VERDIENVERMOGEN EN AANPASSINGSVERMOGEN IN DE NOORDVLEUGEL 10 november 2015 Prof. Dr. Oedzge Atzema Olaf Koops Msc Dr. Walter Manshanden Dr. Han Olden Daniel Speldekamp MSc
AANLEIDING Regionale koplopers dragen bij aan regionale concurrentiekracht en innovatie Welke koplopers stimuleren? Onderzoeken laten verschillende uitkomsten zien!
QUICK SCAN METHODIEK Identificeren sectorale koplopers Bewezen regionale concurrentiekracht: het verdienvermogen Vernieuwing: aanpassingsvermogen door bedrijvendynamiek
BRONNEN Verdiencapaciteit CBS Regionaal Economische Jaarcijfers Nationale rekeningen Aanpassingsvermogen Longitudinaal LISA/PAR geeft inzicht in starters, stoppers en blijvers Methodiek: uitbreiding naar samenhang tussen clusters en innovatiecapaciteit
PILOT UTRECHT Vrijwel geen regionale koplopers die scoren op verdienvermogen en aanpassingsvermogen Koplopers wisselen snel in de tijd Sectorale koplopers, gemeten naar innovatievermogen zijn niet dezelfde als sectorale koplopers, gemeten naar verdienvermogen of aanpassingsvermogen
Verdienvermogen
Ontwikkeling BRP in Utrecht en MRA 1995-2015 Bruto Regionaal Product Toegevoegde waarde per sector en bedrijfstak 2002-2013, constante prijzen 2013, basisprijzen Data afkomstig uit twee TNO publicaties: Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam (TNO, 2015) Economische Verkenningen Utrecht 2015 (TNO, 2015) Bron: TNO (2015) Economische Verkenningen Utrecht 2015
Ontwikkeling BRP in Utrecht en MRA 1995-2015 Conjunctuur Utrecht twee gezichten MRA sterke economie Groei in 2014 en 2015 Bron: TNO (2015) Economische Verkenningen Utrecht 2015
Specialisatie MRA en Utrecht UTR en MRA sterkste specialisatie in ICT, Finance en groothandel MRA sterk in alle commerciële diensten UTR blijft achter bij MRA op gebied van logistiek, horeca en cultuur UTR scoort goed op alle non profit sectoren t.o.v. MRA Industrie en landbouw ondergemiddeld in MRA en UTR Op basis van toegevoegde waarde 2013, NL is 100.
Toegevoegde waarde groei 2002-2013 Zorg, groothandel en finance is NL top3 MRA trekker van groothandel, finance en overige zakelijke diensten Utrecht blijft licht achter bij NL Onderwijs!
Zorg Toegevoegde waarde groei 2008-2013 MRA ook groei in groothandel, nutsbedrijven en horeca Buiten zorg geen nieuwe koplopers in UTR Bouwcrisis
Toegevoegde waarde groei 2002-2008 Hausse Veel koplopers in MRA en UTR
Verdienvermogen koplopers Selectie sectoren met vanuit regionaal perspectief Stars: bestaande koplopers die bovengemiddelde groei & sterke specialisatie combineren. Rising stars: sterke groeiers die bijdragen aan regionale groei én bovengemiddelde sectorale groei Groei (%) + 2% Rising Stars STARS + 1% Regionale groei (%) Specialisatieindex 120
Bedrijfstakken met hoge specialisatie in de Metropoolregio Amsterdam (Specialisatie 120+) SBI~2naam SBI~1naam 2013 2002-2013 2002-2008 2008-2013 Specialisatie Vervoer door de lucht Vervoer en opslag 3088 7.7 12.3 2.5 8273.7 Film, TV en radio Informatie en communicatie 1200-2.1 0.1-4.7 1139.6 Basismetaalindustrie Industrie 854 3.2 4.4 1.8 375.8 Uitgeverijen Informatie en communicatie 983-3.4-0.3-7.0 299.0 Bankwezen Financiële dienstverlening 11823 5.0 9.6-0.2 272.7 Telecommunicatie Informatie en communicatie 2652 0.3 3.3-3.2 246.9 Overige professionele diensten Specialistische zakelijke diensten 891 4.0 8.3-0.8 218.0 Reisbureaus, reisorganisatie en -info Verhuur en overige zakelijke diensten 658 6.2 4.4 8.3 211.4 Reclamewezen en marktonderzoek Specialistische zakelijke diensten 1028-0.5 0.8-1.9 200.5 Kunst, cultuur en kansspelen Cultuur, sport en recreatie 1536-0.3-0.6 0.2 195.6 IT- en informatiedienstverlening Informatie en communicatie 3736 3.2 2.7 3.7 188.6 Groothandel Groothandel 13380 4.8 7.1 2.2 186.0 Overige financiële dienstverlening Financiële dienstverlening 1277 5.3 5.3 5.2 186.0 Juridisch en managementadvies Specialistische zakelijke diensten 7299 0.4 1.8-1.4 164.6 Restaurants en cafés Horeca 1766 0.6-0.6 2.1 155.1 Logiesverstrekking Horeca 598 1.5 0.6 2.6 134.4 Verhuur van roerende goederen Verhuur en overige zakelijke diensten 1400 1.2 3.2-1.1 124.2 Beveiliging en ov. zak. diensten Verhuur en overige zakelijke diensten 2038 3.2 5.2 0.9 123.2
Bedrijfstakken met hoge specialisatie in de provincie Utrecht (Specialisatie 120+) SBI~2naam SBI~1naam 2013 2002-2013 2002-2008 2008-2013 Specialisatie Ideële, belangen-, hobbyverenigingen Overige dienstverlening 843 3.5 4.5 2.3 332.8 IT- en informatiedienstverlening Informatie en communicatie 3106 0.8 3.9-2.8 327.9 Film, TV en radio Informatie en communicatie 157-1.0-1.0-0.9 312.3 Bankwezen Financiële dienstverlening 4242 5.3 7.3 3.0 204.6 Verzekeraars en pensioenfondsen Financiële dienstverlening 1599-2.5-2.3-2.7 186.5 Telecommunicatie Informatie en communicatie 904-2.1 1.0-5.8 175.9 Juridisch en managementadvies Specialistische zakelijke diensten 3207-1.5-1.2-1.9 151.2 Post en koeriers Vervoer en opslag 257 0.2 5.7-6.1 150.1 Reclamewezen en marktonderzoek Specialistische zakelijke diensten 350-0.9-1.5-0.3 142.7 Research Specialistische zakelijke diensten 289-2.7-0.8-4.8 141.1 Groothandel Groothandel 4748 2.6 5.0-0.2 138.1 Uitgeverijen Informatie en communicatie 211-5.9-4.6-7.5 134.3 Architecten-, ingenieursbureaus e.d. Specialistische zakelijke diensten 971-1.8-0.6-3.3 132.3 Overige professionele diensten Specialistische zakelijke diensten 253 4.1 4.2 3.9 129.2 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling Verhuur en overige zakelijke diensten 1526 1.4 5.2-2.9 121.2
Aanpassingsvermogen
Groei van het aantal bedrijven, 1998-2014 (1998=100) Bedrijven 220 Indexcijfer 180 140 MRA Provincie Utrecht Nederland 100 Jaar
Groei van de werkgelegenheid, 1998-2014 (1998=100) 130 Arbeidsplaatsen Indexcijfer 120 110 MRA Provincie Utrecht Nederland 100 Jaar
Jaarlijkse groei van het aantal bedrijven, 1998-2014 in percentages 10 Jaarlijks groeipercentage bedrijven (%) 8 6 4 2 MRA Provincie Utrecht 0 Jaren
Jaarlijkse groei van de werkgelegenheid, 1998-2014 in percentages Jaarlijks groeipercentage arbeidsplaatsen (%) 6 4 2 0-2 MRA Provincie Utrecht Jaren
Aandeel zzp ers in de totale bedrijvigheid 70 60 50 % zzp 40 30 20 MRA Provincie Utrecht 10 0 Jaar
Bedrijvendynamiek
16.000 Bedrijvendynamiek 1998-2014 Provincie Utrecht Vestigingen 12.000 8.000 4.000 0 Starters Grote toetreders Stoppers Jaren MRA Vestigingen 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Starters Grote toetreders Stoppers Jaren
Bedrijvendynamiek 2002-2014 Provincie Utrecht, in 2 perioden 150.000 Provincie Utrecht, 2002-2008 150.000 Provincie Utrecht, 2008-2014 100.000 100.000 50.000 0 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers 50.000 0 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers -50.000-50.000-100.000-100.000-150.000 Intreders Uittreders Blijvers -150.000 Intreders Uittreders Blijvers
Bedrijvendynamiek 2002-2014 MRA, in 2 perioden 600.000 MRA, 2002-2008 600.000 MRA, 2008-2014 400.000 400.000 200.000 0 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers 200.000 0 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers -200.000-200.000-400.000-400.000-600.000 Intreders Uittreders Blijvers -600.000 Intreders Uittreders Blijvers
Startquote 2002-2014 Startersquote in % 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 MRA Provincie Utrecht Jaar
Stopquote 2002-2014 Stoppersquote in % 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 MRA Provincie Utrecht Jaar
Startquote gemiddeld PAR en MRA 18 16 14 Startersquote in % 12 10 8 6 4 2 0 MRA en provincie Utrecht Jaar
Netto toetreding MRA en provincie Utrecht 2002-2014 8 Netto toetredsingquote in % 6 4 2 0 MRA Provincie Utrecht -2 Jaar
Netto toetredingsquote gemiddeld PAR en MRA 8 Netto toetredingsquote in % 6 4 2 MRA en provincie Utrecht 0 Jaar
MRA toetreders werkgelegenheidsgroei jaarlijks 300.000 250.000 200.000 150.000 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers 100.000 50.000 0
PAR toetreders werkgelegenheidsgroei 35.000 jaarlijks 30.000 25.000 20.000 15.000 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers 10.000 5.000 0
MRA stoppers werkgelegenheidsverlies jaarlijks 0-50.000-100.000-150.000 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers -200.000-250.000-300.000
PAR stoppers werkgelegenheidsverlies jaarlijks 0-5.000-10.000-15.000-20.000 Donker > 5 werknemers Licht 5 werknemers -25.000-30.000-35.000-40.000
Amsterdam: ondernemersregime 08-13
Amsterdam: geroutineerd regime 08-13
Amsterdam: draaideurregime 2008-13
Amsterdam: krimpregime 2008-13
Utrecht: ondernemersregime 2008-13
Utrecht: geroutineerd regime 2008-13
Utrecht: draaideurregime 2008-13
Utrecht: krimpregime 2008-13
Conclusie
Amsterdam
Utrecht