VERSLAG WMO WERKCONFERENTIE LEIDERDORP 19 APRIL 2011 Voor aanwezigen zie de bijlage. Doel van de avond: Verbreden en verbinden. Hoe kunnen we tot slimme samenwerkingen komen om de burgers van Leiderdorp zo goed mogelijk van dienst te zijn? Opening De avond werd geopend door wethouder Kees Wassenaar. Hij besprak het doel en de werkwijze van de avond. Daarbij benadrukte hij dat het weliswaar ging om het verzamelen van ideeën, maar dat de ideeën wellicht niet allemaal gehonoreerd zouden kunnen worden, aangezien de gemeenteraad uiteindelijk besluit over wat er uiteindelijk gaat gebeuren. Vooraf was iedere deelnemer ingedeeld in een bepaalde groep, waarover hij of zij tot 18.00 uur een vraag kon beantwoorden. De vragen werden daarna, in de vorm van een brainstormsessie, besproken in drie werkgroepen. De deelnemers waren, onafhankelijk van welke organisatie zij vertegenwoordigden, verdeeld over de drie werkgroepen. De werkgroepen waren niet allemaal even groot, dat hing samen met de beschikbare ruimten. Presentatie evaluatie Wmo beleidsplan 2009-2012 Anne Vrieze presenteerde de evaluatie van het Wmo beleidsplan 2009-2012. De reden dat er in 2011 al een nieuw beleidsplan komt, hangt samen met de landelijke ontwikkelingen in de Wmo vanaf 2010 en de komende ontwikkelingen in het kader van het Regeeraccoord 2010-2014. In het kort: Twee wijzigingen in de Wmo en de AWBZ: 2010: Wetswijziging alfahulpen De alfahulp werd als individuele voorziening afgeschaft, mensen kunnen nu alleen nog hulp in natura of een persoonsgebonden budget ter besteding aan een huishoudelijke hulp aanvragen. 2008-2010: AWBZ pakketmaatregel: Begeleiding (vaak dagbesteding) voor mensen met een lichtere beperking werd al in 2008 afgeschaft uit de AWBZ. In 2009 vonden herindicaties plaats, waarin werd bepaald of mensen nog recht hadden op AWBZ begeleiding (veelal dagopvang en dagbesteding). Degenen die geen recht meer hadden, werden verwezen naar de gemeenten. Regeeraccoord 2010-2014 Alle begeleiding (veelal dagbesteding) gaat uit de AWBZ naar de Wmo IQ knip: Mensen met IQ boven 70 krijgen geen AWBZ zorg meer. Dit heeft consequenties voor de gemeenten, die nog meer te maken zullen krijgen met schuldhulpverlening en multiprobleem gevallen. De uitleen van hulpmiddelen gaat mogelijk van AWBZ naar Wmo Decentralisatie Wet Jeugdzorg in 2015 gemeenten worden dan in plaats van de provincies en stadsregio s verantwoordelijk voor de indicaties jeugdzorg. Dit alles gebeurt met een z.g. decentralisatie-korting: Gemeenten krijgen het budget met een bezuiniging over in plaats van schoon aan de haak, zoals eerder afgesproken over de Wmo. 1
De Kanteling en Wmo Nieuwe Stijl: Het doel van de Wmo was altijd een participatiewet. Daarbij werd de zorgplicht vervangen door het z.g. compensatiebeginsel. De bedoeling is om meer te kijken naar de mens als geheel in zijn of haar omgeving. Dit werd in 2007 nog niet zo uitgevoerd. Gemeenten waren toen intensief bezig om vooral de Hulp bij het Huishouden vorm te geven, waardoor veelal een smalle uitvoering van de Wmo plaatsvond en er nog alleen individuele voorzieningen werden verstrekt zonder verder te kijken naar wat iemand nog nodig heeft aan welzijnsvoorzieningen of ondersteuning van de mantelzorg. Vanaf 2008 is daarom bij de VNG begonnen met de ontwikkeling van het programma De Kanteling. Het doel daarvan is om de uitvoering meer in overeenstemming te brengen met de werkelijke gedachte van de Wmo. Algemene uitgangspunten hiervan zijn om goed de vraag achter de vraag te stellen en breed te kijken naar alle mogelijkheden in het eigen netwerk van de klant, zowel in zijn of haar familie als in wijk of buurt. Uit de evaluatie van het Wmo beleidsplan blijkt dat er een aantal positieve punten zijn te benoemen in het Wmo beleid van de gemeente Leiderdorp en een aantal aandachtspunten: Positief: Uit het klanttevredenheidsonderzoek Wmo blijkt dat de verstrekking van de individuele voorzieningen goed verloopt: 98% van de clienten vindt dat de ondersteuning voldoet aan de verwachtingen. Het cijfer voor de verstrekking van Hulp bij het Huishouden is 7,7, voor de overige voorzieningen is dat 7,4. Op grond van de landelijke Wmo benchmark blijkt dat er een hoge score is op de leefbaarheidsthermometer: Leiderdorpers voelen zich veilig en ervaren weinig overlast, op de toegankelijkheid van gebouwen en openbare ruimte en op de verstrekking van individuele voorzieningen: Er is een hoogwaardige intake, snelle afhandeling en een hoge clienttevredenheid. Aandachtspunten zijn: Informele zorg: Er is geen vrijwilligers-steunpunt en ook geen mantelzorg- en vrijwilligersbeleid. Hiermee is de gemeente overigens wel hard aan het werk. Faciliteiten voor clientondersteuning: Er wordt ondersteuning gevraagd bij het doen van aanvragen voor zowel zorgvragers als mantelzorgers. De uitgaven aan welzijnsvoorzieningen en Hulp bij het Huishouden zijn laag, terwijl het bedrag per inwoner aan overige individuele voorzieningen juist hoger is. Dit zou meer in balans gebracht kunnen worden. Met deze aandachtspunten zijn de werkgroepen vervolgens aan het werk gegaan. Conclusies workshop 1: Informele netwerken Aan de deelnemers van deze workshop werd de vraag gesteld: Wat kunnen we samen doen in buurten en wijken, zodat iedereen er zo lang mogelijk zelfstandig en tevreden kan blijven wonen, of iemand nu een beperking heeft of niet? Wat kan de buurt doen, wat kunnen vrijwilligers(organisaties) doen en welke rol heeft de gemeente daarbij? 2
Uit de terugkoppeling werd samengevat: - Er is in Leiderdorp veel goed geregeld, maar het kan binnen de wijken beter. Er is een betere sociale cohesie nodig. Buurtbarbecue is leuk, maar het is geen activiteit voor iedereen, je moet dus meer bedenken. Ook moet het duidelijk zijn waar een activiteit over gaat en wat het doel is. - Denk aan de toegankelijkheid en activiteiten voor specifieke groepen, zoals verstandelijk gehandicapten. Hoe laat je hen participeren? Er zijn mogelijkheden binnen sport en cultuur, zoals het hockey G-team. Denk ook aan de integratie van psychiatrisch patiënten: Een deel is al zijn begeleiding kwijt uit de AWBZ, hoe kunnen we hen verder begeleiden in het kader van de Wmo? Denk daarbij in eerste instantie aan initiatieven vanuit de maatschappij. - Belangrijk is dat we elkaar beter leren kennen. Er zijn netwerken, maar het is ook goed om de netwerken aan elkaar te verbinden. Een beursvloer zou hiertoe een middel kunnen zijn, evenals een (inhoudelijke) sociale kaart. - De wijkregisseur kan een rol vervullen bij sociale activiteiten. Het gaat nu nog veel over de openbare ruimte, maar er is ook aandacht nodig voor sociale activiteiten en problemen. - Er is een uitnodiging vanuit de Scheppingskerk om verder te spreken over dit onderwerp. - Ook hockeyvereniging Alecto nodigde uit om de sportfaciliteiten mede te gebruiken. - Graag een onderzoek naar wensen en behoeften. Conclusies workshop 2: Van individueel naar collectief Aan de deelnemers in deze workshop werd de vraag gesteld: Hulp bij het huishouden, hulpmiddelen, woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen kunnen ervoor zorgen dat mensen met een beperking er weer opuit gaan en weer meer gaan meedoen in de maatschappij. Is dit altijd voldoende of is het nodig daarnaast andere (b.v. welzijns- en buurt)voorzieningen te organiseren en zo ja met wie? Ofwel: Zijn tevreden klanten gelukkige klanten? Uit de terugkoppeling werd samengevat: - Begin kleinschalig en houd het simpel - Er zijn verborgen problemen, hoe krijg je die boven tafel? - Ontwikkel buurtinitiatieven - Ontwikkel een goede inhoudelijke sociale kaart, zodat iedereen elkaar goed weet te vinden als iemand een initiatief wil ontwikkelen. Ga met elkaar netwerken. - Bezittingen, voorzieningen en subsidies niet verdelen, maar met elkaar delen. Bijvoorbeeld als een busje van een organisatie een dag in de week stil staat, dat laten gebruiken door een andere organisatie die het die dag nodig heeft. - Duidelijk maken hoe procedures in elkaar zitten, versimpelen van regelingen en aanvragen. - Warme overdracht van klanten, ook hierbij is het belangrijk elkaar te kennen. - De gemeente heeft de regierol. Die is vooral stimuleren, de gemeente zou zich na de opstart moeten terugtrekken en de activiteit vooral overlaten aan de initiatiefnemers met samenwerkingspartners. Conclusies workshop 3: Zelfredzaamheid Aan de deelnemers in deze workshop werd de vraag gesteld: Hoe kunnen we onze klanten zo goed mogelijk ondersteunen? Op welk moment is ondersteuning nodig en wanneer niet? Hoe ver gaat de eigen verantwoordelijkheid? 3
Uit de terugkoppeling werd samengevat: - Hoe en wie bepaalt de zelfredzaamheid? - Wat doen we met de niet-zelfredzamen? Niet iedereen is in staat om zijn/haar eigen zorgvraag te formuleren. De vraag is; hoe bereik je hen? - Professionele begeleiding (mentorschap) zou door de Wmo vergoed moeten bijven/worden. - Belangrijk is de professionaliteit in huis te houden, want ondersteuning blijft nodig. Verdiep je in wat er al is en maak daarvan gebruik. Behoud en ontwikkel deskundigheid. - Familie- en vriendennetwerken van mensen worden kleiner in de huidige maatschappij. Wie moet er voor wie gaan zorgen, want we moeten steeds langer werken en iedereen moet werken. Zelfredzaamheid kan conflicteren met participatie. - Participatieplicht: Gaat dat over werk, mantelzorg of vrijwilligerswerk? In het kader van de Wmo valt dat allemaal onder participatie. - Zijn zorgmijders voldoende in beeld? Zijn we verplicht hen zorg te leveren, want als iemand geen zorg wil of eenzaam wil zijn, dan zou dat toch ook moeten kunnen? Alleen, hoe voorkomen we gedrag dat uit de hand loopt? - Kwetsbare burgers vinden vaak de weg naar de Wmo niet, hoe kunnen we hen daarbij ondersteunen (outreachende aanpak is een methodiek die nog verder moet worden ontwikkeld)? Zelfredzaamheid kun je vergroten met informatie en advies. - De gemeente moet zich goed op de hoogte stellen van wat er al is en daarvan gebruik willen maken. - Ook inventariseren: Wie doet wat en wie doet het dubbel of doet overlappende activiteiten? - Goede (dossier)overdracht is belangrijk, maar je hebt wel te maken met vraagstuk privacy. - Mensen goed volgen, zodat ze op de goede plek terechtkomen. Afsluitende discussie De deelnemers kregen ook de gelegenheid om naast bovenstaande vragen andere opmerkingen en ideeën in te leveren. Dat waren: - Mensen zouden onderling meer contact moeten hebben. Hoe? En is er interesse in de buurt? Bijeenkomst organiseren met inleiding en daarna inventarisatie ideeën, discussie, inventarisatie van mensen die zich willen inzetten. De gemeente zou de eerste bijeenkomst kunnen organiseren. - Verlaag de drempel om dienstbaarheid naar elkaar te stimuleren. Eerste aanzet kan door de gemeente plaatsvinden. - Niet alleen denken aan wat je zelf nodig hebt, maar ook aan wat je zelf te bieden hebt. - Sport en bewegen als middel om gezondheid, sociale cohesie in buurten en wijken te stimuleren. Ook voor het tegengaan van problemen met hangjongeren, in dagarrangementen in de Brede School. - Ga pionieren bij de mensen in je buurt en vraag wat de behoefte is. Voor de gemeente geldt: Als er problemen zijn waar mensen niet uitkomen, bied uw steun! - Zoek de mensen uit de buurt die bereid zijn om bij te springen. - Eigen verantwoordelijkheid zolang mensen nog zelf goed beslissingen kunnen nemen. - Hoe houden we de luchtverontreiniging in de hand, hoe beperken we het verkeer? - Hoe komen we te weten wat de burger vindt en denkt? Kan via internet, o.a. sociale netwerken. - Breid de taken van de wijkregisseur uit met sociale zaken. 4
De discussie leverde nog op: - Begin in kleine brokken, met kleinere initiatieven - Regierol van de gemeente zou faciliterend en stimulerend moeten zijn, b.v. in wijken of buurten en de activiteiten op die wijken en buurten toegespitst. - Hoe kunnen we de allochtonen betrekken bij deze discussies? - De kerken willen graag het contact met de lokale overheid intensiveren - Graag per doelgroep iets organiseren als vervolg op deze discussie, met een concrete inhoud - Graag activiteiten faciliteren door soepelheid met de regels, hier creatiever mee omgaan. 5