelen en diensten), terwijl de bruto toegevoegde waarde (m.a.w. de waarde van de productie min de waarde van het intermediair verbruik) 41 procent bereikte (165,7 miljard euro). 4 UITZAAI BIETEN- CAMPAGNE 2018 2017 bieten in overvloed 2018 financiële schaarste! 2019 opnieuw rendabel? 2 AMAROK RHIZOMANIE evenwichtig type N 1 in verkoop > doet wat beloofd! zeer lage grondtarra: 80,9% mid-oktober einde campagne KBIVB '17 0 schieters/ha wortelopbrengst 17: 127,6T aan 17 wortelopbrengst '15-'16-'17: 102% Maandblad van de Confederatie van de Belgische Bietenplanters vzw CBB Anspachlaan 111 Bus 10 1000 Brussel T. 02 513 68 98 F. 02 512 19 88 www.cbb.be lebetteravier@cbb.be COLOFON Verantwoordelijke uitgever Marcel Jehaes, Voorzitter CBB Directeur van de publicatie Peter Haegeman Uitgave en publiciteit Bernadette Bické - Martine Moyart Verantwoordelijke voor de suikerbiettechniek KBIVB Tienen Druk Corelio Printing Jaarabonnement 12,00 EU-land 22,00 niet EU-land 27,00 IBAN BE 70 1031 0384 3925 BTW BE 0445.069.157 248 www.sesvanderhave.be prijs insecticiden inclusief

2 EDITO 2017 bieten in overvloed 2018 financiële schaarste! 2019 opnieuw rendabel? De jaren volgen elkaar op, maar elk jaar is anders. We zijn nu al bijna drie maanden in het postquotumtijdperk met één van de meest gevreesde scenario s: de wereldsuikermarkt stort in elkaar en Europa gaat dezelfde weg op. Al op de eerste dag van het postquotumtijdperk heeft de door de Europese Commissie gewenste deregulering van de suikermarkt al schade aangericht. De geschiedenis herhaalt zich... na melk keldert nu ook het inkomen uit bieten. Het is verontrustend te moeten vaststellen dat, als gevolg van de nieuwe suikerverordening, het verdedigingsinstrument van de planters fel is afgezwakt. De Europese Commissie heeft hierdoor niet alleen de verdeling van de toegevoegde waarde tussen planters en producenten scheefgetrokken, maar ook tussen de planters. Voor de planters, meerderheidsaandeelhouders, die hun bieten leveren aan een coöperatieve groep met een strategisch plan dat hen zo goed mogelijk beschermt, blijft de situatie over het algemeen goed. In beursgenoteerde groepen, zelfs wanneer de meerderheidsaandeelhouder een planterscoöperatie is, is de positie al beduidend minder gunstig dan voor hun collega s die eigenaar zijn van hun verwerkingsbedrijf. Maar voor de planters die leveren aan ondernemingen met voornamelijk privékapitaal is de situatie niet briljant (ISCAL) en zelfs catastrofaal en bedrieglijk (TS). Bij ISCAL is het contract vrij duidelijk: in functie van de suikerverkoopwaarde, kan de planter de definitieve prijs voor de door hem geleverde bieten berekenen. Vóór de uitzaai van de volgende oogst heeft hij een idee van zijn marge. Bij TS blijft de situatie vaag: planters zullen twee oogsten gezaaid hebben vooraleer ze het inkomen kennen van de eerste. Ze zullen de tweede oogst zaaien en het geld dat nodig is om hun productiekosten te dekken nog niet ontvangen hebben. Dit soort contract is allesbehalve duurzaam. We merken voor het eerst dat door een gebrek aan overnemers (de meest voordelige situatie voor een overlater is zijn participatie te laten overnemen door een collega), verschillende planters de teelt gedeeltelijk of volledig stopzetten en de terugbetaling vragen van hun participatie met alle nadelige gevolgen vandien (inhouding van emissiepremie en administratieve kosten). Dit toont duidelijk aan dat het contract 2018 zo vlug mogelijk opnieuw moet onderhandeld worden als men de biet-suikeractiviteit die afhangt van de Tiense Suikerraffinaderij en haar planters, wil laten voortbestaan. Ook in de Omnibusverordening die recent werd uitgewerkt door de Europese instellingen en in werking treedt op 1 januari 2018, zullen de producentenorganisaties kunnen onderhandelen over prijzen en hoeveelheden. Er is eindelijk weer wat politieke wil om terug macht te geven aan de landbouwers tegenover de agro-industrie. Het is jammer dat gewacht werd op een alarmerende vergrijzing van de landbouwbevolking en, erger nog, op een niet-aanvaardbaar aantal zelfdodingen (vooral in melk- en rundvleessector) om onze zogenaamde Europese verantwoordelijken uiteindelijk wakker te schudden. Ondanks deze ontmoedigende context, blijft uw CBB strijdlustig, ondernemend en dynamischer dan ooit voor de komende jaren. Met de komst van Peter in ons team herinvesteren we in competentie om u beter te dienen en te verdedigen. Mede uit naam van mijn medewerkers, wens ik u, uw gezin en uw dierbaren, prettige eindejaarsfeesten toe. Dat 2018 u GEZONDHEID, GELUK en WELVAART moge brengen. n Marcel Jehaes, Voorzitter CBB Aangenaam met u kennis te maken! Op 1 december jl. begon ik aan mijn nieuwe opdracht als secretarisgeneraal van de CBB. Een hele verandering voor mij, maar geen totale vervreemding. Als geboren Tienenaar en nog steeds inwoner van het Hageland -nu in het mooie Meldert, deelgemeente van Hoegaarden-, maken suiker en suikerbieten immers deel uit van mijn dagelijkse leven, zeker tijdens de campagne. Voorheen was ik actief in een bedrijven- en belangenorganisatie aan de andere kant van de agro-voedingsketen. Hoewel er meningsverschillen en spanningen leven tussen de twee uiteinden van de keten, zijn er toch ook veel gelijkenissen. Want als ik de voorbije dagen aan verschillende onder u, na die Aangename kennismaking!, vroeg hoe ze het stelden, volgde vaak een waslijst van bekommernissen en pijnpunten: de gevolgen, op korte en lange termijn, van het verdwijnen van de Europese quota en richtprijzen, de invloed daarvan op de rendabiliteit en de leefbaarheid van de bietenteelt, de Europese, nationale en gewestelijke regels rond gewasbeschermingsmiddelen, de groeiende globalisering van de suikermarkt, de toenemende prijsvolatiliteit,... En dat zijn nog maar de uitdagingen die ik na enkele dagen ontdekt heb! Maar tegelijkertijd voelde ik ook al veel fierheid over de stiel en het product, en zeker de vastberadenheid om die uitdagingen aan te pakken, zelfs met frisse ideëen en innovatieve projecten. Samen met het kleine, maar ervaren en gemotiveerde CBB-team wil ik mijn steentje bijdragen aan de verdere realisatie van de missie van uw, en nu ook onze Confederatie. Daarbij staat eigenlijk maar één doel voorop: de stem van de bietenplanters luid en duidelijk laten weerklinken bij iedereen die ze moet horen en zo bijdragen tot de bloei en de rendabiliteit van uw bedrijven. Ik reken daarvoor verder op de steun van uw voorzitter, Marcel Jehaes, de leden van het Bureau en ook u. Want om echt impact te hebben, is solidariteit binnen de eigen gelederen cruciaal. Tot binnenkort misschien. Ondertussen wens ik u alvast deugddoende feestdagen en een gezegend 2018! n Peter Haegeman, Secretaris-generaal CBB Jinx, meer dan veelbelovend returns! Benoît RenaRd, met Jospeh depas Mijn suikerbieten Jinx bleven gezond Awans met alleen maar Wortelopbrengst (17 ) : 119 T. een fungicide. Rooidatum : Suiker : 30 september 26 oktober 17,47 18,66 Financiële opbrengst 2016-17 102% jinx, de kampioen in nematode tolerante suikerbieten Zaden afdeling Rue Bourie, 16 І 5300 Andenne +32 85 82 40 80 І semences@scam-sc.be

Wereldmarkt: nieuwe stijging van suikeroverschotten verwacht Een opwaartse herziening van de wereldwijde suikeroverschotten is geen goed signaal voor stijging van de koersen. De prijs van de witte suiker op de wereldmarkt lijkt gestabiliseerd rond 330 euro per ton. BAMBOU SUIKERMARKT 3 NEMATODEN O P Le P Le P Le 282 Volgend jaar verwacht India een recordoogst dankzij een gunstige moesson in 2017 en een nieuwe rietvariëteit met hoog rendement. 80 suikerfabrieken zouden opnieuw hun deuren openen tijdens de volgende campagne. De Internationale Suikerorganisatie (ISO) heeft haar surplusschattingen naar boven bijgesteld door een overschot van 5 miljoen ton in het vooruitzicht te stellen voor de campagne 2017/18. De wereldproductie werd met 179 miljoen ton naar boven bijgesteld terwijl de consumptie met 174 miljoen ton naar beneden herzien werd. In de Verenigde Staten stagneert de consumptie en in de Europese Unie stelt men zelfs een vermindering vast terwijl de consumptie in de opkomende landen zoals China en India verder blijft stijgen. Jammer voor de markt, maar China, dat gewoonlijk een van de grootste wereldimporteurs van suiker is, kondigt een omvangrijke oogst aan wat de Chinese suikerinvoer zal doen dalen. Betreffende India, eerste wereldconsument, lijken de vooruitzichten voor de campagne 2018/19 alle records te zullen breken met een verwachte productie van 29 à 30 miljoen ton suiker. Rekening houdend met een jaarlijkse consumptie in India van 24 à 25 miljoen ton, zou het verwachte surplus 4 à 5 miljoen ton bedragen. Europese markt: stijging van de suikervoorraden voor de campagne 2017/18 Op de Europese markt meldt het prijzenobservatorium van de Commissie een gemiddelde prijs voor de in de maand september gerealiseerde suikerverkopen van 490 euro per ton witte suiker (gemiddeld 501 euro in augustus). Voor de analisten zal het nog bestaande verschil tussen de Europese prijs en de wereldprijs verkleinen tijdens de komende maanden, omdat de Europese prijs zich naar verwachting snel zou moeten conformeren aan de suikerprijs op de wereldmarkt. De Commissie heeft een nieuwe balans bekendgemaakt aangaande de EU-suikerbevoorrading voor de campagne 2017/18 die begon op 1 oktober 2017 en zal eindigen op 30 september 2018. Deze eerste balans (zie hieronder) maakt geen onderscheid meer tussen suikerproductie voor voeding (onder quotum) of voor industrie (buitenquotum of uitvoer buiten EU). Daarentegen, maakt de balans het onderscheid voorziening van suiker en isoglucose. Met het verdwijnen van de quota en de liberalisering van de uitvoer, zal de EU-bevoorrading anders georganiseerd worden. Ten opzichte van vorige campagne, zijn de ramingen: - een aanzienlijke verhoging van de suikerproductie met ongeveer 22 procent ten opzichte van vorig jaar als gevolg van een verhoging van het bietenareaal met 17 procent en van goede opbrengsten; - een aanzienlijke daling van de invoer: 1,8 tegen 3 miljoen ton voor de campagne 2016/17; - een aanzienlijke stijging van de uitvoer: 4,3 tegen 2,4 miljoen ton vorig jaar. De uitvoer voor de eerste twee maanden van de campagne 2017/18 (oktober en november 2017) bedroeg 0,5 miljoen ton, met Egypte als voornaamste bestemming; - een aanzienljke stijging van de suikervoorraden op het einde van de campagne (schatting van 3,2 miljoen ton suiker in september 2018) wat zou wegen op de suikerprijzen op de Europese markt; - een stijging van de isoglucoseproductie als gevolg van de afschaffing van de quota: 850.000 ton te vergelijken met het quotum van 720.000 ton van de campagne 2016/17. Men verwacht met name een verhoging van de isoglucoseproductie in Hongarije ingevolge nieuwe productiecapaciteiten. n Balans van de EU-suikermarkt (suiker en isoglucose) voor de campagne 2017/18 (raming van de Commissie - november 2017) In 1.000 ton Vooruitzichten 2017/2018 Suiker Isoglucose Voorraden begin campagne 1.966 Productie 20.578 850 Invoer 1.855 Onverwerkt 1.300 Verwerkte producten 555 Totaal beschikbaar 24.399 850 Consumptie 16.800 850 Bio-ethanol 1.350 Uitvoer 4.360 Onverwerkt 2.800 Verwerkte producten 1.560 Voorraden einde campagne 3.239 Totaal gebruik 24.399 850 evenwichtig-rijk type stabiel ras ingesnoerde kop > ideaal voor micro-topping volledige campagne KBIVB '17 suikergehalte 100% (19,1 ) suikergehalte '15-'16-'17 101% (18,88 ) EUCALYPTUS evenwichtig-zwaar type N 1 in bodembedekking zeer lage grondtarra 86,8% > zeer goede bewaarbaarheid in de silo midden oktober einde campagne KBIVB '17 0 schieters/ha wortelopbrengst 128,7 T à 17 www.sesvanderhave.be NEMATODEN 282 prijs inclusief insecticiden

4 BIETENCAMPAGNE Uitzaai bietencampagne 2018 ISCAL De planters van Iscal ontvingen recent een brief met meer uitleg over de uitzaai 2018. In de brief wordt verwezen naar het Interprofessioneel Akkoord dat bepaalt dat de planters, om een contract te kunnen afsluiten, in orde moeten zijn met de participatie in Sopabe én over een geldig Vegaplancertificaat moeten beschikken. In orde zijn met de participatie Sopabe betekent dat men moet hebben ingetekend op aandelen S van Sopabe à rato van 8,8 euro/ton basiscontractbieten à 17,5%. De planters die met Iscal een leveringscontract hadden in 2017, toen deze voorwaarde voor het eerst strikt van toepassing werd, zijn sowieso in orde met hun participatie. Voor het eerst kunnen er in 2018 twee verschillende contracten afgesloten worden. Een eerste contract (contract 1) heeft betrekking op 85% van het basisrecht (dat overeenkomt met de participatie), een tweede contract (contract 2) heeft betrekking op de resterende 15%. De door Iscal voorgestelde te contracteren tonnen bieten stemmen overeen met deze van 2017. De planter die contract 2 wenst te produceren moet, vanaf een afstand van 65 km, een deel van de transportkosten van zijn bieten zelf ten laste nemen. De afstand tot de fabriek wordt gerekend vanaf het centrum (de kerktoren) van de deelgemeente waar het perceel gelegen is en de uiteindelijke afrekening gebeurt op basis van het gewogen gemiddelde van de totaliteit van de geleverde bieten. Geen enkele planter is verplicht beide contracten af te sluiten. Als de bijdrage in de transportkost te hoog oploopt in verhouding tot de verwachte suikerbietprijs, kan de planter beslissen dit contract 2 niet af te sluiten zonder verlies van zijn basisrecht. Dit wil dus zeggen dat elke planter jaarlijks kan beslissen of hij dit contract 2 al dan niet produceert en dat hij dus, in jaren met een te verwachten betere suikerbietprijs, kan beslissen het contract 2 opnieuw af te sluiten. De planter behoudt o.a. ook zijn recht op het dividend dat verbonden is aan de overeenstemmende aandelen van de niet geproduceerde 15%. Kiezen om slechts een deel van contract 2 te produceren kan niet: contract 2 is in zijn geheel te laten of te nemen! De eerst geleverde bieten worden beschouwd als geleverde bieten binnen contract 2. Als contract 2 is vol geleverd, starten de leveringen binnen contract 1. Wat boven contract 2 en 1 wordt geleverd, zal afgerekend worden als bieten buiten contract. Op de buiten contractbieten is geen transportbijdrage verschuldigd, ook niet voor planters op meer dan 65 km van de fabriek. Al de bieten worden afgerekend op basis van het gewogen gemiddelde (suikergehalte, grondtarra en koptarra) van al de leveringen. De prijs van de bieten buiten contract zal vastgesteld kunnen worden als al de geproduceerde suiker effectief is verkocht. Net zoals in 2017 zullen de contracten vol geleverd zijn als het ermee overeenstemmende tonnage is geleverd, ongeacht de hoogte van het suikergehalte van de geleverde bieten. Er gebeurt dus geen omrekening meer naar ton suiker. Rijkere bieten zullen bijgevolg financieel meer opbrengen dan minder rijke. Een weloverwogen variëteitenkeuze blijft dus zeer belangrijk! Coco Vlaanderen vzw organiseerde zeven druk bijgewoonde informatievergaderingen waar o.a. het nieuwe Interprofessionele Akkoord 2018 2019 werd toegelicht. Op de foto: aandachtige luisteraars in Izenberge-Alveringem. den) en elders in Europa zal leiden tot hogere prijzen valt af te wachten. Ook hier zullen internationale gebeurtenissen, valutaschommelingen en klimatologische evoluties een positieve of negatieve impact hebben, maar de vrees dat er te veel suiker zal zijn, met al de gevolgen van dien, is groot. Bietenontvangst Ondertussen draaien de suikerfabrieken op volle toeren. Iscal verwacht een gemiddeld rendement van 89,5 ton (in de receptie nagekopte) bieten/ha à 17,4% suikergehalte (einde campagne op ± 15 januari), TS verwacht gemiddeld 97 ton (volledige) biet/ha à 17,9% suikergehalte (einde campagne ± 23 januari). Het nieuwe ontvangstsysteem bij TS functioneert naar behoren en de door onze controleurs uitgevoerde dagelijkse controles op wasverliezen, wegingen, suikergehalte, nakopping, enz stemmen, op een zeer beperkt aantal uitzonderingen na, zowel in Tienen als in Fontenoy overeen met de ontvangstrichtlijnen die interprofessioneel werden overeengekomen. Het kan evenwel gebeuren dat sommige resultaten sterk afwijken zonder dat hiervoor enige reden kan aangehaald worden en dat deze aan onze aandacht ontsnappen. Om die reden verzoeken wij al de planters hun resultaten goed te evalueren, rekening houdende met al de mogelijke eigenschappen van hun leveringen (perceelkeuze, één of meer variëteiten, aanwezigheid rotte bieten ) en bij twijfel, bij voorkeur via email, het syndicaat te contacteren. Een correct resultaat van elke levering is onze doelstelling. Ingeval er een staalnamevermindering van toepassing is, heeft de correctie van één levering ook gevolgen voor het gemiddelde resultaat van de niet gestaalde leveringen! Enkele voorbeelden van gecorrigeerde leveringen die recent aan bod kwamen tijdens de klachtenbehandeling: 3,29% grondtarra i.p.v. 13,68%; 17,27% suikergehalte i.p.v. 16,38%; 18,31% suikergehalte i.p.v. 17,30%! Planters van Tienen sturen hun opmerkingen naar controletienen@gmail.com, planters van Iscal doen dit naar controlefontenoy@gmail.com. Telefoneren kan desnoods ook naar 016/80.14.24 (Tienen) of 068/44.49.53 (Fontenoy). n Grondtarra Zalig Kerstfeest, Gelukkig Nieuwjaar, Een grote wijziging t.o.v. 2017 betreft de evaluatie van de grondtarra. Om zo weinig mogelijk aarde mee naar de fabriek te brengen had de fabrikant aanvankelijk een spilwaardedaling tot 0% voor ogen, met als gevolg dat de planter een boete zou moeten betalen vanaf de eerste kg grond die mee wordt aangevoerd. Omdat grond inherent is aan de biet en ook de reinigers (die werken in opdracht van de fabrikant) een grote impact kunnen hebben op het percentage grondtarra, werd er overeengekomen de spilwaarde van zowel het fabrieksvervoer als van het zelfvervoer te doen dalen met 1,5 punt tot respectievelijk 4% en 9%. Tegelijkertijd werd de bonus voor de zelfvervoerders afgeschaft en steeg de grondtarraboete tot 15 euro/ton grond. De planters uit Henegouwen kunnen deze grondtarraboete afkopen door na afloop van de campagne (een te berekenen) hoeveelheid grond terug te nemen. Deze maatregel blijft beperkt tot afzet van grond binnen een straal van 30 km rond de fabriek. Eric Van Dijck, Secretaris STERKE RASSEN... U VINDT DIE BIJ FLORIMOND DESPREZ! RHIZOMANIE? Suikerbietprijs In de brief aan de planters werd meegedeeld dat de suikerbietprijs onveranderd blijft t.o.v. 2017. Daalt echter de gemiddelde verkoopprijs van de door Iscal gecontracteerde suiker onder de 390 euro/ton suiker, dan zal de bietenprijs aangepast worden. Bij een gemiddelde verkoopprijs van 380 euro daalt de suikerbietprijs van 29,84 euro naar 28,07 euro/ton bieten à 17,5% suikergehalte en verder naar 27,33 euro bij een verkoopprijs van 370 euro/ton suiker (prijzen exclusief pulpvergoeding). Hoe de prijs van de suiker zal evolueren in 2018 is uiteraard koffiedik kijken. De termijnmarkt geeft voor het najaar 2018 wereldmarktprijzen aan rond 350 euro/ton, wat, bij ongewijzigde omstandigheden, een prijsequivalent van ± 400 euro/ton op de Europese markt kan betekenen. Op het randje af dus! Wat de impact zal zijn van o.a. klimatologische omstandigheden, valutaschommelingen, energiekosten, enz is onmogelijk in te schatten. Aanbevolen in Fr. Ook getest door KBIVB RHIZOMANIE & RHIZOCTONIA? Vroege premies 2017 Tijdens het overleg Coco Iscal Iscal werd er overeengekomen het gedeelte van de premie vroege leveringen uit de planterspot als volgt toe te kennen: 2 euro in week 1; 1,5 euro in week 2; 1 euro in week 3 en ± 0,3 euro in week 4. TIENSE SUIKERRAFFINADERIJ De voorbereiding van de uitzaai 2018 is reeds geruime tijd lopende. Einde juni ontvingen de planters een aanvraagformulier waarmee zij hun intentie voor de uitzaai 2018 konden kenbaar maken. TS liet toen weten dat zij minstens dezelfde hoeveelheid wensen te contracteren als in 2017. Aan de planters die in 2017 een bijkomend contract sloten, ongeacht de grootte ervan, werd een bijkomend contract van 25% van het basisrecht aangeboden. Planters die meer of minder wilden contracteren dan 25% bijkomend contract, konden dit toen kenbaar maken. TS bevestigde begin november de hoeveelheid bieten die de planters in 2008 zullen kunnen contracteren. Begin december is er nog geen Interprofessioneel Akkoord 2018 afgesloten tussen de plantersorganisatie en de suikeronderneming. De gesprekken hierover liggen reeds geruime tijd stil. TS gaat ervan uit dat er aan de voorwaarden van 2017 geen grote wijzigingen zullen aangebracht worden. Het is dus ook hier koffiedik kijken wat de uiteindelijke prijs zal zijn: voor de bieten die vandaag geleverd worden is noch de SZ4-verkoopprijs gekend, noch het prijssupplement! Hetzelfde geldt des te meer ook voor de bieten die in 2018 zullen geleverd worden! In een recent verschenen artikel in Het Nieuwsblad liet Erwin Boonen, directeur grondstoffen, optekenen dat de vooruitzichten positief ogen en dat hoe hoger de productie is, hoe beter dit is voor de bietentelers. Of een hogere productie hier (TS wil in 2018 aldus Erwin Boonen het areaal met 30% uitbrei- CLAIRAMAX: productief en snel bodembedekkend TISSERIN: suikerrijk TOLEMAX: productief met hoog tolerantieniveau! RHIZOMANIE & NEMATODEN? PURAMAX: productief en suikerrijk ALLE RASSEN BESCHIKBAAR, OOK MET INSECTICIDE ONGEACHT DE DATUM VAN BESTELLING! FLORIMOND DESPREZ RASSEN STAAN VOOR EEN SNELLE OPKOMST EN EEN GOEDE GRONDBEDEKKING! ACTIVATIE VOOR EEN SNELLE EN HOMOGENE OPKOMST! AD-BIETENPLANTER-177x122MM-11-2017 V03.indd 1 28/11/17 09:52

KONINKLIJK BELGISCH INSTITUUT TOT VERBETERING VAN DE BIET VZW Molenstraat 45, B-3300 Tienen - info@kbivb.be - www.irbab-kbivb.be ACTUALITEIT 5 De suikerbiet en haar teelttechniek PVBC - PROGRAMMA VOORLICHTING BIET CICHOREI, IN HET KADER VAN DE PRAKTIJKCENTRA Rubriek opgesteld en medegedeeld onder de verantwoordelijkheid van het KBIVB, J.-P. Vandergeten Directeur KBIVB, met de financiële steun van de Vlaamse overheid. Resultaten van de rassen en keuze voor 2018 André WAUTERS (KBIVB vzw - IRBAB asbl) Na een jaar zoals 2017 merkt men dat suikerbieten een exceptioneel potentieel bevatten. Nochtans heeft de teelt in zijn eerste groeifase zowel geleden van het koude voorjaar (tot 10 mei) als van de afwezigheid van voldoende neerslag. Uitzonderlijk ook omdat we een sterke druk van cercospora verwachtten, die slechts laat sterk toenam, maar we hebben wel een sterke druk van roest ( zoals reeds in 2015!) gekend. Om een rassenkeuze te maken voor 2018 mag men dus niet stoppen bij één jaar ervaring, zijnde goed of minder goed. Zijn rassenkeuze maken op basis van het jaarresultaat zal het gedrag van het ras in de komende omstandigheden, die we niet controleren, niet kunnen voorspellen. De analyse van de resultaten, rekening houdend met het potentieel van de rassen over meerdere seizoenen (de bevestigde rassen over 3 jaar hebben meer gegevens) alsook de stabiliteit van de opbrengst tussen de jaren, zal zorgen voor een rationele keuze. Al deze gegevens zijn weergegeven op de centrale pagina 8 & 9 van deze Bietplanter. Deze tabel geeft de opbrengstkenmerken (wortel, suikerrijkheid, grondtarra) per ras alsook de resistenties voor bladziekten, risico op schieters, enz... 2017: zaai en goede veldopkomst In 2017 werden acht proefvelden uitgezaaid om de opbrengst van de rassen te bepalen. Met het milde en droge weer vanaf midden maart werden de rassenproeven ononderbroken gezaaid vanaf 24 maart. Zowel in de velden gezaaid in maart als in deze van april was de opkomst goed en zeer homogeen, voor zover het bodemvocht bij het klaarleggen van het zaaibed werd behouden. Ook al kon het bodemvocht in het zaaibed behouden worden, zagen wij hier en daar wat laatkomers in de lijnen. Opkomsttellingen in het 6/8 bladstadium hebben getoond dat dit fenomeen niet gebonden was aan sommige rassen noch aan de omhullingstypen. Er werd nochtans een repetitief rasgedrag vastgesteld tussen de sites. In een vroeg stadium onderscheiden de rassen LisannaKws, Eucalyptus en BTS8645N zich door een snelle jeugdontwikkeling. aantal planten per hectare 115 x 1000 110 105 100 95 90 "Coldtest" bieten 2017 7 9 11 13 15 aantal dagen bij 10 C Curtis Dumas Voltaire 30% opkomst EvamariaKws LeonellaKws 30 >80% opkomst LisannaKws AnnelauraKws Clairamax IsabellaKws Auroch GeorgettaKws Lumiere Bazin UrselinaKws Gauss Puramax Trivor BTS180 GaëllaKws GondolaKws Jinx Bambou Bonsai Tisserin BTS605 Amarok Eglantier Tolemax XavieraKws Iguane BTS110 BTS3955 Acacia Carma Eucalyptus Plantenaantallen per hectare - gemiddelde proeven 2017 biet 2 blad biet 6/8 blad Seed=1,15 U/ha Gauss LisannaKws Lumiere Carma GeorgettaKws Amarok IsabellaKws Dumas Voltaire Tisserin Auroch LeonellaKws Bonsai Puramax UrselinaKws Eglantier Bambou Iguane XavieraKws BTS110 EvamariaKws Clairamax Eucalyptus Acacia GondolaKws BTS3955 BTS180 Curtis Jinx GaëllaKws BTS605 AnnelauraKws SympaticaKws Trivor Bazin Tolemax Grafiek boven: aantal dagen om 30% en 80% opkomst te bekomen (gecontroleerde omstandigheden). Grafiek onder: veldopkomst van de rassen in 2017 en kleine bieten Minder schieters Het aantal schieters bleef relatief laag ondanks het hoog aantal vernaliserende dagen (dagen met T min < 5 C) in het voorjaar. De stijging van de temperatuur vanaf midden mei liet toe een hoog aantal devernaliserende dagen te tellen in mei en juni (T max > 25 C). Bladziekten: opgepast voor cercospora! We verwachtten een sterke druk van cercospora zoals in 2016 maar de omstandigheden waren beter voor de aantasting door roest. Dit heeft toegelaten dat ook voor deze ziekte, de rassen goed gekarakteriseerd konden worden. We kunnen vooral de zwakte van veel van onze rassen ten opzichte van deze plaag en van cercospora benadrukken. In de meeste velden werd een fungicide einde juli-begin augustus toegepast, maar de agressiviteit van roest en ook van cercospora vanaf 20 augustus hebben een tweede behandeling gevergd voor de velden die na 15 oktober gerooid werden, rekening houdend met de rasresistentie. Rond 15 oktober, na enkele regens en zeer hoge temperaturen, kenden enkele velden een explosie van cercospora waar de bescherming niet optimaal was (fungicide maar ook ras!). Meerdere ziekten werden samen in oktober waargenomen, bij de rasbeschrijving wordt een globale bladgezondheid gegeven (zie tabel blz 8 & 9). Weinig grond De rooiomstandigheden waren gemakkelijk en de bieten waren proper gerooid. De grondtarra lag onder 1 ton/ha in het begin van de campagne en rond 4 t/ha later. Deze raseigenschap kon in alle poefvelden met precisie bepaald worden. Nematoden Ondanks de algemene lage temperatuur van het voorjaar werden de eerste nematodencysten reeds begin juni waargenomen in besmette percelen, ook in deze met een lage besmetting. De zeer hoge temperaturen rond 20 juni hebben verwelking veroorzaakt. De nematodentolerante rassen hebben zowel het productiepotentieel in licht besmette velden, als een goede tolerantie bevestigd. De nematodentolerante rassen werden in 2017 op 46% uitgezaaid. De opbrengsten Het rooien van de proeven begon op 11 september in zeer goede omstandigheden en eindigde op 4 november in even goede omstandigheden. De suikerrijkheid steeg snel bij de eerste rooiingen om 20 S te behalen. De wortelopbrengst was reeds hoog in september maar bereikte records van 130 ton per hectare in november! De suikeropbrengst evolueerde van 17 ton/ha voor de eerste rooi en oversteeg 25 ton suiker in de meest productieve percelen. Rhizoctonia bruinwortelrot De proeven aangelegd om de resistentie voor Rhizoctonia bruinwortelrot te bepalen hebben de goede resistentie van het ras BTS180 bevestigd. Onder de nieuwigheden kunnen we de rassen Voltaire en UrselinaKws zowel als productief als met een goede resistentie benoemen. Rhizomanie Enkele percelen zijn besmet met een variante van het rhizomanievirus. Het ras SympaticaKws (met een additionele resistentie rz2) werd in 2015 getest en heeft haar goede resistentie tegen dit virustype getoond. Het is het enige aanbevolen ras voor deze situatie. Het KBIVB dankt de landbouwers die de studie van de rassen in 2017 mogelijk maakten. De rassen werden bestudeerd in Acosse, Gingelom, Herquegies, Huldenberg, Kortemark, Luttre, Meux, Mévergnies, Nieuwenhove, St Maria Lierde, St Amand, Sluizen, Roclenge, Tielt-Winge, Tongeren. Om zijn rassen goed te kiezen in 2018 Een goede rassenkeuze voor de uitzaai 2017 rust op een goede kennis van de karakteristieken van zijn percelen. De eerste vraag betreft de aanwezigheid van ziekten/plagen die in het verleden op het perceel ontdekt zijn en waarvoor variëteitenkeuze een belangrijke oplossing biedt: bij aanwezigheid van nematoden is een nematodentolerant ras aanbevolen, ook al ligt de besmetting laag (150 eieren+larven gemiddeld); in een perceel met een gekend probleem van Rhizoctonia solani of in percelen met een intensieve vruchtopvolging met (korrel)maïs / raaigras kiest men voor het uitzaaien van een rhizoctoniaresistent ras. Opbrengst en resistentie zijn dikwijls omgekeerd gelinkt, men moet hier oplettend zijn voor het gewenst resistentieniveau. Naast de gewenste resistenties zal men ook aandacht besteden aan de bladgezondheid. Hoe later de oogst gepland is, hoe belangrijker de factor resistentie voor bladziekten meespeelt om het maximaal potentieel van het perceel te garanderen. Men kiest ook niet voor één enkel ras of één kweekbedrijf: diversiteit is belangrijk om eventuele risico s van zaad, schieters, ziekten te spreiden. Omdat alle jaren niet dezelfde zijn zal men ook voorkeur geven aan meerjarige resultaten. En eerst voor rassen die hun resultaten bevestigd hebben!

6 Prestaties van de nematodentolerante rassen in nematoden situatie De keuze voor een nematodentolerant ras is een noodzaak in elk perceel besmet met het bietecystenematode Heterodera schachtii. Zodra de besmetting groter is dan 150 eieren+larven per 100 g grond kunnen de verliezen tot meerdere procenten oplopen. Dit verlies kan door het gebruik van nematodentolerante rassen sterk verminderd worden. Het effect van nematodentolerante rassen is des te groter naarmate de aantasting toeneemt, ook is deze aantasting in diepere grondlagen te vinden (onder 30 cm). Meerdere nematodentolerante rassen hebben eveneens een opbrengstpotentieel dat in klassieke situatie op het niveau ligt van de beste rhizomanierassen. Detectie van de aanwezigheid van nematoden gebeurt door een bodemanalyse, maar nog beter via observaties gedaan tijdens de laatste bietenteelt. Er zijn er enkele symptomen die indicaties geven over de aanwezigheid van nematoden : verbleking van het gewas met magnesiumgebrek, haarden met verwelking, (witte) cysten op de wortelharen, lage wortelopbrengst. Nematodentolerante rassen kunnen nog steeds de nematoden vermeerderen tijdens de teelt, des te meer dat de beginbesmetting laag is. Maar de vermeerdering zal steeds lager blijven ten opzichte van de vermeerdering van de klassieke rhizomanierassen! 104 Gemiddelde resultaten nematodentolerante rassen 2015 2016 2017 nematoden situatie suikerrijkheid % getuige 103 102 101 100 99 98 97 96 Rhizomanie Bonsai Eglantier Eucalyptus Bazin Gauss Puramax Bambou Acacia Evamaria KWS Jinx LisannaKws LeonellaKws 95 90 92 94 96 98 100 102 104 106 108 financieel potentieel % getuige Prestaties 2015-2016-2017 van de nematodentolerante rassen in nematoden situatie. 100 = gemiddelde van de getuige. De nieuwe rassen op 2 jaar staan cursief. De stippellijnen staan op 100-kbv. productie ZONDER nematoden 106 105 104 103 102 101 100 99 98 Gedrag van de nematodentolerante rassen suikerproductie/ha zonder en met nematoden Acacia Bazin Puramax Bambou Bonsai Eucalyptus Gauss LeonellaKws LisannaKws Jinx EvamariaKws 3 jaar 2 jaar Aanbevelingen voor situatie "nematoden" Eucalyptus Puramax LeonellaKws LisannaKws Bonsai Gauss Bambou Acacia Eglantier EvamariaKws Jinx Bazin 97 Eglantier 96 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 productie MET nematoden Gedrag van de nematodentolerante rassen in situatie met nematoden (horizontale as) en zonder nematoden (verticale as). De rassen die zich tegen de bissectrice bevinden gedragen zich op dezelfde manier in alle omstandigheden. Magnesiumgebrek: een goede indicator voor de aanwezigheid van nematoden!

ACTUALITEIT 7 Potentieel van alle rassen in klassieke situatie Alle rassen werden onder klassieke situaties getest zonder specifieke problemen (zie vorige bladzijden) om het opbrengstpotentieel en de eigenschappen te vergelijken. In deze situatie zal de keuze voor een ras niet zozeer naar het type ras gaan «rhizomanie», «nematodentolerant» of «rhizoctoniaresistent» maar naar specifieke eigenschappen die de opbrengst maken. Naast de opbrengst zullen de ziektentolerantie, veldopkomst, schietersgevoeligheid belangrijke keuzemogelijkheden bieden voor een of een ander ras. Meerjarige resultaten van de klassieke proeven geven steeds een beter beeld van het algemeen gedrag van het ras onder de verschillende jaarinvloeden: klimaat, ziektedruk, en andere. 104 Gemiddelde resultaten alle rassen 2015 2016 2017 klassieke situatie 3 jaar 2 jaar Aanbevelingen voor situatie "klassiek" Clairamax XavieraKws GondolaKws AnnelauraKws GeorgettaKws BTS110 Amarok Tisserin LeonellaKws (NT) LisannaKws (NT) (NT) BTS3955 (NT) Jinx (NT) EvamariaKws (NT) (NT) : ook nematodentolerant suikerrijkheid % getuige 103 102 101 100 99 98 97 96 95 Voltaire Tolemax IsabellaKws Urselina KWS BTS605 Eglantier Gauss Clairamax Eucalyptus Amarok Acacia AnnelauraKws Puramax GondolaKws BTS110 Tisserin LisannaKws BTS3955 Bambou LeonellaKws XavieraKws Bonsai Bazin EvamariaKws Jinx GeorgettaKws 90 92 94 96 98 100 102 104 106 108 financieel potentieel % getuige Potentieel in 2015-2016-2017 van de rhizomanierassen (blauw), nematodentolerante rassen (groen) en rhizoctoniaresistente rassen (bruin) in klassieke situatie. 100 = gemiddelde van de getuige. De nieuwe rassen op 2 jaar staan cursief. De stippellijnen staan op 100-kbv. Stabiliteit van de rassen Onder stabiliteit van de variëteiten wordt verstaan de variatie in opbrengst/suikerrijkheid bekomen door de variëteit tussen de verschillende proefjaren. De (on)stabiliteit heeft soms een oorzaak bij een genetische verandering van de variëteit (genetische stabiliteit), meestal bij een interactie tussen de variëteit en het milieu (klimaat, opkomst, ziektendruk, is landbouwkundige stabiliteit). Genetische veranderingen kunnen niet, maar de landbouwkundige stabiliteit is belangrijk. 2.8 2.1 1.4 0.7 0.0 0.7 1.4 2.1 2.8 Index stabiliteit suikerrijkheid 2017 2016 2015 BTS3955 Jinx AnnelauraKws EvamariaKws Amarok LeonellaKws Clairamax Bazin Tisserin Carma GeorgettaKws GondolaKws Bonsai LisannaKws UrselinaKws Puramax Gauss Eucalyptus Acacia XavieraKws Bambou Eglantier SympaticaKws BTS110 Lumiere GaëllaKws Voltaire 6 4 2 0 2 4 6 Index stabiliteit suikeropbrengst 2017 2016 2015 EvamariaKws BTS3955 GondolaKws UrselinaKws Bazin Acacia Eglantier Eucalyptus BTS110 Voltaire Lumiere XavieraKws Amarok Clairamax GaëllaKws LeonellaKws GeorgettaKws Gauss SympaticaKws Bambou Tisserin AnnelauraKws Jinx LisannaKws Puramax Carma Bonsai De grootte van de staven op de grafieken hierboven geeft de stabiliteit weer: hoe langer de staven, hoe groter de onstabiliteit tussen de jaren, dus hoe meer het ras beïnvloed wordt door de omstandigheden van het jaar. Staven naar beneden tonen een minder goede opbrengst/rijkheid (relatief) van het ras ten opzichte van het meerjarig gemiddelde. De meest stabiele rassen staan links in de grafieken.

8 ACTUALITEIT 9 getuige Veldopkomst (planten/ha) Schieters/ha * Suikerrijkheid % Wortelgewicht kg/ha Financieel 2017 (3) Financieel 2016 (3) Financieel 2015 (3) index resistentie rhizoctonia (2) Risiko schieters / ha * Resultaten van alle rassen - KBIVB 2017 Tolerantie Witziekte (1) Globale bladgezondheid ** Tolerantie roest (1) Tolerantie cercospora (1) Bodembedekking (1) index resistentie rhizoctonia (2) Wortelgewicht kg/ha Geleverde grond kg/ha Suikerrijkheid % Witsuiker kg/ha Financieel (15)-16-17 résistentie sterke rhizomanie Wortelgewicht kg/ha Suikerrijkheid % Financieel 2017 (3) Financieel 2016 (3) Financieel 2015 (3) Wortelgewicht kg/ha Geleverde grond kg/ha Témoin = 108021 68 115739 19.3 100 100 100 60% 103 5 4 6 6 64% 3670 101849 18.8 17872 100 112388 19.1 100 100 100 3481 104120 18.7 18222 100 Témoin = Nematoden 2017 2016 2015 2017 2015-2016-2017 Nematoden 2017 2016 2015 2015-2016-2017 Nematoden SympaticaKws G 96 25 100 100 101 98 99 5 5 6 8 6 96 100 99 99 99 + SympaticaKws 100 100 101 97 99 98 100 99 99 99 G SympaticaKws 3 jaar 2 jaar GaëllaKws 97 75 103 102 105 103 105 5 5 5 7 6 99 105 100 105 105 GaëllaKws 104 101 106 103 106 97 105 100 105 105 GaëllaKws Eucalyptus G 98 0 100 98 97 98 99 5 3 5 5 9 94 100 98 98 98 Eucalyptus 99 98 97 98 97 87 100 98 97 97 G Eucalyptus Suikerrijkheid % Witsuiker kg/ha Financieel (15)-16-17 Getuige Lumiere G 102 273 102 97 98 98 97 4 3 5 5 8 89 100 98 98 98 Lumiere 100 97 97 98 97 86 99 99 97 97 G Lumiere Puramax 100 0 97 101 98 98 102 3 3 5 6 7 111 98 101 100 100 Puramax 97 101 99 98 101 111 97 102 99 99 Puramax LeonellaKws G 100 149 103 101 103 104 101 6 7 6 7 6 102 102 100 102 102 LeonellaKws 103 100 103 104 102 107 103 100 103 103 G LeonellaKws LisannaKws G 102 0 100 102 102 106 101 7 6 7 8 7 103 101 101 103 102 LisannaKws 101 101 102 105 101 104 102 101 103 103 G LisannaKws Bonsai G 100 0 99 99 98 97 101 4 2 5 6 7 103 100 99 99 99 Bonsai 100 99 99 96 102 99 99 99 99 99 G Bonsai Gauss G 102 99 94 102 97 98 100 3 3 5 5 7 109 96 103 98 98 Gauss 95 102 97 98 101 111 96 102 98 98 G Gauss G 100 0 102 102 104 102 102 7 6 6 8 6 105 101 101 103 103 102 102 104 103 102 107 102 101 103 103 G Bambou 99 25 99 100 99 98 100 3 3 5 5 7 111 99 100 99 99 Bambou 98 100 98 98 102 106 98 101 99 99 Bambou Acacia 98 0 102 97 98 99 100 3 2 4 6 7 94 103 97 99 99 Acacia 102 97 99 99 100 86 102 98 99 99 Acacia Nematoden 2017 2016 2016-2017 Nematoden 2017 2016 2016-2017 Nematoden 101 0 102 101 103 107 7 7 6 6 7 105 104 101 105 105 101 100 102 107 106 104 100 104 104 Eglantier 99 0 101 97 97 97 5 5 6 5 8 100 99 98 97 97 Eglantier 101 98 97 100 101 101 98 99 99 Eglantier EvamariaKws 99 0 97 103 101 103 7 8 6 6 6 120 98 103 101 102 EvamariaKws 98 102 100 101 118 98 103 100 101 EvamariaKws Jinx 98 25 101 99 100 106 4 8 5 4 6 106 103 99 102 102 Jinx 101 99 100 105 107 104 99 103 102 Jinx Bazin 96 75 101 97 98 102 5 5 6 6 8 92 104 96 99 99 Bazin 99 96 95 99 93 102 96 97 97 Bazin Rhizomanie 2017 2016 2015 2017 2015-2016-2017 Rhizomanie 90 99 89 93 92 97 93 99 92 92 Rhizomanie Clairamax 98 124 98 98 96 99 100 4 4 5 6 7 82 100 98 99 99 Clairamax 3 jaar 2 jaar 1jaar Klassieke situatie (relatief ten opzichte van getuige G) Nematoden situatie (relatief ten opzichte van getuige G) XavieraKws 99 0 98 101 100 102 103 6 7 6 5 6 109 102 100 101 102 XavieraKws GondolaKws 98 0 98 102 100 101 100 7 8 6 7 5 103 99 101 100 100 GondolaKws AnnelauraKws 96 0 95 103 98 101 103 6 8 6 7 6 100 97 103 100 101 AnnelauraKws GeorgettaKws 101 25 100 98 98 103 103 5 6 5 6 6 99 104 98 102 101 GeorgettaKws Carma 101 0 97 97 93 100 99 5 6 6 5 7 75 101 97 97 97 Carma BTS110 99 0 96 102 98 100 102 7 7 6 8 6 95 99 101 99 100 BTS110 Amarok 101 0 99 98 97 100 101 4 4 5 5 7 81 102 98 100 99 Amarok Tisserin 100 0 96 101 97 96 100 5 3 5 6 7 92 97 101 98 98 Tisserin Rhizomanie 2017 2016 2016-2017 Rhizomanie BTS3955 98 0 98 101 99 102 4 5 6 4 8 103 99 101 100 100 BTS3955 Rhizomanie 2017 Rhizomanie Auroch 100 50 96 99 95 4 3 5 6 8 Auroch Dumas 100 75 94 101 95 5 4 6 6 8 Dumas Rhizoctonia 2017 2016 2015 2017 2015-2016-2017 Rhizoctonia IsabellaKws 101 0 95 99 95 92 94 6 9 6 6 7 111 95 99 94 94 IsabellaKws 3 jaar 2jaar 1jaar BTS605 97 0 91 103 94 98 96 7 8 7 8 6 86 93 102 95 96 BTS605 Curtis 98 50 94 97 90 89 91 2 2 5 4 8 100 94 97 91 90 Curtis Iguane 99 50 88 98 85 84 88 2 1 5 3 7 79 88 98 86 86 Iguane Tolemax 96 273 91 99 89 96 95 2 4 4 3 7 76 95 98 93 93 Tolemax BTS180 98 50 92 96 87 91 88 4 5 5 3 6 88 93 96 89 88 BTS180 Rhizoctonia 2017 2016 2015 2017 2016-2017 Rhizoctonia Voltaire 100 149 93 99 92 95 90 5 4 6 5 9 97 92 100 92 92 Voltaire UrselinaKws 99 0 95 98 93 97 5 6 6 4 6 100 97 97 95 94 UrselinaKws Rhizoctonia 2017 2017 Rhizoctonia Trivor 96 944 90 100 91 3 4 5 3 7 Trivor kbv 2.1 2.0 0.8 1.8 5.4 2.3 7.4 1.5 0.7 1.6 1.5 1.7 0.7 1.6 3.7 3.3 6.7 1.6 0.6 1.7 1.7 3 jaar 2 jaar 3 jaar 2 jaar 1jaar 3 jaar 2jaar 1jaar 3 jaar 2 jaar Deze tabel geeft links, onder de blauwe hoofding, de karakteristieken en opbrengsten van alle rassen in klassieke situatie. Onder klassieke situatie wordt verstaan velden zonder specifieke problemen van rhizoctonia of van het bietecystenematode (lichte besmettingen zijn mogelijk). In dit linkse gedeelte van de tabel zijn de resultaten van ALLE rassen uitgedrukt t.ov. van de getuige G. Rechts onder de groene hoofding worden de resultaten van de rassen in nematodenbesmette situatie weergegeven, waar proeven werden aangelegd in velden met een gekende besmetting door het bietecystenematode. De resultaten van de nematodentolerante rassen worden uitgedrukt t.ov. van de dezelfde getuige G. (1) een hoog cijfer geeft een gunstige kwotering aan voor tolerantie of bodembedekking negatieve appreciatie positieve appreciatie (2) procent gezonde en leverbare bieten in proeven besmet met Rhizoctonia solani (3) de resultaten in het vet zijn bekomen op representatieve commerciële zaadloten * schieters/ha, alle zaaidata meegenomen : de lengte van de balk geeft het aantal weer t.o.v. de getuige.

10 ACTUALITEIT Rhizoctonia bruinwortelrot Alvorens de keuze te maken voor een ras resistent voor rhizoctonia bruinwortelrot zal men eerst de risicofactoren aanwezig op het perceel moeten bestuderen: Een (frequente) rotatie met maïs, vooral korrelmaïs. De inwerking van onverteerde materie is een verzwarende factor; Gebrek aan bodemstructuur, door rooiingen uitgevoerd in vochtige omstandigheden, zelfs tijdens de laatste 5 jaar; Aanwezigheid van rhizoctonia bruinwortelrot geïdentificeerd op het perceel. 30% Resistentieniveau Rhizoctonia solani 6% 5% 6% 11% 7% 4% 6% 6% 4% 4% Het gebruik van een resistent ras sluit de aanwezigheid van rotte bieten niet uit maar verzwakt ze sterk. Opbrengst en resistentie zijn dikwijls omgekeerd gelinkt, men moet hier oplettend zijn naar het gewenst resistentieniveau. «De resistente rassen bieden geen oplossing indien zij niet gepaard gaan met passende landbouwkundige maatregelen: rotatie, respect voor de structuur, optimale ph en beredeneerde bemesting». 7% 64% 89% 85% 90% 91% 94% 3 jaar 2 jaar Aanbelingen voor situatie "rhizoctonia bruinrot" IsabellaKws BTS605 Tolemax Voltaire UrselinaKws gevoelig IsabellaKws BTS605 Tolemax Voltaire UrselinaKws gezond aangetast rot Resistentie van de rhizoctoniaresistente rassen (2015-2017). Naast de opbrengst, moet de keuze gericht zijn op de resistentie voor wortelrot in functie van het perceel. De afgelopen jaren hebben gediend als les: rekening houden met de gevoeligheid voor bladschimmelziekten is vanzelfsprekend. De «bladgezondheid» was zowel in 2014 als in 2016, en ook in 2017, uitgesproken belangrijk en in combinatie met fungicidebehandeling(en). Een resistent ras gecombineerd met een fungicide kadert in IPM om het best bladgezondheid te garanderen, maar ook om het risico voor resistentie voor fungiciden te verlagen. Hoe later de oogst van de bieten, hoe belangrijker de factor bladgezondheid via het ras zal spelen om het maximaal potentieel van het perceel te garanderen. Van alle bladziekten is cercospora zeker de meest schadelijke. Kiezen voor een meer resistent ras, voornamelijk voor cercospora, is des te belangrijker als: de rotatie in bieten kort is het gezaaide perceel langs een perceel ligt dat besmet is met cercospora de rooi laat is. Maar in 2015 en 2017 hebben wij ook kunnen zien dat roest het bladgestel volledig kon doen verdwijnen op het einde van het seizoen. Daarom hebben wij verkozen om voor alle rassen een «globale bladgezondheid» te geven in de rasbeschrijving (zie voorgaande bladzijden). Aanbevelingen "bladgezondheid" GondolaKws BTS110 LisannaKws (NT) (NT) BTS605 (RR) Tolerantie bladziekten: niet enkel voor het oog! rhizoctonia nematoden rhizomanie rasgevoeligheid bladziekten : hoe langer de balk, hoe gevoeliger het ras voor de ziekte GondolaKws BTS110 AnnelauraKws XavieraKws GeorgettaKws Carma Dumas Clairamax Tisserin BTS3955 Auroch Amarok LisannaKws Evamaria KWS LeonellaKws SympaticaKws Bazin Jinx Eglantier Lumiere Puramax Gauss Bambou Eucalyptus Bonsai Acacia BTS605 IsabellaKws HendrikaKws Urselina KWS Voltaire Trivor Tolemax cercospora roest witziekte classering volgens type & gevoeligheid Rasresistentie voor bladziekten is des te belangrijker als de oogst laat is! De grafiek toont de verschillen in «bladgezondheid» van de rassen. Deze verschillen worden ziekte per ziekte waargenomen, de meest interessante rassen combineren een lagere gevoeligheid voor alle ziekten.

ACTUALITEIT 11 BTS 990 FINANCIEEL INKOMEN 103% ALSOF ZIJ NEMATODEN OMZET IN SUIKER Tolerant voor nematoden en rhizomanie Al 5 jaar aan de top voor fi nancieel inkomen Hoog suikergehalte Zeer goede algemene bladgezondheid BETASEED. SIMPLY DIFFERENT. www.betaseeds.be

12 PARTICIPATIE ISCAL Dividend van 3,4 procent na reserve Op 28 november jongstleden vond in Vichte de Algemene Vergadering plaats van de coöperatieve vennootschap Sopabe. Marcel Jehaes, voorzitter van SOPABE, opende de Algemene Vergadering, met onder meer volgende agendapunten: goedkeuring van de rekeningen 2016/17 en vernieuwing van de Raad van Bestuur van SOPABE. Winst van 542.939 euro De actief- en passiefrekeningen op 30 juin 2017 evenals de resultatenrekeningen zijn terug te vinden in de twee tabellen hiernaast. Het boekjaar 2016/17 van Sopabe werd afgesloten met een winst van 542.939 euro. Deze winst wordt hoofdzakelijk verklaard door de betaling van een dividend van 0,05 euro per aandeel, hetzij een bedrag van 564.144 euro. Betreffende de winstverdeling van 542.939 euro, stelde de Raad van Bestuur voor om ongeveer 70 procent aan dividenden toe te wijzen (380.733 ) en om het saldo (161.159 ) toe te voegen aan de reserve. Dividend van 0,034 euro per aandeel S na reserve De houders van aandelen S, die eigenaar zijn van deze aandelen op 31 december 2016, hebben recht op een dividend. Op die datum wordt het aandeelhoudersbestand afgesloten om tot de betaling van het dividend van het afgelopen jaar 2016 over te gaan. Op 31.12.2016 waren er exact 11.198.020 aandelen S met een waarde van 1,00 euro. Gezien het dividend 0,034 euro bedraagt, beloopt het totaal toe te kennen bedrag aan dividenden 11.198.020 x 0,034 = 380.732,68 euro. De dividenden werden op 30 november betaald. Gezien Sopabe een erkende coöperatieve vennootschap is, blijft de eerste schijf van 190,00 euro dividenden belastingvrij voor elke individuele aandeelhouder (natuurlijke persoon). Boven het bedrag van 190,00 euro en voor de vennootschappen wordt er 30 procent roerende voorheffing ingehouden. Vernieuwing van de Raad van Bestuur De Algemene Vergadering ging vervolgens over tot de benoeming van de Raad van Bestuur. Zoals gestipuleerd in het Huishoudelijk Reglement bestaat de Raad van Bestuur uit negen bestuurders: vijf vertegenwoordigers voor de vennoten A, namelijk de CBB en de vier entiteiten die deel uitmaken van de CBB (Verbond Vlaamse Suikerbietplanters Tiense, Fédé RT, Coco Vlaanderen en Comité Hainaut-Iscal) en vier vertegenwoordigers voor de vennoten B, namelijk de planters. De vennoten A zullen vertegenwoordigd worden door de vijf leden van het beperkt comité CBB die werden benoemd voor een mandaat van vier jaar: Marcel Jehaes, Mathieu Vrancken, Michel Pecquereau en Hendrik Vandamme. Het is Marcel Jehaes, voorzitter CBB, die het voorzitterschap van Sopabe zal waarnemen. De vier vertegenwoordigers voor de vennoten B werden aangeduid door de afgevaardigden. Drie zetels zijn voorbehouden voor de Vlaamse Ledenkringen en één zetel voor de Waalse Ledenkringen. Werden aangeduid als bestuurder voor een mandaat van vier jaar: Luk Quintens, Philip Van Cauwenberghe en Johan Vanneste voor de Vlaamse ledenkringen en Thierry De Billoëz voor de Waalse Ledenkringen. Perspectieven Iscal Sugar Na de vergadering besprak Olivier Lippens, CEO van Iscal, de perspectieven van Iscal Sugar. Suiker wordt momenteel verkocht aan abnormaal lage prijzen in Europa. Oorzaak: de lage suikerprijzen op de wereldmarkt en de sterke stijging van de Europese productie na de afschaffing van de quota. De concurrentie tussen Europese fabrikanten zal de komende jaren hevig oplaaien en alleen de meest rendabele zullen kunnen blijven verkopen en exporteren aan dergelijke lage prijzen. De groep Iscal Sugar kan zich handhaven als een concurrentiële groep, maar is te klein om substantiële schaalvoordelen te realiseren, wat de grote Europese groepen wel kunnen. In 2013 heeft Iscal geparticipeerd in de groep Naturex, een internationaal bedrijf gevestigd in Frankrijk, gespecialiseerd in de productie van natuurlijke ingrediënten van plantaardige oorsprong. Naturex is beursgenoteerd en de aandelenkoers is verdubbeld sedert 2013, van 40 naar meer dan 80 euro. In 2016 kocht Iscal Sugar het Nederlandse bedrijf Alldra, een producent van decoratieve suikers. Deze overname biedt een extra afzetmogelijkheid voor de suiker van Iscal. Iscal zal het gevoerde diversificatiebeleid voortzetten. n Balans van SOPABE op 30 juni 2017 RESULTATENREKENING VAN SOPABE VOOR 2016/2017 Ontvangsten 603.003 Dividenden ISCAL 564.144 Intresten bankrekeningen + beleggingen 27.450 Emolumenten (RvB, ) 6.000 Allerlei 5.409 Uitgaven 60.064 Personeel 40.107 Bureelkosten (huur, tel, ) 5.163 Expert, notaris, 6.883 Vergaderingen 3.572 Juridische verzekering bestuurders 2.731 Financiële kosten 201 Allerlei (taksen, ) 1.407 Winst van het boekjaar 542.939 Actief = 12.537.871 Passief = 12.537.871 Vaste activa 9.018.231 Eigen vermogen 12.150.091 Participatie ISCAL Kapitaal Aandelen Iscal 9.018.231 Aandelen A 126.000 Aandelen B 21.464 Aandelen S kapitaal 5.713.522 Uitgiftepremies 2.862.413 Reserve 3.426.692 Vlottende activa 3.519.640 Schulden 387.780 Beleggingen 2.886.093 Te betalen dividenden aandelen S 380.733 Liquiditeiten 436.628 Te ontvangen facturen 7.047 Te recupereren voorheffingen 177.547 Te ontvangen intresten vervallen 19.372 bankrekeningen op 30.06.2017 Zaad behandeld met Poncho Beta de ideale start voor een zorgeloze bietenteelt Een homogene en snelle opkomst van gezonde bietenplantjes Optimale bestrijding van bodem- en bladinsecten Een totale bescherming vanaf de zaai tot na het sluiten van de rijen www.cropscience.bayer.be Gedep. merk Bayer. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Voor verdere productinformatie met inbegrip van gevaarzinnen en symbolen, raadpleeg www.fytoweb.be. Bayer SeedGrowth

Suikergehaltes - Tarra s - DS van de pulp GEMIDDELDE RESULTATEN CAMPAGNE 2017/18 13 België Tienen (TS) Longchamps (TS) Fontenoy (Iscal) ISCAL SUGAR Ontkopte bieten Pulp Weken Suikergehalte Totale tarra Grondtarra Koptarra NP PP DP /Bruto /Bruto /Bruto /Netto Zelfv. Valse as Fabrieksv. 11/09/2017 17/09/2017 15,89 11,03 7,04 3,84 7,19 7,47 18/09/2017 24/09/2017 16,21 11,84 6,03 4,88 6,83 7,19 12,26 22,48 25/09/2017 01/10/2017 16,57 11,39 5,23 4,31 7,00 7,34 13,61 22,63 02/10/2017 08/10/2017 16,95 11,07 5,25 3,71 7,26 7,56 10,36 22,86 09/10/2017 15/10/2017 17,37 10,87 5,57 3,55 7,15 7,45 23,34 16/10/2017 22/10/2017 17,67 11,32 5,63 3,96 7,20 7,55 23,36 23/10/2017 29/10/2017 17,83 11,57 5,88 3,83 7,52 7,84 10,86 23,17 30/10/2017 05/11/2017 17,97 11,11 6,60 3,82 7,09 7,38 10,71 22,55 06/11/2017 12/11/2017 17,82 12,39 7,78 4,53 7,64 8,02 10,21 22,76 13/11/2017 19/11/2017 17,83 12,52 8,00 5,09 7,07 7,47 10,40 23,17 20/11/2017 26/11/2017 17,57 12,99 8,33 5,61 7,15 7,59 10,56 23,69 27/11/2017 03/12/2017 17,66 14,48 10,11 7,06 7,20 7,75 24,24 Campagne 17,37 11,91 6,74 4,51 7,21 7,56 11,05 23,11 Tiense Suikerraffinaderij Volledige bieten Pulp Weken Suikergehalte Totale tarra Grondtarra Groentarra NCB NP PP DP /Bruto /Bruto /Bruto Zelfv. Valse as Fabrieksv. 11/09/2017 17/09/2017 17,10 4,13 5,83 4,17 3,74 0,07 7 9,49 23,22 18/09/2017 24/09/2017 17,60 4,19 5,61 6,58 3,85 0,09 7 23,98 25/09/2017 01/10/2017 17,94 3,19 4,34 5,53 2,92 0,07 7 24,88 02/10/2017 08/10/2017 18,14 3,43 4,77 4,50 3,13 0,09 7 10,77 24,31 09/10/2017 15/10/2017 18,20 3,84 5,37 8,67 3,49 0,06 7 24,37 16/10/2017 22/10/2017 18,72 3,31 4,47 4,90 3,03 0,08 6 24,65 23/10/2017 29/10/2017 18,71 3,75 5,30 5,03 3,41 0,08 6 10,05 24,70 30/10/2017 05/11/2017 18,48 4,43 6,08 6,51 4,06 0,08 5 24,63 06/11/2017 12/11/2017 18,62 4,92 6,03 6,35 4,64 0,08 4 9,78 24,88 13/11/2017 19/11/2017 18,37 5,80 6,99 6,85 5,39 0,17 4 10,43 24,79 20/11/2017 26/11/2017 18,39 5,89 7,09 8,58 5,53 0,11 3 24,90 27/11/2017 03/12/2017 18,35 7,07 8,33 8,38 6,77 0,09 3 10,48 24,82 Campagne 18,24 4,52 5,90 6,15 4,17 0,11 5 10,21 24,54 11/09/2017 17/09/2017 16,68 3,53 4,95 4,00 3,17 0,11 6 25,25 18/09/2017 24/09/2017 17,18 4,19 5,02 4,19 3,96 0,13 5 25,14 25/09/2017 01/10/2017 17,53 3,07 4,34 3,09 2,84 0,10 5 25,35 02/10/2017 08/10/2017 17,85 3,52 4,22 3,86 3,21 0,14 4 25,67 09/10/2017 15/10/2017 17,83 4,04 5,07 3,85 3,76 0,16 5 25,85 16/10/2017 22/10/2017 18,19 3,39 3,80 3,45 3,18 0,12 4 25,56 23/10/2017 29/10/2017 18,54 3,52 4,52 3,41 3,30 0,12 4 25,63 30/10/2017 05/11/2017 18,41 3,83 4,66 3,30 3,59 0,17 4 25,44 06/11/2017 12/11/2017 18,34 4,18 5,60 4,33 3,76 0,15 3 25,62 13/11/2017 19/11/2017 18,21 4,66 5,18 4,80 4,33 0,19 3 25,54 20/11/2017 26/11/2017 18,03 5,40 5,97 5,20 5,13 0,20 3 25,48 27/11/2017 03/12/2017 18,21 6,21 6,36 5,65 6,03 0,21 2 25,42 Campagne 17,92 4,13 4,99 4,11 3,85 0,16 4 24,50 Bieten Pulp Weken Suikergehalte Totale tarra Grondtarra NP PP DP /Brut /Bruto Zelfv. Valse as Fabrieksv. 11/09/2017 17/09/2017 16,74-5,58 4,03 3,57 9,90 23,92 18/09/2017 24/09/2017 17,16-5,59 4,44 4,14 12,26 24,02 25/09/2017 01/10/2017 17,50-4,53 3,36 3,26 13,61 24,51 02/10/2017 08/10/2017 17,75-4,73 3,97 3,32 10,62 24,34 09/10/2017 15/10/2017 17,87-5,35 4,43 3,58 24,53 16/10/2017 22/10/2017 18,28-4,63 3,73 3,35 24,57 23/10/2017 29/10/2017 18,42-5,32 3,56 3,51 10,37 24,58 30/10/2017 05/11/2017 18,32-5,79 3,63 3,87 10,71 24,29 06/11/2017 12/11/2017 18,33-6,22 4,56 4,37 9,94 24,56 13/11/2017 19/11/2017 18,18-6,90 5,20 5,02 10,42 24,59 20/11/2017 26/11/2017 18,07-7,15 5,59 5,45 10,56 24,76 27/11/2017 03/12/2017 18,14-8,22 5,94 6,66 10,48 24,86 Campagne 17,93-5,87 4,38 4,18 10,51 24,47 Koptarra bij IS : groen en rotte bieten inbegrepen / NCB = Niet Conforme Bieten

14 PARTICIPATIE TS Brutodividend van 4,25 procent na reserves Tijdens de Algemene Vergadering van de coöperatieve vennootschap Sopabe-T werden de rekeningen van het boekjaar 2016/17 goedgekeurd. De Algemene Vergadering bepaalde het te betalen dividend voor het jaar 2016 op 0,35 euro per aandeel T, hetzij een rendement van 4,25 procent. Op de agenda stond ook de vernieuwing van de Raad van Bestuur. De dividenden werden op 30 november 2017 betaald. Gezien Sopabe-T een erkende coöperatieve vennootschap is, blijft de eerste schijf van 190,00 euro dividenden belastingvrij voor elke individuele aandeelhouder (natuurlijke persoon). Boven het bedrag van 190,00 euro en voor de vennootschappen werd er 30 procent roerende voorheffing ingehouden. Dividend van 0,35 e/aandeel T De rekeningen Sopabe-T van het boekjaar dat loopt van 1 juli 2016 tot 30 juni 2017 werden voorgelegd. Het actief en het passief op 30 juni 2017 evenals de resultatenrekeningen worden in de twee tabellen weergegeven. Het boekjaar 2016/2017 werd afgesloten met een nettowinst van 750.138 euro tegen 599.449 euro vorig jaar. Deze stijging is niet te verklaren door een stijging van de opbrengsten van Sopabe-T vermits het bedrag van de door de TS uitgekeerde dividenden (540.000 euro) niet veranderd is ten opzichte van vorig jaar, maar door een stijgende aandelenkoers CropEnergies die geleid heeft tot een terugneming van de waardevermindering van 165.625 euro. TS betaalde net zoals vorig jaar een dividend uit van 0,45 euro per aandeel TS. De Raad van Bestuur stelde voor om een dividend van 0,35 euro per aandeel T toe te kennen. De planters die eigenaar waren van deze aandelen op 31.12.2016 hebben recht op dergelijk dividend. Op deze datum wordt het aandeelhoudersbestand immers afgesloten met het oog op de betaling van het dividend voor het afgelopen jaar 2016. Op 31.12.2016 waren er precies 1.183.104 aandelen T. Gezien het dividend 0,35 euro bedraagt, is het totaal toe te kennen bedrag aan dividenden 1.183.104 x 0,35 = 414.086,40 euro. In verband met de winstbestemming van 750.138 euro, heeft de Raad van Bestuur besloten om een bedrag van 1.861 euro toe te voegen aan de wettelijke reserve zodat deze 10 procent van het kapitaal bereikt, zoals voorzien in de statuten, en om het bedrag van de terugneming van de waardevermindering op het aandeel CropEnergies te bestemmen voor de onbeschikbare reserve, om op die manier zich te beschermen tegen eventuele ongunstige koersschommelingen in de toekomst. De Raad van Bestuur stelde ook voor, om net zoals vorig jaar, 30 procent van het resterende saldo te boeken als reserve. De Raad van Bestuur is immers van oordeel dat, ondanks het gunstige vooruitzicht van een preferent dividend voor de Participatie: financiële inspanning van 12,61 e/ton basiscontract In het participatiesysteem moet het aantal effecten dat de planter bezit evenredig blijven met het basiscontract bij TS. Voor de vier gerealiseerde participatieschijven, bedraagt de financiële inspanning van elke planter momenteel 12,61 euro per ton basiscontract, waarvan normaal gezien 21 procent in aandelen T en 79 procent in obligaties. Ingeval het basiscontract wordt overgedragen, vermindert de planter-overdrager zijn participatie. De planter die het basiscontract overneemt, verhoogt zijn participatie. De gemakkelijkste oplossing is een rechtstreekse overdracht tussen de planters met behulp van het formulier voor de overdracht van effecten Sopabe-T. Deze formulieren voor het jaar 2018 zijn te verkrijgen: - bij de suikerfabriek (landbouwkundige dienst); - bij Sopabe-T (Martine Moyart: 02/551.11.78). Voor de planters die de bietenteelt stopzetten De planters TS die de bietenteelt stopzetten maar geen overnemer hebben gevonden voor hun effecten, kunnen de terugbetaling door Sopabe-T schriftelijk aanvragen. De ingehouden administratiekosten voor de obligaties bedragen 2,5 procent. Voor de aandelen T, zal de terugbetaling gebeuren op basis van de kapitaalwaarde van het aandeel T, hetzij 6,20 euro per aandeel T, met uitsluiting van de emissiepremie van 2,04 euro. De gewone Algemene Vergadering van Sopabe-T vond plaats in Thorembais op 23 november jongstleden. TS-aandelen die Sopabe-T bezit en het actuele niveau van de reserves (4,2 M ), er zoals vorig jaar 30 procent van de winst moet bestemd worden voor de reserve complementair aan de wettelijke reserve. Het bedrag van 414.086 euro wordt voorzien voor de betaling van de dividenden terwijl het saldo (168.565 euro) wordt toegevoegd aan de reserve complementair aan de wettelijke reserve. De Algemene Vergadering keurde ook de voorstellen inzake resultaatbestemming goed. Vernieuwing Raad van Bestuur De Algemene Vergadering ging vervolgens over tot de benoeming van de Raad van Bestuur. Zoals gestipuleerd in het Huishoudelijk Reglement bestaat de Raad van Bestuur uit negen bestuurders: vijf vertegenwoordigers voor de vennoten A, namelijk de CBB en de vier entiteiten die deel uitmaken van de CBB (Verbond Vlaamse Suikerbietplanters Tiense, Fédé RT, Coco Vlaanderen en Comité Hainaut-Iscal) en vier vertegenwoordigers voor de vennoten B, namelijk de planters. Balans van SOPABE-T op 30 juni 2017 De vennoten A zullen vertegenwoordigd worden door de vijf leden van het beperkt comité CBB die werden benoemd voor een mandaat van vier jaar: Marcel Jehaes, Mathieu Vrancken, Michel Pecquereau en Hendrik Vandamme. Het is Marcel Jehaes, voorzitter CBB, die het voorzitterschap van Sopabe-T zal waarnemen. De vier vertegenwoordigers voor de vennoten B werden aangeduid door de afgevaardigden. Drie zetels zijn voorbehouden voor de Waalse Ledenkringen en één zetel voor de Vlaamse Ledenkringen. Werden aangeduid als bestuurder voor een mandaat van vier jaar: Etienne Beguin, Thierry Holvoet en Jef Cleiren voor de Waalse ledenkringen en Jean-Paul Vanelderen voor de Vlaamse Ledenkringen. n RESULTATENREKENING VAN SOPABE-T VOOR 2016/2017 Ontvangsten 764.174 Dividenden aandelen TS 540.000 TS interesten 73.252 Interesten bankrekeningen + beleggingen 52.208 Emolumenten RvB TS 81.937 Opbrengsten/Overdracht effecten 16.777 Uitgaven 179.121 Betaalde interesten 83.619 Personeel 60.161 Bureelkosten (huur, tel, ) 7.963 Expert, notaris, 11.307 Vergaderingen 9.218 Verzekeringen RvB 2.731 Financiële kosten 2.957 Allerlei (taksen, ) 1.705 Waardeschommeling (CropEnergie) +165.625 Resultaat van het boekjaar 750.138 Actief = 51 Mio Passief = 51 Mio Vaste activa 8.107.687 Eigen vermogen 14.387.185 Participatie TS Aandelen A 360.000 Aandelen TS 8.107.687 Aandelen B 54.432 Lening TS (< Sopabe-T) Aandelen T 7.327.178 Leningen TS (< planters) Uitgiftepremies (aandelen T) 2.415.301 Reserves 4.230.274 Vlottende activa 42.906.970 Schulden 36.627.471 Beleggingen 42.462.020 Obligatielening 36.167.390 Liquiditeiten 35.643 Te betalen dividenden 414.068 Te recupereren voorheffingen 337.945 Te betalen interesten aan 19.892 + diverse schuldvorderingen obligaties (periode 1-6/2017) Te ontvangen interesten van TS 19.806 Overige schulden 26.323 + diverse schuldvorderingen Diverse schuldvorderingen 51.556 (emolumenten TS) VISIT US PRO 03-08 Jan. fessional DAYS 2018 09:00-17:00 JOSKIN.COM/EVENTS Rue de Wergifosse, 39 BELGIQUE-4630 Soumagne events@joskin.com Tél: +32 (0)4 377 35 45 FABRIEKSBEZOEKEN - SHOW-ROOM - PROMO 50 ste VERJAARDAG UITNODIGING OP ONZE PROFESSIONELE DAGEN EXPO LEVERANCIERS - OUTLET - TOMBOLA

Wereldproductie van isoglucose blijft stijgen Verwacht wordt dat de wereldproductie van isoglucose (zoetstof gemaakt uit onder meer maïszetmeel) verder zal stijgen, ook bij dalende suikerkoersen. Niet zozeer de suikerprijs werkt de toename van de isoglucoseproductie in de hand, wel het ondersteuningsbeleid dat de overheden voeren in combinatie met een lage maïsprijs. In 2016/17 hielden de overvloedig beschikbaarbare hoeveelheden zetmeel -voornamelijk maïszetmeel in de wereld (recordproductie in de Verenigde Staten en gigantische Chinese maïsvoorraden)- en de dalende maïsprijzen, de productiekosten van isoglucose op een laag peil. Daardoor noteerde men een stijging van de productie in de belangrijkste productieregio s, temeer omdat de suikerprijzen hoog waren in deze periode. In de Verenigde Staten zorgen de lage maïsprijzen ervoor dat de isoglucoseprijs competitief blijft ten aanzien van suiker en andere zoetstoffen. In Amerika is de isoglucosemarkt nauw gelinkt aan de consumptie van alcoholvrije gesuikerde dranken,alhoewel deze sector verder marktaandelen verloor in 2016 (-1,2% in 2016 ten opzichte van 2015). Voor de eerste maal in 2016 was de consumptie van mineraalwater groter dan de vraag naar frisdranken in de Verenigde Staten en deze tendens blijkt zich door te zetten. Azië speelt een belangrijke rol als het gaat om de mondiale productie van isoglucose, voornamelijk dankzij de sterke groei van China, maar ook daar zijn er tekenen die op verandering wijzen. In China, werd isoglucose competitiever door steunmaatregelen van de Chinese overheid aan de maïssector. Er werd steun toegekend om het gebruik van maïs (als zoetstof, diervoeding, bio-ethanol,...) te bevorderen om op die manier de gigantische maïsvoorraden af te bouwen. In China verleent de regering ook steun aan de suikersector, die onrechtstreeks de isoglucosesector ten goede komt. Ter ondersteuning van de suikerproductie in China, waar de productiekosten van suiker hoger zijn dan in andere landen, houdt de overheid de suikerprijs op de Chinese lokale markt hoog, vergeleken met de wereldmarktprijs. Voor 2016/2017 en 2017/2018 verhoogde China de douanetarieven op suikerimport (boven het contingent van 1,94 miljoen ton, belast tegen het preferentiële tarief van 15 procent, overeenkomstig de door China aangegane engagementen in de WTO). Deze maatregelen die hogere prijzen in stand willen houden voor de lokale suikerproductie, ondersteunen onrechtstreeks de competitiviteit van de met maïs geproduceerde isoglucose en werken de stijging van de isoglucoseproductie in de hand. De Filipijnen zijn een van de voornaamste afzetgebieden voor de Chinese isoglucose. Voor de campagne 2017/18, wordt de wereldproductie van isoglucose op 14,8 miljoen ton geraamd; een nieuw record. Door de zeer grote hoeveelheid beschikbare maïs zullen de productiekosten van isoglucose op een laag peil kunnen worden gehouden. De Europese zetmeelindustrie klaar om haar marktaandeel te verhogen Tijdens de tweede Europese conferentie over zetmeel die eind oktober in Budapest plaatsvond, verklaarde de directeur van Starch Europe dat de Europese zetmeelindustrie het einde van de isoglucosequota wil aangrijpen om haar productie te verhogen en de concurrentie met suiker aan te gaan. In Europa, vertegenwoordigt isoglucose voor het ogenblik minder dan 5 procent van de totale zoetstoffenmarkt in de EU, maar na 2017, zal haar productie niet meer beperkt worden door haar quotum van 720.000 ton. De belangrijkste spelers van de isoglucosesector in de EU zoals Tereos, Cristal Union of Südzucker, zijn van plan hun productie aanzienlijk uit te breiden en marktaandelen af te pakken van hun concurrenten in de minst productieve regio s. Volgens de directeur van Starch Europe, zou de Europese zetmeelindustrie haar productie tot 2 en zelfs 3 miljoen ton kunnen verhogen in de loop van de tijd en haar marktaandeel van 12 procent tot 18 procent opkrikken op basis van haar verbruik 2015/16, tegen 4 procent momenteel. Een stijging van dezelfde grootteorde werd ook al ingeschat door de Europese Commissie en door verschillende suikermarktexperts zoals Rabobank, International Sugar Organisation (ISO) en LMC. Alles zal ACTUALITEIT 15 De industriële groep Tisza-tk opent in 2018 een nieuwe fabriek in Hongarije voor de productie van isoglucose. De fabriek zal 230.000 ton isoglucose per jaar kunnen produceren uit 530.000 ton maïs. 70 procent van de productie zal uitgevoerd worden naar de buurlanden van Midden-Europa. Hungrana, de andere Hongaarse isoglucoseproducent kan meer dan één miljoen ton maïs per jaar verwerken. afhangen van de respectievelijke competitiviteit van de suiker- en zetmeelindustrie, van de bietenprijs ten opzichte van de graanprijs en van de consumentenkeuze. De verwerkende industrie is klaar om haar recepten aan te passen en suiker of zetmeelzoetstoffen (isoglucose,...) of een mengsel van beide te gebruiken in functie van de isoglucoseprijs ten opzichte van suiker en van de consumentenvoorkeur. Maar dat niet alleen. Andere kosten zoals, bijvoorbeeld, de kosten gelinkt aan het smelten van kristalsuiker eerder dan een gebruiksklaar vloeibaar product zoals isoglucose, zullen eveneens in aanmerking komen. Ook zal men vooral dan in Europa rekening moeten houden met wereldwijde campagnes tegen suiker en isoglucose. En in deze suikeroorlog zitten suiker- en zetmeelproducenten in hetzelfde schuitje. n VOOR ELKE BEHOEFTE DE JUISTE VERSNELLING De voedingsstoffen voor planten van K+S KALI GmbH Meer info via pacolet.wim@skynet.be K+S KALI GmbH www.kali-gmbh.com Een onderneming van de K+S Groep

16 ONDERZOEK Nog veel onwetendheid over de landbouwsector bij de consument De landbouwsector heeft een goed imago bij de consument, zelfs al kennen ze het reilen en zeilen binnen de sector amper. Doorgaans vinden Belgische consumenten dat de toekomst van de landbouw er niet rooskleuring uitziet: nauwelijks 1 op de 5 denkt dat in de landbouw een mooie toekomst is weggelegd voor jongeren. Dit blijkt uit de resultaten van een enquête die Bayer heeft uitgevoerd in juli 2017 over landbouw bij consumenten en jonge Belgische landbouwers, naar aanleiding van het Youth Ag-Summit, een denktank dat jonge landbouwers en opinieleiders samenbrengt om na te denken over de toekomst van de landbouwsector. Jonge landbouwers concluderen daaruit dat ze nog meer moeten communiceren met het grote publiek. Voedselprijs grootste zwakte Volgens de Belg is het verkrijgen van een eerlijke prijs de grootste uitdaging voor landbouwers en de landbouwsector. Daaraan gekoppeld, en door de Belg erkend als tweede grootste uitdaging, is de te lage winstmarge die landbouwers op hun producten of oogst hebben. De Belg wil wel actief bijdragen om deze situatie te verbeteren. Meer dan de helft (56%) van de Belgen is bereid meer te betalen voor voedsel als de meerkost rechtstreeks naar de boer gaat. De prijs van voedingsmiddelen is een hoofdcriterium bij de aankoop: na versheid (73%) is prijs (69%) de belangrijkste factor die ons aankoopgedrag bepaalt. De Belg ligt duidelijk wakker van de uitdagingen waarmee landbouwers geconfronteerd worden. Consumenten erkennen de hoge kwaliteit, veiligheid en innovatief karakter van onze lokale producten. Ondanks de grote solidariteit met de landbouwer en de wil om de sector te steunen, worstelen velen van ons nog met hoe ze dat het best doen. Consument wil korte keten, jonge landbouwers minder enthousiast Op vlak van duurzaamheid en duurzame landbouw legt de consument vooral de nadruk op de nood aan het beperken van negatieve gevolgen voor milieu (46%), dierenwelzijn (41%) en voedselveiligheid (41%). Opvallend: de consument hecht meer waarde aan producten met een zeer korte keten dan aan biologische productie. Slechts 1 op 6 Belgen vindt biologische productie een prioriteit. Om duurzame landbouw te stimuleren kijkt de Belg vooral naar de overheid. 60 procent van de Belgen vindt dat de overheid correcte prijzen moet garanderen voor de boeren en meer moet inzetten op korte keten (41%). Dit werd bevestigd in eerder onderzoek. Jonge landbouwers zijn minder enthousiast over de korte keten. Ook al zien ze de korte keten als een mogelijke oplossing voor sommige bedrijfsvormen, het is niet voor elk bedrijf of bedrijfsleider weggelegd. Uit de bevraging bleek dat de jonge landbouwers gewoon graag een correcte prijs krijgen voor hun producten. Ze beseffen wel dat het hun dichter bij de eindconsument kan brengen en dat dit helpt om de kloof met de consument te dichten. Jonge landbouwers moeten de boer op Jonge landbouwers beschouwen hun sector als erg innovatief wat in schril contrast staat met de visie van de gemiddelde Belg: amper 1 op 10 vindt dat de landbouwsector snel evolueert. De consument is duidelijk meelevend met de sector maar heeft eigenlijk een zeer verouderd beeld van de landbouwsector, terwijl ze net met heel veel technologische en andere innovatie bezig zijn. Dit vormt een uitdaging voor de nieuwe generatie landbouwers. De jonge landbouwers zijn zich bewust van de lage aantrekkingskracht van hun beroep. De jongeren concludeerden dat er nog kansen liggen om meer buiten hun vertrouwde netwerken te treden en meer te communiceren over zaken zoals ondernemerschap, innovatie en duurzaamheid. Op die manier kan de landbouwer een stem krijgen in de media. Onderzoek aan de KULeuven wees uit dat landbouwers zelden aan het woord worden gelaten in de pers. n Persbericht WABCG Klimaatverandering en risicobeheer De wereldfederatie van suikerbietplanters en suikerriettelers (WABCG), die 36 producentenverenigingen telt in 32 landen, vergaderde in Londen op 27 november jongstleden rond het thema klimaatverandering. De landbouwers ondervinden het sterkst de gevolgen van de klimaatverandering wereldwijd. Deze verhoogt de onzekerheid over de opbrengsten, de volatiliteit van de landbouwprijzen en vereist nieuwe praktijken en nieuwe investeringen. Om de impact van de klimaatveranderingen te verkleinen, heeft de Wereldfederatie van suikerbietplanters en suikerriettelers zich gefocust op risicobeheer. Diverse instrumenten inzake risicobeheer die in tal van landen worden gehanteerd werden geëvalueerd: van het collectief instrument om het klimaatrisico in te dammen zoals op Mauritius of het gecombineerd systeem tussen producenten en verzekeringsmaatschappijen zoals in Oostenrijk. WABCG had ook oog voor risicobeheer via nieuwe landbouwpraktijken. De resultaten van de in 2017 gevoerde enquête wezen op het belang van de technische steunverlening aan de producenten om het beheer van de teelten te optimaliseren. Met een wereldmarktprijs voor suiker die dit jaar 40 procent van zijn waarde heeft ingeboet, hoe kan elk land dan, zonder dat degelijke instrumenten inzake risicobeheer voorhanden zijn, voor een duurzame suikersector instaan? Alhoewel de landbouwers hier een steuntje in de rug kunnen geven, meent WABCG dat de instrumenten inzake risicobeheer niet zonder de steun van de overheid en de suikerfabrikanten kunnen worden ingevoerd, omdat de landbouwers maar de eerste schakel van de keten zijn, vóór de fabrieken en de consumenten. n opco@skynet.be Cichoreicampagne afgerond in Oreye De cichoreicampagne werd afgerond in Oreye. De voorbije weken verliepen ietwat moeilijker omdat het weer een winters tintje kreeg. De laatste vergadering van het Overlegcomite werd vastgelegd op 18 december, met volgende agendapunten: analyse en resultaten van het seizoen, behandeling van de ingediende klachten omtrent leveringen, het toepassen van de voorwaarden voor het bekomen van de Premie voor Logistieke Efficiëntie. Binnenkort zal de cichorei worden uitbetaald. Zoals u weet, wordt de basisprijs verhoogd met de Premie voor Logistieke Efficiëntie als voldaan wordt aan bepaalde voorwaarden, die de voorbije maanden regelmatig werden herhaald. Vanaf dit jaar moet rekening worden gehouden met een extra voorwaarde: de verplichting om Vegaplan-gecertificeerd te zijn. De fabriek stuurde eind november een brief naar de planters die hiermee nog niet in orde waren. Gezien de premie 5 euro per ton bedraagt, is het belangrijk dat elke planter de nodige formaliteiten vervult. Heeft u zich nog niet laten certificeren, contacteer dan uw landbouwkundige dienst die u zal helpen. We kunnen stilaan ook een balans opmaken van het teeltjaar. Onderzoek wordt verricht op het niveau van het Landbouwcentrum Bieten-Cichorei (LCBC), waarin de twee plantersorganisaties (Oreye en Warcoing) vertegenwoordigd zijn. Door de gevoerde acties, werd dit jaar het middel BOA toegelaten (niettegenstaande bijzonder restrictieve gebruiksvoorwaarden). Het dossier van de neonicotinoïden in het zaadomhulsel blijft een prioriteit, aangezien het op dit ogenblik de meest selectieve en efficiënte oplossing is. Wat betreft de onkruidbestrijding, niettegenstaande het onderzoek naar chemische middelen wordt voortgezet, richt de inspanning zich op puur mechanische middelen of in combinatie met chemische behandelingen, naargelang de omstandigheden. Er zijn ook lessen te trekken uit de oogstoperaties. Eén van de pijnpunten blijft het geven van het groen licht door de fabriek, wat nodig is om te kunnen rooien. Er moet hierover zeker worden nagedacht, vooral als met de areaaluitbreiding de campagne langer zal duren dan nu het geval is. Momenteel haalt alleen de fabriek voordeel uit deze strenge maatregel, terwijl de landbouwers opgezadeld zitten met allerlei problemen zoals de beschadiging van de bodemstructuur, een hoge tarra als het rooien toegelaten wordt in periodes dat het regent, maar zeker ook met oogstverliezen van de erop volgende teelt. n Contractvoorwaarden 2018 - Basisprijs: 56,5 euro per ton cichorei. - Premie voor Logistieke Efficiëntie: 5 euro per ton (volgens voorwaarden). - Overschothoeveelheden (hetgeen door de planter bovenop zijn contract wordt geleverd) worden gevaloriseerd tegen 40 euro per ton vast + Premie voor Logistieke Efficiëntie van 5 euro per ton (volgens voorwaarden). - Nieuwe schaal voor premies vroege leveringen, opwaarts bijgesteld vanaf 16 september en verlengd tot 24 oktober. - De bijdrage voor transportkosten stijgt met 1,6 procent. PURAMAX suikergehalte 2017 suikergehalte 2015-16- 17 financiëel 2017 financiëel 2015-16- 17 bron: KBIVB PURAMAX is een interessant ras voor alle gronden die geen rhizoctoniaproblemen kennen. PURAMAX is zeer stabiel over de jaren heen. PURAMAX bevestigt en brengt op wat de cijfers beloven. FLORIMOND DESPREZ RASSEN STAAN VOOR EEN SNELLE OPKOMST EN EEN GOEDE GRONDBEDEKKING! ACTIVATIE VOOR EEN SNELLE EN HOMOGENE OPKOMST! in nematodegronden 101% (19.3 ) 102% (19.0 ) 99% 99% in normale gronden 101% (19.5 ) 101% (19.0 ) 98% 100%

ANNELAURA KWS EVAMARIA KWS www.kwsbenelux.com SEEDING THE FUTURE SINCE 1856 De topper in suikergehalte! Het suikergehalte, een cruciale parameter in 2017! ANNELAURA KWS en EVAMARIA KWS Top financieel Zeer hoog suikergehalte Uitstekende bladziektentolerantie Suikergehalte KBIVB (2015)-2016-2017: rassen in onbesmette velden EVAMARIA KWS ANNELAURA KWS GAUSS PURAMAX GONDOLA KWS BTS110 LISANNA KWS TISSERIN BTS3955 LEONELLA KWS BAMBOU XAVIERA KWS BTS750 BONSAI JINX CLAIRAMAX LUMIERE EGLANTIER EUCALYPTUS GEORGETTA KWS AMAROK ACACIA CARMA BAZIN 95 96 97 98 99 100 101 102 103 % suikergehalte

URSELINA KWS HENDRIKA KWS www.kwsbenelux.com SEEDING THE FUTURE SINCE 1856 De kampioenen tegen rhizoctonia Een KWS innovatie: Rhizoctoniarassen met aaltjestolerantie en de nieuwe rhizomaniestam Financieel KBIVB (2015) 2016 2017: RR rassen in onbesmette grond HENDRIKA KWS BTS605 URSELINA KWS ISABELLA KWS TOLEMAX VOLTAIRE CURTIS BTS180 IGUANE 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 netto financieel Resistentie index BTS180 URSELINA KWS VOLTAIRE TOLEMAX ISABELLA KWS HENDRIKA KWS CURTIS BTS605 IGUANE SENSIBLE 60 65 70 75 80 85 90 95 100 % rhizoctonia tolerantie Bron: KBIVB 2017