Preventie van Kindermishandeling Rianne van der Zanden Trimbos-instituut rzanden@trimbos.nl Preventie kindermishandeling Opzet presentatie Aard, omvang en gevolgen van kindermishandeling Kindermishandeling en psychopathologie ouders Ouders met psychopathologie (kopp-ouders): aard en omvang probleem Preventie aanbod: overzicht kopp-interventies Voorbeeld: www.kopopouders.nl 1
Aard/omvang kindermishandeling Vormen van kindermishandeling Emotionele verwaarlozing (23%) Psychische mishandeling (12%) Lichamelijke mishandeling (7%) Seksueel misbruik (7%) Omvang kindermishandeling Onderzoek 1100 beroepsmatige informanten: Jaarlijks 3% van alle kinderen (0 t/m 17 jaar) slachtoffer van kindermishandeling Zelfrapportage 1800 leerlingen (12-16 jaar): 37 % ooit slachtoffer geweest 20 % afgelopen jaar slachtoffer geweest Bron: Verdurmen e.a., 2007; Van IJzendoorn e.a., 2007; Lamers-Winkelman e.a., 2007 Kindermishandeling: gevolgen Kinderen die in hun jeugd mishandeld zijn, hebben een verhoogd risico om een psychische stoornis te ontwikkelen Het maakt daarbij niet uit om welk type kindermishandeling het gaat Er is nog weinig bekend over de mechanismen waarlangs kindermishandeling leidt tot de problemen op latere leeftijd zelfwaardering, copingstijl, hechting, en externe beheersingsoriëntatie spelen hierin vermoedelijk een rol Bron: Verdurmen e.a., 2007 2
Relatie kindermishandeling en Psychopathologie ouders Gezinnen met kindermishandeling: vaak meerdere problemen zoals echtscheiding, uithuisplaatsing, psychische problemen van één van de ouders Kinderen van ouder(s) met psychopathologie: 3 keer zoveel kans op kindermishandeling KOPP-gezinnen vormen dus duidelijke risicogroep voor kindermishandeling * kopp= kinderen van ouders met psychische problemen Bron: Verdurmen e.a., 2007 Aard en omvang kopp probleem Aard en omvang problematiek Jaarlijks 864.000 ouders met psychische en/of verslavingsproblemen 1 op de 3 kinderen ontwikkelt zelf psychische of verslavingsproblemen Kenmerken Kopp gezinnen Onvoorspelbaar gedrag ouder Parentificatie van kind Emotionele verwaarlozing kind Sociale isolatie 3
Preventieve interventies De GGZ en Verslavingszorg heeft een palet aan preventieve interventies ontwikkeld voor ouders met psychische en/of verslavingsproblemen en hun kinderen: het zogeheten Kopp-aanbod Doel van kopp interventies: de kans op psychische problemen bij het kind verkleinen door versterking van de beschermende factoren voor het kind Goede ouder-kind interactie Coping van het kind en sociale redzaamheid Steun van gezonde ouder Ondersteunend netwerk of vertrouwenspersoon Een heldere kijk van het kind op de ouderlijke problematiek Doelgroepen Kind Ouders Netwerk Hulpverleners 4
Doe-praat groepen Informatie Gespreksgroepen Weerbaarheids trainingen Brochures en video s Buddy s Pleeggezin Belangrijke andere steunfiguren Familie organisaties School educatie Massa media campagne Kind Netwerk 2 Maatschappij Ouders Multi-compenent model Vroegtijdige behandeling Moeder-kind begeleiding Ouder training Gezinsinterventie Gespreksgroepen Brochures en Video s Bijscholing Educatie Screenings instrument Protocol&training Samenwerking Case-mangement Consultatie Conferenties Multi-componenten benadering: Interventies ten behoeve van kinderen van ouders met psychiatrische problemen Hosman & Van Doesum, Prevention Research Centre, Nijmegen University 1999 Doe-praat groepen Informatie Gespreksgroepen Weerbaarheids trainingen Brochures en video s Buddy s Pleeggezin Kind Ouders Vroegtijdige behandeling Moeder-baby intervenitie Ouder training Gezinsinterventie Gespreksgroepen Brochures en Video s Ouder training Belangrijke andere steunfiguren Familie organisaties School educatie Massa media campagne Netwerk Maatschappij Hulpverleners Hulpverleners Multi-compenent model Bijscholing Educatie Screenings instrument Protocol&training Samenwerking Case-mangement Consultatie Conferenties Nationaal KOPP programma: Interventies ten behoeve van kinderen van ouders met psychiatrische problemen Hosman & Van Doesum, Prevention Research Centre, Nijmegen University 1999 5
Oudertraining Doelgroep kopp-ouders is moeilijk bereikbaar Ontkenning problemen Ouderrol onderbelicht in hulpverlening aan deze doelgroep Schaamte- schuldgevoelens Angst voor uithuisplaatsing kind Praktische redenen Oudertraining via Internet Doel www.kopopouders.nl Bevorderen van het psycho-sociaal welbevinden van koppkinderen door vergroten van de opvoedcompetentie van ouders met psychische of verslavingsproblemen 6
Uitgangspunten KopOpOuders.nl Beschermende factoren voor kind via de ouders versterken Goede ouder-kind interactie Coping van het kind en sociale redzaamheid Steun van gezonde ouder Ondersteunend netwerk of vertrouwenspersoon Een heldere kijk van het kind op de ouderlijke problematiek Schaamte- en schuldgevoelens reduceren Zelfmanagement van ouders bevorderen www.kopopouders.nl 7
Online oudertraining Opzet cursus 8 gestructureerde sessies van 1,5 uur in chatbox 6 deelnemers per cursus 1 of 2 getrainde cursusleiders Werkwijze Optimale leeromgeving creëren door: Verminderen van schaamte en schuldgevoelens Opvoedcompetentie vergroten door: Psycho-educatie Aanleren van opvoedvaardigheden Discussie Hoe kunnen kopp-interventies, zoals Kopopouders.nl, breed worden geïmplementeerd in het kader van de (preventieve) aanpak kindermishandeling? 8