Werkplan 2016 Vereniging Ypsilon Inspirerend, innoverend en betekenisvol
Manifest Ypsilon, 14 november 2015 Te lang is middelmaat troef in de GGZ, wordt met de mond beleden dat de patiënt centraal staat en wordt de familie als het erop aankomt aan de zijlijn gehouden. Deze tijd vraagt om lef, om nieuwe stappen, om een andere manier van werken. Deze tijd vraagt om professionals en bestuurders die uitgaan van betrokkenheid en present zijn, die vanzelfsprekend uitgaan van werken in de triade en, die passende energie steken in de zwakste groep. Deze tijd vraagt om bestuurders en politici die snappen dat er meer nodig is dan alles op papier goed geregeld te hebben. Ypsilon roept familieleden en cliënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, beroepsgroepen, en zusterorganisaties, koepels en brancheorganisaties, gemeenten, politici en het ministerie van VWS op tot een radicale omslag in denken en doen. Ypsilon roept op om alle hierna genoemde punten aan te pakken. Omdat mensen in de GGZ én hun naasten recht hebben op veel beter. Met welk punt begint u? Wat steekt? Dat de basiszorg in heel veel instellingen niet op orde is: 1. Aandacht en presentie (er zijn voor iemand) vormen bijna nergens de basis voor zorg 2. Te vaak bestaat de behandeling louter uit medicatie 3. Bewezen effectieve interventies als ACT (bemoeizorg), gezinsinterventies en IPS (toeleiden naar werk) behoren niet standaard tot het zorgaanbod 4. Dagbesteding is zo goed als wegbezuinigd 5. Patiënten worden nog veel te vaak gesepareerd Dat de ondersteuning van en de samenwerking met familie en naasten ondermaats is: 1. De druk op mantelzorgers GGZ blijft ongekend hoog doordat ze goede steun ontberen 2. Familieleden worden niet standaard getraind in hoe ze met de ziek(t)e moeten omgaan 3. Naasten mogen vaak niet standaard meepraten bij behandelplanbesprekingen 4. Familie-ervaringsdeskundigen zijn nog een randverschijnsel 5. Kinderen-van krijgen zelden de begeleiding die ze nodig hebben Dat het systeem goede zorg in de weg zit: 1. Bedden worden afgebouwd zonder dat eerst een beter alternatief is opgebouwd 2. De wachttijd op behandeling in de specialistische GGZ is onaanvaardbaar lang: 21% moet langer wachten dan 5 maanden 3. Het aantal patiënten dat dakloos is of in crisis verkeert neemt snel toe 4. Er wordt niet geïnvesteerd in (psychose)preventie 5. De GGZ heeft als enige nog geen fatsoenlijke plaats in de Wet langdurige zorg (Wlz). Namens het bestuur van Ypsilon Jan Zandijk, voorzitter Namens het bureau van Ypsilon Bert Stavenuiter, directeur Inspirerend, innoverend en betekenisvol 2 Werkplan Ypsilon 2016
Inhoud Inhoud... 3 Vooraf... 4 Speerpunten in 2016... 5 Missie, doel en visie... 6 Filosofie... 6 Basisfuncties... 8 1. Lotgenotencontact en zelfhulp... 8 2. Adviesdienst: telefonisch en online... 9 3. Belangenbehartiging... 10 4. Voorlichting en stigmabestrijding (incl. YN, Ypsbul, website)... 11 Programmalijn Levensfase... 14 5. Het is crisis thuis... 14 6. Mantelzorg GGZ: de vraagverlegenheid doorbroken... 15 7. Ondersteund in elke fase... 16 Programmalijn Triade... 18 8. Triadekaart van de toekomst... 18 9. Toekomstagenda mantelzorg GGZ... 19 10. Sturen op mantelzorg... 20 11. Peer2Peer; de ervaringen verdiept... 21 Programmalijn Vraagsturing... 22 12. Expertisecentrum Wonen... 22 13. Voucherprogramma De kracht van ervaring... 23 14. Penvoering Voucherprogramma II... 25 15. Kwaliteit en implementatie van vraagsturing... 26 16. Penvoering Voucherprogramma I... 27 17. Zorgstandaarden toegepast... 28 18. Psychosepreventie... 29 19. Ypsilon Support... 30 Basisfuncties/Facilitair... 31 20. Bestuur & beleid... 31 21. Leden- en financiële administratie... 31 22. Personeel & Organisatie... 31 23. Fondsen/sponsoring... 31 Bijlage 1: Afkortingenlijst... 33 Bijlage 2: Samenwerkingspartners... 34 Inspirerend, innoverend en betekenisvol 3 Werkplan Ypsilon 2016
Vooraf Terwijl de mens van nature graag alles bij het oude houdt, verandert de wereld om ons heen in een razend tempo. Ook in de zorg. Veel maatregelen zijn ingezet met de belofte dat ze onze situatie uiteindelijk zullen verbeteren, maar tegelijk zien veel van onze leden daar nog maar weinig van terug. Ypsilon wil daar wél voor gaan, in het besef dat de meest kwetsbare groep op ons moet kunnen rekenen en ook het familiebelang beter tussen de oren komt. Dat was ook de belangrijkste boodschap die we afgaven met het manifest dat we op de Studiedag van 14 november jl. overhandigden aan het Landelijk Platform GGz. En we rekenen erop dat ze meedoen. Net als de andere partijen die we de komende tijd zullen aanspreken. Vanuit een andere rol was ik onlangs op werkbezoek in Londen, waar we bezoeken brachten aan GGZ-instellingen maar ook cliënten en familieorganisaties. Wat was nou dé succesfactoor voor verandering, vroeg ik mijn gesprekspartners. De inbreng van cliënten- en familie, was telkens weer het antwoord. Daarmee weten we weer wat Ypsilon te doen staat. We gaan ervoor! Namens het bestuur, Jan Zandijk, voorzitter Inspirerend, innoverend en betekenisvol 4 Werkplan Ypsilon 2016
Speerpunten in 2016 Dit is het probleem Mantelzorg is een eenzame klus, kopte ons tijdschrift YN boven de resultaten van een grote Europese enquête onder familieleden van mensen met ernstige psychische aandoeningen. Bijna de helft van de ruim 1.000 ondervraagden heeft nooit (!) een moment dat ze de mantelzorg even kunnen laten liggen. 36 procent kan in elk geval nog wel die zorg delen met vrienden of familie, maar een net zo grote groep staat er helemaal alleen voor. 1 op de 3 voelt zich eenzaam of geïsoleerd. Voor 55 procent is de grootste zorg dat hun naaste in de toekomst te afhankelijk is van hun mantelzorg. Voor Ypsilon zijn deze cijfers, treurig genoeg, niet nieuw. Ze verschillen maar weinig met cijfers uit een eerder onderzoek naar belasting van mantelzorgers dat prof. Aart Schene in 1993 (!) hield onder leden van Ypsilon. en dit is het antwoord van Ypsilon: Een belangrijk thema waar de brug naar de GGZ nog niet is gemaakt, is vraagverlegenheid: mantelzorgers zijn terughoudend om hulp uit hun eigen netwerk (de tweede schil ) te vragen. Uit schaamte of omdat ze hun omgeving er niet lastig mee willen vallen, omdat ze denken dat die al druk genoeg is of omdat ze niet weten wie hen bij wat kan bijstaan. Daarom ontwikkelen we voor familieleden een GGZ-specifieke toolkit en een workshop Vraagformulering om de vraagverlegenheid te doorbreken, faciliteren we zorgprofessionals in hoe ze vraagverlegenheid bij mantelzorgers GGZ kunnen tegengaan en geven we onder meer bij gemeenten en ondersteuningsorganisaties bekendheid aan de problematiek én aan de oplossingen. Meer weten? Kijk op pagina 15. Dit is het probleem Bijna ieder gezin waarin iemand zit met psychosegevoeligheid kent het: het gevoel dat de spanning oploopt tot het niet langer gaat. De uitbarsting die daarna volgde betekende vrijwel altijd een opname. Met de nieuwe Wet verplichte GGZ is dat straks over en kan ook thuis dwangbehandeling worden opgelegd. Nog nauwelijks is echter nagedacht over de gevolgen voor de huisgenoten en de familie in de buurt. Was voor hen de opname vaak juist wel een moment om tot rust te komen, nu zal hun juist vaker worden gevraagd om een rol spelen in het stabiliseren en de crisis te bezweren. Maar hoe doe je dat? Welke steun mag je verwachten van de familievertrouwenspersoon of de familieervaringsdeskundige? En hoe lang ga je door? en dit is het antwoord van Ypsilon: Omdat de behoefte van familie het grootst is op het moment dat ze zelf moeilijk de deur uit kunnen, denken we aan een online module die thuis te gebruiken is. Maar familie en naasten moeten daarnaast kunnen terugvallen op steun en informatie van onze vooruitgeschoven posten: onze actieve vrijwilligers. Hen bereiden we de komende twee jaar voor met een documenten als een visiesheet en een infographic en een scholingstraject. Meer weten? Kijk op pagina 14. Dit is het probleem De omwenteling in de zorg vereist dat de traditionele hulpverlener meer uit handen moet geven en meer steun moet bieden aan het netwerk van de cliënt. Er zijn tal van initiatieven om mantelzorgers op die rol voor te bereiden, maar steeds één groep blijft hierbij buiten beeld: de mantelzorgers GGZ oftewel: de familie en naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid. en dit is het antwoord van Ypsilon: Om nu eens echt een stap te zetten heeft Ypsilon samen met het LPGGz om alle relevante partijen aan tafel te vragen en de gezamenlijke mogelijkheden door te nemen. Want het is de investering waard. Een goed ondersteunde mantelzorger is gezonder en is op zijn beurt weer van grote preventieve waarde. Meer weten? Kijk op pagina 19. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 5 Werkplan Ypsilon 2016
Missie, doel en visie Missie Ypsilon wil perspectief bieden aan familieleden en naasten van mensen met psychosegevoeligheid om eraan bij te dragen dat de kwaliteit van leven voor mensen met deze gevoeligheid verbetert. Doel Vanuit het gezichtspunt van naaste ijvert Ypsilon ervoor om alle betrokkenen sterk, weerbaar en zelfbewust te maken en de maatschappij ontvankelijk te maken voor deze kwetsbare groep. Hiertoe ondersteunt ze familieleden en andere naastbetrokkenen. Daar waar anderen het laten liggen zet ze zich bovendien actief in voor professionele, menselijke en perspectief biedende zorg op individueel, lokaal, regionaal en landelijk niveau. Ypsilon wil bovendien bevorderen dat familieleden maatschappelijk actief blijven en de rollen behouden die ze voorheen hadden, bijvoorbeeld als gezinslid en in studie en beroep. Visie Wie zorgt praat mee. Ypsilon werkt vanuit het besef dat een optimale samenwerking tussen de betrokkene, diens omgeving en de hulpverlener in een triade leidt tot de beste vooruitzichten - zowel in medisch als maatschappelijk opzicht. Filosofie De eerste keer dat dat Ypsilon zich boog over een meerjarenbeleidsplan was in 1999. Vele van de uitgangspunten van toen hebben niets aan kracht ingeboet. Samen vormen ze de filosofie van waaruit Ypsilon opereert: Ypsilon is er voor familieleden van mensen met een verhoogde psychotische kwetsbaarheid. Ze spant zich in om de patiënt, de cliënt, de hoofdpersoon en diens familie sterk, weerbaar en zelfbewust te maken. Door de kennis en ervaringen van familieleden te bundelen en uit te dragen, levert de vereniging een essentiële bijdrage aan de kwaliteit en de effectiviteit van de zorg. Maar ook door de verbinding te leggen tussen de mensen om wie het gaat. Zorg werkt pas als je weet wie je voor je hebt. De vereniging werkt vanuit het besef dat in een optimale behandeling de triade van patiënt, hulpverlener en familie in harmonie met elkaar optrekt. Dit vereist dat er overeenstemming is over de rol die de familie binnen deze triade speelt. Ze is partij in de zorg voor de patiënt, indien deze zelf niet voldoende voor zijn eigen belangen op kan komen. Het zwaartepunt van de inspanningen ligt bij de basis: de regionale afdelingen. De landelijke organisatie wordt gevoed door de regio's en neemt alleen die zaken op zich die niet regionaal kunnen worden gerealiseerd: Van bottom' naar up'. In de samenwerking tussen de regio's en de landelijke organisatie zit de meerwaarde van de vereniging. Ypsilon werkt resultaatgericht en is democratisch georganiseerd: elk familielid kan zijn eigen deskundigheid inbrengen en daarmee bijdragen aan de koers van de organisatie. Daarbij staat niet de ziekte centraal, maar het streven naar welzijn en geluk. Herstel-denken, bouwen op eigen kracht, perspectief bieden en kansen benutten zijn leidend in de visie en het werk van de vereniging. Dat maakt ieders leven prettiger. Een positieve houding is cruciaal voor een goede prognose. Als luis in de pels is Ypsilon kritisch waar het moet en positief waar het kan. Zo opbouwend mogelijk en zonder blad voor de mond. Wrijving geeft glans. Cont(r)acten met financiers en samenwerking met derden vormen nooit een belemmering voor het uitdragen van haar ideeën. Gebruikte terminologie Sprak Ypsilon in haar begintijd over schizofrenie en chronische psychose, sinds enkele jaren geeft ze de voorkeur aan verhoogde kwetsbaarheid voor psychose'; een term die voor velen minder stigmatiserend overkomt en niet zo'n containerbegrip is als schizofrenie. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 6 Werkplan Ypsilon 2016
Ypsilon steunt bovendien patiëntenvereniging Anoiksis in haar zoektocht naar een passender benaming. Die voelt zich momenteel vooral thuis bij psychosegevoelighed of Psychosis Susceptablility Syndrome (PSS), dat vertaald kan worden als psychose gevoeligheidssyndroom'. De groep waar Ypsilon voor staat is dus nog altijd dezelfde, maar de terminologie varieert. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 7 Werkplan Ypsilon 2016
Basisfuncties Basisfuncties zijn activiteiten die cruciaal zijn voor de leden. Deze worden zo veel mogelijk gefinancierd uit contributie of andere vaste inkomsten. 1. Lotgenotencontact en zelfhulp Ypsilon biedt aan leden tal van mogelijkheden om lotgenoten te ontmoeten en door het uitwisselen van ervaringen actief te werken aan verbetering van de eigen situatie en die van hun naaste. Herkenning en lotsverbondenheid bieden daarbij handvatten om het eigen lijden onder ogen te zien, het gevoel van machteloosheid te doorbreken en de problemen aan te kunnen. Doelgroep Familieleden en andere naastbetrokkenen, patiënten en hulpverleners Ypsilon stuurt vanaf haar landelijk bureau zo'n 45 regionale afdelingen aan. Deze afdelingen organiseren door het gehele land gespreksbijeenkomsten en telefonische en persoonlijke ondersteuning/spreekuren. De traditionele bijeenkomsten hebben een thematische en/of een meer ervaringsgerichte insteek en worden geleid door kaderleden die zelf betrokken zijn (geweest) bij de problematiek van verhoogde psychotische kwetsbaarheid. Daarnaast heeft Ypsilon het afgelopen jaar geëxperimenteerd met de Psysalon: Volgens de formule van het Alzheimer- en Autismecafé worden (ook ervarings)deskundigen geïnterviewd over steeds een ander thema, waar de bezoekers actief bij worden betrokken. De Psysalon is een ontmoetingsplaats voor patiënten en hun naasten. Bovenregionaal worden er daarnaast bijeenkomsten georganiseerd voor 4 speciale groepen: partners, broers/zussen, (volwassen) kinderen-van en familie van mensen in de forensische psychiatrie/zorgmijders). Sinds een aantal jaren zijn er 6 gespreksgroepen via e-mail, waaronder een algemene, een voor professionals en een voor patiënten. Verwachte resultaten In 2016 zullen zo'n 300 gespreksbijeenkomsten (waaronder Psysalons) worden georganiseerd, met een bereik van circa 30 leden per maand. Van de bovenregionale gespreksgroepen vinden er minimaal 8 bijeenkomsten plaats met gemiddeld 12 leden per bijeenkomst. Aan de online groepen zijn samen rond de 500 deelnemers verbonden. Duur / Looptijd Het gehele jaar door. Verwachte inzet bureau gedurende 2016 65 uur. Samenwerkingspartners In een aantal regio's organiseert Ypsilon de bijeenkomsten samen met collega-organisaties zoals Labyrint~In Perspectief of met de plaatselijke GGZ-instelling. De Psysalon wordt regelmatig georganiseerd samen met een ondersteuningsorganisatie als Kompassie of Steunpunt Mantelzorg dan wel samen met de GGZ. Financiering Algemene middelen, ministerie van VWS, Wmo-gelden gemeenten. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 8 Werkplan Ypsilon 2016
2. Adviesdienst: telefonisch en online De adviesdienst van Ypsilon biedt aan mensen die bij Ypsilon aankloppen een luisterend oor', informatie en advies op maat. Regelmatig worden adviesvragers na de eerste opvang verwezen naar de regio of naar extra informatiebronnen zoals de websites en de informatiepakketten. De dienst wordt hoog gewaardeerd. Doelgroep Leden en aspirant-leden, patiënten, hulpverleners, publiek. De adviesdienst bestaat uit drie onderdelen: Telefonische adviesdienst Adviesdienst online Consulent sociaal-juridische dienstverlening. Elke werkdag is de telefonische adviesdienst minimaal van 10 tot 16 uur bezet door een team met grote ervaring en een jarenlange staat van dienst. Het zijn stuk voor stuk mensen die een veelheid aan adviesvragen direct kunnen beantwoorden. Zij zijn generalist, maar op onderdelen ook specialist. Het telefoonteam bestaat uit professionele medewerkers van Ypsilon, ondersteund door enkele vrijwilligers die op drukke momenten bijspringen. In 2016 zal worden onderzocht of en op welke wijze de overstap naar een betaald nummer moet worden gemaakt. De mensen van de adviesdienst online geven doorgaans binnen 48 uur antwoord. Het kernteam bestaat uit 3 vrijwilligers, die onder supervisie werken van de coördinator en kunnen terugvallen op de medewerkers van het telefoonteam. De consulent sociaal-juridische dienstverlening is alle werkdagen bereikbaar. In 2016 kunnen leden van Ypsilon voor het eerst ook een beroep doen op de juridische steunpunt Regelrecht van de samenwerkende patiënten- en familiekoepels; de PG-top'. Verwachte resultaten Kwantitatief: Circa 6.000 inkomende telefoontjes en 2.500 online adviezen op jaarbasis, geënt op een goed geëquipeerde online databank. Consulent sociaal-juridische dienstverlening: circa 500 die soms grote financiële verlichting kunnen betekenen voor betrokkenen. Kwalitatief: Familieleden en patiënten voelen zich gesteund. Ze weten beter hoe ze kunnen omgaan met elkaar in de triade van familie, patiënt en hulpverlener, en dragen zo bij aan een betere prognose. Familieleden kennen beter de weg en weten wat hun mogelijkheden en hun rechten zijn. De werkzaamheden van de adviesdienst dragen tevens bij aan de noodzakelijke groei van het ledenaantal. Duur / Looptijd Het gehele jaar door. Verwachte inzet bureau gedurende 2016 820 uur. Samenwerkingspartners Anoiksis, Nu voor Later. Financiering Algemene middelen. De kosten van de consulent worden door Ypsilon, Anoiksis en Nu voor Later gezamenlijk gedragen. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 9 Werkplan Ypsilon 2016
3. Belangenbehartiging Was belangenbehartiging voorheen een van de belangrijkste activiteiten die de overheid wilde subsidiëren, anno 2016 kunnen alleen koepels nog op financiële steun voor belangenbehartiging rekenen. Een merkwaardige insteek, omdat koepels zoals het Landelijk Platform GGz (LPGGz) aangeven dat ze voor hun praktijkinformatie moeten bouwen op wat de lidorganisaties ze aanleveren. Zo goed en zo kwaad als het kan zal Ypsilon daarom doorgaan met belangenbehartiging, en wel op twee manieren: regionaal en landelijk. Regionale belangenbehartiging richt zich op verbetering van de kwaliteit van zorg voor patiënt en familie. Daarnaast heeft de versterking van de positie van de patiënt en diens familieleden binnen de gezondheidszorg alle aandacht. In elke regio ontwikkelen kaderleden activiteiten gericht op individuele belangen, of op beleidsverandering binnen de zorginstellingen. Landelijke belangenbehartiging: Ypsilon blijft zich inzetten om de belangen van patiënt en familie te behartigen en de zorg te verbeteren. Zij klopt hiertoe aan bij vertegenwoordigers van de politiek, zorgkoepels en beroepsverenigingen, zorgverzekeraars, de inspectie en adviesraden en bij tal van collega-consumentenorganisaties. Zo stopt Ypsilon veel tijd in de fase waarin wetten worden gemaakt om haar invloed aan te wenden (zoals de stelselwijziging en de Wet verplichte GGZ als opvolger van de BOPZ) en strategische overleggen over de toegang en kwaliteit van de zorg. Dit laatste doet Ypsilon ook via andere wegen, zoals meedenken bij het MindNL-traject van het Landelijk Platform GGZ en bij de jurering van de Ria van der Heijdenprijs van Delta, genoemd naar de oprichter van Ypsilon. Wetenschappelijk onderzoek is daarnaast een thema dat steeds nadrukkelijker op de agenda staat, ook op die van Ypsilon. Er liggen belangrijke kansen om thema s op de agenda te krijgen die juist cliënten en familieleden van belang vinden. Doelgroep De belangenbehartiging richt zich zowel op familieleden als op de patiënt en meer in het bijzonder als deze zelf onvoldoende voor zijn belang kan opkomen en niemand anders dat doet: de zorgmijder oftewel de 'stille zorgvrager'. Ypsilon trekt daarbij zoveel mogelijk samen op met de patiënt. Belangenbehartigers laten zich in hun werk voeden door de ervaringen in de gespreksgroepen. Ypsilon beschikt over een netwerk van een kleine 100 belangenbehartigers die de leden met raad en, indien nodig, met daad kunnen bijstaan. Sommigen richten zich meer op de behartiging van individuele belangen, terwijl de activiteiten van andere belangenbehartigers zich vooral richten op beleidsveranderingen binnen de zorginstellingen. Zij zitten regelmatig aan tafel met vertegenwoordigers van zorginstellingen in de regio en vertegenwoordigen Ypsilon en/of meerdere familieorganisaties. Velen zijn ook formele vertegenwoordiger vanuit de familieraad. In deze familieraden en (eventueel) familievertrouwenspersonen (FVP) en familie-ervaringsdeskundigen vindt Ypsilon een bondgenoot die het mogelijk maakt elkaar te versterken of de energie te verdelen. De afgelopen twee jaar heeft Ypsilon er veel energie in gestoken om kaderleden te scholen in de gevolgen van de transitie: het verschuiven van de zorg naar de regio en vooral de gemeente en de Wmo. Alhoewel het project Ypsilon in de buurt is afgerond, zal ondersteuning van en door de regionale kaderleden meer dan noodzakelijk zijn om mensen met GGZ-problematiek én hun mantelzorgers bij gemeenten goed op de kaart te zetten, de aansluiting te maken naar wijkteams en te voorkomen dat mensen tussen wal en schip vallen. De opgedane ervaringen en kennis wordt gedeeld in beide richtingen: van het landelijk bureau naar de regio, maar ook omgekeerd. Ypsilon blijft zich ook landelijke inzetten om de belangen van patiënt en familie te behartigen en de zorg te verbeteren. Waar het kan trekt ze daarbij op met Anoiksis en andere collega-organisaties van het LPGGz, met familieraden en met zorgverleners, Phrenos, Trimbos en anderen. Op landelijk niveau wordt onderzocht welke meerwaarde een nauwere samenwerking kan hebben tussen het Landelijk Platform GGz en het Fonds Psychische Gezondheid. Over dit traject, dat plaatsvindt onder de werktitel MindNL denkt Ypsilon actief mee. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 10 Werkplan Ypsilon 2016
MIND, GROUP, het Psychose Consortium alle denken ze na over wetenschappelijk onderzoek en alle vragen hierin betrokkenheid van Ypsilon. Maar waar Ypsilon nu vooral reactief werkt, wil Ypsilon in 2016 nadrukkelijk nadenken hoe ze de wetenschapsagenda mede kan bepalen en welke thema s daarin waardevol zijn. Een interessante optie is het zogeheten Routeonderzoek waartoe de Parkinson vereniging het initiatief nam. Daarin wordt uitgezocht welke weg die patiënt én familie hebben afgelegd van eerste klacht tot de diagnose. In het kader van psychosepreventie is dit van groot belang. Met de programmalijn Vraagsturing (zie pagina 22) wil Ypsilon sturing geven aan het aanbod en de kwaliteit van de zorg vanuit het perspectief van de gebruiker, van de consument. Hieronder valt ook de belangenbehartiging ten behoeve van de patiënt, bijvoorbeeld in het zoeken naar goede woonvoorziening of het tegengaan van dwang en drang. Verwachte resultaten De belangenbehartigers zullen ook in 2016 regionaal of lokaal bereiken dat er betere woonvoorzieningen komen, familieleden beter geïnformeerd raken, schuldhulpverlening wordt geboden, de hulpverlening zorg biedt die perspectieven schept, etc, etc. Landelijk werkt Ypsilon onder meer stevig aan betere ondersteuning in de buurt, triadisch werken en stimuleert en ondersteunt zij nieuwe wooninitiatieven in de buurt'. Duur / Looptijd Het gehele jaar door. Verwachte inzet bureau gedurende 2016 381 uur. Samenwerkingspartners Structureel: collega-organisaties zoals Labyrint~In Perspectief, het Landelijk Platform GGz, Anoiksis, GGZ-instellingen, kenniscentrum Phrenos, Netwerk Vroege Psychose en het Psychose Consortium. Meer incidenteel/op projectbasis: kennisinstituten en beroepsverenigingen, zoals Trimbos en het Expertisecentrum Mantelzorg, GGZ Nederland, Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), Landelijke Stichting Familievertrouwenspersonen (LSFVP), het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), Sriebie Wiekie en andere stakeholders. Financiering Algemene middelen, projectgelden (zie verder bij de betreffende projecten). Het lidmaatschap van het Landelijk Platform GGz en van de Europese koepel Eufami wordt gefinancierd door het ministerie van VWS. 4. Voorlichting en stigmabestrijding (incl. YN, Ypsbul, website) Het doel van (publieks)voorlichting is jarenlange verzamelde ervaring en kennis delen met de achterban, hulpverlening en het brede publiek. Begrip en steun vanuit de omgeving zijn belangrijk voor familie en patiënt, die veelal moeten vechten tegen misverstanden en vooroordelen. Het stigma op schizofrenie en psychose drukt nog altijd bijzonder zwaar. Ook de term schizofrenie zelf staat ter discussie omdat deze in toenemende mate als stigmatiserend en onjuist wordt ervaren. Voorlichting op landelijk niveau is divers en beslaat verschillende terreinen, variërend van mediabegeleiding en het verzorgen van presentaties of gastcolleges tot de uitgave van papieren of digitale uitgaven. Voor zorgverleners biedt Ypsilon informatie over de zorgbehoefte vanuit consumentenperspectief en naar het brede publiek toe ligt het accent meer op stigmavermindering en het belang van een begripvolle omgeving. Hiertoe proberen we in de publieke media onze stem te laten horen. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 11 Werkplan Ypsilon 2016
Doelgroep Familieleden zijn de eerste doelgroep. Daarnaast tonen ook patiënten, hulpverleners, beleidsmakers en de media zich geïnteresseerd. Migranten en laaggeletterden staan in 2016 nadrukkelijk in de schijnwerpers bij Ypsilon. Voor de vaste voorlichting heeft Ypsilon 4 eigen media ter beschikking: het Ypsbul nieuws, de Ypsbul attenderingsservice, het kwartaalblad YN en de website. De gecombineerde redactie van de vier media bestaat uit een professionele eindredacteur en hoofdredacteur en zeven redactieleden op vrijwillige basis. Ypsbul wordt digitaal via de mail verspreid en heeft twee varianten op maat: een nieuwsvariant en een informatieve variant (over congressen, bijeenkomsten, radio- en tv-uitzendingen en dergelijke). Op www.ypsilon.org vindt de bezoeker toegankelijke en gebruiksvriendelijke informatie op maat. Het tijdschrift YN wordt eens per kwartaal uitgegeven en is gevuld met ervaringsverhalen, informatie over behandeling en medicatie, onderzoek, boekrecensies, beschouwingen, opinie en debat en met verenigingsnieuws. In 2016 zal worden onderzocht of de combinatie van de huidige media voldoet aan de behoefte. Ypsilon is (co-)uitgever van een tiental brochures die dagelijks worden verspreid. Het betreft hier brochures over schizofrenie en psychoses, over de vereniging, vrijwilligerswerk, privacy, forensische zorg, het risico op zelfdoding, etc. Daarnaast wordt een informatiepakket aangeboden met toegesneden informatie op het gebied van psychose, schizofrenie en Ypsilon en zijn er verschillende strooifolders in meerdere talen. Voorlichting op regionaal wordt vooral verzorgd door de Ypsilon vrijwilligers, onze kaderleden. Zij verspreiden folders en brochures, geven lezingen, bemensen stands, geven telefonische informatie en verzorgen gastlessen op beroepsopleidingen. Gerichte activiteiten in het kader van stigmabestrijding zal Ypsilon waar mogelijk laten vallen onder de vlag van Samen Sterk zonder Stigma. Migranten en laaggeletterden staan in 2016 nadrukkelijk in de schijnwerpers bij Ypsilon. De technische mogelijkheden om gezondheidsinformatie op andere, meer cultuursensitieve manieren te verspreiden dan via het geschreven woord. En dat is nodig ook: Migranten en laaggeletterden blijven te lang verstoken van goede hulp en informatie om de duur van een onbehandelde psychose te bekorten. Met een reeks filmpjes wil Ypsilon haar website verrijken op relevante thema s en gekoppeld aan het Levensfasemodel, juist om deze groep aan te spreken. Maar niet alléén haar website: ook die van PsychoseNet, Marokko.nl, eerderisbeter.nl en andere platforms waar deze groep te vinden is. En wellicht ook op S@men Beter Thuis waarop 90 filmpjes voor mantelzorgers. Op die manier maken we een eerste opstap naar meer community-gericht denken en werken waarin we eigen en andermans producten gecombineerd aanbieden. Verwachte resultaten In 2016 verschijnen 4 edities YN met een oplage van minimaal 5.000 exemplaren per editie. Ypsilon verwacht verder zo'n 100 edities van de nieuwsvariant en de attenderingsservice uit te brengen naar een abonneebestand van minimaal 5000 adressen. Kwalitatief verwacht Ypsilon de doelgroep met deze combinatie van media goed en snel te kunnen informeren. Familieleden en patiënten zijn zo beter toegerust om psychotische kwetsbaarheid bespreekbaar te maken met derden. De directe omgeving en het brede publiek hebben meer inzicht in en begrip voor de impact ervan op patiënt en familie. Duur / Looptijd Het gehele jaar door. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 12 Werkplan Ypsilon 2016
Verwachte inzet bureau gedurende 2016 1.170 uur Samenwerkingspartners Lidorganisaties van het LPGGz, PsychoseNet, www.eerderisbeter.nl, Marokko.nl en andere platforms. Financiering Algemene middelen, ministerie van VWS, sponsorgelden. Bij gerichte activiteiten in het kader van stigmabestrijding trekt Ypsilon samen op met Anoiksis, het LPGGz en Stichting Samen Sterk zonder Stigma. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 13 Werkplan Ypsilon 2016
Programmalijn Levensfase Zoals de fasen verschillen die de patiënt doorloopt, zo verschillen ook de fasen van de familie. Elke fase leidt tot andere behoeften en dus een andere vraag voor Ypsilon. De achterban is bovendien divers: partners hebben een heel andere problematiek dan ouders, broers of zussen of kinderen-van'. Met de programmalijn Levensfase proberen we zo goed mogelijk aan te sluiten bij de specifieke behoefte van een lid. Doel van dit programma is om elk familielid te ondersteunen bij zijn grootste behoeften, ongeacht de achtergrond of de fase waarin hij verkeert: 5. Het is crisis thuis Bijna ieder gezin waarin iemand zit met psychosegevoeligheid kent de fase van het overmand worden: het gevoel dat de spanning oploopt tot het niet langer gaat. De uitbarsting die daarna volgde betekende vrijwel altijd een opname, zo nodig gedwongen. Maar tijden veranderen: een opname is duur en ook niet altijd de beste oplossing. Mensen in crisis zijn gebaat bij rust en stabiliteit en juist dat is bij een opnameafdeling soms ver te zoeken. Onder de wet BOPZ was opname altijd een voorwaarde voor dwangbehandeling, maar in de nieuwe Wet verplichte GGZ (WvGGZ) is die stap niet meer noodzakelijk: mensen kunnen ook thuis dwangbehandeling opgelegd krijgen. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 14 Werkplan Ypsilon 2016
Doelgroep Primair: Familieleden en naasten Secundair: Patiënten Nog nauwelijks is echter nagedacht over de gevolgen voor de huisgenoten en de familie in de buurt. Was voor hen de opname vaak juist wel een moment om tot rust te komen, nu zal hun juist vaker worden gevraagd om een rol spelen in het stabiliseren en de crisis te bezweren. De familie als crisismanager. Maar hoe doe je dat? Dwangbehandeling vond vroeger plaats op het exclusieve domein van de hulpverlener. Dat verandert nu. Hoe lang ga je door? En is je relatie meteen verslechterd als jij bij de behandelaar aangeeft dat je naaste zich niet aan de voorwaarden houdt? Welke steun mag je verwachten van de familievertrouwenspersoon of de familieervaringsdeskundige? En welke niet? Wanneer is een Eigen Krachtconferentie het geëigende middel? Het komende jaar gebruiken we om de problematiek in kaart te brengen en vanuit daar te bouwen aan een ondersteuningsprogramma, waarbij we optimaal gebruikmaken van onze kaderleden. In enkele focusbijeenkomsten inventariseren we de praktijk van nu, kijken we vooruit naar wat komen gaat en hoe we familieleden hierin zo goed mogelijk de weg kunnen wijzen. De geaggregeerde kennis geven we weer terug aan de vrijwilligers, zodat ieder van hen er klaar voor is als de nieuwe wet van kracht wordt. Verwachte resultaten Omdat de behoefte van familie het grootst is op het moment dat ze zelf moeilijk de deur uit kunnen, denken we aan een online module die thuis te gebruiken is. Maar familie en naasten moeten daarnaast kunnen terugvallen op steun en informatie van onze vooruitgeschoven posten: onze actieve vrijwilligers. Hen bereiden we de komende twee jaar voor met documenten als een visiesheet en een infographic en een scholingstraject. Duur / Looptijd 2016-2017 Verwachte inzet bureau gedurende 2016 344 uur. Financiering Fondsen. 6. Mantelzorg GGZ: de vraagverlegenheid doorbroken Mantelzorg is een eenzame klus, kopte ons tijdschrift YN boven de resultaten van een grote Europese enquête onder familieleden van mensen met ernstige psychische aandoeningen. Bijna de helft van de ruim 1.000 ondervraagden heeft nooit (!) een moment dat ze de mantelzorg even kunnen laten liggen. 36 procent kan in elk geval nog wel die zorg delen met vrienden of familie, maar een net zo grote groep staat er helemaal alleen voor. 1 op de 3 voelt zich eenzaam of geïsoleerd. Voor 55 procent is de grootste zorg dat hun naaste in de toekomst te afhankelijk is van hun mantelzorg. Voor Ypsilon zijn deze cijfers, treurig genoeg, niet nieuw. Ze verschillen maar weinig met cijfers uit een eerder onderzoek naar belasting van mantelzorgers dat prof. Aart Schene in 1993 (!) hield onder leden van Ypsilon. Een belangrijk thema waar de brug naar de GGZ nog niet is gemaakt, is vraagverlegenheid: mantelzorgers zijn terughoudend om hulp uit hun eigen netwerk (de tweede schil ) te vragen. Uit schaamte of omdat ze hun omgeving er niet lastig mee willen vallen, omdat ze denken dat die al druk genoeg is of omdat ze niet weten wie hen bij wat kan bijstaan. In preventieve zin is wellicht nog het meest te bereiken: familieleden aan het begin van hun mantelzorgcarrière (n het schema: tijdens de fase dat ze worstelen met de aandoening) die nog openstaan voor het feit dat ze het nog niet allemaal (beter) weten. Zouden we hun de weg kunnen wijzen naar meer steun, dan voorkomt of vermindert het isolement, blijft de belasting op een aanvaardbaar niveau en houden de mantelzorger en daarmee ook de cliënt het langer vol. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 15 Werkplan Ypsilon 2016
Doelgroep Primair: familieleden en directe naasten van mensen met psychosegevoeligheid Secondair: mensen in hun nabijheid, onder wie ook de patiënten in kwestie In dit project: Maken we voor familieleden een GGZ-specifieke toolkit om de vraagverlegenheid te doorbreken Faciliteren we zorgprofessionals in hoe ze vraagverlegenheid bij mantelzorgers GGZ kunnen tegengaan Geven we onder meer bij gemeenten en ondersteuningsorganisaties bekendheid aan de problematiek én aan de oplossingen. Verwachte resultaten 1. Een document waarin we beschrijven hoe het mechanisme van vraagverlegenheid van mantelzorgers GGZ werkt en hoe deze is tegen te gaan met hulp van de beschikbare instrumenten 2. Een geteste toolkit voor mantelzorgers GGZ met onder meer: a. Een online instrument om de eigen belasting te meten b. Handreikingen voor bij een keukentafelgesprek, een gesprek met huisarts, bedrijfsarts e.d. c. Verfilmde testimonials over hoe hulp te vragen aan iemand uit de tweede schil d. Tips om bij de betreffende cliënt om aan te kaarten dat de hulp niet alleen van de huidige mensen kan (blijven) komen 3. Publicaties en webclips waarmee we bekendheid geven aan de ontwikkelde instrumenten bij de doelgroep zelf 4. Een workshop Vraagformulering die dan al meermalen is gegeven, waarin mantelzorgers kunnen oefenen om de vraag zo te (leren) stellen dat ze daadwerkelijk hulp krijgen van de tweede schil 5. Een modelpresentatie waarin we GGZ-professionals inzicht bieden in hun mogelijkheden bij vraagverlegenheid 6. Publiciteitsmateriaal waarmee we de ontwikkelde instrumenten onder de aandacht brengen van gemeenten, huisartsen, POH s, de eerstelijns GGZ en welzijnsorganisaties als de steunpunten mantelzorg, Indigo en preventiewerkers Omdat mantelzorgers behoren tot de groep met het grootste risico op overbelasting, is per mantelzorger een enorme besparing mogelijk op emotioneel, sociaal en economisch gebied. Een sterke mantelzorger kan op zijn beurt weer betere ondersteuning bieden aan zijn zieke naaste, hetgeen ook weer kosten bespaart. Bovendien werkt het project destigmatiserend omdat een grotere groep bekend raakt met de problematiek. Duur / Looptijd Medio maart 2016 tot eind 2017. Verwachte inzet bureau gedurende 2016 440 uur. Samenwerkingspartners Mezzo, Fontys Hogeschool. De laatste heeft bovendien aangegeven geïnteresseerd te zijn in alle instrumenten die in dit project worden ontwikkeld, om te onderzoeken of daarmee een aansluiting is te maken naar de opleiding Agogisch Werk. Financiering Fonds Psychische Gezondheid, Fonds NutsOhra en de Stichting Vrienden van Ypsilon. 7. Ondersteund in elke fase Sinds Ypsilon het zogenaamde Levensfasemodel ontwikkelde, gebruikt ze het als fundament bij het bepalen én het invullen van de behoeften van leden. Zo ontwikkelden we sindsdien de schrijf- en Inspirerend, innoverend en betekenisvol 16 Werkplan Ypsilon 2016
herstelcursus Kom op verhaal, een filmpje en webpagina over erfelijkheid en ontwikkelden we een workshop over omgaan met mensen zonder ziekte-inzicht. Ook voor het komende jaar staan alweer activiteiten gepland die leiden tot nieuwe diensten en producten. Maar die productie heeft ook nadelen: terwijl het assortiment gestaag toeneemt wordt het voor leden relatief steeds lastiger om te zien wat Ypsilon allemaal doet en ontwikkeld heeft. Hoe zorgen we voor de optimale match tussen vraag en aanbod? Ypsilon mist de etalage om haar mooie waar uit te stallen en de marktkoopman om het aan te prijzen. Dat werd nog eens pijnlijk zichtbaar bij de regionale visiebijeenkomsten die ze in het najaar van 2015 organiseerde. Ypsilon zou in haar aanbod rekening moeten houden met de herstelfases van familieleden, opperde een van de leden. Je zou moeten kunnen kiezen over welke onderwerpen je nieuwsberichten ontvangt, opperde een ander. Zinnige suggesties, ware het niet dat beide allang al verwezenlijkt zijn, maar kennelijk door deze leden zijn gemist. Dat trekt Ypsilon zich aan. Alle positieve reacties (want die zijn er ook) ten spijt, bereiken we nog niet iedereen die we willen bereiken. Dat is ook geen wonder: de doelgroep is heel divers, het aantal onderwerpen waarover Ypsilon wil berichten breed en het aantal media waarvan ze gebruik kan maken is gaandeweg gegroeid. Maar de leden betalen een stevige euro per jaar, dus is het cruciaal dat ze er letterlijk ook heel veel voor terugzien. Als we er niet in slagen om het ontwikkelde aanbod goed voor het voetlicht te krijgen, dan spannen we het paard achter de wagen: We bereiken met dezelfde inspanningen minder mensen, terwijl een andere groep verstoken blijft van waar ze op zitten te wachten. Doelgroep Primair: Leden van Ypsilon Secundair: andere belangstellenden. Met de huidige productiesnelheid hebben we niet de ruimte om dit proces goed onder de loep te nemen. Alleen maar produceren lost het probleem niet op. Wat nodig is, is een pas op de plaats om in relatieve rust te kijken waar de ingeslagen weg ons brengt en hoe we kunnen zorgen dat vraag en aanbod elkaar weten te vinden. In het project Ondersteund in elke fase willen we precies dat realiseren: analyseren welke ontwikkelingen Ypsilon de komende jaren te wachten staat en een strategie bepalen hoe ze in het onstuimige veld haar waarde naar leden en niet-leden behoudt. Strategische keuzes en de vraag hoe we slim communiceren zijn hierin twee kanten van dezelfde medaille. Met hulp van hbo-studenten Communicatie en Webdesign wil Ypsilon daarom ook een communicatie-analyse maken die ertoe moet leiden dat we de beschikbare media optimaal inzetten om onze doelgroep te bedienen. Daarbij komen vragen aan de orde als: Voor welke activiteit is welk medium het meest geschikt? Moeten we toe naar een volledig digitale uitgave van YN of een digitale nieuwsbrief, gecombineerd met een papieren tijdschrift? Is een welkomstpakket nog wel van deze tijd? En zo niet, wat is dan het alternatief? Een memorystick met informatie, relevante links, ervaringsverhalen op film of in woord, Beleving is hét woord van deze tijd. Hoe vertalen we dat naar onze eigen voorlichtingsactiviteiten? Blijven we gebruikmaken van Google Analytics of stappen we over op een minder privacygevoelige analysetool? Hoe wijzen we leden snel en concreet de weg in ons aanbod? Welke manieren hebben we om los van het lidmaatschap producten en diensten en artikelen en service tegen betaling aan te bieden? Op dit soort vragen gaan we het antwoord zoeken. Maar het is de uitvoering die telt. Daar waar mogelijk willen we de gemaakte keuzes op communicatiegebied direct in de praktijk brengen. Daaronder valt ook de al bestaande wens om de homepage minder statisch en de website meer responsief te maken. En toegankelijk voor smartphones, tablets, maar ook voor slechtzienden, Verwachte resultaten De opbrengst van dit project is veelzijdig: Een meerjarenplan dat invulling geeft aan de ingeslagen weg om meer project- en productgericht te werken Een business case over de vraag hoe we de verschillende ontwikkelde producten als de workshop Verbindende gespreksvaardigheden voor familie, de schrijf- en herstelcursus Kom op verhaal en de Psysalon op een effectieve manier uitgezet krijgen Inspirerend, innoverend en betekenisvol 17 Werkplan Ypsilon 2016
Scherp zicht op de vraag wat de potentie is van diensten die nog in de pen zitten, zoals het idee van Ypsilon als kennismakelaar van hoogwaardig advies Een communicatie-analyse die inzichtelijk maakt welke medium we waarvoor het best kunnen inzetten Een technisch verbeterde website die leden op toegankelijke wijze laat zien wat Ypsilon voor hen in huis heeft. Duur / Looptijd 1 jaar Verwachte inzet bureau gedurende 2016 496 uur. Samenwerkingspartners Hogeschool Financiering Stichting Vrienden van Ypsilon. Programmalijn Triade 8. Triadekaart van de toekomst Behalve de Triadekaart zijn er meer instrumenten die gaan helpen bij de afstemming van zorg. Elk met hun eigen waarde, maar elkaar deels ook overlappend. In 2015 hebben ambassadeurs van de Crisiskaart, de Triadekaart en het signaleringsplan meermalen bij elkaar gezeten om de waarde te leren kennen van de andere instrumenten, ideeën op te doen voor het eigen instrument en waar gewenst nauwer samen te werken. Ypsilon deed dat onder de werknaam Vincent: Verbindt Instelling, Cliënt En Naaste in de Triade. Doelgroep Behandelaar, cliënt en naaste (de triade). Voor 2016 bouwt Ypsilon daarop voort door ideeën te verzamelen voor de verdere invulling van Vincent. Omdat e-health is immers meer dan een gedigitaliseerde versie van iets dat al bestaat, nemen we daarbij niet langer de kaarten zelf als uitgangspunt maar keren we terug bij de vraag welk probleem we hebben op te lossen als de kaarten er niet zouden zijn Aangezien die lijn een langer traject is bieden we in de tussentijd betaalde dienstverlening: instellingen die daaraan behoefte hebben faciliteren we met een Triadekaart op maat. De resultaten van het driejarige onderzoek verwerken we waar mogelijk in beide trajecten. Verwachte resultaten Uitkomsten wetenschappelijk onderzoek Triadekaart (oplevering april 2016) Verzamelen ideeën voor opvolger Triadekaart Duur / Looptijd Oplevering wetenschappelijk onderzoek: april 2016 Triadekaart op maat: vanaf 2016 Verdere invulling van Vincent: 2016-2017 Inspirerend, innoverend en betekenisvol 18 Werkplan Ypsilon 2016
Verwachte inzet bureau gedurende 2016 120 uur. Samenwerkingspartners Kerngroep Crisiskaart, Emergis, Landelijk Platform GGz Financiering Vrienden van Ypsilon. 9. Toekomstagenda mantelzorg GGZ Betere zorg voor minder geld lukt alleen als je het beter organiseert. Niet langer een hele structuur bouwen die de zorg overneemt, maar zorg laten aansluiten op het netwerk dat mensen al van nature hebben. Bij die visie hoort dat de focus van de zorg niet langer ligt op het overeind houden van de cliënt, maar op het versterken van het netwerk dat de cliënt zelf helpt om zich overeind te houden. Dit vereist een andere rol van de traditionele hulpverlener: hij zal meer uit handen moeten geven dan hij gewend was en meer oog moeten hebben voor en steun moeten bieden aan het netwerk van de cliënt. Tal van organisaties zijn bezig om mantelzorgers te ondersteunen, vaak gefaciliteerd vanuit programma s als de Toekomstagenda Informele zorg en ondersteuning en In voor mantelzorg. Toch is er één groep die relatief weinig heeft geprofiteerd: de mantelzorgers GGZ. Om hierin verandering te brengen heeft Ypsilon samen met het LPGGz het initiatief genomen om alle relevante stakeholders te stimuleren om hierin hun eigen rol te nemen. In december 2015 nodigde ze alle relevante partijen uit voor een zogeheten Keukentafelontbijt om de gezamenlijke mogelijkheden door te nemen. Want het is de investering waard. Van alle mantelzorgers zijn mantelzorgers GGZ het zwaarst belast, dus steun is meer dan welkom. Een goed ondersteunde mantelzorger is op zijn beurt weer van grote preventieve waarde. Doelgroep Mantelzorgers GGZ Inzet van Ypsilon is dat de initiatieven waar alle afzonderlijke organisaties trots op zijn worden doorvertaald naar een extra doelgroep: de mantelzorgers GGZ. De eerste uitdaging ligt, denken wij, in het verbinden van de afzonderlijke initiatieven, zodat het resultaat groter is dan de som der delen. Verwachte resultaten Het Keukentafelontbijt vormt wat Ypsilon betreft de eerste opmaat voor een meerjarig programma waarin mantelzorgers GGZ tot expliciete doelgroep worden aangewezen. Financiering We hopen met dit project toe te werken naar een programma dat financieel mogelijk wordt gemaakt door Porticus en het ministerie van VWS. Duur / Looptijd 2015-2017 Verwachte inzet bureau gedurende 2016 250 uur. Samenwerkingspartners Movisie/Vilans, Mezzo, GGZ Nederland, Nederlandse Vereniging van Psychiatrie, Trimbos, Humanitas, Landelijk Platform GGz, Labyrint~In Perspectief, VMDB, stichting Borderline, de Kamer Familieraden, Zorgverzekeraars Nederland en het ministerie van VWS. Inspirerend, innoverend en betekenisvol 19 Werkplan Ypsilon 2016
10. Sturen op mantelzorg Bijna alle Nederlandse GGZ-instellingen hebben een goed familiebeleid ontwikkeld. Toch schort het vaak nog aan de implementatie. We verwachten antwoorden te kunnen geven op vragen als: Waarom wordt het beleid op de ene afdeling beter uitgevoerd dan op de andere en Wat zijn verbeter- en succesfactoren? Het succes kan heel verschillende oorzaken hebben. Een teammanager kan het vanzelfsprekend vinden om familie optimaal te betrekken en te ondersteunen. Soms zijn de hulpverleners grotendeels systemisch opgeleid. En weer een andere reden tot succes kan een effectieve training in communicatie met familie zijn. Dat is belangrijke informatie voor afdelingen met hulpverleners die nog niet weten hoe ze de familie moeten betrekken of dit niet belangrijk vinden. Wat zijn dan effectieve methoden om ook deze afdelingen mee te krijgen? Was voorheen vooral de GGZ ons aanspreekpunt, steeds meer wordt de GGZ vermaatschappelijkt en groeien de werelden van GGZ en welzijn, maar ook die van formele en informele zorg naar elkaar toe. Zo zien we bij welzijnsorganisaties dat binnen het steunpunt mantelzorg ook GGZ-functionarissen komen. Het aanbod verschilt echter per gemeente en de kennis van de functionarissen ook, maar (vooralsnog) vanzelfsprekend halen ze niet het kennisniveau over familieleden dat GGZ-instellingen doorgaans in huis hebben. Binnen de welzijnswereld kiezen we daarom een vergelijkbare insteek als binnen de GGZ, maar stellen we het ambitieniveau naar beneden bij. We verwachten in dit project een beeld te geven van mogelijke interventies die welzijnsorganisaties bieden aan GGZ-mantelzorgers en aanbevelingen te kunnen doen voor andere interventies en om de GGZ-kennis van functionarissen te vergroten. Doelgroep In dit project richten we proeftuinen in bij enerzijds GGZ-instellingen en anderzijds welzijnsorganisaties. Familieleden vormen de uiteindelijke doelgroep. Proeftuin GGZ Om een beeld te krijgen in hoeverre familieleden door de betreffende instellingen worden betrokken en ondersteund, wordt allereerst een QuickScan ontwikkeld: QuickScan GGZ die in een proeftuin in de praktijk wordt getest: biedt het instrument een goed beeld van de betrokkenheid en ondersteuning van familie door GGZ-organisaties? Dat doen we bij Altrecht en Antes. De QuickScan GGZ wordt zó ingericht dat ook het niveau valt af te lezen. Is dit niveau bepaald, dan krijgen de afdelingen de vraag voorgelegd hoeveel treden zij willen stijgen. Het is dus aan de instelling als geheel of de afdelingen afzonderlijk zelf om aan te geven welke ambitie ze hebben. Zoals het ook aan hen is om daartoe de benodigde actie(s) te ondernemen. Maar die weg hoeven ze niet zelf te ontdekken, want nu komt iets in beeld dat aan de QuickScan wordt toegevoegd: de routekaart. Zoals de QuickScan het niveau in beeld brengt, zo brengt de routekaart de weg in beeld die een instelling of afdeling het best kan nemen om naar het volgende niveau te komen. In de proeftuin Welzijn starten we een vergelijkbaar traject, maar zijn de uitkomsten anders. Bij hen voeren we eerst een breed onderzoek uit (deskresearch, interviews met ten minste 25 welzijnsorganisaties) naar aanbod aan GGZ-mantelzorgers, om in kaart te brengen wat voor soort ondersteuning welzijnsorganisaties op dit moment leveren. Dat doen we via de QuickScan Welzijn die we ontwikkelen en testen bij twee organisaties die allebei een duidelijk, maar verschillend aanbod hebben aan ondersteuning van GGZ-mantelzorgers. Verwachte resultaten Dit project levert de volgende resultaten op: Voor GGZ-organisaties: een QuickScan GGZ een routekaart Voor Welzijnsorganisaties: QuickScan Welzijn Inspirerend, innoverend en betekenisvol 20 Werkplan Ypsilon 2016