Aan: Provinciale Staten van Zuid-Holland, Postbus 90602, 2509 LP Den Haag. Van: ing. L.W. Vreugdenhil, Haakweg 33, 3151 XD Hoek van Holland. Betreft: doormodderen in de Bonnenpolder Hoek van Holland, 9 september 2017 Geachte statenleden, Allereerst wens ik mijn hartelijke dank te verwoorden voor het feit dat u mij de kans heeft gegeven mijn zorgen uit te spreken over het voortdurende gemodder in de polder in het landelijk gebied tussen Hoek van Holland en Maassluis bij de vergadering van de commissie Duurzame Ontwikkeling op 6 september 2017. Bijgevoegd treft u de tekst aan die ik heb gebruikt en de bijlagen die ik de commissiegriffier ter illustratie heb toegestuurd. Het onderzoek van de Rekenkamer Rotterdam naar het gemodder in de polder is afgesloten bij de aanvang van het huidige project Oranjebonnen. Er is in de bestuurlijke reactie op de conclusies en aanbevelingen gesteld dat men heeft geleerd van het verleden en dat momenteel alles beter gaat. Inmiddels is duidelijk dat zulks niet het geval is. Zo is er wederom een probleem met de financiering 1. De grondexploitatie voor de eerste fase 2 van het project Oranjebonnen is vastgesteld in juli 2013 en bleek al spoedig te optimistisch waardoor een verliesvoorziening nodig was. Door het ontbreken van een publieke strategie komt ook de termijn waarbinnen de gestelde publieke doelen uit het ambitiedocument 3 en het ontwikkelplan 4 gerealiseerd moeten zijn ernstig in het gedrang. Ambtelijk is er helaas een fors probleem binnen de gestelde budgetten en termijnen te blijven. Het ontbreekt daarbij aan een professionele afstand tussen ambtenaren van de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid- Holland. Zo kunnen er vraagtekens geplaatst worden bij zowel de subsidieverstrekking 5 alsook een adequate verantwoording van de provinciale gelden bij het project Oranjebonnen. Men spreekt elkaar niet aan op het missen van kansen, het onbenut laten van mogelijkheden en het uitblijven van maatschappelijk aanvaardbare resultaten. Wie betaalt hiervan de prijs? Voorts wordt er nog steeds onvoldoende prioriteit gegeven aan de gebiedsontwikkeling in de Oranjebuitenpolder en Bonnenpolder. Kenmerkend was dat na het beëindigen van het project Oranjebuitenpolder de falende projectleider werd aangesteld als projectleider Oranjebonnen. Tot op heden ontbreekt het op ambtelijk niveau aan voldoende competentie en normbesef. 1 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/5387091/1/17bb3653 2 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/4131813/3/13gr1969_pdf 3 https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/oranjebonnen/21030319_-definitief-vastgesteld-bw- Ambitiedocument_Oranjebonnen-DEF_LR.pdf 4 https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/oranjebonnen/ontwikkelplan-oranjebonnen-definitief-oktober.pdf 5 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/4813896/2/16bb8263
Met het bovenstaande investeert men ook onvoldoende blijvend en zichtbaar in een gezonde relatie met de publieke en private partijen die bij de ontwikkeling van de Oranjebonnen betrokken zijn, integendeel: men organiseert daarmee wantrouwen en uiteindelijk verzet. Ook daarmee komen de gestelde publieke doelen niet dichterbij en krijgen initiatieven geen grotere kans van slagen. Ambtelijk is men niet in staat of vindt men het niet nodig beschikbare informatie tijdig, juist en volledig te delen. Daarmee wordt de bestuurlijke besluitvorming in een ambtelijk gewenste richting gemanoeuvreerd c.q. gemanipuleerd. In de beeldvorming lijkt of er sprake van een samenwerking 6 met bewoners en gebruikers; de werkelijkheid laat echter zien dat er onderscheid wordt gemaakt tussen A-Rotterdammers, B-Rotterdammers en rijke niet-rotterdammers. Het is daarbij volstrekt onduidelijk waarop de ambtelijke voorkeur is gebaseerd. Er wordt de suggestie gewekt dat er sprake is van netwerkend werken bij het pilotproject Oranjebonnen in het Uitvoeringsprogramma Groen 7, maar er lijkt vooral sprake van een incestueus ambtelijk wereldje door het gebrek aan professionele afstand tussen ambtenaren van de gemeente, provincie en de metropoolregio enerzijds en medewerkers van het Zuid-Hollands Landschap en het Hoogheemraadschap van Delfland anderzijds. Men zit iedere keer met elkaar aan tafel zonder dat men elkaar aanspreekt op het overschrijden van termijnen en budgetten plus het schenden van afspraken en het falen bij het bereiken van de gestelde publieke doelen. Met de voorgewende deskundigheid van de ambtenaren van de gemeente Rotterdam is al veel maatschappelijke -, zakelijke - en persoonlijke schade veroorzaakt. Er is sprake geweest van het wijzigen van de spelregels en het aantal deelnemers bij het uitvoeren van het bestuurlijk vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen halverwege het integrale gebiedsontwikkelingsproces in de Bonnen. Daarmee heeft men de positie van de (toenmalige) agrarische ondernemers in de Bonnenpolders gemarginaliseerd. Dit wordt als gewetenloos en respectloos ervaren. Daarmee investeert men niet in vertrouwen. De Rekenkamer Rotterdam heeft tevens geadviseerd te borgen en bewaken dat bij (in)formele contacten tussen ambtenaren of bestuurders en private partijen er geen uitlatingen mogen worden gedaan die te hoge verwachtingen kunnen wekken. Bij de onderhandelingen tussen ambtenaren van het toenmalige OBR en de rentmeester van de Erven van Rijckevorsel over de verwerving van de gronden welke nodig waren om de huidige Hoekse Baan te kunnen aanleggen is dit gebeurd. In een periode daarvoor is dit ook gebeurd bij de verwerving van het westelijk deel van het Staalduinse Bos 8 om te voorkomen dat daar een golfbaan zou worden aangelegd. Ook toen ontbrak het bestuurlijk aan een publieke strategie 9 als antwoord op de private strategie van deze grootgrondbezitters om een maximale waarde te realiseren voor hun vastgoedbezit. Heeft men dan niets geleerd van het verleden? Wie betaalt hiervan de prijs? met bezorgde groet, ing. L.W. Vreugdenhil bijlage: - tekst inspreekrecht + illustratie gebeurtenissen 6 https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/oranjebonnen/ 7 https://www.zuid-holland.nl/onderwerpen/landschap/groen/ 8 http://www.hetstaelduinsebos.nl/stnmap/geschiedenis%20stbos.pdf 9 https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/4144253/3/2832159190c09d0b7031f0e015c1b378
Geachte leden van de commissie Duurzame Ontwikkeling, Allereerst dank voor uw uitnodiging mijn visie te komen geven op de gebeurtenissen in het landelijk gebied tussen Hoek van Holland en Maassluis! De afgelopen jaren heb ik u periodiek geïnformeerd over de zorgen die er bestaan in het bereiken van de ooit gestelde publieke doelen voor wat nu het project Oranjebonnen heet. Het is inmiddels ongeveer 11 jaar geleden dat ik de aandacht moest vragen van de leden van de toenmalige Statencommissie Groen, Water & Milieu. Dit heeft geleid tot de toezegging van de toenmalige Gedeputeerde Erik van Heijningen een werkbezoek aan onze polders te brengen. Hij vond dat er doorgepakt moest worden en stond voor een daadkrachtig, doortastend en slagvaardig beleid. Helaas heeft hij later dit werkbezoek om onduidelijke redenen geannuleerd en heb ik niets meer van hem vernomen. Er is door deze ervaring wat wantrouwen ontstaan of bestuurders wel echt het verschil kunnen maken als men slechts luistert naar de ambtelijke adviseurs. De ervaringen van de afgelopen decennia laten in onze polders zien dat religieuze overtuigingen en/of politieke principes niet echt herkenbaar zijn in het gevoerde beleid. Er is tamelijk onzorgvuldig omgegaan met het in het gebied aanwezige menselijke kapitaal. Het dossier Bonnenpolders heeft daarbij laten zien wat de ultieme consequenties kunnen zijn als men kiest voor een positieve -, constructieve - en coöperatieve opstelling jegens de overheid. Het blijkt dat er geen waarde kan worden toegekend aan de bestuurlijke toezeggingen, - afspraken, - verwachtingen, - intenties en - besluiten. Er zijn altijd wel argumenten te bedenken om hieraan te ontsnappen. Cynisch en calculerend gedrag wordt beloond. Het lijkt wel alsof je niet goed bij je hoofd bent als je waarde toekent aan wetten, regels, voorschriften en bepalingen. Van controle en handhaving is geen sprake. Bij de selectie van kandidaten voor gemeentelijke landbouwgrond gaat het niet om het hebben van kennis van, maar het hebben van kennis met. Het is volstrekt onduidelijk waarop de ambtelijke gunfactor is gebaseerd. De rechtvaardiging voor een keuze is niet gebaseerd op objectieve criteria, gebeurt niet transparant en wordt achteraf verzonnen. Verantwoordelijke bestuurders worden voor dit beleid gesteund door partij- en coalitiegenoten en die steun is meer gebaseerd op loyaliteit dan op een partij- of coalitieprogramma. Met die houding win je niet aan vertrouwen. De gebeurtenissen in de Bonnenpolders laten immers zien dat opleiding, vakmanschap, ondernemerschap en maatschappelijke opstelling geen relevante succesfactoren zijn als je te maken hebt met een onbetrouwbare overheid die niet alle beschikbare middelen gebruikt om de gestelde publieke doelen te behalen. In tegenstelling tot de ondernemers in het gebied wordt er geen inspannings-, resultaats- en verantwoordingsplicht gevoeld. Er is een grote mate van vrijblijvendheid waarbij vooral steeds opnieuw beleidsnota s worden geproduceerd, bediscussieerd en geëvalueerd, dit laatste zoals een slager zijn eigen vlees keurt. Helaas ontbreekt het aan een professionele afstand tussen provinciale en gemeentelijke overheid waarbij er sprake is van een bestuurlijk balletje-balletje. Er wordt zo vaak met allerlei verantwoordelijkheden geschoven dat uiteindelijk niemand meer verantwoordelijk is. Uiteindelijk heeft dit ertoe geleid dat mogelijke oplossingen steeds verder weg zijn komen te liggen. Daarbij heeft men partijen die zich ooit als partner van de overheid hadden opgesteld in een langdurig uitputtings- en ontmoedigingsproces met extra problemen achtergelaten. Het is onduidelijk welke maatschappelijke resultaten men hiermee wil bereiken.
Het is echter wél duidelijk dat er met het groenbeleid van de afgelopen decennia geen publieke doelen zijn behaald. Er was geen publieke strategie als antwoord op de private strategie van de vastgoedspeculanten in het gebied om meer dan de agrarische waarde te kunnen krijgen. Er was geen publieke strategie om duurzame en verbrede landbouw te bevorderen, de waterhuishouding te verbeteren, de biodiversiteit d.m.v. nieuwe natuur te verhogen en te zorgen voor een verbeterde recreatieve ontsluiting. Er is in de Bonnenpolders niets gerealiseerd uit het Ambitiedocument Oranjebonnen. Er zal zonder adequate strategie ook een stevig probleem zijn om iets uit het Ontwikkelplan Oranjebonnen in onze polders te realiseren. Er wordt gewacht op investeerders van buitenaf, terwijl men in de afgelopen decennia het in het gebied aanwezige menselijke kapitaal heeft verwaarloosd door hen stelselmatig te frustreren, te schofferen en te negeren. Inmiddels is duidelijk waartoe de voorgewende deskundigheid heeft geleid. Met eindeloos neuzelen en treuzelen zijn er veel kansen verprutst en mogelijkheden onbenut gebleven. Agrarische ondernemers hebben niets aan beleidsnota s die niet leiden tot uitvoering. Het rapport van de Rekenkamer Rotterdam Gemodder in de polder heeft laten zien wat vooraf ging aan het project Oranjebonnen. De actuele situatie laat zien dat het gemodder in de polder helaas gewoon doorgaat. Ik vraag u uw taakstellende rol als provinciale overheid voor de doelstellingen concreet te verwoorden. Ik vraag uw bestuurders om voldoende moreel overwicht om bedenkelijke spelletjes te bestrijden die geen publiek doel dienen en geen maatschappelijk resultaat opleveren. Ik vraag hen niet alleen aandacht te hebben voor de fysieke infrastructuur, maar ook voor de psychische impact van besluitvorming en het uitblijven van de uitvoering hiervan c.q. de menselijke maat. Ik vraag hen ook alerter te zijn op de beoordelings- en functioneringsgesprekken die met de verantwoordelijke ambtenaren worden gehouden. Onze democratie kent niet alleen externe bedreigingen, maar er is ook het gevaar van een erosie van vertrouwen door het onvermogen om daadwerkelijk als democratisch gekozen bestuurder het verschil te kunnen maken. Dit onvermogen heeft geleid tot de huidige neergang van de duurzame landbouw in de Bonnenpolders. Ons noodlot is onze betrokkenheid met dit gebied en ons gevoel voor verantwoordelijkheid. Het zal op prijs worden gesteld als óók de provinciale overheid haar betrokkenheid toont en haar verantwoordelijkheid neemt. De actuele situatie laat zien waartoe achterover leunen leidt. De actuele situatie laat zien wat er kan gebeuren als men een blind vertrouwen stelt in ambtelijke adviezen. De actuele situatie laat zien wat de gevolgen kunnen zijn van het marginaliseren van bestaande gebiedskennis. De actuele situatie laat zien wat er kan gebeuren als men vrij spel biedt aan vastgoedspeculanten en het ontbreekt aan een strakke regie. De actuele situatie laat zien wat er kan gebeuren als men de beschikbare bestuurlijke instrumenten niet of onvoldoende inzet. Nog even en er is geen sprake meer van duurzame landbouw in de Bonnenpolders.
Situatie 2005 Situatie 2017
Opkomst en ondergang duurzame landbouw in Bonnenpolders 1914 Antonius Hermanus Weterings wordt pachter op de Hoeve Staalduin 1932 Leendert Vreugdenhil wordt pachter op de Hoeve Rijckevorsel 1940 12 mei Hoeve Rijckevorsel wordt platgebrand in het oorlogsgeweld, familie Vreugdenhil vlucht naar familie Weterings op Hoeve Staalduin 1942 Familie Vreugdenhil betrekt nieuwe Hoeve Rijckevorsel, landerijen worden echter verminkt door tankval, mijnenvelden en aanleg rail 1945 vanaf mei wederopbouw start op Hoeve Staalduin en Hoeve Rijckevorsel 1947 Antonius Maria Weterings huwt en wordt boer op de Hoeve Staalduin 1948 2 september geboorte Antonius Hermanus Maria Weterings, roepnaam Herman 1954 Willem Adriaan Vreugdenhil - zoon van Leendert - huwt en wordt boer op de Hoeve Rijckevorsel 1955 26 mei geboorte Leendert Willem Vreugdenhil, roepnaam Leen 1970 diploma H.L.S. voor Herman Weterings 1970 t/m 1979 Herman Weterings firmant op de Hoeve Staalduin, vanaf 1973 genaamd akkerbouwbedrijf Weterings 1972 april Provincie Zuid-Holland koopt westelijk deel van het Staalduinse Bos en draagt dit over aan het Zuid-Hollands Landschap 1973 Familie Weterings vertrekt van de Hoeve Staalduin naar een nieuwe bedrijfsgebouwen en bedrijfswoning aan de De Jonghlaan 1973 t/m 1975 Herman Weterings voorzitter CDA afdeling s-gravenzande 1974 diploma natuurgids voor Herman Weterings 1975 1 mei Gemeenteraad Rotterdam laat optie Rijnpoorthaven definitief vallen 1975 december definitief besluit géén golfclub in Bonnenpolders 1976 diploma H.L.S. voor Leen Vreugdenhil 1977 t/m 1985 Leen Vreugdenhil neemt deel in maatschap met vader 1978 t/m 1980 Leen Vreugdenhil mede-oprichter en bestuurslid AJK Delfland 1979 t/m heden Herman Weterings exploiteert akkerbouwbedrijf in eigen beheer 1980 Voorbereiding bestemmingsplan Hoek van Holland Buitengebied - Oost met conserverende werking voor Bonnenpolders
1980 t/m 1982 Leen Vreugdenhil voorzitter AJK - Zuid-Holland 1985 t/m 2007 Leen Vreugdenhil exploiteert gemengd landbouwbedrijf in eigen beheer 1985 6 juni bestemmingsplan Hoek van Holland Buitengebied-Oost vastgesteld 1985 Streekplan Rijnmond met beschermde status Bonnenpolders vastgesteld 1990 t/m 1994 Herman Weterings lid div. productcommissies Groentveiling Westland 1990 Leen Vreugdenhil doet handhavingsverzoek gemeente s-gravenzande om op te treden tegen illegale winkel in a.g.f. langs de Maasdijk 1991 oktober voorontwerp-relatienotagebied Korte Bonnen 1992 17 december mogelijkheid tot reageren inzake voorontwerp-beheersplan Delfland t.a.v. provincie-ambtenaar D. van Megen 1993 12 januari reactie Leen Vreugdenhil op voorontwerp-beheersplan Delfland 1994 t/m 1996 Leen Vreugdenhil bestuurder deelgemeente Hoek van Holland 1994 1 juli beheersplan Oost- en Midden-Delfland vastgesteld 1995 Leen Vreugdenhil richt zich tot Provincie Zuid-Holland i.v.m. gedogen illegale a.g.f.-winkel in voormalige boerderij langs de Maasdijk 1996 t/m 1998 Leen Vreugdenhil voorzitter deelgemeente Hoek van Holland 1996 Regionaal Groenstructuurplan Rijnmond vastgesteld 1998 september Bonnenpolders blank door extreme neerslag 1999 oktober Bonnenpolders blank door extreme neerslag 1999 november Leen Vreugdenhil wint rechtszaak inzake handhavingsverzoek 2000 mei Familie Dekkers beëindigt landbouwbedrijf Bonnenweg 2, vestiging van een aannemersbedrijf op bouwperceel, gronden worden in kortlopende pacht in gebruik gegeven aan Henk van der Drift 2000 september oprichting Stichting de Bonnen, actie om te komen tot een integrale visie op de Bonnenpolders + organisatie culturele evenementen 2000 november Bonnenpolders blank door extreme neerslag 2001 maart Leen Vreugdenhil besluit omschakelingstraject naar gecertificeerde biologische landbouw in te gaan 2001 april Leen Vreugdenhil wint rechtszaak inzake handhavingsverzoek bij Raad State, afdeling Bestuursrecht
2001 mei Startnotitie bestemmingsplan Hoek van Holland Landelijk Gebied 2001 september Bonnenpolders blank door extreme neerslag 2002 17 juni afwijzing provinciale subsidie voor gebiedsvisie Bonnenpolders 2003 21 november unaniem aangenomen motie deelgemeente Hoek van Holland inzake opstellen integrale Gebiedsvisie De Bonnen 2004 september aanvang werkzaamheden Projectgroep de Bonnen met deelname ambtelijke vertegenwoordiging Provincie Zuid-Holland 2005 januari Erven van Rijckevorsel sturen pion op pad om publieke partijen te bewegen mee te gaan in voorgestelde landgoedontwikkeling 2005 februari Regionaal Groenstructuurplan Rijnmond 2 vastgesteld 2005 mei Nieuwe gemeente Westland gaat handhaven n.a.v. gevoerde procedures 2005 juni Projectgroep de Bonnen maakt doorstart met deelname vertegenwoordiger Erven van Rijckevorsel 2005 oktober gesprekken projectleiding met diverse actoren bij het integrale gebiedsontwikkelingsproces waaronder ambtenaar D. van Megen 2005 november overeenstemming robuuste verbetering waterhuishouding in de Bonnenpolders. Geen instemming rentmeester Erven van Rijckevorsel 2005 21 december scenario integrale gebiedsontwikkeling Bonnenpolders vastgesteld, overeenstemming afsprakenkader in Projectgroep de Bonnen 2006 april gemaakte bedrijfsplannen - onderdeel afsprakenkader worden opgeleverd en overhandigd aan betrokken partijen 2006 mei zorgen over mogelijk dubbele agenda Erven van Rijckevorsel 2006 juni financiering bedrijfsplannen betaald met publiek geld + bestuurlijk besluit toevoegen 2 landgoederen aan gebiedsontwikkelingsplan in verband met minnelijke verwerving gronden huidige Hoekse Baan 2006 juni Herman Weterings verzoekt rentmeester Erven van Rijckevorsel om medewerking bij structuurverbeterende maatregelen Lange Bonnen. Rentmeester wenst in ruil voor medewerking inleveren langjarig pachtcontract. Er wordt ook geen medewerking verleend aan het verzoek een potentiële bedrijfsopvolger medepachter te maken 2006 21 september Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen inclusief afsprakenkader en tijdspad vastgesteld 2006 oktober ondertekening intentieverklaring gebiedsontwikkelingsplan uitgesteld
2006 december ondertekening intentieverklaring gebiedsontwikkelingsplan uitgesteld 2007 februari Leen Vreugdenhil vertrekt van de Hoeve Rijckevorsel, woning wordt door antikraakorganisatie Ad Hoc in beheer uitgegeven, landerijen worden in kortlopende pacht in gebruik gegeven en niet ter versterking van de agrarische bedrijfsstructuur toegevoegd aan bedrijf Weterings 2007 februari Raad deelgemeente Hoek van Holland neemt bestuurlijk besluit budget vervolgtraject gebiedsontwikkelingsproces 2007 april Presentatie bedrijfsplan De Hof van Vreugde aan commissie van deelgemeente Hoek van Holland met lof ontvangen 2007 mei Henk van der Drift vertrekt van bouwperceel Nieuw-Oranjekanaal 20 en levert de agrarische gronden in eigendom en pacht op aan het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Gronden worden in tijdelijke pacht uitgegeven aan de firma Dijkshoorn uit Bleiswijk. Gebouwen worden met instemming van het deelgemeentebestuur in gebruik genomen door Leen Vreugdenhil in afwachting van een oplossing voor de polders. 2007 juni Ambtenaren gemeente Rotterdam o.l.v. Marc Soeterbroek zoeken naar rechtvaardiging om uit het gebiedsontwikkelingsproces te stappen i.v.m. problemen bij verwerving gronden t.b.v. aanleg Hoekse Baan. Er is verzuimd tijdig een onteigeningsprocedure te starten. 2007 augustus Herman Weterings & Leen Vreugdenhil vinden via intermediair Frank Helsloot Parnassiabavo bereid te participeren d.m.v. de ontwikkeling zorglandgoederen 2007 oktober Deelgemeente Hoek van Holland draagt uitvoering over aan stadsregio 2008 mei Gezamenlijke brief Zuid-Hollands Landschap, Hoogheemraadschap van Delfland, Stichting de Bonnen, Parnassiabavo en deelgemeente aan gemeente Rotterdam met verzoek doorstart proces 2008 oktober APPM krijgt opdracht leiding te geven aan gebiedsontwikkelingsproces 2008 december Parnassiabavo haakt af vanwege bureaucratisch moeras 2009 februari Landschappelijke en stedenbouwkundige verkenning Bosch/Slabbers; Grondexploitatie opgesteld door APPM 2009 juli MaasDelta Groep betrokken bij proces; APPM dringt aan op snelle aanpassing bestemmingsplan 2009 november MaasDelta Groep haakt af vanwege bureaucratisch moeras 2010 Provincie Zuid-Holland laat Bonnenpolders afvallen bij herijking ILG Bonnenpolders reservelocatie natuurontwikkeling
2010 december Bonnenpolder één der versnellingsprojecten Hof van Delfland 2012 juni Start pilotproject Oranjebonnen o.l.v. projectleider Maarten de Gaaij (vml. en falend projectleider Oranjebuitenpolder) 2012 oktober Beleidsvisie & Uitvoeringsprogramma Groen Provincie Zuid-Holland 2012 november Besluit Programma van Eisen Oranjebonnen 2013 mei Ambitiedocument Oranjebonnen 2013 juni Projectbestemmingsplan Oranjebonnen, fase 1 2013 juni Grondexploitatie Oranjebonnen, fase 1 2014 Familie Weterings 100 jaar pachter van de Erven van Rijckevorsel: rentmeester geeft te kennen dat dit een mooi moment is voor afscheid 2014 oktober Unaniem verzoek gemeenteraad Rotterdam aan Rekenkamer Rotterdam om uitblijven aanvaardbare resultaten gebiedsontwikkelingsprocessen Groenzone Maasmond te onderzoeken 2014 4 november Publicatie rapport Randstedelijke Rekenkamer Natuurbeleid EHS onder de loep 2014 11 november Publicatie rapport Randstedelijke Rekenkamer Grond voor verandering 2015 januari Leen Vreugdenhil wordt gedwongen Nieuw-Oranjekanaal 20 te verlaten vanwege spoedeisend belang ; opstallen worden gesloopt 2015 november Presentatie rekenkamerrapport Gemodder in de polder 2016 april Raadsbesluit conclusies + aanbevelingen rekenkamerrapport Gemodder in de polder 2016 mei Erven van Rijckevorsel zetten vastgoedbezit (128 hectare) in en rond de Bonnenpolder in de verkoop 2016 juli Natuurbegraven Nederland B.V. meldt het agrarisch vastgoedbezit van de Erven van Rijckevorsel onder voorbehoud te hebben aangekocht 2016 oktober Ontwikkelplan Oranjebonnen 2017 april Project Oranjebonnen status rood???????? Herman Weterings staakt wegens gebrek aan perspectief agrarische bedrijfsvoering en levert langjarig pachtcontract in bij rentmeester Erven van Rijckevorsel