Bijeenkomst hulp & ondersteuning Verslag 6 juni 2017 In Zaanstad kan iedereen meedenken én praten over (goede) hulp en ondersteuning. Dit jaar heeft de gemeente haar werkwijze vernieuwd. Mensen die gebruik maken van hulp en hun helpers kunnen vaker en op meerdere manieren meedenken over hulp en ondersteuning. Om zo beter te weten wat er goed gaat, maar vooral ook wat er beter kan. Op dinsdagavond 6 juni kwamen 40 Zaankanters, wethouders en ambtenaren bijeen in OPDC Saenstroom in Wormerveer om met elkaar in gesprek te gaan over (goede) hulp en ondersteuning in Zaanstad. Wethouder Rita Visscher-Noordzij trapte de avond af door aan te geven hoe waardevol het voor de gemeente is om met elkaar in gesprek te gaan: We willen graag vóórdat we beleid ontwikkelen, praten met de mensen voor wie dit beleid is bedoeld. En uit de eerste hand horen wat wel en wat niet goed werkt. Dat biedt waardevolle inzichten, die we gebruiken voor de doorontwikkeling van onze hulp en ondersteuning. Hierbij een compilatie van de onderwerpen die ter sprake kwamen. Thema: Meepraten, meedenken en meedoen Wethouder Rita Visscher: o.a. actieve inwoners en vrijwilligers Nieuwe vorm adviesraden nog een uitdaging De gemeente heeft besloten de oudere adviesraden een andere vorm te geven. Deze beslissing zorgt ervoor dat de huidige raden niet meer de enige gesprekspartner van de gemeente zijn. Sommige mensen hebben het idee dat bijvoorbeeld ouderen een vaste plek missen waar ze hun verhaal kwijt kunnen. Het nieuwe idee van de gemeente: mensen vroeg aan de voorkant betrekken, heeft nog te weinig body. Er moet meer structuur komen, zodat mensen beter weten waar ze met hun verhaal terecht kunnen. De periodieke vergaderingen van de oude raden maakte het bijvoorbeeld makkelijk om signalen te agenderen. Werken met vrijwilligers is best lastig Veel bedrijven en organisaties willen graag werken met vrijwilligers, maar het is lastiger om met een vrijwilliger te werken dan met (eigen) personeel. Vooral het op peil houden van het aantal vrijwilligers maakt het lastig. Voor een project lukt het nog wel, maar niet voor de langere termijn (zoals voor een bestuur). Er zijn best veel vrijwilligers, maar die zijn allemaal verbonden aan organisaties en die werken niet samen. Verbinding met het Sociaal Wijkteam is cruciaal, maar de drempel is hoog Er is moeilijk verbinding te leggen via het Sociaal Wijkteam. Dit komt omdat het lastig is om (goed) contact met hen te krijgen en dus gaan mensen die in de problemen zitten of raken naar andere oplossingen zoeken. Je moet voor heel veel dingen gewoon naar het Sociaal Wijkteam, maar door de hoge drempel (figuurlijk bedoeld) is dat niet altijd een fijne plek. Zo is er geen Wmo-loket meer, dat is een gemis want mensen moeten hierdoor naar het Wijkteam.
Zorg voor meer plekken waar mensen samen kunnen komen Meer (fysieke) plekken in de stad waar mensen elkaar kunnen ontmoeten zou fijn zijn. Deze plekken zijn er nu niet en daardoor blijven mensen op zichzelf. Alleen als het Sociaal Wijkteam iets organiseert, gebeurt er misschien nog wat. Maar daar zou het niet alleen van afhankelijk moeten zijn. Juist die verbinding is zo belangrijk en er staan veel (oude) panden leeg, jammer dat Zaanstad daar niks mee doet. Zo zijn er in Oud-West maar weinig activiteiten, maar daar is ook bijna niets mogelijk omdat er geen onderkomen is. Zo kun je ook geen saamhorigheid kweken. Er gebeurt evengoed wel veel in de stad, maar het probleem is dat men het niet altijd van elkaar weet. Daar zou de gemeente iets mee moeten. Thema: Participatie, werken en financiën Wethouder Dennis Straat: o.a. inkomensondersteuning en schuldhulpverlening Kijk goed naar het individu Als je ondersteuning goed wilt opzetten, dan moet je echt kijken naar het individu en doe aan maatwerk. Persoonlijke plannen zijn daarom erg belangrijk. Mensen moeten bijvoorbeeld vanuit hun eigen motivatie aan het werk gaan, geef ze de ruimte om zich te ontwikkelen. Zonder zingeving in het arbeidsbestaan kom je niet ver. Het nieuwe participatiebedrijf moet opnieuw en goed worden opgezet Mensen die in de sociale werkvoorziening werken, hebben extra zorg nodig. Geef de zwakste doelgroep daarom een eigen, beschermde omgeving. Zet daar geen mensen die verplicht aan het werk moeten, want zij raken geïrriteerd en voelen zich te goed voor die werkzaamheden. Dit gaat niet goed samen met die doelgroep. Daar moet je bij het opzetten van het participatiebedrijf wel goed rekening mee houden, want je hebt echt maatwerk nodig. Daarnaast maakt elke gemeente nu een beetje eigen regels voor ondersteuning bij werk en re-integratie. Als deze ondersteuning wegvalt, zullen mensen stoppen. (Persoonlijke) begeleiding van mensen met een beperking binnen een organisatie zelf wil ook nog verschillen. Mensen in de bijstand worden misbruikt Een bedrijf krijgt een plaatsingsfee wanneer iemand uit de bijstand zes maanden daar gewerkt heeft. Dat brengt risico s met zich mee. En na die zes maanden lig je er uit, want dan kan er weer een ander aangenomen worden. Zo en op andere manieren kunnen mensen met een (arbeids)beperking misbruikt worden door opportunistische werkgevers die het alleen voor het geld doen. Bijstand zelf is niet leuk, maar het is tenminste wel stabiel. Mensen zijn ook bang om die stabiliteit kwijt te raken door de vele regelingen als je weer (tijdelijk) aan het werk gaat. Bijvoorbeeld: na een contract van zes maanden kom je eerst in aanmerking voor WW, 70% van je laatste loon. Dit is minder dan de bijstand. Dan kom je weer in een hele papiermolen terecht met het invullen van formulieren bij het Sociaal Wijkteam om nieuwe toeslagen aan te vragen, zodat je nog rond kunt komen. Het duurt lang voordat je geld hebt. Het is teveel gedoe. Het Sociaal Wijkteam heeft ook niet alle kennis, maar je moet daar wel alles regelen. En dan komt het ook nog eens voor dat je een heel jaar je huursubsidie kwijt bent als je voor zes maanden een baan hebt gevonden. Thema: Maatschappelijke ondersteuning en jeugd Wethouder Jeroen Olthof: o.a. mantelzorg, ervaring met wijk- en jeugdteams en ouder worden De concrete hulpvraag moet duidelijk zijn, anders kun je niet goed helpen Je weet niet altijd of iemand hulp nodig heeft. De hulpvraag ontdekken en aanhoren is essentieel voor het geven van (goede) ondersteuning. Ook als dat niet altijd binnen de gestelde regels of kaders past. Als je de hulpvraag niet weet te ontdekken, dan wordt de problematiek alleen maar erger. Het is ook
belangrijk om de hulpvraag zelf duidelijk te hebben, want anders blijven er vragen hangen. Zo kan een wijk- of jeugdteam niet verder helpen. En de mensen weten dan niet meer waar ze met hun vragen terecht kunnen. Het moet duidelijk zijn wie de regie heeft over de hulpverlening. Gemeente moet meer doen om de verkoop van verslavende middelen tegen te gaan Als gemeente moet je de middelen voor verslaving minder gemakkelijk beschikbaar maken. Denk aan casino s, verkoop van softdrug, harddrugs op straat en sterke drank in horeca. Aanpak van dit soort problematiek is erg belangrijk, vroeger werd je gegrepen door de wijkagent want die kende jou. Samenwerken met de GGD is hierbij belangrijk. Je zou overlegtafels van GGD, huisartsen, politie, wijkteams, jeugdteams en gemeente kunnen starten zodat er vanuit elke discipline wordt meegedacht. Zo kan je pas echt een goede aanpak maken. Je moet daarom ook niet alleen kijken naar de problemen, maar ook naar de oorzaak. Waarom vluchten kinderen in dit gedrag? Het zijn namelijk niet alleen kinderen met problemen die gaan gebruiken. Het kan ook gewoon gemak zijn omdat je er toch makkelijk aan kunt komen. De expertise en opleiding van leden van het wijkteam speelt een cruciale rol Je moet als lid van het Sociaal Wijkteam veel kennis in huis hebben omdat je met veel verschillende doelgroepen moet om (kunnen) gaan. Denk aan: dementerende, jongeren, kinderen met (laag) verstandelijke beperking en ouderen met autisme. Opleidingen en de ervaringen van de Sociale Wijkteams zijn daarbij belangrijk. Maar vooral het terugkoppelen hiervan naar alle medewerkers van het Sociaal Wijkteam. Cliëntondersteuners (waaronder Vrijwillige ouderenadviseurs VOA, Team Ervaringsdeskundigen TED en Jongeren Ervaringsdeskundige Zaanstad JEZ) spelen daarbij een belangrijke aanvullende rol. Hier wordt alleen nog niet altijd gebruik van gemaakt, want ze worden niet altijd aangeboden. Een medewerker van het Sociaal Wijkteam kan natuurlijk niet alle specialismen hebben, maar het goed inlezen op het dossier scheelt een hoop. Mensen vinden het niet leuk om steeds maar weer hetzelfde (pijnlijke) verhaal te moeten vertellen. Een bekend gezicht bij het Sociaal Wijkteam is gewoon fijn, zo iemand krijgt eerder het vertrouwen. In dat soort gevallen is het mooi dat het Sociaal Wijkteam de regie pakt bij complexe problemen. Want als je eenmaal geholpen wordt, dan gaat het vaak ook goed. Maar hoe gaat dat straks als er weer een aanbesteding komt? Heeft dat gevolgen voor de medewerkers? Die zekerheid, expertise en vastigheid kan dan vertrekken en dat is niet fijn. Het vaststellen van doelstellingen geeft het idee dat je je moet bewijzen Vanaf 2015 wordt er steeds meer gewerkt met doelstellingen die je moet halen. Dit lijkt niet helemaal gewaardeerd door de mensen, want het geeft je geen zekerheid van zorg. Het lijkt alsof je steeds moet bewijzen dat je zorg nodig hebt en het zonder reden afgepakt kan worden. Vooral als het gaat om chronische ziekte of een situatie/diagnose die onveranderlijk is (bijvoorbeeld: autisme). Wijkteammedewerkers kunnen niet altijd inschatten of doelstellingen haalbaar zijn, daar hebben ze de expertise niet voor. En voor mensen is het zelf vaak lastig (door complexe problematiek) aan te geven wat ze nodig hebben. Bij de contacten hebben sommige hulp nodig bij het formuleren van hun eigen ontwikkeldoelen. Het jaarlijkse contact is wel belangrijk, vooral omdat iemand ouder wordt of als het om een chronische ziekte gaat. Het kan namelijk ook slechter gaan met iemand. Steeds meer mensen moeten zelfstandig wonen, dat zorgt voor verzwaring Er is een verzwaring van de doelgroep beschermd wonen en er zijn steeds meer mensen die zelfstandig moeten wonen, die dat maar moeilijk kunnen. Dit betekent ook verzwaring van de expertise van de medewerker van het wijkteam. Dit vraagt om een bredere blik op langer zelfstandig wonen (of juist niet) en kijken naar het aanbod van zorgwoningen/begeleid wonen in Zaanstad.
Conclusie Er zijn tijdens de bijeenkomst weer veel goede ideeën en tips aangereikt waar we mee verder kunnen. Punten die sterk naar voren kwamen hadden bijvoorbeeld betrekking op de Sociale Wijkteams: die hebben professionals nodig die goed door kunnen vragen naar de achterliggende oorzaken van problemen. Inbreng was er ook over groepen die bijzondere aandacht nodig hebben, zoals mensen met een laag IQ of mensen met autisme. Er werd ook gediscussieerd over inkomensondersteuning en participatie. Centraal daarbij stond de vraag hoe je als gemeente zo veel mogelijk mensen aan het werk kunt houden of krijgen. Er werd toelichting gegeven op het nieuwe participatiebedrijf, dat mensen gaat ondersteunen om werk-fit te worden of werk te vinden. De volgende bijeenkomsten zijn gepland voor 19 september en de laatste van de reeks van vier dit jaar is op 28 november. Naar aanleiding van de eerste en tweede bijeenkomsten volgt nog een overzicht van wat er met de opbrengst is of wordt gedaan. Deze terugkoppeling volgt in september na het politieke zomerreces.
Bijlage: opbrengsten kansen/beren en tips Op posters op de gang en in de groepsruimten konden de deelnemers ook schriftelijk nog nuttige tips, ideeën en kritische opmerkingen kwijt. Dit is de 1-op1 weergave daarvan. Welke beren ziet u op de weg? Hoe zorg je voor continuïteit? verbinding. multifunctionele plek! vrijwilligers vasthouden - Welke kansen ziet u of heeft u tips? Jazeker, de verbinding maken hoort zichtbaar en in eenvoudige taal te zijn. Dan maken we samen de verbinding. Controleer bij de mensen of de voorzieningen die door Meyra gedeclareerd worden ook daadwerkelijk geleverd zijn. Maak van de wijk een wijk door een onderkomen voor de bewoners te vinden. Oud West zit te springen. Dezelfde werkwijze inloop, laagdrempelig SWT/JT Verbind deze groep ook al via mail uitwisseling. Meepraten, meedoen, meedenken door zelf actief te zijn en op je doel af te stappen. Elk jaar 500 extra bijstand (ivm. Vluchtelingen) Positief: heel veel talent Maak van de problematiek een project en betrek er iemand bij met verstand van zaken. Zo n iemand zal dat een eer vinden en die zal het wellicht gratis doen, maar je hebt wel een onafhankelijk oordeel met kennis van zaken. 20/80 regel toepassen! Als je 20% van alle klachten aanpakt, los je 80% ervan op. Verbinding. Gezamenlijk doel activiteit.