van Gedeputeerde Staten op vragen van R. Klumpes (GroenLinks) (d.d. 29 februari 2016) Nummer 3148 Onderwerp Warmterotonde Zuid-Holland Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller 25 November 2015 is er antwoord gekomen van Gedeputeerde Staten op vragen gesteld door de GroenLinks fractie m.b.t. de aansluiting van de kolencentrales op de warmterotonde. Ook is er op woensdag 20 januari jongstleden een commissievergadering geweest, waarin onder andere een brief betreffende de Tussenstand van de Energietransitie is besproken. Ook hierin is de warmterotonde besproken als een van de mogelijkheden t.b.v. de energietransitie. Het doel van de warmterotonde is om restwarmte uit het Rotterdamse havengebied te gebruiken voor industrie en woningen i.p.v. het te lozen in lucht en water. Voor GroenLinks is het evident, dat warmte niet zomaar moet worden afgegeven aan lucht en water. De Statenfractie van GroenLinks vraagt zich wel af, of een kolossale infrastructuur als de huidige vorm van de geplande warmterotonde wel het juiste middel is. Daarom hebben we de volgende vragen. 1. Kan het college bevestigen, dat het businessmodel voor de financiering van de warmterotonde nog niet rond is? En wat is dan de status? Een definitief businessmodel voor de financiering van de warmterotonde is nu nog niet aan de orde. De huidige status is dat voor onderdelen van de warmterotonde haalbaarheidsverkenningen worden uitgevoerd. De warmterotonde wordt niet in één keer in z n geheel aangelegd. Voor de onderdelen Cluster West en Cluster Oost lopen tot dit najaar haalbaarheidsverkenningen. Daarna volgt het technisch detailontwerp, waarna realisering aan de orde kan zijn vanaf eind 2017/begin 2018. FZ/GS/Alg
Pagina 2/5 Een van de belangrijke parameters in dit financieringsmodel is de CO2-prijs, die nog moet worden vastgesteld. 2. Kan het college aangeven welke consequenties een hoge al dan niet lage CO2-prijs voor bovengenoemd financieringsmodel heeft? Bij de huidige lage CO2 prijs worden de milieukosten van fossiele brandstoffen onvoldoende doorberekend, en is publieke medefinanciering nodig om meer duurzame opties en benutting van restwarmte te kunnen realiseren, momenteel vindt deze medefinanciering voor duurzame energie plaats via de SDE+. Naarmate de CO2 prijs stijgt, is minder publieke financiële ondersteuning nodig. 3. Is het denkbaar, dat b.v. bij geen of een te lage CO2 prijs, de financiering niet rondkomt en er afgezien wordt van het warmterotonde-project. Bij een lage CO2 prijs is publieke medefinanciering van de warmterotonde nodig. De mate van de in dat geval vereiste medefinanciering zal in het algemeen lager zijn dan de huidige mate van medefinanciering via de SDE+ van duurzame energieprojecten. GroenLinks is bovendien van mening dat de Vervuiler betaalt!. Dit is bijvoorbeeld het geval met afvalwater, dat b.v. heeft geleid, dat de industrie hun afvalwater gaan zuiveren voordat ze gaan lozen. Dat heeft in het begin weerstand opgeroepen, maar is vandaag de dag de normaalste gang van zaken. Feitelijk kan restwarmte ook beschouwd worden als afvalwarmte. Betalen voor afvalwarmte kan leiden tot productie-efficientie en energiebesparing. 4. Is het college het met GroenLinks eens, dat verhoging van de efficientie en energiebesparing bij de industrie een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de energietransitie? Zo neen: waarom niet? Ja. 5. Is het denkbaar, dat afvalwarmte-opwekkers betalen voor het lozen van deze warmte dan wel verplichten tot aansluiten op een warmtenet? a. Zo ja: welke stappen worden daarin dan ondernomen? b. Zo neen: waarom niet? De huidige wet- en regelgeving biedt geen ruimte voor heffingen op warmtelozingen of verplichte aansluiting op een warmtenet. Zie verder onder vraag 6.
Pagina 3/5 6. Is het college het met GroenLinks eens, dat de afvalwarmte-opwekkers op een of andere manier zullen moeten meewerken en meebetalen voor hergebruik van deze afvalwarmte? a. Zo ja: op welke manieren dan? Bijvoorbeeld meebetalen aan de warmterotonde? (goed voor de financiering) b. Zo neen: waarom niet? Meebetalen aan de warmterotonde door bedrijven die restwarmte lozen is bij de huidige wet- en regelgeving geen optie, wij zetten wel in op meewerken. Wij zijn van mening dat een warmterotonde waarop vele warmtebronnen zijn aangesloten, het voor bedrijven aantrekkelijker maakt om rest- of afvalwarmte te leveren. De bedrijven hebben dan namelijk geen warmteleverplicht te allen tijde, omdat er in principe steeds vervangend warmteaanbod beschikbaar is. Wij zullen in 2016 de bedrijven met de hoogste restwarmtelozingen verzoeken mee te gaan denken over de mogelijkheden voor restwarmtelevering via de warmterotonde. 7. Is het college het met GroenLinks eens, dat op deze manier het voor warmteleveranciers van afvalwarmte onaantrekkelijk wordt gemaakt om juist warmte te gaan produceren om in een behoefte te voorzien? Zo neen: waarom niet? De huidige wet- en regelgeving stimuleert levering van rest- of afvalwarmte door energie-intensieve bedrijven onvoldoende. Dit brengen wij ook onder de aandacht van het rijk. Zoals aangegeven bij vraag 6: wij denken dat van de aanwezigheid van een warmterotonde een stimulerende werking uit kan gaan voor het beschikbaar krijgen van deze warmte. 8. Zijn er alternatieve methoden denkbaar om te voorkomen, dat afvalwarmte wordt geproduceerd t.b.v. een warmtenetwerk? Bij een efficiënter bedrijfsvoering wordt energie bespaard en blijft minder rest- of afvalwarmte over. Voor het kunnen functioneren van de warmterotonde is dit lagere restwarmteaanbod nog steeds voldoende. Dit mede omdat ervan wordt uitgegaan dat op termijn het aandeel duurzame warmte (vooral aardwarmte) op de warmterotonde zal gaan toenemen ten koste van restwarmte. GroenLinks onderschrijft volledig het motto van het college Wat je bespaart, hoef je niet op te wekken. Echter, energiebesparing wordt volgens diverse SWOT analyses gezien, als een risico voor de investering in warmtenetten. En dat is begrijpelijk. In Nijmegen is er een warmtenet aangelegd. Hierbij was door Nuon beloofd, dat dit niet ten koste gaat van investeringen in energiebesparing. Echter, deze belofte wordt niet nagekomen.
Pagina 4/5 9. Hoe denkt het college te kunnen garanderen, dat de aanleg van b.v. een warmterotonde niet ten koste gaat van investeringen in isolatie en andere vormen van energiebesparing? Wij ondersteunen voortzetting, en intensivering, van energiebesparing in de gebouwde omgeving. Door betere isolatie gaat de piekvraag naar warmte naar verhouding meer omlaag dan de basisvraag. Bij een lagere maar meer gelijkmatige vraag kan warmtelevering ook na isolatie een goede optie blijven. Mogelijk kan deze warmte dan op een lagere temperatuur worden geleverd, eventueel na eerder elders op een hogere temperatuur te zijn benut (warmtecascadering). Voor bestaande bebouwing is het in het algemeen financieel niet haalbaar om de warmtevraag tot nul terug te brengen. De totale warmtevraag in de gebouwde omgeving zal naar verwachting wel gaan dalen, en in 2050 lager zijn dan nu. In deze warmtevraag moet dan niet echter meer worden voorzien door aardgas (wegens o.a. de CO2 emissie die hiermee gepaard gaat) maar door meer duurzame opties, waaronder warmtelevering. Per saldo zal dit dan toch resulteren in een toename van warmtelevering via de warmterotonde. Op dit moment wordt ervan uitgegaan, dat het rendement voor de warmterotonde gerekend over 40 jaar op zijn best een kleine winst zal opleveren. En dit hangt dan helemaal af van de CO2-prijs, waarmee gerekend wordt. 10. Indien er wel op grote schaal energie wordt bespaard, komt dan een dure investering in de warmterotonde dan niet in gevaar? Nee. Bij de dimensionering, en daarmee hoogte van de investering, in de warmterotonde zal worden uitgegaan van een dalende warmtevraag. Zie ook onder vraag 9. Een van de energieopwekkers zijn kolencentrales, waarvan er een aantal in Zuid- Holland staan o.a. op de 2 e Maasvlakte. Kolencentrales wekken per definitie geen duurzame electriciteit op. Een open brief van 64 hoogleraren heeft aangegeven, dat deze kolencentrales niet nodig zijn voor voldoende energieopwekking. In deze brief staat vermeld, dat sluiting van alle kolencentrales er bijna voor zorgt, dat Nederland die 14%-norm haalt. Bovendien is er een motie aangenomen in de Tweede Kamer die aangeeft, dat de energieopwekking van de kolencentrales zo snel mogelijk dienen te worden uitgefaseerd. GroenLinks betreurt het ten zeerste dat er geen termijn is aangegeven. 11. Hoe lang denkt het college, dat deze kolencentrales nog nodig zijn? Daar doen we nu nog geen uitspraak over. Naar aanleiding van de Tweede Kamer motie heeft minister Kamp op 18 december 2015 aan de Tweede Kamer gemeld dat hij scenario s gaat uitwerken rond de uitfasering van alle kolencentrales in Nederland. Wij zullen ons standpunt mede bepalen op basis van de uitkomst van deze scenario s.
Pagina 5/5 12. Kan het college wel een termijn aangeven, waarop zij denkt, dat de kolencentrales definitief hun poorten kunnen sluiten? Indien ja: wannneer dan? Is er een plan? Indien neen: waarom niet? Nee, zie vraag 11. 13. Welke maatregelen denkt het college te kunnen nemen om de 2 e kamermotie ten uitvoer te brengen en zo snel als mogelijk de kolencentrales te kunnen sluiten? Zie het antwoord op vraag 11. Uiteraard kan niemand er voorstander van zijn om restwarmte opgewekt in de industrie in de lucht of in het water verloren te laten gaan. De vraag is echter gezien het bovenstaande, of deze restwarmte dan niet beter in kleinere warmtenetwerken kan worden gebruikt, die dichter bij de bron liggen dan met een dure warmterotonde. 14. Is het college bereid dit in overweging te nemen? Indien neen: waarom niet? Wij zetten in op zowel de warmterotonde als kleinere lokale warmtenetwerken. In de afgelopen jaren heeft de provincie de meeste van de inmiddels 7 functionerende lokale aardwarmtenetwerken ondersteund, en we zijn dit ook in de toekomst van plan. De warmterotonde zal de prestatie van hierop aan te sluiten lokale netwerken kunnen verbeteren, omdat de warmteafzetmogelijkheden voor deze netwerken dan toenemen. Voor de afnemers aan de vraagzijde verbetert de leveringszekerheid omdat meerdere warmtebronnen beschikbaar zijn. Een warmterotonde doet ook de behoefte aan gasgestookte backup- en piekvoorzieningen verminderen, dit betekent een verdere verlaging van de CO2 emissie. Onder vraag 6 is aangegeven dat door de warmterotonde levering van restwarmte voor de energie-intensieve industrie aantrekkelijker kan worden. Ook nieuwe duurzame (aard)warmteprojecten worden eerder haalbaar bij de mogelijkheid tot aansluiting op de warmterotonde. Verder zal de warmterotonde innovatieve toepassingen zoals energieopslag en cascadetoepassingen (zie onder vraag 9) bevorderen. Tenslotte zal de warmterotonde bijdragen tot meer concurrentie tussen warmteaanbieders, dit kan op termijn leiden tot lagere warmteprijzen voor de warmtegebruikers. Den Haag, 15 maart 2016 Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris, voorzitter, drs. J.H. de Baas drs. J. Smit