LEREN FACILITEREN VAN EEN RISK ASSESSMENT module 1: Wie ben ik als facilitator? DAG 1 09.00 09.30 Ontvangst Landen 09.30 10.00 Welkom, kennismaking, algemene informatie, doelstelling e.d. In de juiste mind set komen en herkenningspunten benoemen. Hiermee komt de groep in de Denk- i.p.v. Luister modus. 10.00 10.30 Inventariseren persoonlijke doelstellingen Weten wat we leren willen? Dit is een belangrijke inventarisatie waarbij de trainers minimaal dagelijks stilstaan en/of op terugkomen. Het streven is om de geïnventariseerde allemaal te behandelen tijdens deze training. 10.30 12.30 Persoonlijke Presentatie Voel je vrij om voor een groep te staan en te praten over/ met passie. Hierbij wordt enkel positieve feedback - Oefening zichtbaarheid als facilitator gegeven en ontvangen om ook met het formuleren en geven van feedback te oefenen. - Feedback uit de groep op impact Lunch 13.30 14.45 - Toelichten RSA beleid en proces - Inventarisatie kennis behoefte: Aan welke inhoudelijke kennis heb je behoefte? toelichting op inhoudelijke vragen over RSA, kennis uitwisseling met deelnemers Kennismaken met het RSA beleid, de organisatie en inzien dat er heel veel perspectieven zijn om naar hetzelfde te kijken. - Inschieten op behoeften van deelnemers - Kennis uitwisseling 14.45 15.30 Toelichting: - three lines of defence (dijken + driehoek Risk policy) 15.30 16.30 Persoonlijke overtuigingen - Welke overtuigingen heb ik? - Welke overtuigingen helpen mij als facilitator? - Welke overtuigingen belemmeren mij als facilitator? 16.30 17.00 2 deelnemers oefenen in de vorm van een toneelspel met een facilitator/acteur 17.00 17.30 Snack 17.30 19.30 Kwaliteiten en valkuilen van jou als facilitator op basis van model van kernkwaliteiten (valkuil, allergie ) 19.30 20.00 Afsluitend statement; - Ik ben een goede facilitator omdat. 20.00 Gemeenschappelijk diner Begrijpen hoe de drie lijnen van defensie werken bij de meeste (financiële instellingen), met de bijbehorende verantwoordelijkheden en escalatie lijnen. Jezelf en elkaar beter leren kennen langs verschillende modellen. Weten waar je kracht zit en hoe je dat weet in te zetten. Maar ook hoe het bij anderen te herkennen om daar gezamenlijk voordeel uit te kunnen halen. (o.a. gebaseerd op bekende en minder bekende modellen zoals die van van Gregory Bateson en voor wat betreft de drivers het model van Clare Graves: Management Drives) Op basis van het eerder gebruikte kleurmodel nu oefenen in de praktijk en leren dat de praktijk niet volgens het boekje gaat. Achterhalen wat je kernkwaliteit is en wat daarmee je valkuil zou kunnen zijn. Leren hoe je daarin nog effectiever kan worden. Ook leren herkennen wat de reden is van een irritatie die je mogelijk bij een ander hebt en begrijpen wat daar aan kwaliteit achter zit. (Model Offman: kernkwaliteiten en valkuilen) Inzien dat er zich heel veel kwaliteiten in een groep bevinden die je als facilitator kan inzetten. Inclusief de kwaliteiten van jezelf.
DAG 2 09.00 09.15 Oogst van de nacht - Reflecties op dag 1 - Check op behalen leerdoelen 09.15 10.15 Verdieping persoonlijkheid en gedrags onderzoek van de facilitator (IQ, EQ,CQ) - Wie ben ik als facilitator - Welk gedrag laat ik zien - Hoe ga ik met gedrag uit de groep om 10.15 2 deelnemers oefenen in de vorm van een toneelspel 10.45 met een facilitator/acteur 10.45 11.45 Toelichting op faciliteringstechnieken - Expand - Validate - Narrow Beter vast houden wat eerder geleerd is en iedereen weer bij de les krijgen. Aan de hand van nog een model (o.a. Tuckman: Forming, Storming, Norming, Performing) inzien wat het effect is van je handelen op anderen en daar effectiever in worden. Én aan de hand van een groepsontwikkelingsmodel herkennen in welke fase een groep zich bevindt en welke rol jij (als manager of als facilitator) moet vervullen om effectief te zijn. Het in extreme spelen van één type gedrag zodat het effect goed te voelen is. Hierdoor leert men dit beter herkennen en mee te spelen. het leren van de drie verschillende hoofdfases van faciliteren en de verschillende technieken die daarmee samengaan. Geleerd wordt om het onderscheid goed te kennen omdat het door elkaar heen lopen van de fases het proces in de wielen kan rijden. (Expand, Validate, Narrow: Van Erp) 11.45 12.30 Oefening Faciliteren met twee deelnemers Algemeen: oefenen met de geleerde theorie. Specifiek: nu we meer theorie geleerd hebben mogen de andere deelnemers ook scherper adviseren over wat beter kan. Daardoor leren we van elkaar. Focus bij deze oefening vooral op varianten van brainstormen. Lunch 13.30 14.00 Toelichting op faciliteringstechniek - Mind Mapping 14.00 15.30 Oefening Faciliteren in twee groepen met! Expand, Validate, Narrow als Mind Mapping - Alle deelnemers komen aan bod - Eigen vraagstuk binnen model van faciliteer technieken 15.30-17.00 Gemeenschappelijke afsluiting - Persoonlijke reflecties - Vooruitzicht naar module 2 Het aanleren van het systeem van mindmappen als waardevolle techniek voor het in beeld brengen en nader uitwerken van ideeën. Niet alleen voor het structureren van risico denken maar ook voor het organiseren van het eigen werk. (Tony Buzan geldt als de bedenker van deze techniek waarin we beide hersenhelften aanspreken door woord en beeld te gebruiken) Meer deelnemers kunnen nu oefenen met het geleerde en de feedback van de andere deelnemers zal steeds waardevoller worden. Terugblik en vooruitkijken. Uitleggen huiswerk/ studiemateriaal voor volgende keer.
Draaiboek module 2 Hoe haal ik meer rendement uit een risk assessment? DAG 3 09.00 09.30 Ontvangst Landen en terug in de leermodus. 09.30 09.45 Welkom, alg. doelstelling e.d. Weten we nog wat we willen leren? Na het eerste blok en aan de start van het 2 e blok evalueren we de geïnventariseerde (persoonlijke) doelstellingen. 09.45 11.00 Krachtenveld van de facilitator Oefenen (eventueel in de vorm van een toneelspel met een facilitator/acteur) in omgang met weerstanden en geven van feedback. 11.00 12.30 Stijlen van de beïnvloeding van de facilitator - van Macht naar Kracht! - oefening en nabespreking van de vier verschillende stijlen van beïnvloeding Lunch 13.30 14.00 IJsbrekers van de woestijn; doel: wat kan een groep wel wat een individu niet kan? 14.00 14.45 Fase 1, de voorbereiding, van de drie fasen van de RSA - Wat kan er mis gaan? - Wie nodig je uit? En wie niet? Welke rollen zijn er? - Wat wil je allemaal voorbereiden (tafelschikking, interviews, uitnodiging, tijdverdeling/ planning, waar houd je rekening mee bij verschillende soorten RSA s)? Evt. afsluiten met actieplan voor eigen RSA, wat neem je mee? Oefenen in herkennen van en omgang met weerstanden in de groep en het geven van feedback. Bij dit onderdeel maken we met name gebruik van de denkmodellen van Kurt Lewin, Michael Porter en H. Ezerman (Weerstanden). Het model Van Macht naar Kracht is van W. Pauw) Tijdens deze oefening ontdekken we wat een groep wel kan en een individu niet? En daarmee de reden dat je soms kiest voor een interview en soms voor een groepssessie. Enerzijds is het leerdoel en bedenken wat er mis kan gaan zodat je beter voorbereid aan het werk kan. Anderzijds is het oefenen met het uitvoeren van een risk assessment. 14.45 15.15 Theorie OpRisk classificatie Kennen en leren herkennen van operationele risico s volgens een standaard taxonomie (denk aan Basel en/of Solvency).
15.15 17.00 Korte oefening in subzalen met eigen probleemstelling. Spelen met technieken (Expand, Validate, Narrow, Mind Mapping) en met groepsdynamiek. Zoveel mogelijk mensen aan bod laten komen, 10 min p.p.) Snack 17.30 18.30 Fase 2, de uitvoering van de drie fasen van een RSA. Deze fase bestaat uit 3 substappen: 1. Risico identificatie, 2. Risico beoordeling en 3. Risico Respons - Wat kan er mis gaan? - Ervaringen uitwisselen - Groepsdynamiek aanhalen - Terugkoppeling naar voorbereiding - Specifieke vragen: hoe heb je alle risico s in beeld, welke controlevragen stel je, hoe is de opbouw van het assessment, wat doe je als het toch niet loopt? - Vooruitkijken naar casus dag 4 Evt. afsluiten met actieplan voor eigen RSA, wat neem je mee? 18.30. 19.00 Toelichting en rolverdeling casus Verzekeraar in lastig vaarwater 19.00 20.00 Persoonlijke voorbereiding door de deelnemers op hun rol. - Wat wil ik leren in mijn rol in de casus - Waar wil ik mee experimenteren - Welke aanpak/model ga ik toepassen? - Wanneer is het een succes? - Welke 20.00 > Gemeenschappelijk diner, daarna VOORBEREIDING CASUS VERZEKERAAR IN LASTIG VAARWATER Hier oefenen we allemaal heel kort de uitvoering van een risk assessment. We leren hoe de uitkomst van één sessie gevolgen heeft voor de volgende en welke technieken we zelf het meest plezierig of effectief vinden in het gebruik. We gaan weer een stapje verder in voorbereiden en de structuur van de aanpak. Ook hier is het doel tweeledig: zowel oefenen in het doen van een risk assessment als goed nadenken over stap 2 en het voorkomen van het maken van vermijdbare fouten in die stap. Leren - zo serieus als dat in een leersessie kan - een sessie voor te bereiden, met elkaar en in afhankelijkheid van elkaar. Je leert hier de hele keten te zien en de verschillende schakels erin.
DAG 4 09.00 09.15 Oogst van de nacht - Reflecties op dag 3 - Check op behalen leerdoelen 09.15 10.15 Fase 3, de uitwerking van de drie fasen van een RSA. Je zou kunnen zeggen, dat ook deze fase uit 3 onderdelen bestaat, namelijk: 1. Rapportage van de uitkomsten, 2. Bewaking risicoprofiel en 3. Uitvoering van de acties. NB. Stappen 2 en 3 zijn niet sec een onderdeel van de uitwerking, maar meer van de opvolging. Toch is er voor gekozen deze onder fase 3 toe te lichten en te behandelen. - Wat kan er mis gaan? - Ervaringen uitwisselen? - Rapportage ter discussie? - Invloed achteraf, ontkenning etc. Evt. afsluiten met actieplan voor eigen RSA, wat neem je mee? 10.30 12.30 Casus de verzekeraar in lastig vaarwater - opdelen in twee zalen - Video opname maken - sessies van 20 minuten en 10 minuten feedback lunch 13.30-15.30 Casus de verzekeraar in lastig vaarwater Vervolg casus 15.30 16.30 Reserve tijd, afronden uitstaande vragen 16.30-17.30 Gemeenschappelijke afsluiting - Persoonlijke reflecties en voornemens - Evaluatie training Terugkijken op het geleerde zodat het beter beklijft en vooruit kijken naar de dag. Enerzijds: het oefenen van een risk assessment, anderzijds: leren wat er in de laatste fase nog mis kan gaan en hoe je dat kan voorkomen. Het in volledigheid en onder enige spanning doorlopen van een zo echt mogelijke Risk Assessment sessie. Iedere cursist krijgt een rol toebedeeld en alle rollen samen vormen de Raad van Bestuur van een grote verzekeraar. De rol kent een agenda en soms ook een verborgen agenda, zodat alertheid bij de facilitator geboden blijft. Om beurten vervult een van de cursisten de rol van facilitator (in steeds een andere fase van de RSA) en neemt de trainer tijdelijk de rol en agenda van de cursist over, zodat de RvB volledig blijft.
TRAINERS - Een goede leraar is iemand die dingen uit je haalt in plaats van je ermee volstopt - Wim en Rob geven samen al jaren trainingen op het gebied van Risico management. Zowel vaktechnisch (financiële instrumenten of beleidsmatig) als op de softskills van een risico of compliance manager gericht. Zij combineren jarenlange ervaring met een flinke doses humor om zo de kennis effectief en plezierig over te dragen. Deelnemers spreken van een hoge leercurve in een vertrouwen wekkende setting. Rob van Erp is zelfstandig adviseur en geassocieerd aan Arteria Consulting. Rob was voormalig Hoofd voor Risk & Compliance bij Zilveren Kruis. Rob werkt sinds 1997 in het vakgebied en heeft eerder bij Ernst & Young, ABN-Amro en RBS gewerkt. Bij Ernst & Young was dat als consultant Treasury & Financial Risk Management, bij ABN-AMRO was Rob wereldwijd hoofd van Operational Risk Management voor Global Markets en Global Clients. Voor RBS was hij verantwoordelijk voor Compliance van de retail klanten in Europa Midden Oosten en Afrika (ex nl) Wim Pauw is zelfstandig adviseur Non Financial (Operational) Risk - en Interim Management. Als zelfstandige en ook daarvoor is hij bij diverse grote financiële dienstverleners als project-, lijn- en change manager verantwoordelijk voor (Non Financial) Risk en Compliance en het optimaal laten werken van de three lines of defense. Hij was ook verantwoordelijk voor risicomanagement in diverse grote (SAP-) projecten. Verder is hij spreker over onder meer praktisch en pragmatisch risicomanagement, docent bij TIAS Business School (Tilburg University) en auteur van diverse publicaties.