BIJLAGEN. Vrijwillige inzet en ondersteuningsinitiatieven. Een verkenning van Wmo-beleid en -praktijk in vijf gemeenten

BIJLAGEN Vrijwillige inzet en ondersteuningsinitiatieven Een verkenning van Wmo-beleid en -praktijk in vijf gemeenten Wouter Mensink Anita Boele Pepijn van Houwelingen Bijlage A Onderzoeksvragen en deelonderzoeken van de tweede Wmo-evaluatie... 2 Bijlage B Gebruikte topiclijsten per type respondent (Wmo-ambtenaren, welzijnsprofessionals vertegenwoordigers ondersteuningsinitiatieven)... 4 Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, oktober 2013 1

Bijlage A Onderzoeksvragen en deelonderzoeken van de tweede Wmo-evaluatie De hoofdvragen van de tweede Wmo-evaluatie luiden als volgt: Ten aanzien van de rol van gemeenten, professionele instellingen en het rijk: 1 Hoe ziet het gemeentelijk Wmo-beleid eruit, op papier en in de praktijk? 2 Hoe verloopt het beleidsproces rond het gemeentelijk Wmo-beleid? 3 Hoe zien de werkwijze en het aanbod van professionele instellingen en hun relaties met gemeenten eruit? 4 Waaraan besteden gemeenten hun Wmo-budget? Ten aanzien van het maatschappelijk doelbereik: 5 In hoeverre verschilt de participatie tussen mensen met en zonder beperkingen? 6 Wat is het bereik en het gebruik van gemeentelijke (Wmo-)ondersteuning onder mensen met beperkingen? 7 Welke ervaringen hebben Wmo-(aan)vragers met de (aan)vraagprocedure en vinden zij dat ze voldoende gecompenseerd worden (op het gebied van het huishouden, het verplaatsen in en om het huis en in de regio, en bij hun sociale contacten en maatschappelijke participatie)? 8 In hoeverre zijn het zorggebruik en de participatie van mensen met beperkingen veranderd sinds de invoering van de Wmo? 9 Welke initiatieven nemen burgers ten behoeve van mensen met behoefte aan ondersteuning en hoe verhouden deze zich tot de activiteiten van (welzijns)aanbieders en gemeenten? Ten aanzien van de relatie tussen Wmo-beleid en maatschappelijk doelbereik: 10 In hoeverre is er een relatie te leggen tussen de invulling van het lokale Wmo-beleid, de geboden ondersteuning en de participatie van mensen met en zonder beperkingen? Steeds wordt nagegaan of zich in de tijd ontwikkelingen hebben voorgedaan sinds de dataverzameling voor de eerste evaluatie (2007-2009) en, zo mogelijk, vergeleken met de periode vóór de invoering van de Wmo. De tweede evaluatie van de Wmo door het SCP valt uiteen in de volgende deelonderzoeken (werktitels): Gemeentelijk beleid en voorzieningen Vragenlijstonderzoek onder alle Nederlandse gemeenten met betrekking tot het lokale Wmobeleid en de verstrekte voorzieningen. Veldwerk: I&O Research Analyse en rapportage: SCP Ondersteuningsinitiatieven Kwalitatief onderzoek in vijf gemeenten naar het gemeentelijk beleid op het gebied van sociale samenhang en vrijwillige inzet, de rol van professionele aanbieders en de praktijk van burgers die zich vrijwillig inzetten of initiatief nemen om anderen te ondersteunen. Veldwerk, analyse en rapportage: SCP Actorenonderzoek Vragenlijstonderzoek onder Nederlandse gemeenten, gemeenteraden, thuiszorginstellingen, welzijnsinstellingen, woningcorporaties, Wmo-raden en ouderenorganisaties. Hierin gaat het om de ontwikkelingen in het aanbod en de werkwijze van instellingen sinds de invoeringsjaren van de Wmo, de relaties tussen verschillende actoren en de oordelen van actoren over het lokale Wmo-beleid. 2

Veldwerk, analyse en rapportage: Verwey-Jonker Instituut Horizontalisering Kwalitatief onderzoek in acht gemeenten naar de wijze waarop inspraak en horizontale verantwoording in de praktijk werken. Veldwerk, analyse en rapportage: Verwey-Jonker Instituut Uitgavenonderzoek Onderzoek naar de Wmo-gerelateerde inkomsten en uitgaven van een beperkte groep gemeenten in het jaar 2010, door bestudering van de gemeentelijke grootboeken (begrotingen en jaarrekeningen). Veldwerk, analyse en rapportage: BMC/SGBO Participatie-onderzoek Vragenlijstonderzoek onder de algemene bevolking naar onder meer de mate van maatschappelijke participatie, het bereik en het gebruik van Wmo-ondersteuning en het gebruik van informele zorg. Veldwerk: CBS Analyse en rapportage: SCP Aanvragersonderzoek Face-to-face vragenlijstonderzoek onder aanvragers van individuele Wmo-voorzieningen in 73 gemeenten, naar hun ervaringen met de aanvraagprocedure, de verleende ondersteuning, en de bijdrage daarvan aan hun redzaamheid en participatie. Daarnaast vond vragenlijstonderzoek plaats onder mantelzorgers van Wmo-aanvragers uit het Aanvragersonderzoek, over de verleende ondersteuning, ervaren belasting, participatie, en bekendheid met en gebruik van mantelzorgondersteuning. Veldwerk: Gfk Analyse en rapportage: SCP NPCG-onderzoek Onderzoek met behulp van het Nationaal Panel Chronisch Zieken en Gehandicapten (NPCG) van het Nivel, naar bereik en gebruik van gemeentelijke ondersteuning, en naar verschuivingen in informele en formele zorg (Wmo, AWBZ en particulier) en participatie, onder mensen met lichamelijke beperkingen. Veldwerk, analyse en rapportage: Nivel De Kanteling Kwalitatief onderzoek in tien gemeenten, waarbij in kaart wordt gebracht hoe gemeenten het toeleidingstraject naar ondersteuning hebben vormgegeven, en hoe gespreksvoerders en mensen met een ondersteuningsbehoefte over de werkwijze en de geboden ondersteuning denken. Veldwerk, analyse en rapportage: SCP en IVA beleidsonderzoek en advies Niet-gebruik Kwalitatief onderzoek onder 14 mensen naar achterliggende redenen van het niet-gebruik van Wmo-ondersteuning door mensen met een lichamelijke beperking die zichzelf als onvoldoende redzaam beschouwen. Veldwerk, analyse en rapportage: SCP Jurisprudentie-onderzoek Analyse van de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep ten behoeve van het eindrapport van de tweede Wmo-evaluatie. Analyse en rapportage: hiervoor is samenwerking gezocht met een jurist van Stimulansz 3

Bijlage B Gebruikte topiclijsten per type respondent (Wmo-ambtenaren, welzijnsprofessionals vertegenwoordigers ondersteuningsinitiatieven) 1. Topiclijst interviews Wmo-ambtenaren Introductie - Voorstellen - Introductie van het onderzoek 1. Wat is uw rol binnen de gemeentelijke organisatie? Hoe lang doet u dit al? Vragen over de Wmo 2. Prestatieveld 1 van de Wmo is gericht op het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. Hoe interpreteert u sociale samenhang? Ziet u een relatie met thema s als vrijwillige inzet en burgerinitiatieven op het gebied van informele zorg? 3. Hoe is de beleidsmatige invulling van prestatieveld 1 tot stand gekomen? (geheugensteuntje onderzoeker: uitzetten van een inventariserend onderzoek, ) 4. Zijn er vanuit de gemeente concrete plannen/trajecten/projecten ontwikkeld die gerelateerd zijn aan prestatieveld 1? 5. Legt de gemeente verbindingen met andere prestatievelden (bijvoorbeeld prestatieveld 4 vrijwilligerswerk) of beleidsterreinen buiten de WMO? 6. Wat betekent de invoering van de Wmo/Welzijn Nieuwe Stijl voor uw werkzaamheden? Concreet, wat doet u nu nieuw, niet of anders als gevolg van de Wmo? - ten aanzien van de ondersteuning van burgerinitiatieven - ten aanzien van de inzet van vrijwilligers - ten aanzien van de afstemming van formele en informele zorg 7. Bent u tevreden over de Wmo op deze punten? Zo ja waarom, zo nee, waarom niet? Rol gemeente in het bevorderen van vrijwillige inzet informele zorg 8. Zijn er andere beleidsterreinen van waaruit de gemeente activiteiten ontwikkelt op het gebied van sociale samenhang, vrijwillige inzet of bewonersinitiatieven? 9. Volgens sommige onderzoekers hebben activiteiten op het gebied van ontmoeting en recreatie een positief effect op de bereidheid van mensen elkaar te ondersteunen. Wat is, gezien de ervaringen in deze gemeente, uw opvatting hierover? Is deze hypothese van invloed geweest op de invulling van prestatieveld 1? 10. [Behalve punten die net aan de orde zijn geweest]: Zijn er nog andere manieren waarop uw gemeente betrokken is bij het stimuleren of faciliteren van vrijwillige inzet van burgers op het gebied van informele zorg en maatschappelijke ondersteuning? Welke activiteiten onderneemt zij op dit gebied? 4

11. Bestaan er op dit terrein afspraken tussen de gemeente en uitvoerende instanties (de welzijnsinstellingen)? 12. In welke vorm worden deze afspraken vastgelegd? (contract, convenant, subsidierelatie?) 13. Welke andere organisaties en verenigingen worden door u betrokken bij het overleg over zaken als het bevorderen van vrijwillige inzet en initiatieven op het gebied van zorg en ondersteuning? (Geheugensteuntje/; vrijwilligersorganisaties, kerk, dorpsraden verenigingen en ouderenbonden) Worden deze organisaties bijvoorbeeld benaderd met de vraag wat zij in dit opzicht kunnen betekenen? Zo ja, wat is daarop de respons? Zo nee, waarom niet? 14. Bestaat er in uw gemeente een overlegplatform op dit gebied? Zo ja, wie was hiervoor de initiatiefnemer? 15. Hoe zou u de rol van de gemeente in het contact met andere organisaties en initiatieven willen omschrijven? 16. In veel gemeenten wordt momenteel bezuinigd op het welzijnswerk en het vrijwilligerswerk. Is dat in deze gemeente ook zo? - Heeft dit gevolgen voor de mate waarin burgers zelf initiatief (moeten) nemen? - Heeft dit gevolgen voor de mate waarin de gemeente burgerinitiatieven en vrijwillige inzet kan ondersteunen? 17. Ziet u de activiteiten van burgers op het gebied van informele zorg en ondersteuning ook als hun verantwoordelijkheid? Hoe kijkt u aan tegen de verantwoordelijkheid op dit terrein van - de overheid - professionele organisaties? (zoals welzijnsinstellingen) - Andere organisaties (eventueel geheugenlijstje voor de interviewer: verenigingen, bedrijven, scholen, zorgcentrum, woningcoöperatie,.) Betrokkenheid bij bewonersinitiatieven en vrijwillige inzet 18. Bent u bekend met bewoners/burgerinitiatieven op het gebied van zorg en ondersteuning binnen uw gemeente? Heeft u contact met deze initiatieven? Is er sprake van gemeentelijke ondersteuning? Is er ook financiële ondersteuning? 19. Voor zover u weet, is het aantal bewoners/burgerinitiatieven binnen uw gemeente de laatste tijd gegroeid of juist gedaald? [Bij groei of afname vragen waarom dit zo is] 20. Hoe kijkt u aan tegen dergelijke initiatieven? Hebben ze, in vergelijking met het werk dat door professionals wordt verricht een toegevoegde waarde? Zo ja waarom, zo nee waarom niet? 21. Heeft het werk van professionals (welzijnsinstellingen) een meerwaarde t.o.v. bewonersinitiatieven? Zo ja waarom, zo nee waarom niet? 22. Hoe zou u de relatie tussen bewonersinitiatieven en de welzijnsinstellingen binnen uw gemeenten karakteriseren [Goed/slecht, etc.]? 23. Voor zover u weet, welke concrete resultaten zijn tot nu toe bereikt bij deze initiatieven? 5

- Wat zijn de belangrijkste successen? - In wat voor opzicht was het een succes? Hoe kon het een succes worden? (omdat.) 24. Voor zover u weet, wat zijn de belangrijkste problemen waar deze bewonersinitiatieven tegenaan lopen (Geheugenlijstje voor de interviewer: Interne problemen, Externe omstandigheden)? Hoe kunnen die problemen in de toekomst worden voorkomen? ALS ER SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING VAN ÉÉN OF MEERDERE INITIATIEVEN 25. Met welk doel ondersteunt de gemeente deze initiatieven? 26. Op welke manier worden dergelijke initiatieven ondersteund? (Geheugensteuntje voor de interviewer: Publiciteit/bekendheid aan het initiatief geven bij anderen, Voorlichting/informatie verschaffen, Financieren, Stimuleren)? 27. Is deze ondersteunende rol door de jaren heen veranderd? In welk opzicht? (Strenger, actiever, stimulerend, vrijblijvender ) 28. Hoe zou u de relatie tussen de gemeente en bewonersinitiatieven karakteriseren? (Geheugensteuntje voor de interviewer: goed/slecht ) 29. Indien van toepassing: Aan welke eisen en randvoorwaarden moeten initiatieven voldoen om voor gemeentelijke subsidie in aanmerking te komen? ALS ER GEEN SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING 30. Is er in het verleden ooit vanuit de gemeente ondersteuning aangeboden of een verzoek om ondersteuning door de initiatiefnemers ingediend? Ter afsluiting 31. Heeft u nog vragen of opmerkingen? 32. Tips met betrekking tot relevante documenten (jaarverslagen, notulen, statuten, rapporten, evaluatiestudies, begrotingen?? 2. Topiclijst interviews welzijnsprofessionals - Voorstellen - Introductie van het onderzoek Algemene vragen 1. Kunt u de werkzaamheden van uw organisatie kort beschrijven? - Welke activiteiten worden ondernomen? Voor wie? - Binnen welk gebied (buurt, wijk, stad, regio, land, internationaal) is uw organisatie actief? 6

- (in geval van welzijnsmedewerker/ondersteuner bij vrijwilligersorganisatie) Weet u misschien hoe lang uw organisatie al in deze gemeente actief is? - Wat is uw rol binnen de organisatie? Hoe lang doet u dit al? 2. Is uw organisatie betrokken bij het stimuleren of faciliteren van vrijwillige inzet van burgers op het gebied van maatschappelijke ondersteuning? Welke activiteiten onderneemt uw organisatie op dit gebied (Geheugensteuntje voor de interviewer: vrijwilligerswerk, maatjesprojecten, lotgenotencontact, mantelzorgsteunpunt verenigingsleven, burgerinitiatieven, inzetten van vrijwilligers in het kader van de professionele activiteiten van de organisatie (bijv. koffie schenken), etc.)? 3. Zijn er binnen de gemeente nog andere organisaties op dit gebied actief (Geheugensteuntje voor de interviewer: gemeente, professioneel, vrijwilligersorganisaties, etc.)? Bent u bekend met de activiteiten die zij ondernemen? 4. Ziet u de activiteiten van burgers die vanuit uw organisatie worden ondersteund ook als hun verantwoordelijkheid? Zo nee: Wie zou die taak op zich moeten nemen? Hoe kijkt u aan tegen de verantwoordelijkheid van - de overheid - professionele organisaties? - Andere organisaties (eventueel geheugenlijstje voor de interviewer: verenigingen, bedrijven, scholen, zorgcentrum, woningcoöperatie,.) Betrokkenheid bij bewonersinitiatieven 5. Bent u bekend met bewoners/burgerinitiatieven op het gebied van zorg en ondersteuning binnen uw gemeente? Heeft u contact met deze initiatieven? Is er sprake van ondersteuning vanuit uw organisatie? Is er ook financiële ondersteuning? We komen nog terug op het contact of ondersteuning. Voor de volgende vragen ben ik zowel geïnteresseerd in initiatieven die wel door uw organisatie worden ondersteund, als in initiatieven waarvoor dat niet geldt. 6. Voor zover u weet, is het aantal bewoners/burgerinitiatieven binnen uw gemeente de laatste tijd gegroeid of juist gedaald? [Bij groei of afname vragen waarom dit zo is] 7. Hoe kijkt u aan tegen dergelijke initiatieven? Hebben ze, in vergelijking met het werk dat professionals zoals u verrichten, een toegevoegde waarde? Zo ja waarom, zo nee waarom niet? 8. Voor zover u weet, welke concrete resultaten zijn tot nu toe bereikt bij deze initiatieven? - Wat zijn de belangrijkste successen? - In wat voor opzicht was het een succes? Hoe kon het een succes worden? (omdat.) 9. Voor zover u weet, wat zijn de belangrijkste problemen waar deze bewonersinitiatieven tegenaan lopen (Geheugenlijstje voor de interviewer: Interne problemen, Externe omstandigheden)? Hoe kunnen die problemen in de toekomst worden voorkomen? 10. Heeft u vanuit uw organisatie ook contact met deze initiatieven? Is er sprake van samenwerking of een vorm van ondersteuning? Is er sprake van financiële ondersteuning? 7

ALS ER SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING 11. Met welk doel ondersteunt uw organisatie deze initiatieven? 12. Op welke manier worden dergelijke initiatieven vanuit uw organisatie ondersteund? (Geheugensteuntje voor de interviewer: Publiciteit/bekendheid aan het initiatief geven bij anderen, Voorlichting/informatie verschaffen, Financieren, Stimuleren)? 13. Is deze rol door de jaren heen meer of minder belangrijk geworden? In welk opzicht? (Strenger, actiever, stimulerend, vrijblijvender ) 14. Hoe zou u de relatie tussen uw organisatie en bewonersinitiatieven karakteriseren? (Geheugensteuntje voor de interviewer: goed/slecht ) 15. Indien van toepassing: Aan welke eisen en randvoorwaarden moeten initiatieven voldoen om voor subsidie van uw organisatie in aanmerking te komen? ALS ER GEEN SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING 16. Is er in het verleden ooit vanuit uw organisatie ondersteuning aangeboden of een verzoek om ondersteuning door de initiatiefnemers ingediend? Samenwerking met gemeente en andere instellingen 17. Als u kijkt naar de activiteiten van uw organisatie op het gebied van vrijwillige inzet en burgerinitiatieven, wordt u daarin gesteund, of werkt u dan samen met a) de gemeente of b) andere professionele organisaties? Zo ja, bent u tevreden hierover? Waarom wel of niet (Geheugensteuntje voor de interviewer: Ik krijg het advies of geld wat ik nodig heb, ze stellen teveel voorwaarden / ze laten ons te weinig ruimte, ze nemen ons niet serieus, de werkcontacten zijn motiverend / demotiverend, etc.)? 18. In veel gemeenten wordt momenteel bezuinigd op het welzijnswerk. Is dat in deze gemeente ook zo? - Merkt uw organisatie daar iets van? - Heeft dit gevolgen voor de mate waarin burgers zelf initiatief (moeten) nemen? - Heeft dit gevolgen voor de mate waarin uw organisatie burgerinitiatieven kan ondersteunen? - Indien van toepassing: Heeft dit gevolgen voor de mate waarin uw organisatie vrijwilligers inzet bij activiteiten van de organisatie zelf? 19. Hoe stemt u uw eigen activiteiten op het gebied van vrijwillige inzet en bewonersinitiatieven af met die van a) de gemeente en b) andere professionals (bijv. kerk, zonnebloem, ouderenzorg)? 20. Indien van toepassing: stemt u de activiteiten van uw organisatie af op hetgeen bewoners zelf al hebben georganiseerd (m.a.w. werken burgers en professionals complementair). Vragen over Wmo 21. Prestatieveld 1 van de Wmo is gericht op het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. Hoe interpreteert u sociale samenhang? Ziet u een relatie met thema s als vrijwillige inzet en burgerinitiatieven? 8

22. Wat betekent de invoering van de Wmo voor uw werkzaamheden? Concreet, wat doet u nu nieuw, niet of anders als gevolg van de Wmo? -ten aanzien van de ondersteuning van burgerinitiatieven -indien van toepassing: ten aanzien van de inzet van vrijwilligers bij activiteiten van uw organisatie 23. Kijkende naar de thema s die we hebben besproken hebben: bent u tevreden over de Wmo op deze punten? Zo ja waarom, zo nee, waarom niet? Ter afsluiting 24. Heeft u nog vragen of opmerkingen? 25. Aanbevelingen voor beleidsmakers/de gemeente? 26. Tips met betrekking tot relevante documenten (jaarverslagen, notulen, statuten, rapporten, evaluatiestudies, begrotingen m.b.t. het project van de participant en in het algemeen) en te interviewen participanten? 27. (Wanneer er in een van de bovenstaande vragen een ons onbekend initiatief is genoemd vragen naar contactgegevens, eventuele gegadigden voor een interview Bent u bekend met (bewoners)initiatieven binnen de gemeente of wijk? (Voor interviewer: vraag hier specifiek naar hele informele initiatieven!) 3. Topiclijst interviews vertegenwoordigers ondersteuningsinitiatieven - Voorstellen - Introductie van het onderzoek Algemene vragen 28. Enkele achtergrondkenmerken: - Wat is uw leeftijd? - Wat is uw gezinssituatie? - Wat is uw beroep/opleiding? Heeft u een baan? - Bent u actief kerkelijk? - Als ik vragen mag: wat is uw politieke voorkeur? 29. Kunt u het initiatief kort beschrijven? - Wanneer is het ontstaan? - Hoe is het ontstaan? - Waarom is het initiatief juist in deze gemeente en/of bij u in de buurt ontstaan? - (Indien nog niet genoemd) Doel? Altijd hetzelfde geweest? - Welke activiteiten onderneemt u? Voor wie? - Hoeveel mensen zijn er bij betrokken? - Hoe is men georganiseerd (informele groep, vereniging, stichting,.)? - Welke rollen (functies) zijn er binnen de groep? - Hoe zit het met de financiering? - Welke ontwikkeling heeft het initiatief doorgemaakt? 30. Kunt u kort iets vertellen over uw rol binnen het initiatief? 9

- Wat doet u (rol/taak) binnen het initiatief? - Waarom vervult u deze rol? - Hoe lang betrokken? - Waarom werd u actief (aanleiding)? - Waarom bent u actief (motivatie)? Geheugenlijstje voor interviewer: - vanwege de doelstelling (belangrijk iets te betekenen voor een ander, de buurt, ) - ik steek er zelf iets van op - ik leer mensen kennen - - Wat weegt voor u het zwaarst? - Hoeveel tijd bent u eraan kwijt (uren per week)? - Wat levert het u persoonlijk op? - Wat kost het u/wat moet u ervoor inleveren? 31. Binnen welk gebied (buurt, wijk, stad, regio, land, internationaal) is het initiatief actief? Is er ooit overwogen om het gebied aan te passen of uit te breiden? 32. Welke concrete resultaten zijn tot nu toe bereikt? - Wat zijn de belangrijkste successen van het initiatief? - In wat voor opzicht was het een succes? Hoe kon het een succes worden? (omdat.) 33. Wat zijn de belangrijkste problemen waar het initiatief tegenaan loopt? Geheugenlijstje voor de interviewer: - Interne problemen - Externe omstandigheden - Hoe kunnen die problemen in de toekomst worden voorkomen? Relatie met andere aanbieders en gemeente 34. Kent u andere initiatieven of organisaties binnen de gemeente die zich met dezelfde onderwerpen bezighouden als waar u/uw initiatief mee bezig bent/is? - Hebt u hier contact mee? - Hoe zou u uw relatie beschrijven? 35. Ziet u de activiteiten die vanuit het initiatief worden ondernomen als een verantwoordelijkheid voor burgers? Hoe kijkt u aan tegen de verantwoordelijkheid van - de overheid - professionele organisaties? - Andere organisaties (eventueel geheugenlijstje voor de interviewer: verenigingen, bedrijven, scholen, zorgcentrum, woningcoöperatie,.) 36. Merkt u iets van bezuinigingen, zo ja wat? (bijv. financieel, andere samenstelling doelgroep, andere activiteiten die nodig zijn) 37. Hebt u, of andere initiatiefnemers, te maken met betaalde professionals van zorg- of welzijnsinstellingen? (eventueel: Welke? Ook andere instellingen? ) 38. Wat is de rol van betaalde professionals? - Is deze rol door de jaren heen meer of minder belangrijk geworden? In welk opzicht? (Strenger, actiever, stimulerend, vrijblijvender ) Bijvoorbeeld: 10

Inhoudelijke bijsturing, financiële steun, nuttige contacten aangereikt krijgen, anders? - Wat zijn de voordelen van deze professionals? (wat is hun bijdrage? waarom is hun betrokkenheid belangrijk?) - Nadelen? 39. Is er sprake van een relatie met of ondersteuning van de gemeente of een andere overheidsinstantie? Zo ja, hoe ziet deze eruit? - Is de rol van de gemeente/ instantie door de jaren heen meer of minder belangrijk geworden? In welk opzicht? - Wat zijn de voordelen van deze professionals? - Nadelen? [ALS ER GEEN SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING OF SAMENWERKING] 40. Hebt u geprobeerd om samenwerking te zoeken met a) de gemeente of b) betaalde professionals? Eventueel: andere (middenveld)organisaties? 41. Zou u baat hebben bij samenwerking met a) de gemeente of b) betaalde professionals? Wat voor soort samenwerking / ondersteuning zou belangrijk zijn? Waarom? [ALS ER SPRAKE IS VAN ONDERSTEUNING OF SAMENWERKING] 42. Bent u tevreden over de steun en/of samenwerking van/ met a) de gemeente of b) betaalde professionals? - Waarom wel of niet? Geheugenlijstje voor de interviewer: - Ik krijg het advies of geld wat ik nodig heb - Ze stellen teveel voorwaarden / ze laten ons te weinig ruimte - Ze nemen ons niet serieus - De werkcontacten zijn motiverend / demotiverend - 43. Zou u in staat zijn hetzelfde te doen zonder de steun en/of samenwerking met a) de gemeente of b) betaalde professionals? 44. Hoe stemt u uw eigen activiteiten af met die van a) de gemeente, b) betaalde professionals of c) andere instellingen (bijv. kerk, zonnebloem, ouderenzorg)? 45. Wat vindt u van de (wettelijke) eisen en randvoorwaarden waaraan u moet voldoen voor het verkrijgen van subsidie en/of samenwerking met professionals? (eventueel: Wat is uw opvatting daarover? terecht of onterecht?) [ALS ER SPRAKE IS VAN FINANCIELE STEUN] 46. Hoeveel procent van de totale begroting is afkomstig van bijdragen en donaties van leden/participanten/direct betrokkenen? 47. Hoeveel procent van de gemeente en andere overheden, bijv. in de vorm van subsidies? 48. Kan ik de begroting van afgelopen jaar ontvangen? [Vaak lastig.] Jaarverslag? 11

Vragen over Wmo 49. Bent u bekend met de Wet maatschappelijke ondersteuning? - Relatie van het initiatief met de Wmo? (Geheugenlijstje voor de interviewer maken: noemt het initiatief de WMO in de doelstellingen? relaties met WMO organen, financiën? ) - Relatie van het initiatief met gemeente veranderd sinds komst Wmo? - Wat heeft u binnen uw initiatief gemerkt van de invoering van de WMO? (Geheugenlijstje voor de interviewer: relaties in het veld, doelgroep, financiën,?) 50. (Indien van toepassing) Wordt er wel eens iemand vanuit het Wmo loket naar uw initiatief doorgestuurd? 51. (Indien van toepassing) De WMO beoogt participatie /meedoen en sociale samenhang te bevorderen. Alles overziend: hoe ziet u de rol van uw initiatief in uw gemeente of wijk in dat opzicht? - Hoe ziet u de toekomst van uw initiatief? Vragen over initiatiefnemer PM: niet direct relevant gezien de onderzoeksvragen, maar het geeft misschien wel enig inzicht in het type persoon dat dit soort initiatieven neem 52. Bent u lid van verenigingen, politieke partij, goede doelen? 53. Bent u betrokken bij vrijetijdsgroepen? 54. Bent u nog betrokken bij andere initiatieven? 55. Heeft u misschien ervaring met meer formele vormen waarop u (politiek) kunt participeren (eventueel een aantal noemen zoals petities, inspreken, (formeel) burgerinitiatief)? 56. Biedt u wel eens ondersteuning aan mensen in uw omgeving (bijv. de buren helpen met de steunkousen, iemand naar het ziekenhuis brengen, helpen met de boodschappen of koken)? 57. Hebt u het idee dat mensen meer of minder voor elkaar doen dan vroeger (interviewer: zelf geen periode noemen, ook niet als gevraagd)? Aan welke periode denkt u dan? Waar komt dat door? Kunt u concrete voorbeelden noemen? Ter afsluiting 58. Aanbevelingen voor beleidsmakers/de gemeente? 59. Heeft u nog vragen of opmerkingen? 60. Tips met betrekking tot relevante documenten (jaarverslagen, notulen, statuten, rapporten, evaluatiestudies, begrotingen m.b.t. het project van de participant en in het algemeen) en te interviewen participanten? 61. Bent u bekend met andere initiatieven binnen de gemeente of wijk? (Voor interviewer: vraag hier specifiek naar hele informele initiatieven!) 12