Examenprogramma NATUURKUNDE H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting van 3½ klokuren. Het commissie-examen wordt mondeling afgenomen. Dit mondeling gedeelte duurt ½ uur. 2 Het examenprogramma Het examenprogramma voor het centraal examen en het commissie-examen Natuurkunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Examenprogramma Natuurkunde Havo Domeinen Subdomeinen en eindtermen Centraal examen A Vaardigheden Commissieexamen Algemene vaardigheden A1: Informatievaardigheden gebruiken x x A2: Communiceren x x A3: Reflecteren op leren x x A4: Studie en beroep x x Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden A5: Onderzoeken x x A6: Ontwerpen x x A7: Modelvorming x x A8: Natuurwetenschappelijk instrumentarium x x A9: Waarderen en oordelen x x Natuurkunde specifieke vaardigheden A10: Kennisontwikkeling en toepassing x x A11: Technisch-instrumentele vaardigheden x x A12: Rekenkundige en wiskundige vaardigheden x x A13: Vaktaal x x A14: Vakspecifiek gebruik van de computer x x A15: Kwantificeren en interpreteren x x B Beeld- en geluidstechniek B1: Informatieoverdracht x x B2: Medische beeldvorming x x B3: Optica¹ x¹ C Beweging en energie C1: Kracht en beweging x x C2: Energieomzettingen x x D Materialen D1: Eigenschappen van stoffen en materialen x x D2: Functionele materialen x E Aarde en heelal E1: Zonnestelsel en heelal x x E2: Aarde en klimaat¹ x¹ F Menselijk lichaam¹ x¹ G Meten en regelen G1: Gebruik van elektriciteit x x G2: Technische automatisering¹ x¹ H Natuurkunde en technologie x x I Onderzoek en ontwerp I1: Experiment x I2: Modelstudie x I3: Ontwerp x ¹ Uit deze vier (sub)domeinen worden er twee gekozen. In het schooljaar 2017-2018 worden de (sub)domeinen B3 Optica en G2 Technische automatisering getoetst. 3 Het centraal examen Natuurkunde Het centraal examen heeft betrekking op de eindtermen van de (sub)domeinen A (A1 t/m A15), B (B1 en B2), C (C1 en C2), D (D1), E (E1), G (G1) en H.
4 Het commissie-examen mondeling gedeelte Natuurkunde Het commissie-examen mondeling gedeelte heeft betrekking op de eindtermen van de (sub)domeinen A (A1 t/m A15), B (B1 t/m B3), C (C1 en C2), D (D1 en D2), E (E1, E2), F, G (G1 en G2), H en I (I1 t/m I3). 5 De leerstofomschrijving De te bestuderen leerstof omvat de methode Pulsar Natuurkunde Bovenbouw Havo 4 en 5 leerboek, 3 e editie. - Boek: Pulsar Natuurkunde 4 Havo leerboek, 3e editie: (ISBN 978.90.01.81072.6) 1. Bewegen in grafieken 2. Bewegen en rekenen 3. Elektriciteit 1 4. Meten en regelen 5. Trillen en golven 6. Licht 7. Kracht en beweging 8. Energie omzetten 9. Elektriciteit 2 10. Straling - Boek: Pulsar Natuurkunde 5 Havo leerboek, 3e editie: (ISBN 978.90.01.81105.1) 11. Krachten in evenwicht 12. Stoffen en materialen 13. Functionele materialen 14. Communicatie en beeldvorming 15. Zonnestelsel en heelal 16. Aarde en klimaat 17. Menselijk lichaam 18. Natuurkunde en technologie - Examenvoorbereiding: Examenbundel havo natuurkunde 2017-2018 (ISBN 9789006391886) Samengevat havo natuurkunde (ISBN 9789006078701) www.examenblad.nl <kies> in hoek links boven op het beeldscherm jaar bv. 2017. <kies> havo, exacte vakken, Natuurkunde <kijk> onder het kopje Examendocumenten 1 e en 2 e tijdvak Alle documenten van het betreffende examen, zoals opgaven, bijlagen, (eventuele aanvulling op) correctievoorschrift, omzettingstabel normering en eventuele errata, staan onder elkaar in een rij aangegeven. <kies> 1 e of 2 e tijdvak. Bv. 1 e tijdvak <klik> op aangegeven datum boven het document dat u wilt raadplegen. Bv. 22 mei 2017 Opgaven www.cito.nl <klik> op Cito - Home <zoek> het kopje Onderwijs <klik> op Voortgezet Onderwijs <kies> Centrale examens <kies> Schriftelijke examens havo/vwo <klik> op Jaar bv. Examens 2017 <kies> Schooltype bv. Havo 1 e tijdvak of Havo 2 e tijdvak <bekijk> het tabel en zoek Examen Natuurkunde op <klik> op de figuur onder Opg(ave) behorende bij het Examen Natuurkunde Voor het correctievoorschrift <klik> op de figuur onder CV (correctievoorschrift) behorende bij het examen Natuurkunde. Voor normering <kies> na Schriftelijke examens havo/vwo Normering, bv. normering 2017 <kies> voor Havo 1 e tijdvak of Havo 2 e tijdvak afhankelijk van het gekozen examen en <klik> op het nummer dat staat aangegeven voor de vaknaam. Bv. Havo Natuurkunde.
6 Toegestane hulpmiddelen tijdens het centraal examen - Sinds het schooljaar 2014-2015 is met de invoering van het nieuwe examenprogramma natuurkunde voor havo de GRM (Grafische Rekenmachine) niet meer toegestaan bij het centraal examen natuurkunde. Wel kan een gewone rekenmachine worden gebruikt. - BINAS 6e druk (zie bijlage 1 errata BINAS voor havo/vwo 6 e druk) of ScienceData (ISBN 978 90 6675 393 8) - Woordenboek (voor specificatie zie rooster centraal schriftelijke examens Havo 2018) 7 Meer informatie Voor meer informatie over het examenprogramma, de domeinen/subdomeinen en de eindtermen wordt verwezen naar http://examenblad.nl op internet. 1. <kies> Havo (bovenaan) 2. <kies> Exacte vakken 3. <kies> Natuurkunde 4. <kies> Syllabus 2018 natuurkunde havo
Bijlage 1 Errata BINAS voor havo/vwo 6 e druk (ISBN 978.90.01.81749.7) Ondanks een zorgvuldige ontwikkeling en uitgebreide controle staan in sommige oplages van de 6 de editie van de BINAS voor havo/vwo, toch een aantal fouten. Ter correctie wordt een overzicht van de geconstateerde fouten gegeven. Bekijk de 3 volgende bladzijdes. De errata op de 6 de editie van BINAS voor havo/vwo is digitaal te vinden op onderstaande link: http://www.noordhoffuitgevers.nl/wps/wcm/connect/4b1efb0c-1841-4248-b154-73462025bcb3/errata+binas+6e+ ed.+14.08.12.pdf?mod=ajperes Errata ScienceData (ISBN 978 90 6675 393 8) Voor eventuele errata in ScienceData kunt u de website van uitgeverij Walvaboek raadplegen op www.walvaboek.nl.
Bijlage 2: Grootheden- en eenhedenoverzicht grootheid symbool eenheid symbool aantal kernen N - - aantal neutronen in kern N - - activiteit A (deeltjes) per seconde, becquerel s -1, Bq afstand x meter m arbeid W joule J arm r meter m atoomnummer Z - - brekingsindex n - - dichtheid ρ kilogram per kubieke meter dikte d meter kg m -3 m elasticiteitsmodulus E newton per vierkante meter N m -2 energie E joule, kilowattuur, megaelektronvolt J, kwh, MeV equivalente dosis H sievert Sv frequentie f hertz Hz geleidbaarheid G siemens S golflengte λ meter m halveringsdikte d 1/2 meter m halveringstijd t 1/2 seconde s hoogte h meter m intensiteit I (deeltjes) per vierkante meter kracht F newton m -2 N lading Q coulomb C lengte l meter m massa m, M kilogram kg massagetal A - - oppervlakte A vierkante meter m 2 rek Ɛ - - rendement η - - snelheid v meter per seconde m s -1 soortelijke warmte c joule per kilogram per kelvin J kg -1 K -1 soortelijke weerstand ρ ohm meter Ω m spanning U volt V spanning σ newton per vierkante meter stookwaarde joule per kubieke meter, N m -2 r v J m -3 J kg -1 joule per kilogram straal r meter m stralingsdosis D gray Gy stralingsweegfactor w R - - stroomsterkte I ampère A temperatuur T kelvin, graad celcius K, C tijd t seconde s trillingstijd T seconde s uitwijking, uitrekking u meter m valversnelling g meter per secondekwadraat m s -2 veerconstante C newton per meter N m -1 vermogen P watt W verplaatsing s meter m versnelling a meter per secondekwadraat m s -2 volume V kubieke meter m 3 warmte Q joule J warmtegeleidingscoëfficiënt warmtestroom weerstand λ P R watt per meter per kelvin watt ohm W m -1 K -1 W Ω Natuurconstanten constante van Planck gravitatieconstante lichtsnelheid constante van Wien symbool h G c k w waarde 6,62607 10-34 6,6726 10-11 2,99792458 10 8 2,8978 10-3 eenheid J s N m 2 kg -2 m s -1 m K