kernteam Dossier kernteam Neuroscience Samenstelling kernteam: Guus Smit (VU), Willem Stiekema (UvA), Cyriel Pennartz (UvA) Marten Smidt (UvA OW), Huib Mansvelder (VU OW) Samenstelling verkenningscommissie onderwijs: (nog) niet van toepassing
Werkwijze en producten Kort na de instelling heeft het kernteam een meerjarig beleidsplan opgeteld (document 2). De onderwijsparagraaf in het plan kan worden beschouwd als de rapportage van verkenningscommissie 1. Juni 2016 zijn de PI s van VU en UvA bij elkaar geweest, waarbij o.a. het rapport is besproken. Het kernteam heeft de voortgang van de samenwerking 17 september besproken met de besturen van FALW, FEW en FNWI (document 3 en document 4). Het kernteam neemt actief deel aan de initiatieven om te komen tot een breed Amsterdamse samenwerkingsverband op het gebied van de neurowetenschappen (o.a. Amsterdam Brain-Mind Project, met VUmc, AMC en psychologen van UvA en VU), heeft een omvangrijk onderzoeksproject voor de AAA-profileringsmiddelen opgesteld en participeert in de (eerste) planvorming over de huisvesting (nieuwbouw Schoolwerktuinen VU campus in 2022/2023).
Relevante documenten (1) 1. Opdracht aan kernteam Datum 8 april 2014 Status Alle kernteams hebben dezelfde opdracht gekregen. In de opdracht wordt het kernteam verzocht een strategisch meerjarenplan te maken en, in afstemming met het Team Directeuren Onderwijs (TDO), verkenningscommissies in te stellen die voorstellen voor de inrichting van het onderwijs moeten formuleren. De opdracht bevat richtlijnen voor de werkwijze van kernteams en verkenningscommissies en voor de samenstelling van de verkenningscommissies (deelname studenten). Alle producten van de kernteams en de verkenningscommissies hebben de status van advies aan de decaan en zijn dus per definitie concepten. In mei 2014 is voor het domein Environmental Sciences (ES) een negende kernteam ingesteld. 2. Samenwerking Bètafaculteiten UvA-VU in de Neurowetenschappen Datum 16 Mei 2014 Status Dit rapport is het strategisch plan van het kernteam en omvat de onderwerpen die in de opdracht zijn omschreven: onderzoek, onderwijs, valorisatie, governance, financiën, de (gewenste) samenwerkingsverbanden, een personeelsplan en een sterkte-zwakte analyse. Het rapport is een advies aan de decaan. De onderwijsparagraaf is opgesteld conform de opdracht aan verkenningscommissie 1: inventarisatie, vragen, zorgen, knelpunten en kansen. Omdat bijlage 1 van het rapport het personeelsbestand van de betrokken onderzoeksgroepen bevat, is het om privacy redenen niet in het dossier opgenomen. 3. Presentatie kernteam voor overleg met FB FALW/FEW en DT FNWI Datum 17 september 2014 Status In de presentatie voor het overleg met FB en DT worden de hoofdlijnen van het strategisch plan, de kansen en uitdagingen en het stappenplan voor het komende jaar geschetst.
Relevante documenten (2) 4. Verslag overleg kernteam met FB FALW/FEW en DT FNWI Datum 17 september 2014 Status Het verslag geeft de inhoud van de bespreking tussen het kernteam en FB en DT weer, waaronder de gemaakte afspraken voor de komende periode.
Verdere planning en procedure Onderwijs TDO en kernteam maken, in overleg met andere betrokken kernteams, een voorstel voor de samenstelling van de verkenningscommissies (2) voor het Bachelor onderwijs met goede betrokkenheid van studenten en andere relevante faculteiten (zoals opleidingsdirecteur Psychobiologie). Voor het masteronderwijs stemmen kernteam en TDO eerst de kaders en de positionering van de opleidingen af. Beide acties worden in 2014 afgerond. Onderzoek Het kernteam maakt in 2015 een schets voor een integratieplan, volgens de lijnen van het strategisch plan en met als eerste stap de inhoudelijke en organisatorische integratie van de betrokken onderzoeksgroepen.
Van: Karen Maex Aan: Kernteams samenwerking FALW, FEW, FNWI Datum: 8 april 2014 Begin dit jaar is besloten de verdere samenwerking tussen FNWI, FALW en FNWI langs de hiërarchische lijn van de instellingen op te bouwen. Samenstelling kernteams Zoals eerder met de instituten en afdelingen is besproken, wil ik de vertaling van plannen en visies van de staande organisatie naar gezamenlijke projecten in handen geven van acht kernteams die elk een virtueel departement vertegenwoordigen: 1 Physics & Astronomy 2 Chemistry & Molecular Life Science for Sustainability 3 Mathematics & Logic 4 Neuroscience 5 Earth & Ecology 6 Informatics 7 Chemistry & Molecular Life Science for Human Health 8 Interdisciplinary Units Ieder kernteam bevat vijf tot tien sleutelpersonen. Betrokken onderzoeksdirecteuren en afdelingshoofden maken per definitie deel uit van de kerngroep. Daarnaast omvat elke kerngroep enkele medewerkers die een inhoudelijke sleutelrol vervullen in het gerelateerde onderwijs, bijv. opleidings- en onderwijsdirecteuren. Opdracht aan kernteams 1. Stel een meerjarig strategisch plan op met de wetenschappelijke expertise/accenten waarop wordt ingezet. Het plan kijkt minstens drie jaar vooruit maar maakt ook een doorkijk voor 10 jaar, rekening houdend met de projectie voor vrije ruimte door natuurlijk verloop (emeritaat/pensionering) per afdeling/onderzoeksinstituut. 2. Vertaal het strategisch plan naar een concrete invulling van de samenwerking op het gebied van onderzoek en mogelijke valorisatie. 3. Vertaal het strategisch plan naar een concrete invulling van de samenwerking op het gebied van onderwijs: Aan welke (onderdelen van) opleidingen kan het virtuele departement een bijdrage leveren (incl. minoren en majoren, denk ook aan opleidingen buiten FNWI, FEW of FALW)? Voor welke opleidingen wordt een joint degree nagestreefd? Welke opleidingen zullen opleidingen worden met een gezamenlijk programma en voor welke wordt gezamenlijk toegewerkt naar een gedifferentieerd programma? Voor het uitwerken van de ideeën op het gebied van onderwijs kan het kernteam verkenningscommissies instellen waarin inhoudelijke expertise wordt samengebracht. Daarbij worden in principe de volgende stappen onderscheiden. Een 1 e verkenningscommissie onderwijs adviseert het kernteam over de oplijsting van de opleidingen (Bachelor en Master) en stelt een eerste inventaris op van vragen, zorgen, knelpunten en kansen. Een 2 e verkenningscommissie onderwijs buigt zich over de visie op het onderwijsportfolio, de strategisch positionering van de opleidingen in het portfolio en mogelijke samenwerkingen. Studenten maken deel uit van dit team.
Een 3 e verkenningscommissie onderwijs krijgt als opdracht keuzes uit te werken voor de organisatie van het onderwijs. Studenten maken deel uit van dit team. De 2 e en 3 e verkenningscommissies zullen samengesteld worden in nauw overleg met het team directeuren onderwijs (TDO) bestaande uit de onderwijsdirecteuren van FNWI, FALW en FEW. De rapporten van verkenningscommissies worden door het kernteam ter kennisname gebracht van de decaan. De decaan bespreekt alle rapporten met het Directieteam van de FNWI en het Faculteitsbestuur van FEW en FALW. Relatie tot team directeuren onderwijs (TDO) Plannen voor het onderwijs worden afgestemd met TDO, bestaande uit Michel Haring, Johan Vermeer en Nellie Harms. Voor specifieke onderwijs gerelateerde vraagstukken zullen door het TDO projectteams worden ingesteld. Deze zullen onder meer adviezen uitbrengen over een gezamenlijke onderwijsvisie en internationaliseringsstrategie, de inrichting van een gemeenschappelijke ondersteuningsorganisatie, doorontwikkeling Datanose, onderwijs financiën, de joint degree aanvragen, kwaliteitszorg en honoursprogramma s en een voorstel maken voor één OER A en één Regels & Richtlijnen van Examencommissies. Het team directeuren onderwijs onderhoudt tevens de contacten met de NVAO en stemt activiteiten af met UvA en VU centraal. Het team directeuren onderwijs is verantwoordelijk voor de verdere uitwerking van de organisatie en de randvoorwaardelijkheden van het onderwijs. Timing Elke kerngroep doet uiterlijk 1 mei 2014 een voorstel aan de decaan voor de fasering die zij passend acht voor de situatie van het betreffende virtueel departement. De decaan heeft op regelmatige basis contact met de aanspreekpersoon van elk kernteam om voortgang te bespreken.
Samenwerking Bèta faculteiten UvA- VU in de Neurowetenschappen d.d. 16 mei 2014 Meerjarig beleidsplan voor een virtueel departement Neurowetenschappen met 3- jarige en 10- jarige horizon 1. Inleiding Het onderzoeksgebied van de Neurowetenschappen heeft de afgelopen decennia een stormachtige groei doorgemaakt, deels als gevolg van fundamenteel wetenschappelijke en technologische doorbraken, deels vanwege de grote maatschappelijke belangstelling en toenemende relevantie van het hersenonderzoek, zowel naar de fundamentele werking van neuronen en netwerken als naar hersenaandoeningen en veroudering. Deze belangstelling heeft zich ook geuit in een sterke toename van het aantal studenten in met name de psychobiologie (UvA) en neurowetenschappelijke richtingen in de Biomedische wetenschappen (VU, UvA), en dito aanwas in de hierop aansluitende Master opleidingen. Momenteel zijn er bij SILS- CNS (Center for Neuroscience, UvA) en CNCR- ALW (Center for Neurogenomics and Cognitive Research, VU) zeven leerstoelgroepen ingesteld (voorgezeten door Lucassen, Mansvelder, Pennartz, Smidt, Smit, Verhage en Wadman). Deze groepen bestrijken een breed gebied, van fundamenteel onderzoek vanaf het niveau van gen-, eiwit- en celfunctie naar neuronale netwerken, gedrag en cognitie, met hierin tevens (maar niet uitsluitend) translationele componenten. Gezamenlijk en met enthousiasme willen deze groepen de uitdaging aangaan om een (virtueel) Departement Neurosciences vorm te geven dat zowel innovatief hersenonderzoek op internationaal topniveau bedrijft als ook excellent, multidisciplinair en interactief onderwijs verzorgt op Bachelor-, Master- en PhD- niveau. Om deze ambitie op competitief wereldniveau te kunnen realiseren streven wij naar een intensieve samenwerking met partners in de regio (academische ziekenhuizen, overige faculteiten, Spinoza centrum en het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen, NIN, een KNAW instituut), en zijn financiële instrumenten noodzakelijk. Wat betreft Key Performance Indicators is het duidelijk dat de Neuroscience groepen een majeure rol spelen in de grootste Bachelor en Masteropleidingen van FNWI en ALW. Ten tweede is het, in dit licht bezien, opvallend dat de Neuroscience groepen bij de recente landelijke visitatie Biologie (QANU report, 2012) excellente kwalificaties hebben behaald, gemeten naar kwaliteit en kwantiteit van publicaties, acquisitie van grants, maatschappelijke relevantie, toekomstperspectief, etc. Het voortduren van een stijging in de hoge onderwijsbelasting in veel geledingen zal een bedreiging vormen om dit excellente niveau te handhaven. 2. ONDERZOEK: Wetenschappelijke speerpunten, innovatie, topkwaliteit en samenwerking Voor de huidige Neurowetenschappelijke leerstoelgroepen bij FNWI- UvA en ALW- VU (d.w.z. SILS- CNS en CNCR- ALW) ligt de kracht voornamelijk op het vlak van (i) de moleculaire en cellulaire neurobiologie, inclusief stamcel- biologie en functional neurogenomics; en (ii) de cellulaire electrofysiologie en 1
neuroscience van neuronale netwerken en systemen in relatie tot gedrag, plasticiteit en cognitie. Vanuit deze fundamentele sterkten wordt tevens klinisch relevant en translationeel onderzoek gedaan, bijvoorbeeld aan genetische muismodellen voor hersenaandoeningen (bv. Alzheimer, depressie, angststoornissen, ADHD, neuroinflammatie, mentale retardatie), opheldering van gen- netwerken relevant voor hersenziekten (bv. Parkinson) en diermodellen van functionele stoornissen (bv. epilepsie). Op genoemde terreinen nemen de SILS- CNS en CNCR- ALW groepen reeds een voorname internationale positie in. Dit blijkt onder meer uit de aantallen en kwaliteit van publicaties, citaties, uitnodigingen voor lezingen en reviews, participatie in commissies, review- en management- organen, en verworven subsidies (zie ook de recente VSNU visitatie). In onze visie moet de inrichting van een nieuw Neuro- instituut zo zijn dat deze positie verder versterkt wordt. Voor een dergelijk Amsterdams Instituut neemt het belang van internationale herkenbaarheid en reputatie nog steeds toe. De internationale financiering van onderzoek richt zich steeds meer op een relatief kleine toponderzoekers, veelal ingebed in Europees verband. Ook voor financiering uit de vierde geldstroom (zie ook hieronder bij Valorisatie) is het van groot belang een duidelijk en maatschappelijk relevant profiel van zowel wetenschappelijke top- expertise als top- onderwijs te hebben. Voor consolidatie en verdere versterking van onze positie blijven toppublicaties een belangrijke KPI, maar ook andere indicatoren zullen bij evaluaties worden betrokken, zoals innovatief vermogen, toekomstperspectief, maatschappelijke relevantie, aansluiting op Europese prioriteiten, citaties en unieke positie in het veld. Het focussen op een beperkt aantal krachtige speerpunten en het ontwikkelen van innovatieve benaderingen binnen een inspirerende, dynamische onderzoeks- en onderwijsomgeving helpen om de kansen hierop te vergroten. In 2012 werden daartoe door de groepshoofden een aantal speerpunten voor gezamenlijk toekomstig onderzoek geformuleerd, te weten: (i) onderzoek naar plasticiteit en de rol van stamcellen tijdens hersenontwikkeling en in het volwassen brein, en naar de mogelijkheid om vanuit volwassen lichaamscellen (bv. van patiënten) gespecialiseerde hersencellen te ontwikkelen ('induced pluripotent stem cells'); (ii) onderzoek naar de implementatie van cognitie door neuronale netwerken, met name gebruikmakend van neurofysiologie in combinatie met optogenetica - een revolutionaire techniek om specifieke celtypen te activeren of inactiveren m.b.v. lichtpulsen; (iii) analyse van genfunctie en gedrag, in het bijzonder om de specifieke invloeden van genetische variaties op het functioneren van diermodellen voor neuropsychiatrische stoornissen te ontrafelen; (iv) integrative neuronal computation, dat zich zal richten op big- data analyse en computational modelling om bruggen te slaan tussen intra- en intercellulaire systemen, mesocopische netwerken en gedrag & cognitie. SILS- CNS en CNCR- ALW hebben de ambitie om deze 4 speerpunten over de komende 3 jaar eerst verder te implementeren, en vervolgens over een periode van 10 jaar uit te bouwen zoals hieronder verwoord in een opzet voor een personeelsplan. In onze visie dient het streven naar excellentie niet alleen te gelden voor de huidige generatie toponderzoekers binnen het nieuwe instituut, maar ook voor de nieuwe generatie junior groepsleiders. Zij zullen afhankelijk zijn van externe (voorwaardelijke) financiering, zoals VENI/VIDI/VICI en ERC- starting/consolidator grants voor het opbouwen van hun teams. Het nieuwe instituut zal gericht beleid moeten formuleren om kansrijke jonge onderzoekers aan te trekken en voor de lange termijn te behouden. Zowel CNCR als SILS- CNS hanteren op dit moment al heldere (hoewel verschillende) criteria 2
waaraan jonge onderzoekers moeten voldoen om teamleider te worden. De voornaamste verschillen liggen in de nadruk, bij CNCR, op high- impact publicaties en acquisitie van grote subsidies, terwijl bij SILS daarnaast ook wordt gelet op onderwijsinspanning en onderwijservaring, citaties, innovatieve technologie, toekomstperspectief en kwaliteit van wetenschappelijk werk geijkt naar het specifieke vakgebied. Het gaat hier om belangrijke, maar overbrugbare cultuurverschillen. 3. ONDERWIJS: Verbinding met onderzoek, verhoging van capaciteit en implementatie van nieuwe methodes Bij de vorming van een virtueel Amsterdams Neuroscience Departement ziet de organisatie zowel knelpunten als kansen. De VU en UvA hebben beiden brede, relatief grote biomedische Bachelor opleidingen (beide met numerus fixus op 200 eerstejaars max) waarbinnen de Neurowetenschappers van zowel FALW als FNWI substantiële onderwijstaken vervullen. Daarnaast verzorgen FNWI- UvA en FMG- UvA gezamenlijk de Psychobiologie (PB) Bachelor (thans ca. 350 eerstejaars; vanaf seizoen 2014-15 Numerus Fixus van 250 studenten). Daarnaast verzorgen de VU Neurowetenschappers onderwijs in de grote bachelor opleidingen Gezondheid en Leven (ca. 350 eerstejaars) en Gezondheidswetenschappen (ca. 200 eerstejaars). Zorgen: Voortdurende overschrijding onderwijsbelastingsnorm SILS- CNS docenten Momenteel geven docenten van SILS- CNS aanzienlijk meer onderwijsuren dan de UvA norm van 40% fte, hetgeen ten koste gaat van onderzoeksoutput en acquisitie. De gaten in het verzorgen van de PB opleiding door tekort aan actieve docent- onderzoekers worden veelal ad hoc opgevuld met tijdelijke krachten die niet altijd voldoen aan de vigerende normen voor academisch onderwijs en evenmin borg staan voor continuïteit. Hierdoor daalt de kwaliteit en gaat er onnodig budget verloren. SILS- CNS en CNCR- ALW vinden dit een zeer zorgelijke ontwikkeling omdat studenten recht hebben op top- kwaliteit onderwijs overwegend gegeven door actieve wetenschappers van top niveau, die de nieuwste ontwikkelingen in het veld direkt kunnen vertalen naar studenten, en niet door tijdelijke krachten zonder deze directe kennis. Wij zijn dan ook van mening dat deze grote en voor de faculteiten gezichtsbepalende opleidingen adequaat ondersteund dienen te worden met (i) meer wetenschapsinhoudelijk gekwalificeerd personeel, dat tevens coördinatie, communicatie, onderwijsontwikkeling & evaluatie (o.a. email verkeer met studenten, facilitaire diensten, toetsing) binnen het curriculum kan verzorgen, en (ii) een bepalende rol van vaste wetenschappelijk staf bij het recruteren van deze en andere onderwijsondersteuning, met als doel om de educatieve en wetenschappelijke kwaliteiten binnen de opleiding en faculteit te optimaliseren. Alternatief is het nadrukkelijk terugbrengen van contacturen in de opleiding; hier bestaan echter verschillende richtlijnen voor binnen VU en UvA. Omdat het personeel van CNCR- ALW zelf al gecommitteerd is aan het verzorgen van Bachelor onderwijs aan de VU (750 eerstejaars; het inrichten van onderwijsbelasting van CNCR- ALW onderzoekers, in principe maximaal 35%, geschiedt op individuele basis, middels jaargesprekken, en kan variëren tussen teamleiders, waarbij enkele stafleden extra onderwijsinspanningen doen. Andersom kunnen individuele stafleden ook een geringere 3
onderwijsbelasting krijgen, bijvoorbeeld vanwege matchingsverplichtingen in onderzoeksprojecten), ligt hier geen bron van extra inzetbaarheid om de problemen die zich voordoen in de Psychobiologie op te lossen. Voorts is het van groot belang dat de neurowetenschappelijke input in de Biomedische Bachelor van FNWI zal toenemen, zodanig dat er naast de neurobiologische track in het derde jaar ook een basisleerlijn in de eerste twee jaren wordt geherinstalleerd die zijn nut in het verleden bewezen heeft. Het nieuwe, virtuele Amsterdamse Neuroscience departement onderstreept het belang van een breed gedragen en goed afgewogen verdeling van taken tussen onderwijs en onderzoek. Adequate onderwijsondersteuning en een uitgebalanceerd maximum aantal contacturen voor studenten per week zijn doorslaggevende factoren om kwaliteit in beide domeinen te waarborgen. Inzetten van innovatieve onderwijsmethoden, met een toename van verantwoordelijkheid van studenten en, waar mogelijk, het terugbrengen van het aantal contacturen zal daar in grote mate aan bij kunnen dragen. Kansen: Top- onderwijs, Top- onderzoek, met bijbehorende acquisitie en bemensing Het oplossen van deze knelpunten zal tevens kansen creëren, aangezien een beter verdeeld takenpakket in het onderwijs zal leiden tot meer tijd voor subsidie- aanvragen en top- onderzoek. De hieruit verwachte toename in extern gefinancierde instroom van OIOs en postdocs zal een positief effect hebben op de financiële balans en tevens op het onderwijs. Naast de Bachelor opleidingen verzorgen de Neuroscience groepen onderwijs in 7 Master tracks (4 Biomedische Neuroscience tracks bij FNWI; de Neuroscience research Master bij FALW- VU, de Biomedische Neuroscience track bij FALW; de interdisciplinaire research Master Brain & Cognitive Sciences, UvA; totaal met een instroom van ca. 190 studenten per jaar). Bij de vorming van een Beta- cluster is verdere harmonisatie van deze opleidingen weliswaar gewenst, maar hierin wordt geen groot knelpunt verwacht. Wel is door de sterke groei in deze Master opleidingen een sterke behoefte aan meer stageplaatsen ontstaan, hetgeen de noodzaak voor meer staf-, OIO en postdoc posities onderstreept. Een tweede kans die zich voordoet is om, gezien de personele ontwikkelingen in relatie tot de speerpunten (pt.2), de komende jaren een bredere, meer complete multidisciplinaire afdekking te bereiken van de neurowetenschappelijke disciplines onder een Amsterdams Neuroscience Departement. Dit kan onder andere bereikt worden middels herinvulling van de huidige leerstoel Cellular en Systems Neurobiology (UvA), zodanig dat deze goede complementariteit biedt ten opzichte van de 6 overige leerstoelgroepen en tevens van andere disciplines vertegenwoordigd bij AMC, VU- MC, NIN, FMG- Spinoza en Psychologie- VU. Een uitwerking bijvoorbeeld op de deelgebieden Big Data- analyse en Computational Modelling biedt, naast Advanced Neurophysiology, uitgelezen mogelijkheden voor samenwerking binnen en buiten het virtuele Departement. Daarnaast wordt ook gedacht aan uitbreiding in de richting van onderzoek naar hersenziekten in combinatie met live cell imaging en andere innovatieve technologie (o.a. micro- en nanoelectronica en neurorobotica) en translational neuroscience. De huidige AAA- initiatieven - zowel in het beta- faculteiten ( AFS ) domein als meer specifiek in de Neurosciences en wat betreft AAA- fellowships - bieden uitgelezen kansen voor deze versterkingen, en uiteraard wil het Amsterdams Neuroscience departement deze gaarne benutten. 4
4- VALORISATIE: nieuwe kansen, neuroscience als emerging market Valorisatiekansen zullen door de versterking van beschikbare expertise en van de onderzoek- onderwijs koppeling, schaalvergroting en intensievere samenwerking binnen een Neuroscience Departement worden vergroot. Het betreft hier onder meer stamcelonderzoek, systemen voor deep- brain, closed- loop brain stimulation en neurale prosthetica, instrumentarium en software voor gedragsanalyse, neurofarmacologie en cognitieve neurofysiologie, assay ontwikkeling, compound screening, micro- en nanoelectronica, etc. Ook een nauwere samenwerking met klinische neurowetenschappers bij AMC en VUMC, de SILS microscopie groep en VU Lasercentrum zal bijdragen aan valorisatie mogelijkheden. Hierbij kunnen nieuwe, laagdrempelige samenwerkingen als vliegwiel functioneren tussen de verschillende disciplines, zowel klinisch als fundamenteel. Ook met het oog op Europese subsidiemodellen is het aantrekkelijk om meer spin- off bedrijvigheid te genereren zoals dit reeds succesvol is gedaan door Synaptologics/Sylics (spin off van CNCR- ALW; dit succes blijkt onder meer uit het eigen portfolio aan projecten en het bieden van eigenstandige werkgelegenheid sinds 2007). Een voorwaarde hiervoor is wel dat voor deze activiteiten voldoende tijd beschikbaar zal zijn. 5- Samenwerking, huisvesting, governance, personeelsplannen & financiën, SWOT analyse Samenwerking met andere beta- clusters, andere faculteiten en externe instituten Binnen de regio Amsterdam bestaan reeds verschillende samenwerkingsverbanden waar de zeven Neuroscience groepen actief aan deelnemen: het NIN (een onafhankelijk KNAW instituut), de Neuroscience Campus Amsterdam (VU- ALW, VU- MC), het Amsterdam Brain & Cognition centrum van de UvA (ABC; voorheen: CSCA), het Spinoza Centrum voor neuroimaging, klinische neurowetenschappelijke groepen bij AMC en VU- MC, en het Centrum voor Wiskunde en Informatica. Sinds ruim twee decennia is voor het PhD onderwijs de overkoepelende Onderzoeksschool Neurowetenschappen Amsterdam- Rotterdam aktief (ONWAR; inclusief deelname van AMC, VUMC, Psychologie- UvA en NIN). Met een totaal van ca. 1000 neurowetenschappers (werkzaam bij bovengenoemde instellingen) heeft de regio Amsterdam de potentie om een speler van wereldformaat te worden; hiervoor is echter wel meer coördinatie, financiële ontwikkeling en subsidie- gerichte samenwerking nodig. Binnen de VU en UvA Beta- clusters wordt reeds samengewerkt met andere SILS groepen (bv. microscopie, Gadella & Manders; Bio- informatica, Breit, Big- data analyse Smilde), wiskunde en informatica, en is het aantrekkelijk om samenwerkingen te versterken of op te starten (bv robotica i.v.m. cognitie en gedrag). Daarnaast wordt ook buiten de regio Amsterdam intensief samengewerkt met topcentra buiten de regio Amsterdam, o.a. in Utrecht, Nijmegen, Rotterdam, Groningen, Göttingen, Bordeaux, MIT, Cambridge UK, Irvine en Johns Hopkins. Ten aanzien van samenwerking in de regio Amsterdam leeft bij de Neurowetenschappers van SILS- CNS en CNCR- ALW de ambitie om onderzoek & onderwijs in alle geledingen te coördineren en te sturen vanuit een Amsterdam Neuroscience Platform, ook met het oog op financiële ontwikkeling. Binnen Nederland heeft een virtueel UvA- VU Neuroscience Departement, samenwerkend met het NIN, de mogelijkheid om zich te profileren als het centrum voor fundamenteel neuroscience onderzoek (met het brede doelgebied van genfunctie tot en met cognitie), waarbij externe partijen zich veelal toeleggen op verwante gebieden zoals taal & humane cognitie 5
(Nijmegen, UvA- FMG), klinische neurowetenschappen en veroudering (UMCU Utrecht, Groningen) en sensorimotorische processen (Erasmus MC). Personeelsplan In tabel 1 en 2 worden respectievelijk de huidige fte's van de SILS- CNS en CNCR- ALW groepen weergegeven, ingedeeld naar leerstoelgroep en met vermelding van emeritaten en pensioneringen. In grote lijnen behelst het personeelsplan (met 3- jarig perspectief, geannoteerd voor de langere termijn indien van toepassing): (i) Herinvulling van de door emeritaat van Prof. Dr. Wytse Wadman openvallende leerstoel (thans: Cellular and Systems Neurobiology; per 2017) op een vakgebied dat aanvullende waarde heeft ten opzichte van de andere gevestigde disciplines. Via thematische invulling zal intensief worden samengewerkt met klinische neuroscience groepen en regionale centra voor neuroimaging. Voorafgaand aan profilering en herinvulling is het essentieel deze zaken te overleggen met de zittende stafleden teneinde hun onderzoek en onderwijs optimaal te complementeren en continueren. Met het oog op continuïteit wordt gepleit voor spoedige gesprekken en de instelling van een profielcommissie voor dit doel; (ii) Herinvulling van de door andere pensioneringen openvallende personeelsplaatsen (periode 2014-2014), te weten de plaatsen van Wim Ghijsen (2017). Herinvulling zal plaatsvinden met het oog op ontwikkelingen zowel in onderzoek als onderwijs. Tevens herinvulling van plaatsen die door andersoortige mobiliteit vrijkomen (bv. vertrek van medewerkers naar elders); (iii) Het aantrekken van tenminste één AAA fellowship teneinde punt (i) voor te bereiden via een dakpanconstructie; (iv) Het verwerven van meer profileringsmiddelen over de komende 3 jaar om, naast de punten (i- iii), de gezamenlijke geformuleerde speerpunten in het onderzoek (zie pt.2) te realiseren. Op dit moment is vanuit deze middelen een bescheiden 200 ke gealloceerd aan de Neurosciences, maar voor het realiseren van de plannen is een veelvoud aan middelen nodig, o.a. voor (i- iii); (iv) Het aanstellen van nieuwe, inhoudelijk gekwalificeerde onderzoeksstaf in bestaande leerstoelgroepen waarbinnen een voortdurende, gekwalificeerde overbelasting in het onderwijs bestaat (zie punt 4; ca. 2 fte/groep, waarvan 1 vast en 1 tijdelijk). Op deze manier willen we komen tot een betere, flexibelere afstemming van het personeelsbeleid op de onderwijsvraag. (v) In nauwe samenwerking met de onderwijsinstituten: het recruteren van aanvullend personeel ter ondersteuning van coördinatie, studentencommunicatie, onderwijsontwikkeling & toetsing in het Bacheloronderwijs; (vi) Een gericht ondersteuningsbeleid om een deel van de relatief grote groep UDs in staat te stellen zich te kwalificeren voor UHD functies; hierbij ook passende ondersteuning voor personele ontwikkeling (o.a. 6
management vaardigheden). Daarnaast voldoende beleidsruimte om zeer getalenteerde neurowetenschappers in staat te stellen zich te ontwikkelen tot topwetenschappers in senior functies. (vii) Het meer profileren van succesvolle vrouwelijke hoogleraren, inclusief het starten van een bijbehorende onderzoeksgroep. Binnen CNCR wordt bijvoorbeeld het ontwikkelen van de genetica groep van Prof. Dr. Danielle Posthuma tot zelfstandige sectie onderzocht. (viii) Het continueren van ondersteunende diensten, zoals secretariële ondersteuning en technologie afdelingen, die van zeer grote waarde zijn voor het ontwikkelen van innovatieve tools voor neurowetenschappelijk onderzoek. Governance Ten aanzien van bestuur is het relevant dat Prof. Dr. Willem Stiekema, thans SILS directeur en vertegenwoordiger van Neuroscience- UvA als duo- lid, vanaf 10 augustus 2015 met emeritaat zal gaan. Bij CNCR- ALW wordt deze rol vervuld door Prof. Dr. Guus Smit. Wij stellen voor dat het (virtuele) Departement Neuroscience een functionele eenheid gaat vormen, voorlopig bestaande uit twee geledingen die hun onderzoeks- en onderwijsactiviteiten nauw afstemmen en onderling organiseren. Hierbij ligt in de lijn der verwachting dat SILS in de nabije toekomst geleid zal worden door een nieuwe direkteur, die nauw zal samenwerken met de groepshoofden van SILS- CNS. Voor SILS- CNS zal een vertegenwoordiger worden aangewezen of verkozen uit een daartoe gekwalificeerde set van kandidaten (mogelijk op rotatie- basis), waarmee de SILS directeur zeer regelmatig overlegt over personeel, organisatie en budget. Wij pleiten ervoor dat, na een aantal jaren (ca. 2017-2018), de mogelijkheid bestaat dat een integraal verantwoordelijke voor SILS- CNS wordt benoemd die in die hoedanigheid samenwerkt met CNCR- ALW. Voor CNCR- ALW zal Prof. Smit zijn functie voortzetten (gegeven de facultaire aanstelling). Daarnaast zal governance bij VU en UvA worden ondersteund door administratief personeel en een bedrijfsvoerder. Voor VU- UvA overkoepelende zaken wordt overlegd door de 7 leerstoelhouders in consensus, met één van beide voorzitters optredend als primus inter pares. Voorts wordt het draagvlak breed gehouden door PI/staf overleg. De beide voorzitters fungeren als aanspreekpunt voor onderwijs, personeelszaken en financiën bij resp. VU en UvA. Later, zo mogelijk in samenhang met een eventuele gemeenschappelijke huisvesting rond 2020-2022, zal dit tweeledige virtuele Departement toegroeien naar een bestuurlijke, fysieke & financiële eenheid, indien een harmonisatie van VU en UvA modellen en de ontwikkelingen in het onderwijs dit mogelijk maken. Het is op dit moment nog onduidelijk, maar wel van groot belang, welke bestuurs- en financieringsmodellen zullen worden geïmplementeerd in een gezamenlijke VU- UvA Beta- samenwerking. Daarom gaat dit stuk vooralsnog uit van een virtueel Neuroscience Departement bestaande uit twee bestuurlijk gescheiden entiteiten (elk opgezet conform de VU en UvA modellen), die niettemin zodanig samenwerken dat zijn voor het onderwijs en onderzoek als één functionele eenheid kunnen worden beschouwd. Hierbij wordt rekening gehouden met een verdere bestuurlijke (en mogelijk fysieke) integratie over ca. 6-10 jaar. Huisvesting 7
Wat betreft huisvesting is reeds gewezen op de logistieke en coöperatieve voordelen van een vestiging op één locatie, en er zijn reeds bouwplannen in de maak voor een gezamenlijk Neuroscience gebouw aan de Zuid- As, waarin op de langere termijn ook het NIN en klinische neurogroepen (AMC en VUMC) onderdak zouden kunnen vinden. Op deze manier kan de synergie worden bevorderd en kunnen faciliteiten gedeeld worden (bv proefdierverblijven, microscopie, ondersteunende diensten, neuroimaging scanners). Een conditio sine qua non is wel dat het bijbehorende onderwijs (PB, Biomedisch, Master) overwegend gegeven wordt op dezelfde locatie als waar de neuro- groepen zich bevinden (zie ook het document 'Opdracht subwerkgroep Neurosciences'; november 2012) en dat één geharmoniseerd VU- UvA financierings- en allocatiemodel zal gelden. Een model waarin studenten en/of docenten op en neer moeten reizen tussen SPA en Zuid- as wordt niet haalbaar geacht. Aangezien de afstand van de Zuid- as naar FMG (Roeterseiland) ongeveer even groot is als die van SPA naar FMG, hoeft dit op zich geen probleem te vormen voor een gecontinueerde Psychologie input in de PB opleiding. Indien tot nieuwbouw en verhuizing wordt besloten, is nauw overleg over inrichtingen en faciliteiten uiteraard van essentieel belang, maar ook het gelijktijdig inhuizen van alle groepen in een nauwe tijdspanne (gezien het trillings- en stressgevoelige karakter van veel neuro- onderzoek, bv met gedrag, electrofysiologie en cell imaging). Hiermee wordt dus niet gekozen voor een modulaire opbouw waarbij verschillende onderdelen na elkaar worden opgeleverd. Voor de komende 6-10 jaar wordt geen wezenlijke verandering in huisvesting voorzien. SWOT analyse Virtual Dept. Neurosciences Strengths - Excellent research across a broad range of Neuroscience disciplines; innovative techniques - Excellent prospects for internal (VU- UvA) and external collaborations - Neuroscience as a high- priority area for international funding - Strong, long- term need for Neuroscience teaching in many Ba and Msc studies, which generates additional income for appointing scientific staff - High viability: very good funding, healthy financial balance, relatively young personnel - Strong research environment (e.g. NIN, Spinoza, Academic Hospitals) Weaknesses - High teaching demands in several crucial sections cause lag in research, grant acquisition - Research and teaching is currently not coordinated by a united, governing entity Opportunities - Coordination and integration of research under a governing entity is highly feasible: VU- UvA can become more comprehensive in scope, more complete in coverage and play greater role in national/international settings - Joint grant applications, e.g. in EU settings (incl. Human brain project, ITNs) - Participation in AAA- initiatives (AFS, Neurosciences, AAA fellowships) - Further valorization - Further strengthening of ties with other Institutes (NIN, Spinoza, Academic Hospitals, etc.) Threats - Broad coverage of disciplines may scatter into diversity if not coordinated under an empowered 8
- - - governing entity Sections having high teaching loads may not optimally compete in research and grant acquisition if support would not be forthcoming Students will benefit less from Neuroscience deployment in teaching if neuroscientists are not properly enabled to coordinate their housing, research and personnel policies vis- a- vis teaching needs Upcoming retirements will leave crucial gaps in research and teaching if vacancies will not be redefined and filled in time. 9
Bundeling FALW en SILS Neurosciences FALW Neurosciences (Vumc not incl) 80 WP/OBP in 4 groepen Swammerdam Institute for Life Sciences (SILS) Programme Neurosciences 60 WP/OBP in 4 groepen
Lange termijn perspectief Integratie van het SILS en FALW Neuroscience onderzoeken onderwijsprogramma; Fysieke vorming van het Center for Neuroscience op de VU Campus; Inhoudelijk: onderdeel van Neuroscience Campus Amsterdam (VU, VUmc) en het ABC Amsterdam (UvA, AMC); Organisatorisch: onderdeel van de Science Faculty; Mogelijk maken integratieproces: 0.5 M /jaar voor 6 jaar.
Kansen voor Onderzoek en Onderwijs FALW en SILS Neuroscience groepen versterken elkaar; Het onderzoek is complementair en verdiepend*; Focus & massa én één loket voor het Amsterdamse Neuroscience onderwijs- en onderzoek; 2 VU en 3 UvA Bachelor programma s: aantrekkelijk profiel voor Neuroscience Masters en ~700 instromers/jaar Integratie van 2 UvA en 2 VU Master programma s: internationaal profiel met ~150 instromers/jaar (groeikans) PhD onderwijs: ondergebracht in Graduate School Neurosciences Amsterdam-Rotterdam; Vergroting subsidie kansen: AEB; Topsectoren Life Science & Health, Agrofood en Technology; EU; Bedrijfsleven; Eén Neuroscience Campus Amsterdam: grootste in NL en EU/global player. *Voor onderzoeksspeerpunten: zie Meerjarenplan en Neuro-AAA
Onderzoeksterreinen tweezijdig versterken, integreren en accentueren Onderzoeks profiel: sterk basaal/fundamenteel hersen onderzoek tot klinisch relevant, ziekte-gerelateerd onderzoek. Neuroscience is sterk interdisciplinair waarin bundeling van expertise essentieel is voor noodzakelijke doorbraken. Nog aantrekkelijker partner voor AMC en VUmc en industriele partners (AEB, Topsectoren, EU). Synergie in samenbrengen van instrumentarium, faciliteiten & services. Uitstekende mogelijkheden door intensief gezamenlijk gebruik (dier + cell) modellen. Efficiëntiewinst realiseren door samenvoegen van faciliteiten en instrumentarium. Voorbeelden zijn: proefdierfaciliteit, celkweek, microscopie.
List of achievements 2012: Korte definitie speerpunten (meeting memo HGLs) 2013: Eerste verkenning onderwijs ivm Science Faculty (commissie Haring) Verkenningen bouw 2014: Vorming kernteam Meeting bouwteam over Neuroscience cluster Meeting PI s VUA-UvA (gezamenlijke meeting @SILS, juni 2014) Meerjaren plan (visie op onderzoek en onderwijs) Neuro-AAA Belangrijke rol bij opstellen van Amsterdam Brain-Mind Project (AAA)
Tijdpad kernteam: welke stappen nemen? Kernteam maakt in 2015 schets voor integratieplan 1 ste stap: inhoudelijke en organisatorische integratie van de FALW en SILS-Neuroscience groepen (kernteam onderzoek) 2015: Afspraken voor reguliere meetings, onderzoek, inrichting virtueel department. Stappenplan maken voor periode 2016-2021. 2 de stap verkenning op onderwijs (Verkennings commissie onderwijs 2015 en verder). Verkennen: master ontwikkeling SILS, toekomst verkennen voor wenselijkheid van 1 master of meerdere goed complementaire programma s. (Mansvelder, Smidt, Diergaarde, Krugers) Belangrijk dat onderwijs gegeven wordt daar waar docenten werken 3 de stap: Voorbereiden fysieke integratie Neuroscience groepen in Neuroscience Campus Amsterdam (eerste gesprekken met bouwteam mid-2015). Neuroscience in de periode 2016-2021 Contractvorming virtueel department op basis van meerjaren stappenplan 2015 Gezamenlijk Bachelorprogramma vormgeven (actie:2015-2016). Gezamenlijk Masterprogramma vormgeven (actie: 2015-2016)
Uitdagingen Virtueel department/ Neuroscience cluster vormen Graduele implementatie op basis van stappenplan Onderwijs Financieel model? personele belasting? Fysiek gezamelijk onderzoek bevorderen Funding voor de uitbouw van de samenwerking Rol faculteit: helderheid op bovenstaande punten Studenten betrekken bij het uitwerken van plannen
Neuro-AAA initiative - Focus on innovative research lines with excellent translational potential - Basis for starting joint research, first funding for virtual Department - Education of master and PhD students
Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen Faculteit der Exacte Wetenschappen Bijeenkomst Kernteam Neurosciences Datum: woensdag 17 september 2014 Tijd: 08.30 10.00u Aanwezig Kernteamleden: Guus Smit (VU), Willem Stiekema (UvA), Cyriel Pennartz (UvA), Marten Smidt (UvA OW), Huib Mansvelder (VU OW) Staf uit de faculteiten: Hanneke van Doorn, Gert Grift, Valeria Huisman, Michel Haring, Nellie Harms, Hubertus Irth, Karen Maex, Peter van Tienderen 1. Status verkenningscommissies, betrokkenheid studenten, promovendi, medewerkers Voorafgaand aan de bijeenkomst is onder aanwezigen gecirculeerd: het meerjarig beleidsplan voor het virtuele department (mei 2014), het huisvestingsperspectief Neurowetenschappen (maart 2014), voorstel voor investeringen voor gemeenschappelijk onderzoek (2013), voorstel voor AAA fonds (sept. 2014). GS licht met een presentatie toe het proces vanaf 2012 tot nu is verlopen en welke volgende stappen zullen worden gezet. WS bevestigt dat het meerjarenplan van het kernteam naadloos aansluit met het strategisch plan van SILS. N.a.v. de presentatie wordt gesuggereerd om een afspraak te plannen tussen TDO en de master verkenningscommissie om kaders en positionering af te stemmen 2. Onderwijs en draagvlak onder studenten Er wordt geconstateerd dat het traject naar een virtueel departement met een afsprakenkader een complex proces is mede door gebrek aan draagvlak. Insteek van het kernteam is om in dit proces de al lang bestaande samenwerkingsrelatie tussen neurowetenschappen in Amsterdam te benadrukken, met name richting de studenten. Er ligt een dilemma tussen meenemen van de medezeggenschap in de plannen vanaf de start en de noodzaak om een plan/visie gereed te hebben om de medezeggenschap te kunnen overtuigen van de meerwaarde van samenwerking. De balans kan wellicht worden gevonden door het vaststellen van heldere randvoorwaarden waarop het eindplaatje is gebaseerd, zoals: a) Evenwicht studenten aan beide campussen b) Locatie c) Mogelijkheden voor goede interactie met ander faculteiten en externe partners d) Nabijheid docent - student Daarnaast is het van belang duidelijk te maken a) waarom willen we samenwerking b) waarom is dit van belang voor studenten en c) op welke vlakken studenten ruimte voor inspraak (kunnen) krijgen. M.b.t. punt a, er is veel onduidelijkheid over de verwachte toekomstige verdeling van studenten per locatie. GG zal het initiatief nemen om dit in kaart te brengen. M.b.t. punt c is van essentieel belang dat er duidelijke lange termijn afspraken komen met zowel de psychologen van UvA als VU over de betrokkenheid van Psychobiologie na verhuizing van FNWI neurowetenschappen naar de ZuidAs. De opleidingsdirecteur Psychobiologie moet hiertoe worden betrokken in de samenwerkingsplannen. PvT adviseert bij de ontwikkeling van een lange termijn visie op psychobiologie, de ideeën voor onderwijs in moleculaire life sciences als geheel te betrekken en afstemming met IIS te zoeken. Page 1 of 3
Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen Faculteit der Exacte Wetenschappen 3. Governance Voordat verdere stappen kunnen worden gezet richting een samenwerkingsovereenkomst dienen eerst de Instellingsplannen en de sjablonen voor samenwerking het medezeggenschapstraject te hebben doorlopen. In december zou dit traject moeten zijn afgerond. 4. Samenwerking met andere partijen Samenwerking VUmc/AMC geeft veel kansen. Afstemming loopt op dit moment met name via NCA en AMC. GS heeft hierover goed contact met Arjen Brussaard. Het dossier huisvesting zal vanaf volgend jaar de uitwisseling van ideeën hierover stimuleren. Voldoende inbreng van SILS is een aandachtspunt. Er zal een format moeten worden gevonden om SILS te betrekken bij contract research van VU Neurowetenschappen. Contract research loopt via NCA en niet de afdeling Neurowetenschappen waardoor het bestuurlijk wat complex ligt. KM meldt dat er door CvBs wordt gewerkt aan een effectievere overlegstructuur voor alle Neurosciences in Amsterdam. Dit zal ook bijdragen aan een goede afstemming op het gebied van contract onderzoek en onderwijs. 5. Tijdpad kernteam 2018 zal in de plannen worden toegevoegd als tussenstap en moment van evaluatie. Het kernteam zal de planning van onderzoeksvisitaties en het mogelijke gezamenlijk organiseren daarvan, toevoegen aan het stappenplan. 6. Communicatie Contactpersoon communicatie van Kernteam Neurosciences is voorlopig Guus Smit : 7. Afspraken - Afspraak plannen tussen TDO en master verkenningscommissie om kaders en positionering af te stemmen Actiehouder: TDO; Tijdpad:oktober 2014 - TDO maakt voorstel voor de samenstelling van de verkenningsommissie Ba onderwijs met goede betrokkenheid van studenten en andere relevante faculteiten (zoals opleidingsdirecteur Psychobiologie). Actiehouder: TDO; Tijdpad:oktober 2014 - Met Steven Tan (TTO) format vinden voor het betrekken van SILS bij contract research van VU Neurowetenschappen. Actiehouder: SILS; Tijdpad:? - Duidelijkheid creëren over studentenaantallen per locatie Actiehouder: Gert Grift; Tijdpad:oktober/november 2014 - Samenwerkingsovereenkomst Neurosciences opstellen Page 2 of 3
Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen Faculteit der Exacte Wetenschappen Actiehouder: Gert Grift; Tijdpad:december 2014-2018 toevoegen als tussenstap en moment van evaluatie in meerjarenplan en toeveogen planning onderzoekvisitaties Actiehouder: kernteam; Tijdpad: november 2014 - Vergadering plannen medio december Actiehouder: Hanneke van Doorn/Mariska Enneking Page 3 of 3