Notulen van de zevende vergadering van de Afdeling s-gravenzande van de Coöperatieve Rabobank Westland U.A., gehouden op Leehove op maandag 15 juni 2009. 1. Opening door de afdelingsvoorzitter De voorzitter van de afdeling s-gravenzande, de heer Kees van den Burg, opent de vergadering en heet de aanwezigen van harte welkom in het nieuwe hoofdkantoor van de Rabobank Westland op Leehove. De voorzitter neemt het programma met de aanwezigen door en verklaart vervolgens de vergadering voor geopend. 2. Aanwijzing van een secretaris Met instemming van de vergadering wordt mevrouw Conny Vos aangewezen als secretaris. 3. Vaststellen notulen van de afdelingsvergadering van 19 mei 2008 De voorzitter stelt de notulen van de vorige vergadering aan de orde. Er zijn geen opmerkingen. De notulen worden ongewijzigd goedgekeurd en vastgesteld. 4. Presentatie jaarcijfers 2008 en nieuws van de Directie Directievoorzitter, de heer Fred van Heyningen, zal eerst ingaan op de algemene ontwikkelingen en in het bijzonder de kredietcrisis en recessie. Vervolgens zal hij de balans en verlies- en winstrekening over 2008 toelichten en tenslotte zal hij proberen een vooruitblik voor 2009 en verder te geven Als gevolg van de kredietcrisis is er sprake van een terugloop van de commerciële activiteiten in alle geledingen van de bank. Het aantal bedrijfsrelaties dat extra begeleiding vraagt neemt snel toe. Daarnaast is er sprake van een daling in de afzet van het aantal woninghypotheken. Het beursklimaat is verslechterd met een waardedaling van de beleggingsportefeuilles tot gevolg, resulterend in een daling van de beleggingsprovisie voor de bank. De ontwikkelingen hebben er mede toe geleid dat de rentewinst enorm onder druk is komen te staan. Het bedrijfsresultaat van Rabobank Westland over 2009 zal daardoor vermoedelijk aanmerkelijk lager worden dan in 2008. De gewijzigde economische omstandigheden zijn van invloed op de beoordeling van de financieringsaanvragen door de bank. De normering van de financieringen is niet aangepast, wel is het perspectief van de bedrijven door de veranderde omstandigheden verslechterd met een beperktere investeringsruimte tot gevolg. Vervolgens behandelt de directievoorzitter de balans en winst- en verliesrekening over 2008. De balans is met ca. 12% toegenomen tot 5.578.415.000,-- De stijging wordt met name veroorzaakt door de toename van de post vorderingen op cliënten zakelijk, deze post is ten opzichte van 2007 met 15% gegroeid tot 5 miljard. Ook was er sprake van een verheugende de toename van het aantal woninghypotheken met ongeveer 15%. Mede als gevolg van de kredietcrisis namen de toevertrouwde middelen fors toe met ca. 20% met een concentratie in met name de deposito s. In algemene zin is het verslagjaar 2008 opnieuw tevredenstellend. Het jaar wordt gekenmerkt door een gezonde balansgroei, met een evenredige toename van de provisies en rentewinst en daarnaast ook een goede kostenbeheersing. Bij de behandeling van de winst- en verliesrekening wordt stilgestaan bij de rente- en provisiewinst. Door de neerwaartse renteontwikkelingen op de geldmarkt in voornamelijk het tweede halfjaar 2008 en het euribor effect, zijn de rentebaten in het vierde kwartaal 2008 aanmerkelijk gedaald. Door de afname van de treasury en beleggingsprovisie, is de provisiewinst lager dan begroot en op niveau van 2007.
De winst- en verliesrekening sluit met een bedrijfsresultaat voor belastingen van 66.251.000,--. Belangrijk te vermelden is de verkoop van aandelen Rabohypotheekbank, deze transactie levert een opbrengst uit deelnemingen op van 27.485.000,--. Na aftrek van belastingen resteert een nettowinst van 57.107.000,--. Na verdiscontering van de aandelentransactie, is de nettowinst een kleine 2 miljoen lager dan in het jaar 2007. Uit de nettowinst over 2008 wordt een bedrag van 2,7 miljoen beschikbaar gesteld voor sector- en productinnovatie. Het overige deel van de nettowinst wordt met instemming van de Ledenraad toegevoegd aan de Algemene Reserve. De heer Van Heyningen sluit af met een vooruitblik op 2009. Het bedrijfsresultaat t/m april 2009 is ongeveer 70% lager dan vorig jaar. Het aantal klanten bij bijzonder beheer neemt nog steeds toe. Als gevolg hiervan nemen ook de risico s in de debiteurenportefeuille toe. De spaarmiddelen hebben zich gestagneerd op het niveau van ultimo 2008, wel is er sprake van een verschuiving naar internetsparen. Het balanstotaal heeft eind april de grens van 6 miljard overschreden. De directie heeft bijsturingsmaatregelen geformuleerd om een verdere verslechtering van het resultaat te temperen: - Sterke sturing op renteresultaat; - Beheersingsmaatregelen kredietverlening; - Kostenbeheersing; - Opbrengstverhoging; - Marktleiderschap; - Verbetering interne procesorganisatie. Van de medewerkers wordt een flexibele inzet, verantwoordelijkheid en meedenken gevraagd. Op alle fronten wordt soberheid betracht om de kosten zoveel mogelijk te beheersen. Rabobank Westland is een stabiele en solide bank maar wil dat ook in de toekomst blijven. 5. Nieuws van de Ledenraad en afdelingscommissies De afdelingsvoorzitter deelt mee dat in verband met de ingebruikname van de nieuwbouwlocatie op Leehove, de vier afdelingsvergaderingen dit jaar op één en dezelfde locatie plaatsvinden. Volgend jaar wordt de locatie in overleg met de afdelingscommissies opnieuw bezien. De Ledenraad is eind maart 2009 bij de officiële opening van het pand op Leehove aanwezig geweest. Aan de directie is een kado overhandigd met een symbolische opdracht. Het kado zal jaarlijks van plaats verwisselen en worden gesitueerd bij het team dat in het verslagjaar de grootste inzet op het gebied van de coöperatie heeft laten zien. De Ledenraad heeft in 2008 2 x vergaderd. In de julivergadering 2008 heeft de Ledenraad de jaarrekening 2007 goedgekeurd en de directie décharge verleend voor het gevoerde beleid. In deze vergadering is verder ingestemd met de inrichting van vier klankbordgroepen gelinkt aan het Strategisch Kader van Rabobank Westland. De Ledenraad heeft daarnaast de voordracht van de heer Jacques Teelen tot benoeming van lid van de Raad van Commissarissen van Rabobank Westland bekrachtigd. In de novembervergadering is het Strategisch Kader 2009 2011 besproken. In deze vergadering is voor het eerst gesproken over de consequenties van de kredietcrisis voor Rabobank Westland. De Ledenraad wordt betrokken bij de economische situatie en op de hoogte gehouden over de actuele ontwikkeling. In deze Ledenraadsvergadering is verder besloten het aantal Ledenraadsvergaderingen te verhogen van 2 naar 3 in 2009 en de afdelingsvergaderingen te houden in mei/juni 2009. In de julivergadering zijn zoals vermeld vier klankbordgroepen ingericht gelinkt aan de volgende strategische thema s: - Internationalisering
- Sector- en productinnovatie; - Strategie bemiddelaars; - Service en toegankelijkheid. De klankbordgroepen worden voorgezeten door de directie van de bank en soms aangevuld door een medewerker met specialisme op het betreffende strategische thema. In verband met de huidige economische situatie is besloten de klankbordgroep internationalisering voorlopig on hold te zetten en een nieuwe klankbordgroep recessie en markt in te richten die de directie van input kan voorzien over de ontwikkelingen die de ledenraad signaleert in het werkgebied van de bank. Tenslotte is er nog een financiële commissie uit de Ledenraad. Deze commissie is in 2008 viermaal bijeen geweest om het bankbrede kwartaalverslag en de jaarrekening 2008 voor te bespreken. De afdeling doet vervolgens verslag van de activiteiten van het coöperatiefonds. Dit fonds is bedoeld om initiatieven die kennisoverdracht, samenwerking en zorg voor kwetsbare groepen hoog in het vaandel hebben staan te ondersteunen. Belangrijk verschil met sponsoring is dat voor deze ondersteuning geen tegenprestatie wordt gevraagd. In het coöperatiefonds nemen ook leden uit de Ledenraad deel. Zij weten wat er in de regio speelt en kunnen nieuwe projecten aandragen die voor ondersteuning in aanmerking komen. Het innovatiefonds heeft in 2008 voor 131.500,-- aan bijdragen toegezegd. Met dit fonds worden projecten ondersteund van leden gericht op stimuleren van innovatie en kennisoverdracht in het belang van onze leden. De bank stelt jaarlijks een bedrag van 150.000,-- beschikbaar voor het innovatiefonds. In 2008 heeft er i.v.m. het nog batig saldo geen toevoeging vanuit de bank plaatsgevonden. 6. Verkiezing leden van de Ledenraad De voorzitter deelt mede, dat de heren Leen t Hart en Jos Kouwenhoven aftredend en herkiesbaar zijn. Omdat er geen tegenkandidaten gemeld zijn, worden beide leden met instemming van de vergadering herbenoemd in de Ledenraad. De voorzitter spreekt zijn vertrouwen uit in de acht vertegenwoordigers van de Ledenraad om de belangen van de leden ook in het komende jaar weer te kunnen behartigen. 7. Rondvraag Allereerst worden de schriftelijke vragen die voorafgaand aan de vergadering zijn binnengekomen, beantwoord. - Vraag de heer van Luipen, s-gravenzande; waarom de verslechtering van de dienstverlening door het stopzetten van de safeloketten? - Vraag de heer Kok, s-gravenzande; bij kantoor s-gravenzande verdwijnen per 1 september 2009 alle kluisjes. Waar nu naartoe? - Vraag de heer Solleveld, De Lier; waarom worden de safeloketten opgeheven in De Lier. Geldt dit voor iedereen of alleen voor particulieren? De heer Van Heyningen antwoordt dat de kantoren waar de safeloketten worden opgeheven niet meer in gebruik zijn. In een nieuw pand is de investering in safeloketten te kostbaar en zouden de kosten voor gebruik voor de klant te hoog worden. Ter compensatie is bij de brief een bon gestuurd om tegen gereduceerd tarief een safeloket voor thuis aan te schaffen. Er zijn nog wel wat safeloketten beschikbaar voor zakelijke en private banking klanten omdat de rentabiliteit van deze klanten hoger is. - Vraag de heer de Vos, s-gravenzande: Welke concrete inbreng hebben afdelingsbestuurders op het landelijke beleid van de Rabobank? De heer Van den Burg antwoordt dat de afdelingsbestuurders geen inbreng hebben op het landelijke beleid van de Rabobank. De heer De Vos komt hier nog op terug en meldt dat hem
dit bevreemdt. Hierop wordt toegelicht dat Rabobank Westland het directiemodel hanteert, de adviezen van de ledenraad worden meegenomen in het beleid van de lokale bank. - Vraag de heer Overkleeft, s-gravenzande; Als de euribor rond en onder de 1% is, wat is de reden dat MKB daar in zijn rente vaststelling niet van profiteert bij het aangaan van een lening? De heer Van Heyningen antwoordt dat de markt van euribor-leningen (geld wat banken elkaar onderling lenen) beperkt is op dit moment. Wij hebben met onze klanten overeenkomsten op basis van euribor afgesloten, in de praktijk lopen we op dit moment tegen een knelpunt aan, om dat de markt verschraald is en er veel minder geld wordt verhandeld dan een paar jaar geleden. Wij moeten dat geld nu dus uit de spaarmarkt halen tegen veel hogere rentes. - Vraag de heer de Vetten, Monster; Is er nu een stop met de sluiting van de Rabobanken in de kernen? De stadskern Monster is net zo belangrijk als Naaldwijk en dit kantoor bestaat ook al jaren. Voor nu en zeker in de toekomst is Monster belangrijk, dus openhouden. - Vraag mevrouw van Mil, Maasland; hoe zit het met de toekomst van kantoor Maasland? Regiomanager Aad van der Valk antwoordt dat kantoor Monster natuurlijk belangrijk is. Zorg is begrijpelijk gezien het sluiten van de kantoren in de kernen van Honselersdijk, Kwintsheul en Poeldijk. Het geeft echter ook wel iets aan. In genoemde kernen was het aantal klanten voor bankzaken de afgelopen jaren zo sterk teruggelopen, dat het zowel economisch als menselijk gezien niet langer verantwoord was om het kantoor open te houden. Kantoren dienen uit oogpunt van veiligheid een minimale bezetting met twee medewerkers te hebben. Dan worden het lange dagen met slechts een paar klanten per dag.. Jaarlijks bezien wij de ontwikkelingen op de kantoren en steeds opnieuw zal een afweging worden gemaakt. Een garantie dat kantoor Monster open blijft kunnen wij niet geven. Er loopt op dit moment geen actie om kantoren te sluiten. Wel is er een aantal jaren terug al een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de kantoren. Binnen ons werkgebied werken wij met vijf Regiokantoren. Voor onze regio is dat s-gravenzande. Hier kan een ieder voor alle bankdiensten terecht. Daarnaast zijn er in de kernen die geen kantoor meer hebben wel een geldautomaat, brievenbus en chipkniplader aanwezig. Naast kantoor s-gravenzande zijn de regiokantoren Maassluis, Naaldwijk, De Lier en Wateringen. Voor kantoor Maasland geldt hetzelfde als kantoor Monster. Er zijn nog geen geluiden over sluiting, wel bekijken wij ook hier het bezoek en de afgenomen diensten binnen het kantoor. - Vraag de heer Smit, Monster; na het antwoord het wel of niet sluiten van een kantoor vraagt de heer Smit zich af of we niet meer actie moeten ondernemen om de jeugd naar de kantoren te krijgen. De heer Van der Valk antwoordt dat er verschillende acties richting jeugd ondernomen worden. Zo worden mensen bij wie een baby geboren is benaderd door een medewerker die vervolgens op kraamvisite gaat, een knuffel en een spaarpot voor de baby meeneemt en natuurlijk de mogelijkheid biedt om een rekening te openen. Daarnaast is er binnen de bank een jongerenraad, voor de oudere jeugd. En als kinderen jarig zijn ontvangen zij een verjaardagskaart van de bank waarmee zij hun geld kunnen komen storten en een kado kunnen uitkiezen. De heer Smit draagt het idee aan om hier meer ruchtbaarheid aan te geven, bijvoorbeeld in de Dichterbij. - Vraag mevrouw Hovenier-Meish, Hoek van Holland; wat gebeurt er met ons spaargeld als ook de Rabobank last krijgt van deze zware achteruitgang? De heer Van Heyningen antwoordt dat het resultaat in 2009 ongetwijfeld lager zal zijn. De kans dat de bank het spaargeld niet terug kan betalen is gering. De Rabobank beschikt nog over de Triple-A status en daarnaast is er het garantiestelsel van de overheid. - Vraag de heer Mostert, s-gravenzande: blijven ledencertificaten hun waarde behouden bij een minder resultaat van de bank? De heer Van den Burg antwoordt dat de waarde van de Ledencertificaten gebaseerd is op de
kredietwaardigheid en de winstontwikkeling van de Rabobank Groep. Maakt de Rabobank Groep geen of onvoldoende winst of is de vermogenspositie van de Rabobank Groep onvoldoende, dan kan men besluiten geen of minder dividend uit te keren. Gezien de Triple-A status van de Rabobank is dit risico echter beperkt. De kredietwaardigheid van de Rabobank is namelijk hoog. - Vraag de heer van der Knaap; had de Nederlandsche bank er niet voor kunnen zorgen dan Nederlandse banken niet failliet kunnen gaan? De heer Van Heyningen antwoordt dat de verwevenheid van de Nederlandse banken met het buitenland heeft gemaakt dat het zo uit de hand kon lopen. Dit risico werd onvoldoende gezien, ook in Amerika niet. - Vraag de heer Verkade: de heer Verkade hoort verhalen in de markt over hoge rentes. Hoe zit dit? De heer Van Heyningen antwoordt dat dit niet het geval is. Als er vantevoren met de adviseur afspraken zijn gemaakt over de verhoging van het krediet, dan is het rentetarief niet ineens hoger. 8. Sluiting De afdelingsvoorzitter, de heer Van den Burg, dankt de leden voor hun aanwezigheid en inbreng deze avond en sluit vervolgens de vergadering.